Φόβος της Απόρριψης
Όλοι μας έχουμε νιώσει την απόρριψη κάποια στιγμή στη ζωή μας. Είναι αναπόφευκτο κομμάτι της ζωής από το οποίο δεν μπορούμε να ξεφύγουμε. Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι φαίνεται να είναι πιο ευαίσθητοι στην απόρριψη από άλλους, τους κατακλύζει ο φόβος σε τέτοιο βαθμό που ακινητοποιούνται και βασανίζονται από άγχος ή την κατάθλιψη.
Η απόρριψη μπορεί να συμβεί σε μια ρομαντική σχέση, σε κοινωνικές σχέσεις και ομαδικές ασχολίες, ή στο εργασιακό περιβάλλον. Όποια και αν είναι η πηγή της απόρριψης όμως, μικρή η μεγάλη, πάντα πονάει. Άλλοι άνθρωποι μπορεί να σας λένε "δεν έγινε και τίποτα", "μη δίνεις σημασία" ή "ξέχασέ το", αλλά ο πόνος μπορεί να είναι πολύ μεγάλος και να διαρκεί. Μπορεί να προκαλεί πολύ βαθιά και έντονα συναισθήματα, υπερβολικό άγχος και να πιστεύετε ότι δεν αξίζετε την αποδοχή ή την αγάπη.
Οι άνθρωποι που φοβούνται την απόρριψη ίσως να νιώθουν ότι οι άλλοι δεν θέλουν να είναι μαζί τους, πως δεν αρέσουν στους άλλους και τελικά αισθάνονται αδύναμοι και μόνοι. Αυτά τα συναισθήματα και οι σκέψεις μπορεί να είναι βασανιστικά, να απασχολούν συνεχώς το μυαλό και να επηρεάζουν την καθημερινότητα. Το μυαλό μας μπορεί να κατακλύζεται από αυτές τις σκέψεις και να μας αφήνει ακινητοποιημένους, αγχωμένους και καταθλιπτικούς.
Ίσως να πιάνετε τον εαυτό σας να ξεχειλίζει από το φόβο της απόρριψης σε κάθε κοινωνική εκδήλωση που αφορά τη δουλειά ή τις σχέσεις και την καθημερινή αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους. Καθώς αλληλεπιδράτε με άλλους ανθρώπους, μπορεί κάθε είδους σκέψη για το εάν το άλλο άτομο σας βρίσκει βαρετό ή μη ενδιαφέροντα, ή ανόητο ή αποτυχημένο να περάσει από το μυαλό σας. Αυτό μπορεί να είναι εξουθενωτικό για εσάς και να σας οδηγεί στην αποξένωση από τους άλλους ανθρώπους. Ουσιαστικά, αφήνετε πρώτοι εσείς τους ανθρώπους, πριν σας αφήσουν αυτοί, για να μην πληγωθείτε. Όμως με αυτό τον τρόπο, επιλέγετε δεν επιλέγετε μόνο την ασφάλεια, αλλά και την μοναξιά που τη συνοδεύει.
Ποιες είναι οι ρίζες του φόβου της απόρριψης;
Συχνά, ο φόβος της απόρριψης (όπως και πολλά άλλα επώδυνα συναισθήματα και πεποιθήσεις), έχουν τις ρίζες τους στην παιδική ηλικία. Τα παιδιά λαχταρούν να πάρουν από τους γονείς αγάπη και επιβεβαίωση. Εξαρτόμαστε από την αγάπη και την αποδοχή των γονέων μας. Αυτό είναι ουσιαστικό καθώς μας βοηθά να χτίσουμε την αυτοεικόνα μας, την ασφάλεια για τον εαυτό μας και την αυτοπεποίθησή μας ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε το άγχος και τις προκλήσεις στην ενήλικη ζωή.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα καλό περιβάλλον και παίρνουν την αγάπη και την αποδοχή των γονέων, γνωρίζουν ότι οι γονείς τα αγαπούν ανεξάρτητα με όσα προσδοκούν από αυτά. Τα παιδιά πολλές φορές τεστάρουν την αγάπη των γονέων τους προκαλώντας με ακραίες συμπεριφορές, σπάζοντας όλους τους κανόνες. Θέλουν να τεστάρουν τη δύναμη των γονέων στην αντιμετώπιση των δυσκολιών του παιδιού τους και να δουν αν ακόμη και έτσι τα αγαπούν και τα αποδέχονται.
