Αιτίες αυτοάνοσων νοσημάτων

Πού οφείλονται τα αυτοάνοσα νοσήματα;

Το ανοσοποιητικό μας σύστημα φυσιολογικά προστατεύει τον οργανισμό μας από τα βακτήρια και τους ιούς. Όταν αντιλαμβάνεται ξένους εισβολείς επιστρατεύει τα κατάλληλα κύτταρα για να μπορέσει να τους καταπολεμήσει. Φυσιολογικά, το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να αντιληφθεί την διαφορά ανάμεσα στα ξένα κύτταρα και στα δικά του κύτταρα. Όμως στα αυτοάνοσα νοσήματα, το ανοσοποιητικό σύστημα αντιλαμβάνεται με λανθασμένο τρόπο κάποια τμήματα του σώματος (όπως οι αρθρώσεις ή το δέρμα) και απελευθερώνει πρωτεΐνες που ονομάζονται αυτοαντισώματα τα οποία επιτίθενται στα υγιή κύτταρα.

Τι είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα;

Τα αυτοάνοσα νοσήματα περιλαμβάνουν ένα φάσμα νοσημάτων που έχουν κοινή ρίζα, ακόμη και αν εμφανίζονται σε διαφορετικά σημεία του σώματος. Το κοινό χαρακτηριστικό σε όλα είναι ότι το σώμα επιτίθεται στους δικούς του ιστούς. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν το ανοσοποιητικό μας σύστημα δεν αναγνωρίζει πλέον τα δικά μας κύτταρα ως υγιή, αλλά ως βλαβερούς εισβολείς και οργανώνει την επίθεση εναντίον τους. Πολλοί παράγοντες μπορεί να επιφέρουν αλλαγές στα κύτταρα και αυτή είναι η κύρια ρίζα των χρόνιων νοσημάτων.

Η δυτική ιατρική επικεντρώνεται στη διάγνωση και στη θεραπεία των αυτοάνοσων νοσημάτων με φαρμακευτική αγωγή για την μείωση των συμπτωμάτων. Τα φάρμακα μπορεί να είναι στρεοειδή και άλλα ανοσοκατασταλτικά που μειώνουν την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος. Όμως αυτά τα φάρμακα δεν αποτελούν θεραπεία απλά βοηθούν στην ανακούφιση από τα συμπτώματα και μπορεί να έχουν σοβαρές παρενέργειες όπως η αϋπνία, η κατάθλιψη, η ανοσοκαταστολή που κάνει τους ανθρώπους πιο επιρρεπείς στις λοιμώξεις.

Υπάρχουν πάνω από 80 αυτοάνοσα νοσήματα τα οποία μπορούν να επηρεάσουν διάφορα τμήματα του σώματος. Τα πιο συχνά αυτοάνοσα νοσήματα είναι:

• Η ρευματοειδής αρθρίτιδα, μια μορφή αρθρίτιδας που επιτίθεται στις αρθρώσεις.
• Η ψωρίαση, μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από παχιές ψωριασικές πλάκες στο δέρμα που προκαλούν κνησμό.
• Η ψωριασική αρθρίτιδα , μια μορφή αρθρίτιδας που επηρεάζει τους ανθρώπους με ψωρίαση.
• Ο ερυθυματώδης λύκος, μια νόσος που προσβάλλει περιοχές του σώματος όπως οι αρθρώσεις, το δέρμα και άλλα όργανα.
• Τα νοσήματα του θυρεοειδή, όπως η νόσος του Graves (υπερθυρεοειδισμός), όπου το σώμα παράγει αυξημένες ποσότητες των ορμονών του θυρεοειδή και η θυρεοειδίτιδα Hashimoto (υποθυρεοειδισμός) όπου ο θυρεοειδής δεν παράγει αρκετή ποσότητα ορμονών.

Συμπτώματα αυτοάνοσων νοσημάτων

Τα συμπτώματα των αυτοάνοσων νοσημάτων μπορεί να είναι σοβαρά σε κάποιους ανθρώπους και ήπια σε άλλους. Τα συμπτώματα καθορίζονται από πολλούς παράγοντες όπως τα γονίδια, το περιβάλλον και το ατομικό ιστορικό.

