Όλα όσα θέλετε να ξέρετε για την ψυχοθεραπεία

Αλήθειες για την Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία μας βοηθά να έχουμε μία καλύτερη σχέση με τον εαυτό μας και τους γύρω μας, και αποτελεί ένα εργαλείο ώστε να επιλύονται τα προβλήματα του εαυτού και της ζωής. Την πρώτη φορά που κάποιος επισκέπτεται έναν ψυχοθεραπευτή, δεν ξέρει πραγματικά πως είναι αυτή η εμπειρία. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν στο μυαλό τους τις εικόνες που έχουν δει σε ταινίες και στην τηλεόραση, που δεν απεικονίζουν με ακρίβεια την ψυχοθεραπεία, και ως εκ τούτου είναι δύσπιστοι και νομίζουν ότι θα σπαταλήσουν χρόνο και χρήμα. Υπάρχουν λοιπόν μύθοι και παρεξηγήσεις που δρουν ανασταλτικά και εμποδίζουν τους ανθρώπους να επωφεληθούν από την ψυχοθεραπεία. Είναι λοιπόν σημαντικό να ξεπεραστεί το στίγμα που συνοδεύει την ψυχοθεραπεία με την σωστή ενημέρωση.

Αλήθειες και διευκρινήσεις για την ψυχοθεραπεία

Όλα τα παρακάτω στοιχεία προέρχονται μετά από χρόνια εμπειρίας και είναι πράγματα που χρειάζεται να ξέρουν όσοι είναι διστακτικοί στο να ξεκινήσουν ψυχοθεραπεία.

Δεν υπάρχει πάντα ένας καναπές όπου ξαπλώνουν οι θεραπευόμενοι

Αυτός είναι ένας μύθος που έχει δημιουργηθεί από το Χόλυγουντ. Πολλοί ψυχοθεραπευτές έχουν καναπέδες στα γραφεία τους, αλλά ελάχιστοι θα σας πουν να ξαπλώσετε σε αυτόν και να κοιτάτε αλλού και εκείνοι να κάθονται από πίσω σας. Πιο συχνά υπάρχουν πολυθρόνες και αρκετά κουτιά με χαρτομάντιλα!

Αυτή η αντίληψη για τον καναπέ δημιουργήθηκε από την ψυχανάλυση και την επιρροή του Φρόιντ στην ψυχοθεραπεία. Στην εποχή του Φρόιντ και την απαρχή της ψυχοθεραπείας, ήταν ο κανόνας για τους ψυχοθεραπευτές να επιμένουν οι θεραπευόμενοι να ξαπλώνουν στον καναπέ και να κοιτούν αλλού, καθώς πίστευαν ότι με αυτό τον τρόπο οι θεραπευόμενοι ανοιγόντουσαν πιο εύκολα. Αυτό όμως δυσκολεύει πολύ το δέσιμο με τον ψυχοθεραπευτή και τη θεραπευτική σχέση, που είναι το βασικό εργαλείο στην ψυχοθεραπεία.

Στη σύγχρονη εποχή υπάρχουν πλέον πολύ πιο αποτελεσματικά συστήματα από την ψυχανάλυση και η ψυχοθεραπεία δεν είναι απαραίτητο να κρατάει “για μια ζωή”.

Η πρόοδος συμβαίνει σταδιακά

Στις ταινίες, μπορεί να έχετε δει ανθρώπους να κλαίνε, τους θεραπευτές τους να τους αγκαλιάζουν και τα προβλήματα να λύνονται ως δια μαγείας. Οι ταινίες όμως έχουν σκοπό να προκαλέσουν έντονα συναισθήματα στους θεατές.

Στην ψυχοθεραπεία δεν υπάρχει μία μοναδική στιγμή, όπου ξεπερνάς όλα σου τα θέματα με ένα έντονο κλάμα. Η ψυχοθεραπεία είναι μια σειρά σημαντικών βημάτων που οδηγούν στην επιτυχία.

Πολλοί άνθρωποι με την ψυχοθεραπεία έρχονται αντιμέτωποι με τους φόβους τους και με αλήθειες και βιώνουν την “κάθαρση”, αλλά αυτό δεν αλλάζει άμεσα τις συμπεριφορές και τις πεποιθήσεις, έτσι ώστε να μην υπάρχει πλέον κανένα πρόβλημα και ώστε να ξεπεράσουν ολοκληρωτικά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Χρειάζεται κάποιος να δουλέψει με τον εαυτό του συστηματικά και να επιμείνει στην ψυχοθεραπεία για να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Η ψυχοθεραπεία δεν σε ʺθεραπεύειʺ

Η προσέγγιση της ψυχοθεραπείας και της ιατρικής αντιμετώπισης (φάρμακα) διαφέρουν. Στην ιατρική θεραπεία (βιολογική), τα "καλύτερα" αποτελέσματα θεωρούνται η εξάλειψη της ασθένειας και η πρόγνωση ότι η νόσος δεν θα επανέλθει. Στην ψυχοθεραπεία η άποψη είναι διαφορετική, καθώς θεωρείται ότι τα διάφορα συμπτώματα, οι αρνητικές πεποιθήσεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές που έχει ο άνθρωπος δεν θεωρούνται “ασθένειες”, αλλά δυσπροσαρμοστικές παγιωμένες καταστάσεις.

