Άνδρες και συναισθήματα

Άνδρες και συναισθήματα

Κατά γενική ομολογία, στη ζωή και στην ψυχοθεραπεία παρατηρούμε ότι οι άνδρες δεν εκφράζουν τα συναισθήματά τους το ίδιο εύκολα με τις γυναίκες. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Γενικά, οι άνδρες έχουν περιορισμένο εύρος συναισθηματικής έκφρασης συγκριτικά με τις γυναίκες, αλλά αυτό αποτελεί ένα καλά συντηρημένο μοτίβο από την κοινωνία σε σημείο που μοιάζει φυσιολογικό. Βλέπετε, οι άνδρες έχουν μάθει να καταπιέζουν τα συναισθήματά τους. Ωστόσο, με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας μπορούν να μάθουν να αναγνωρίζουν και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους με υγιή τρόπο.

Τι ακριβώς συμβαίνει με τα συναισθήματα;

Οι άνδρες μετατρέπουν ένα συναίσθημα σε ένα άλλο (και κυρίως σε θυμό)

Δυστυχώς υπάρχουν στερεότυπα για τα δύο φύλα, για παράδειγμα "οι άντρες δεν κλαίνε", και τα αγόρια μεγαλώνουν με αυτά (όπως και τα κορίτσια με τα αντίστοιχα δικά τους). Οπότε το πρόβλημα δεν κρύβεται στο αντρικό φύλο, αλλά στα στερεότυπα με τα οποία μεγαλώνουμε και τα οποία γίνονται δεύτερη φύση μας. Στην εποχή μας υπάρχει κάποια ευαισθητοποίηση σε σχέση με το θέμα, και η αλήθεια είναι ότι θα πρέπει τα αγόρια να ενθαρρύνονται να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, για να μην μετατραπούν σε ακρωτηριασμένους συναισθηματικά ενήλικες άντρες, που δεν μπορούν να επικοινωνήσουν όχι μόνο με το γυναικείο φύλο, αλλά και τον εαυτό τους.

Ας δούμε ένα παράδειγμα. Ένας άνδρας μόλις ανακάλυψε ότι ένας καλός του φίλος έχει εξαπατηθεί από το συνεργάτη του, σε μια επιχείρηση που ο ίδιος βοήθησε να δημιουργήσουν. Η εξαπάτηση θα κοστίσει στο φίλο του χιλιάδες ευρώ και ίσως και ολόκληρη την επιχείρηση. Μπορεί να τον κατακλύζει ο θυμός και να προσπαθεί να βοηθήσει το φίλο του με τις νομικές διαδικασίες. Αν αντιδρά με αυτό τον τρόπο δείχνει θυμό και καθόλου περηφάνια , τα οποία είναι αποδεκτά "ανδρικά" συναισθήματα. Πίσω όμως από αυτά μπορεί να κρύβεται η θλίψη για το φίλο του και ακόμη και η κοινή αίσθηση ευαλωτότητας. Ωστόσο, αυτά είναι "γυναικεία" συναισθήματα , τα οποία η κοινωνία δεν επιτρέπει στους άνδρες να τα εκφράσουν. Έτσι τα μετατρέπουν σε "ανδρικά" συναισθήματα θυμού και περηφάνιας.

Ο θυμός λοιπόν είναι από τα λίγα συναισθήματα που επιτρέπονται στους άνδρες, με αποτέλεσμα πολλά συναισθήματα να εκφράζονται μέσα από αυτό το κανάλι του θυμού. Η έκφραση των συναισθημάτων αφορά τόσο το λεκτικό κομμάτι, όσο και το σωματικό. Δυστυχώς με τον τρόπο που μεγαλώνουμε, το να πει ένας άντρας "σε αγαπώ", "μου λείπεις", "θέλω συμπαράσταση", "έχω τις αγωνίες" μου θεωρείται απαγορευμένο. Το ίδιο και οι αγκαλιές. Ένας τρυφερός άντρας θα θεωρηθεί αμέσως αδύναμος, θα αμφισβητηθεί ο αντρισμός του (γρουπ ΛΟΑΤΚΙ).

Οι άνδρες μετατοπίζουν τα συναισθήματά τους σε άλλες πτυχές της ζωής τους

Ένας άνδρας μπορεί να είναι εκφραστικός; Φυσικά και μπορεί να είναι, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα το εκφράζει απαραίτητα στις προσωπικές του σχέσεις, αλλά σε άλλους τομείς, όπως στον αθλητισμό (όπως συμβαίνει συχνά μετά από ένα γκολ) ή προς τα ζώα, μιας και αυτά "επιτρέπονται" στο αντρικό φύλο. Είναι απολύτως φυσιολογικό οι άνδρες να εκφράζουν δυνατά συναισθήματα σε αυτούς τους τομείς.