Αν όμως, ένα παιδί μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον απορριπτικό ή ανασφαλές, τότε μπορεί συνεχώς να είναι αποδεκτής τιμωριών και απόρριψης επειδή δεν κάνει αυτά που θέλουν οι γονείς. Έτσι, το παιδί χρειάζεται να είναι πολύ προσεκτικό σε ότι κάνει ή λέει, για να αποφύγει την απόρριψη. Πάντα θα υπάρχει αυτός ο φόβος, ότι μπορεί να κάνει ή να πει κάτι κακό και να τιμωρηθεί για αυτό. Φανταστείτε πόσο αγχωτικό είναι αυτό για ένα παιδάκι, που συνεχώς πρέπει να συμμορφώνεται με όσα θέλουν οι γονείς για να τους ικανοποιεί, για να το αποδέχονται και να το αγαπάνε. Αυτός ο φόβος ότι η αγάπη των γονέων μπορεί να χαθεί συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή σαν υποσυνείδητος φόβος της απόρριψης.
Δυστυχώς, αυτή η συμμόρφωση στα "θέλω" των άλλων και η επιθυμία για αποδοχή, οδηγούν στην απώλεια της δικής σας ταυτότητας. Ίσως να έχετε φτάσει σε ένα σημείο στη ζωή σας που δεν ξέρετε ποιοι είστε. Αυτό μπορεί να σας κάνει να νιώθετε μπερδεμένοι και χαμένοι. Μπροστά στην ανάγκη του να γίνεστε αρεστοί στους άλλους, έχετε θυσιάσει την πραγματική σας ταυτότητα, τα πραγματικά σας "θέλω", τα όνειρά σας.
Αν δεν έχετε δικά σας "θέλω", αναπόφευκτα γίνεστε έρμαιο στα "θέλω" των άλλων.
Μερικοί άνθρωποι ίσως να λένε ʺείχαμε αξιαγάπητους γονείςʺ. Φυσικά οι γονείς μπορεί να είναι αξιαγάπητοι, αλλά αν έχετε δυσκολίες σχετικά με την απόρριψη ή οποιοδήποτε άλλο φόβο στη ζωή σας, τολμήστε να ψάξετε πιο βαθιά και θα βρείτε από πού προέρχονται αυτοί οι φόβοι.
Η απόρριψη του εαυτού
Υπάρχουν πτυχές του φόβου της απόρριψης που αφορούν στην απόρριψη του εαυτού. Αν έχετε μεγαλώσει σε ένα οικογενειακό περιβάλλον που χρειάζονταν να προσαρμόσετε τις συμπεριφορές σας σε όσα προσδοκούσαν τα άλλα μέλη της οικογένειας από εσάς, σημαίνει ότι πάντα έπρεπε να είστε ʺκαλοίʺ για να σας αγαπήσουν. Σύμφωνα με αυτό, άλλα κομμάτια του εαυτού σας που δεν ήταν αποδεκτά ίσως να τα καταπιέσατε. Αυτό σας οδηγεί στο να μην αποδέχεστε (ή ακόμα και να μισείτε) τα μη αποδεκτά κομμάτια σας. Αυτό δημιουργεί μια διάσπαση της προσωπικότητας , σαν να έχετε δύο προσωπικότητες, με τη μία να είναι κρυμμένη, ακόμη και από εσάς. Ωστόσο, αυτή η πλευρά σας είναι απλά κρυμμένη (πράγμα το οποίο δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει) και έρχεται μια στιγμή στη ζωή που αποκαλύπτεται. Μια τέτοια στιγμή είναι, για παράδειγμα, όταν το άγχος και οι κρίσεις πανικού αρχίζουν να εμφανίζονται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Γιάννης, ο οποίος μιλούσε σε κάποιον και ξαφνικά άρχισε να νιώθει έντονο άγχος για το τι σκέφτονται οι άλλοι για αυτόν. Δεν μπορούσε να συγκεντρωθεί. Βαθιά μέσα του πίστευε ότι είναι βαρετός, ανόητος και πως δεν έχει ενδιαφέρον σας άνθρωπος. Όμως ο άλλος άνθρωπος μπορεί να μην σκεφτόταν καθόλου έτσι.