Η ψυχοθεραπεία βοηθά τους θεραπευόμενους να ανακαλύψουν τις δυνάμεις τους και να αποκτήσουν νέες δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να διαχειριστούν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στη ζωή τους. Η επιτυχημένη ψυχοθεραπεία δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι ένας θεραπευόμενος έχει “θεραπευτεί” από ένα σύμπτωμα ή μία νόσο, αλλά σημαίνει ότι το άτομο έχει καλλιεργήσει το χαρακτήρα, τις δεξιότητες και τις δυνάμεις του ώστε να διαχειρίζεται τη ζωή με τις δυσκολίες της.

Δεν είναι ένα φάρμακο που “κουκουλώνει” τα συμπτώματα. Η ψυχοθεραπεία βέβαια μπορεί να μειώσει τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, αλλά δεν τα εξαλείφει απαραιτήτως.

Οι ψυχοθεραπευτές κάνουν πολλά περισσότερα από το “απλά να ακούνε”

Άλλος ένας μύθος είναι ότι οι ψυχοθεραπευτές όλη την ώρα ακούνε τους θεραπευόμενους, χωρίς να εκφράζονται. Αυτό όμως είναι κατάλοιπο από τις απαρχές της ψυχοθεραπείας.

Οι ψυχοθεραπευτές στις ημέρες μας είναι ενεργοί (εκτός από εκείνους που επιμένουν -για τους δικούς τους λόγους- στην κλασική ψυχανάλυση). Η ψυχοθεραπεία είναι μια διαδραστική διαδικασία και υπάρχει μια σχέση μεταξύ θεραπευόμενου-θεραπευτή. Στην αρχή της ψυχοθεραπείας, οι ψυχοθεραπευτές μιλούν λιγότερο ή κάνουν ερωτήσεις ώστε να γνωρίσουν τον ασθενή, αλλά όσο περνά ο καιρός μοιράζονται τις σκέψεις τους ώστε να βοηθήσουν τους θεραπευόμενους να επεξεργαστούν τις σκέψεις, τα συναισθήματά τους και τα όσα τους συμβαίνουν.

Οι ψυχοθεραπευτές δεν σου λένε τι να κάνεις

Οι ψυχοθεραπευτές είναι διαφορετικοί από τους προπονητές. Καθοδηγούν τους θεραπευόμενους ώστε να αυξήσουν την αυτογνωσία τους, να βρουν τις καλύτερες λύσεις για τον εαυτό τους, και συνήθως δεν προτείνουν άμεσα πράγματα. Οι ψυχοθεραπευτές δεν αναγκάζουν τους ασθενείς να κάνουν πράγματα, ούτε το θέλουν αυτό. Είναι στα χέρια του θεραπευόμενου να εφαρμόσει όσα έχει καταλάβει και μάθει στις συνεδρίες.

Οι ψυχοθεραπευτές δεν ρωτάνε συνεχώς ʺΠώς νιώθετε;ʺ

Αυτή είναι ακόμη μια λανθασμένη αντίληψη που έχει δημιουργηθεί από την τηλεόραση. Φανταστείτε να λέτε στον ψυχοθεραπευτή σας ότι ο πατέρας σας απάτησε τη μητέρα και σας εγκατέλειψε όταν ήσασταν παιδί, και μετά ο ψυχοθεραπευτής να σας ρωτά ʺΠώς σε έκανε αυτό να νιώσεις;ʺ. Ο θεραπευτής το γνωρίζει ότι αυτά (ή ότι άλλο συνέβη ή συμβαίνει στη ζωή σας) σας έκανε να αισθανθείτε απαίσια.

Όταν γίνεται αυτή η ερώτηση γίνεται για να διερευνηθεί το συναίσθημα και οι πεποιθήσεις που συνοδεύουν το βίωμα, καθώς ο κάθε άνθρωπος κάνει τη δική του “μετάφραση” για όσα βιώνει. Γίνεται για να καταλάβει ο θεραπευτής πως εσείς λειτουργείτε, ποιοι είναι οι αμυντικοί μηχανισμοί σας, ώστε να μπορέσει να σας βοηθήσει να προχωρήσετε ψυχολογικά.