Οι άνδρες ίσως να σωματοποιούν τα συναισθήματά τους

Η καταπίεση των συναισθημάτων έχει ως αποτέλεσμα την ασυνείδητη μετατροπή τους σε ψυχοσωματικά συμπτώματα και διάφορα προβλήματα υγείας, όπως ο πονοκέφαλος, η οσφυαλγία, αυχεναλγία ή υπέρταση. Οι περισσότεροι άνδρες έχουν την πεποίθηση ότι οι γυναίκες εκφράζουν τα συναισθήματά τους. Ωστόσο, αυτό συμβαίνει με συγκεκριμένους τρόπους, και μόνο σε επίπεδα που μπορούν να διαχειριστούν. Οι άνδρες που παρεκκλίνουν από αυτό τον κανόνα δεν είναι "αρκετά άνδρες", επειδή αυτό έχουν μάθει από την κοινωνία.

Ας αναλύσουμε το εξής παράδειγμα, μια γυναίκα είναι σε σχέση με έναν άνδρα. Κάνει σχέδια για τις διακοπές, αλλά μόλις φτάσουν στο ξενοδοχείο με την υπέροχη παραλία ο σύντροφος της παθαίνει ημικρανία και δεν μπορεί να κάνει τίποτα για την υπόλοιπη ημέρα. Τι συμβαίνει; Οι απαιτήσεις της δουλειάς κάνουν τους άνδρες να καταπιέζουν τα συναισθήματά τους. Όταν όμως απομακρύνονται από αυτή, στις διακοπές ή τα σαββατοκύριακα, τα συναισθήματα και οι ανάγκες τους μπορεί να βγαίνουν στην επιφάνεια.

Η έκφραση των συναισθημάτων από τους άνδρες μπορεί να αλλάξει τις ισορροπίες

Όταν οι άνδρες έρχονται σε επαφή με τα συναισθήματά τους, τα αποτελέσματα μπορεί να μας επηρεάζουν όλους, καθώς μπορεί να είναι έντονα. Στην πραγματικότητα, για οποιονδήποτε από εμάς, όταν καταπνίγουμε για χρόνια τα συναισθήματα μας, ίσως να μην έχουμε τη δυνατότητα να καταπνίγουμε τα δυνατά συναισθήματα. Όταν προκύψει κάτι, δεν είμαστε καλά προετοιμασμένοι να το αντιμετωπίσουμε. Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να δέχεται για χρόνια κριτική από το σύντροφό του.  Κάποια στιγμή όμως, η κριτική μπορεί να είναι τόσο έντονη που το άτομο να έχει μια έντονη συναισθηματική αντίδραση. Αυτό είναι κάτι αναμενόμενο όταν κάποιος συσσωρεύσει μέσα του πολλά συναισθήματα. Πώς όμως μπορούν οι άνδρες να ξεφύγουν από τους περιορισμούς της κοινωνίας;

Ψυχοθεραπευτικές επιλογές

Είναι πολύ σημαντικό να βοηθάμε τους ανθρώπους να αφήνουν πίσω τους όσα έχουν μάθει και να ακολουθούν μια νέα κατεύθυνση. Στην περίπτωση που ένας άνδρας θέλει να κάνει αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται τα συναισθήματά του , οι ψυχοδυναμικές θεραπείες είναι βοηθητικές. Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις στις οποίες μια γυναίκα παρασύρει τον άνδρα της στην ψυχοθεραπεία. Όταν ο άνδρας δεν αναγνωρίζει το πρόβλημα , τότε η οικογενειακή ψυχοθεραπεία και η ψυχοθεραπεία ζεύγους μπορεί να έχει πολλά οφέλη.

Ψυχανάλυση Γιουνγκ

Ο Καρλ Γιουνγκ υποστήριζε την ουσιαστική ολότητα των ανθρώπινων όντων, αλλά επίσης πίστευε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν χάσει την επαφή με σημαντικά μέρη του εαυτού τους. Ο σκοπός της εξατομίκευσης είναι να εκφράζουμε όσα νιώθουμε στην ψυχή μας. Τα καταπιεσμένα συναισθήματα προκαλούν ψυχολογική αναστάτωση μέχρι να γίνουν συνειδητά. Κάθε άνθρωπος έχει μια ιστορία και όταν κάποια ψυχική διαταραχή κάνει την εμφάνισή της, αυτό συμβαίνει επειδή αρνείται ή απορρίπτει την προσωπική του ιστορία. Η επούλωση έρχεται όταν ένα άτομο αποδέχεται πλήρως την προσωπική του ιστορία.