Σε αντίθεση με τον μεγάλο αριθμό των αυτοάνοσων νοσημάτων, πολλά έχουν παρόμοια συμπτώματα. Κοινά συμπτώματα των αυτοάνοσων νοσημάτων περιλαμβάνουν:

• Κόπωση
• Πόνο στις αρθρώσεις και πρήξιμο
• Προβλήματα στο δέρμα
• Κοιλιακό άλγος ή θέματα του πεπτικού
• Επαναλαμβανόμενο πυρετό
• Πρησμένους αδένες

Γενικά η διάγνωση των αυτοάνοσων νοσημάτων δεν είναι εύκολη υπόθεση καθώς δεν υπάρχει μία ειδική εξέταση για κάθε αυτοάνοσο νόσημα. Η διάγνωση γίνεται με την αξιολόγηση των συμπτωμάτων και συγκεκριμένων δεικτών. Η διάγνωση είναι δύσκολη επειδή τα συμπτώματα μπορεί να προέρχονται από άλλα υποκείμενα νοσήματα.

Αιτίες των αυτοάνοσων νοσημάτων

Τα αυτοάνοσα νοσήματα μπορεί να οφείλονται σε:

Γενετική προδιάθεση

Κάποιοι από εμάς κληρονομούν ένα γενετικό κώδικα με μεταλλάξεις ή αλλαγές σε συγκεκριμένα γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αυτοάνοσων νοσημάτων. Φυσικά το να υπάρχουν στο DNA σας κάποιες μεταλλάξεις ή πολυμορφισμοί, δεν σημαίνει ότι θα εκφραστούν και θα οδηγήσουν σε νόσο, άρα αυτό από μόνο του δεν είναι η ρίζα της αυτοανοσίας. Τα γονίδια εκφράζονται και επηρεάζονται από τον τρόπο ζωής μας, τη διατροφή μας και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες (επιγενετική).

Αν κάποιος ζει σε ένα καθαρό, μη τοξικό περιβάλλον, έχει μια ισορροπημένη διατροφή με βιολογικές και αντιφλεγμονώδεις τροφές και ζει χωρίς χρόνιο στρες, τότε τα "καλά" γονίδια θα εκφραστούν και τα "κακά" γονίδια (μεταλλαγμένα) δεν θα εκφραστούν. Αν όμως κάποιος τρέφεται ανθυγιεινά και εκτίθεται σε έντονο στρες τότε θα συμβεί το αντίθετο. Αν δεν φερόμαστε καλά στο σώμα μας κάποια στιγμή θα υπάρξουν συνέπειες.

Τοξίνες

Η αλήθεια είναι ότι ζούμε σε ένα τοξικό κόσμο. Καθημερινά το σώμα μας εκτίθεται σε βαρέα μέταλλα που υπάρχουν στο νερό και στις τροφές, σε φυτοφάρμακα, στα πλαστικά, σε χημικές ουσίες που υπάρχουν σε προϊόντα προσωπικής φροντίδας και άλλες τοξίνες.

Τα φυτοφάρμακα μολύνουν τον αέρα, το νερό, τις τροφές και κατά συνέπεια τα κύτταρά μας. Οι τοξίνες αυτές δεν υπήρχαν πριν από 50-70 χρόνια. Το σώμα μας απλά δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αυτό το επίπεδο τοξικότητας και τελικά αυτές οι τοξίνες συσσωρεύονται στον οργανισμό μας όπου μπορούν να επηρεάσουν και να αλλάξουν τη λειτουργικότητα των κυττάρων μας. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα γίνεται υπερδραστήριο και βλέπουμε τόσο μεγάλη αύξηση της αυτοανοσίας.

Χρόνιες λοιμώξεις

Τα μικρόβια όπως τα βακτήρια , οι ιοί, τα παράσιτα και οι μύκητες παίζουν σημαντικό ρόλο στην αυτοανοσία. Συχνά ο ιστός που δέχεται την επίθεση του ανοσοποιητικού είναι ιστός που έχει αλλάξει από κάποια λοίμωξη, με αποτέλεσμα να μην τον αναγνωρίζει το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Οι λοιμώξεις προκαλούν φλεγμονή ενεργοποιώντας τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται ο μεταβολισμός και να αλλάζει η ισορροπία των ορμονών. Έτσι προκαλείται βλάβη στους ιστούς και αυτό συμβάλλει στην εκδήλωση των αυτοάνοσων νοσημάτων.

Στρες

Η καθημερινότητα μας είναι απαιτητική και το στρες είναι αναπόφευκτο, είτε πρόκειται για προβλήματα στις σχέσεις, στη δουλειά, κακό εργασιακό περιβάλλον, πολλές υποχρεώσεις και μεγάλες αλλαγές στη ζωή όπως ένα διαζύγιο, τα παιδιά, μια μετακόμιση, μια σοβαρή νόσος, η θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου.