Η ψυχοθεραπεία δεν αφορά μόνο την παιδική σας ηλικία

Η επιρροή του Φρόιντ,έκανε τους θεραπευόμενους να ανησυχούν ότι οι ψυχοθεραπευτές θα συνδέουν τα πάντα με την παιδική τους ηλικία και θα ψάχνουν για ασυνείδητα θέματα (εκεί που δεν υπάρχουν). Είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί να μιλήσετε για την παιδική σας ηλικία, ιδίως αν έχει κάποια σχέση με τα θέματα που αντιμετωπίζετε ή κάποια τραυματικά βιώματα, αλλά αυτό δεν είναι το μόνο θέμα συζήτησης.

Ούτε η συζήτηση θα καταλήγει σε σεξουαλικά ζητήματα, στο ότι ήσασταν ερωτευμένοι με τη μητέρα σας και ζηλεύατε τον πατέρα σας. Έχουν περάσει οι εποχές στις οποίες οι ψυχοθεραπευτές επικεντρώνονταν αποκλειστικά στο ασυνείδητο. Σήμερα περισσότερο από ποτέ, υπάρχουν αποτελεσματικές ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις που βασίζονται σε δεδομένα και έχουν πρακτικά αποτελέσματα. Η ψυχοθεραπεία έχει γίνει πολύ πιο αποτελεσματική σε σχέση με την εποχή της ψυχανάλυσης. Ο Φρόιντ στήριζε τη δουλειά του σε υποθέσεις και θεωρίες, ενώ η μοντέρνα ψυχοθεραπεία έχει πολυάριθμες μελέτες που αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητά της.

Η ψυχοθεραπεία δεν είναι μια εύκολη υπόθεση

Οι θεραπευόμενοι απολαμβάνουν την ψυχοθεραπεία, αλλά η πρόοδος δεν έρχεται τόσο εύκολα. Όταν ξεκινούν οι θεραπευόμενοι, έχουν να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές πεποιθήσεις που έχουν βαθιά μέσα τους και πράγματα που τα κουβαλούν μέσα τους για δεκαετίες. Χρειάζονται αρκετές ώρες θεραπείας για να δημιουργήσουν οι θεραπευόμενοι θετικές πεποιθήσεις και να μπορέσουν να μετακινηθούν συναισθηματικά.

Για ορισμένους ανθρώπους, η ψυχοθεραπεία είναι ακόμη πιο δύσκολη. Πριν φτάσουν στο επίπεδο των πεποιθήσεων, χρειάζεται να ανοιχτούν και να συνδεθούν με το θεραπευτή, πράγμα που αποτελεί πρόκληση.

Η ψυχοθεραπεία δεν χρειάζεται να διαρκεί μια ζωή (ατελείωτα χρόνια)

Οι άνθρωποι συχνά δεν δοκιμάζουν την ψυχοθεραπεία επειδή φοβούνται ότι θα μείνουν κολλημένοι και "εξαρτημένοι" για πολλά χρόνια. Φυσικά και δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να θέλετε να κάνετε ψυχοθεραπεία για την υπόλοιπη ζωή σας, αλλά αυτός δεν είναι ο σκοπός, ούτε είναι αναγκαίο.

Υπάρχουν ψυχοθεραπευτές που θα τερματίσουν την θεραπεία αν δεν το έχετε πια ανάγκη. Αν έχετε κάνει αρκετή πρόοδο και μπορείτε να αντιμετωπίσετε τα προβλήματά σας μπορείτε να τερματίσετε την ψυχοθεραπεία. Πολλοί θεραπευόμενοι δεν νιώθουν εξαρτημένοι από τον ψυχοθεραπευτή, αλλά θέλουν να συνεχίσουν την ψυχοθεραπεία επειδή τα συμπτώματα δεν έχουν μειωθεί στο επίπεδο που θα ήθελαν.

Μπορείτε πάντα να δοκιμάσετε την ψυχοθεραπεία με μια βραχυπρόθεσμη προοπτική, για παράδειγμα μερικών μηνών ή για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων. Και όταν αυτά παρέλθουν ή επιτευχθούν, τότε μπορείτε να επαναπροσδιορίσετε τη συνέχεια εφόσον το θέλετε.

Στις αρχικές συνεδρίες ο ψυχοθεραπευτής ενημερώνει τους θεραπευόμενους για τους στόχους της θεραπείας και για το πότε δεν θα χρειάζεται πλέον να κάνουν ψυχοθεραπεία. Με αυτό τον τρόπο οι θεραπευόμενοι αξιολογούν τους στόχους τους και πότε θα τελειώσει η ψυχοθεραπεία.

Η διαδικτυακή ψυχοθεραπεία είναι επίσης βοηθητική

Πριν από αρκετά χρόνια η διαδικτυακή ψυχοθεραπεία δεν υπήρχε. Μετά άρχισε να εφαρμόζεται και να διαπιστώνεται ότι έχει αποτελέσματα. Εάν υπάρχει η δυνατότητα για να κάνετε συνεδρίες από κοντά, είναι σαφώς προτιμότερο.