Η ιστορία μπορεί να περιλαμβάνει συμβολικά αρχέτυπα. Ένας άνδρας μπορεί , για παράδειγμα, να ακολουθεί το αρχέτυπο του Αήττητου Πολεμιστή, που θα μπορούσε να εκφράζει μέρος του εαυτού του, αλλά μπορεί να έχει απωθήσει άλλα κομμάτια του εαυτού του (όπως αυτό της Μητέρας Γης). Ο σκοπός της ψυχοθεραπείας, είναι να βοηθήσει τους άνδρες να βρουν την ισορροπία ανάμεσα σε αυτά τα δύο αρχέτυπα.

Ψυχοσύνθεση

Ομοίως, η ψυχοσύνθεση, βοηθά τους ανθρώπους να δουλεύουν με το σώμα, τα συναισθήματα και το μυαλό για να συνθέσουν  και να ενσωματώσουν τις διαφορετικές πτυχές του εαυτού τους. Η ψυχοσύνθεση περιλαμβάνει τις υπερπροσωπικότητες. Αυτές αποτελούν , τμήματα του εαυτού μας που δρουν για την κάλυψη ή την υπεράσπιση των αναγκών μας. Έτσι, ένας άνδρας, είναι σε αναστάτωση επειδή περιορίζεται λόγω φύλου, να εκφράσει την αγάπη και το συναισθηματικό του κόσμο. Κατά συνέπεια ανακαλύπτει μια θυμωμένη υπερπροσωπικότητα μέσα του, με την οποία  είναι σε σύγκρουση.

Αυτή η ευαίσθητη πλευρά είναι πιο αδύναμη, και δεν είναι γνώριμη για τον άνδρα. Η ανάγκη να εκφράσει αυτά τα συναισθήματα τον οδηγούν με ένα τρόπο στην έκφραση αυτών των αναγκών.

Σε αυτό το μοντέλο, η ψυχοθεραπεία έχει ως σκοπό την εξερεύνηση των παραγόντων που αποτρέπουν τον άνδρα να εκφράσει την πιο ευαίσθητη πλευρά του και τους τρόπους για την υγιή έκφραση των συναισθημάτων. Σε αυτό το στάδιο, ο άνδρας μπορεί να ανακαλέσει γεγονότα της παιδικής του ηλικίας που τον έχουν διαμορφώσει. Όπως για παράδειγμα, όταν συνεχώς άκουγε σε μικρή ηλικία ότι "Τα αγόρια δεν κλαίνε".

Θεραπεία σχημάτων

Κατά κάποιο τρόπο, η θεραπεία σχημάτων συνδυάζει πολλά ψυχοθεραπευτικά στοιχεία. Από την ψυχανάλυση, κληρονομεί τις βασικές αντιλήψεις ότι τα προβλήματα ψυχικής υγείας προκύπτουν λόγω της μη ικανοποίησης των αναγκών. Περιγράφει πέντε βασικές ανθρώπινες ανάγκες, όπως η ασφαλής προσκόλληση και η αυτονομία. Η μη ικανοποίηση αυτών των αναγκών  δημιουργεί 18 πρώιμα δυσλειτουργικά σχήματα, από τη δυσπιστία και την εγκατάλειψη μέχρι την καταστολή των συναισθημάτων. Τα σχήματα διαιωνίζονται στη ζωή ενός ανθρώπου, μέσω γνωστικών στρεβλώσεων, αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών και ανθυγιεινών μοτίβων. Όλα αυτά προκαλούν την αρνητική αντίδραση και έτσι ενισχύουν τα σχήματα.

Στην προσπάθεια της ψυχής για επούλωση, τα άτομα δημιουργούν σχέσεις παρόμοιες με αυτές του παρελθόντος και πάντα σύμφωνα με τα σχήματα, και έτσι οι ανθυγιεινές σχέσεις συνεχίζονται. Ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να ρωτά για "το μοναχικό παιδί" ή "το θυμωμένο παιδί". Με αυτό τον τρόπο δίνει τη δυνατότητα στο άτομο να ξεκινήσει έναν διάλογο με τον "υγιή ενήλικα". Έτσι, θα καταφέρει να ξεπεράσει την αποφυγή ή τις δεδομένες αντιδράσεις που διαιωνίζονται με ένα σχήμα. Στην ψυχοθεραπεία υπάρχουν θεραπευτικές παρεμβάσεις για την αναθεώρηση των γνωστικών στρεβλώσεων. Για παράδειγμα,  οι παράλογες σκέψεις μπορεί να καταγράφονται σε ένα ημερολόγιο για παράδειγμα, οι οποίες στη συνέχεια αντικαθίστανται από λογικές σκέψεις.