Όλα αυτά μπορεί να προκαλέσουν έντονο χρόνιο στρες. Όταν όμως το στρες δεν είναι ελεγχόμενο το σώμα μας βρίσκεται σε μια συνεχή κατάσταση εγρήγορσης. Με τον καιρό αυτό επιβαρύνει το σώμα και προκαλεί αλλαγές στην ισορροπία των ορμονών και αρχίζουν να εμφανίζονται συμπτώματα όπως η κόπωση, η αύξηση ή η μείωση του βάρους, οι εναλλαγές στη διάθεση, η κατάθλιψη και το άγχος. Αυτές οι ορμονικές αλλαγές παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της αυτοανοσίας. Για αυτό και τα περισσότερα αυτοάνοσα νοσήματα παρατηρούνται σε γυναίκες.

Ευαισθησία του εντέρου

Το στρώμα κυττάρων που περιβάλλει το έντερο δημιουργεί ένα φυσικό φραγμό ανάμεσα στην κυκλοφορία του αίματος και στο εξωτερικό περιβάλλον. Οι τροφές που εισέρχονται στο σώμα μας μπορεί να περιέχουν βακτήρια, ιούς και παράσιτα. Τα κύτταρα του εντέρου αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνας ενάντια σε αυτά τα παθογόνα και τις τοξίνες. Η δεύτερη γραμμή είναι το δίκτυο των κυττάρων του ανοσοποιητικού. Στην πραγματικότητα πάνω από το 70% ολόκληρου του ανοσοποιητικού συστήματος εντοπίζεται στο έντερο, έτσι το πως αυτά τα κύτταρα δρουν καθορίζει το πως θα ανταποκριθεί συνολικά το ανοσοποιητικό μας σύστημα.

Τα κύτταρα που περιβάλλουν το έντερο μπορεί να υποστούν βλάβη από τροφές που προκαλούν φλεγμονή όπως η γλουτένη, από βακτήρια, φάρμακα όπως τα αντιβιοτικά και τα αντιφλεγμονώδη, όπως επίσης από παθογόνα και τοξίνες. Μια βλάβη στα κύτταρα που περιβάλλουν το έντερο οδηγεί σε ευαισθησία του εντέρου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα παθογόνα, οι τοξίνες και οι πρωτεΐνες των τροφών μπορούν να μπουν στην κυκλοφορία του αίματος και να αλληλεπιδράσουν με τα κύτταρα του ανοσοποιητικού. Το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίζει ως εισβολείς τις πρωτεΐνες των τροφών και τις τοξίνες γιατί κανονικά δεν θα έπρεπε να είναι στην κυκλοφορία του αίματος. Έτσι ξεκινά η συστηματική φλεγμονή και τα συμπτώματα όπως η κόπωση, ο πόνος, τα εξανθήματα στο δέρμα.

Θεραπεία αυτοάνοσων νοσημάτων

Καθώς δεν υπάρχει μια θεραπεία για τα αυτοάνοσα νοσήματα οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτά μπορούν να ωφεληθούν από:

• Την ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή
• Την διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
• Τον επαρκή και ποιοτικό ύπνο
• Το σωστό συνδυασμό άσκησης και ξεκούρασης
• Τη μείωση του στρες

Υπάρχουν συγκεκριμένες αλλαγές που μπορούν να βοηθήσουν ανάλογα με το αυτοάνοσο νόσημα, όπως για παράδειγμα οι άνθρωποι με αυτοάνοσα νοσήματα που επηρεάζουν το δέρμα μπορούν να ακολουθούν  συγκεκριμένες οδηγίες για την έκθεση στον ήλιο και την περιποίηση του δέρματος. Οι άνθρωποι με κοιλιοκάκη πρέπει να ακολουθούν μια διατροφή χωρίς γλουτένη.

Για κάποιους ανθρώπους τα συμπτώματα είναι ήπια ενώ για κάποιους πιο σοβαρά και χρειάζονται περισσότερο χρόνο και φροντίδα για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Ωστόσο, καλό είναι να θυμάστε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι με αυτοάνοσα νοσήματα μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή.

Στις μέρες μας τα αυτοάνοσα νοσήματα αντιμετωπίζονται με πιο ολιστικό τρόπο καθώς οι γιατροί προσπαθούν να βρουν τη ρίζα του προβλήματος για να το αντιμετωπίσουν.