Αυτό που συμβαίνει είναι ότι τείνουμε να προβάλλουμε όσα σκεφτόμαστε (κάποιες φορές ασυνείδητα) για τον εαυτό μας, στις συμπεριφορές και τις σκέψεις κάποιου άλλου. Αυτό σημαίνει, ότι όπως ένας προτζέκτορας, προβάλλουμε τα δικά μας συναισθήματα στο άλλο άτομο και νομίζουμε ότι το άλλο άτομο κάνει όλες αυτές τις αρνητικές σκέψεις για εμάς. Όταν παρακολουθούμε στενά άλλες πτυχές του εαυτού μας, βρίσκουμε ότι στην πραγματικότητα εμείς οι ίδιοι απορρίπτουμε τον εαυτό μας. Εμείς είμαστε αυτοί που κάνουμε αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό μας. Αλλά επειδή αυτά τα συναισθήματα είναι ασυνείδητα, είναι πολύ πιο εύκολο να τα δούμε σε κάποιο άλλο άτομο.
Αν ξέρετε καλά τον εαυτό σας και έχετε αυτοπεποίθηση για κάθε σας πλευρά, ακόμη και για αυτά τα μη αποδεκτά κομμάτια, τότε είστε σε ειρήνη τόσο με τον εαυτό σας όσο και με τους άλλους. Για να αποδεχτούμε τον εαυτό μας, χρειάζεται να ψάξουμε βαθιά μέσα μας και να εντοπίσουμε κάθε πιθανό κομμάτι μας και κάθε ρίζα που σχετίζεται με την απόρριψη. Όταν ξέρουμε τον εαυτό μας, είμαστε πλήρεις και αυτό συμβαίνει όταν η αυτοπεποίθηση ενισχύεται και το άγχος υποχωρεί.
Βήματα για να αντιμετωπίσετε μια απόρριψη
- Καταρχήν αναγνωρίστε τα συναισθήματά σας. Η απόρριψη μπορεί να περιλαμβάνει και άλλα δυσάρεστα συναισθήματα, όπως ντροπή.
- Αναλογιστείτε, τι μάθατε από αυτή την απόρριψη; Μέσα από μια απόρριψη κανείς μπορεί να ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό του (ότι δεν σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό - και πιο σοφό!)
- Βάλτε ένα στοπ στο αυτομαστίγωμα. Αυτό επιβεβαιώνει ότι εσείς ευθύνεστε, πώς κάνατε κάποιο λάθος (ή είστε οι ίδιοι ένα "λάθος"). Υπενθυμίστε στον εαυτό σας την αξία σας (από άλλες επιτυχίες)
- Ζητήστε υποστήριξη από φίλους/συγγενείς σας
- Προσπαθείστε να αναλύσετε τι κρύβεται πίσω από το φόβο της απόρριψης (πχ "θα μείνω μόνη", "δεν αξίζω", "δεν με αγαπάνε").
Όταν θα τα βρείτε με τον εαυτό σας, θα νιώθετε αυτοπεποίθηση και ασφάλεια. Και αυτή θα είναι η στιγμή που δεν θα νιώθετε ότι σας ελέγχει ο φόβος της απόρριψης πλέον.
Ριζική αντιμετώπιση του φόβου της απόρριψης
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει στο μονοπάτι της ζωής σας. Θα σας δώσει εργαλεία για να εξερευνήσετε κάθε πτυχή του εαυτού σας στην ψυχοθεραπεία και να εξοικειωθείτε με τα μη αποδεκτά σας κομμάτια. Θα κατανοήσετε όσα προβάλλετε στους άλλους και θα ξεκινήσετε να βλέπετε τα ανεπιθύμητα κομμάτια σας.
Εξαιρετικά βοηθητικό σε αυτή τη διαδικασία είναι το EMDR, μία ψυχοθεραπευτική τεχνική που επιτρέπει την επεξεργασία ψυχολογικών τραυμάτων, που έχουν τη ρίζα τους στην παιδική ηλικία ή στην ενήλικη ζωή.