Ωστόσο για πολλούς ανθρώπους που δεν έχουν χρόνο για τις συνεδρίες ή μένουν σε απομακρυσμένα μέρη ή στο εξωτερικό, η διαδικτυακή ψυχοθεραπεία είναι ίσως η μόνη λύση (σε σύγκριση ιδίως με το να μην κάνουν τίποτα). Απλά φροντίστε να ελέγξτε τις πιστοποιήσεις των θεραπευτών.

Δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε άνδρα και γυναίκα ψυχοθεραπευτή

Δεν υπάρχει πρόβλημα αν προτιμάτε ο ψυχοθεραπευτής σας να είναι άνδρας ή γυναίκα, αλλά μην σκέφτεστε όταν επιλέγετε ψυχοθεραπευτή να είναι του ιδίου φύλου με εσάς και ότι αυτό θα βελτιώσει την ποιότητα των συνεδριών επειδή "θα σας καταλαβαίνει καλύτερα". Το φύλο δεν θα αλλάξει τον τρόπο της ψυχοθεραπείας.

Πολλοί άνθρωποι όταν ψάχνουν για ψυχοθεραπευτή έχουν ενδοιασμούς ανάλογα με το φύλο. Για παράδειγμα μια γυναίκα ομοφυλόφιλη, ήθελε να διαλέξει γυναίκα ψυχοθεραπεύτρια αλλά ανησυχούσε για το αν θα δεχόταν κριτική για τις επιλογές της. Οι θεραπευόμενοι δεν χρειάζεται να έχουν τέτοιου είδους ανησυχίες, κανένας ψυχοθεραπευτής, είτε άνδρας είτε γυναίκα δεν θα σας κρίνει. Οι ψυχοθεραπευτές θέλουν να αισθάνεστε ελεύθεροι να είστε ο εαυτός σας και να λέτε όλα όσα σκέφτεστε χωρίς να μασάτε τα λόγια σας.

Οι ψυχοθεραπευτές δεν μπορούν να διαβάσουν μυαλά

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι οι ψυχοθεραπευτές λειτουργούν σαν ντεντέκτιβ και λύνουν μυστήρια σαν μέντιουμ. Ο θεραπευτής είναι ένας άνθρωπος που θα σας βοηθήσει να καταλάβετε καλύτερα τον εαυτό σας, όμως χρειάζεται την συνεργασία σας για αυτό. Σιγά σιγά θα συνδεθείτε με τον θεραπευτή και θα μπορέσετε μαζί να διερευνήσετε τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις συμπεριφορές και τις αιτίες όλων αυτών.

Δεν μπορούν όλοι οι "ψυχοθεραπευτές" να χορηγήσουν φαρμακευτική αγωγή

Η ψυχοθεραπεία είναι μια εξειδίκευση τόσο για τους ψυχολόγους όσο και για τους ψυχιάτρους. Όμως μόνο ένας ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής μπορεί να κρίνει τη σοβαρότητα μιας κατάστασης και να συνταγογραφήσει φάρμακα, όπως τα αντικαταθλιπτικά, τα αγχολυτικά ή τα υπναγωγά φάρμακα.

Ένας ψυχοθεραπευτής πρέπει να πει στον θεραπευόμενο να επισκεφθεί έναν ψυχίατρο αν θεωρεί (ή αν μπορεί να αναγνωρίσει) ότι τα συμπτώματα είναι αρκετά σοβαρά και πρέπει να χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή, αλλά ο ίδιος μπορεί να προτιμά να αντιμετωπίσετε την κατάσταση μόνο με ψυχοθεραπεία (στάση που μπορεί να αποτελεί εμπόδιο στην πρόοδό σας ορισμένες φορές).

Η κατανόηση για το πως δουλεύει η ψυχοθεραπεία είναι το πρώτο βήμα για την καλύτερη ζωή που αυτή μπορεί να προσφέρει.

Πολλές φορές το κίνητρο για την έναρξη της ψυχοθεραπείας είναι κάποια συμπτώματα, ή μία κρίση όπως ένα έντονο καταθλιπτικό επεισόδιο ή οι κρίσεις πανικού, για τα οποία οι θεραπευόμενοι ζητούν βοήθεια. Έτσι λοιπόν αρχικά εστιάζονται στα συμπτώματά τους. Όμως από τη στιγμή που οι θεραπευόμενοι αντιλαμβάνονται πως λειτουργεί η ψυχοθεραπεία, και πως μπορούν να ωφεληθούν γενικότερα, συνήθως αλλάζει ο τρόπος που βλέπουν και δεσμεύονται στη θεραπεία.