Αφηγηματική θεραπεία

Αυτή η θεραπεία βασίζεται στην άποψη ότι δεν υπάρχει μια απόλυτη πραγματικότητα, αλλά ότι οι πραγματικότητες κατασκευάζονται από άτομα, οικογένειες και κουλτούρες. Αυτές οι πραγματικότητες οργανώνονται και διατηρούνται από ιστορίες. Αυτό που είναι αλήθεια για εμάς μπορεί να μην είναι αλήθεια για κάποιο άλλο άτομο. Πολλές φορές μπορεί να μην ισχύει και για εμάς κάποια άλλη στιγμή. Σύμφωνα με αυτή την οπτική, δεν υπάρχουν ουσιαστικές αλήθειες και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε την πραγματικότητα. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να ερμηνεύουμε μια εμπειρία. Αυτή η μορφή θεραπείας βοηθά τον ψυχοθεραπευτή να κατανοήσει την ιστορία του ασθενή από διαφορετικές οπτικές. Ο σκοπός της αφηγηματικής θεραπείας είναι να αποσπάσει διάφορες εμπειρίες από τον θεραπευόμενο, και να καθορίσει ποια κομμάτια του εαυτού αποτελούν κομμάτι του νέου αφηγήματος, και στη συνέχεια υποστηρίζει την ανάπτυξη και την εξέλιξη του νέου εαυτού.

Έτσι λοιπόν, ένας άνδρας έχει μάθει να πνίγει τα συναισθήματά του για να νιώθει περισσότερο "άνδρας". Η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει έναν άνδρα να κατανοήσει πως οι όροι όπως η "αρρενωπότητα" κατασκευάζονται από την κοινωνία. Και φυσικά, αυτοί οι όροι δεν είναι πάντα αληθινοί. Επίσης, ένας άνδρας μπορεί να μάθει να αναγνωρίζει τις στιγμές που δεν καταπνίγει τα συναισθήματά του ώστε να ανακαλύψει νέους τρόπους για την αυτογνωσία και την αυτοβελτίωσή του. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να αλλάξει το αφήγημα της ζωής του και την δική του πραγματικότητα.

Θεραπεία που επικεντρώνεται στις λύσεις

Όπως συμβαίνει και με την αφηγηματική θεραπεία, η θεραπεία που εστιάζεται στις λύσεις (solution focused therapy) αποτελεί ένα μεταμοντέρνο κοινωνικό παράδειγμα, πράγμα που σημαίνει ότι έχει πολλά κοινά με την αφηγηματική θεραπεία, την κατανόηση ότι δεν υπάρχει αντικειμενική, απόλυτη πραγματικότητα. Η πραγματικότητα είναι αποτέλεσμα της αλήθειας του κάθε ανθρώπου με τις ανάλογες κοινωνικές επιρροές. Ο κάθε άνθρωπος έχει πολλές αλήθειες. Η θεραπεία που επικεντρώνεται στις λύσεις διερευνά όλες τις πιθανές λύσεις.

Η προσπάθεια για αλλαγή βασίζεται στην αντίληψη των θεραπευομένων για μια ζωή χωρίς συμπτώματα. Οι αλλαγές επιφέρουν αλυσιδωτές αντιδράσεις, και οδηγούν σε συμπεριφορές που αλλάζουν όλο το σύστημα. Με αυτό τον τρόπο οι άνδρες μπορούν να αποδεχτούν την παραδοσιακή "ανδρική" πλευρά τους και τον συναισθηματικά απελευθερωμένο εαυτό τους.

Ψυχοθεραπεία που εστιάζει στα συναισθήματα

Η συγκεκριμένη ψυχοθεραπευτική μέθοδος αποτελεί μια προσέγγιση για την ψυχοθεραπεία ζεύγους. Βοηθά τα ζευγάρια να διαχειρίζονται τις διαφωνίες και να μειώνουν την συναισθηματική απόσταση μεταξύ τους.

Η ψυχοθεραπεία που εστιάζει στα συναισθήματα είναι μια ουμανιστική ψυχοθεραπευτική προσέγγιση για την ψυχοθεραπεία ζεύγους που περιλαμβάνει στοιχεία βιωματικά, προσωποκεντρικά συστήματα και θεωρίες αλλά έχει τη βάση της στη θεωρία της προσκόλλησης. Βασίζεται στην ιδέα ότι το στρες στις σχέσεις έχει τη ρίζα του στο φόβο της εγκατάλειψης, και η συναισθηματική αντίδραση σε αυτούς τους φόβους μπορεί να βλάπτει τη σχέση με το σύντροφο και να προκαλεί πίεση στη σχέση. Η ανασφάλεια μπορεί να εκδηλώνεται με ερωτήσεις, όπως, "Με αγαπάς;" "Είμαι σημαντικός για εσένα;" "Μπορώ να σε εμπιστευτώ;" Όταν οι σύντροφοι δεν μπορούν να ικανοποιήσουν συναισθηματικά ο ένας τον άλλο, τότε νιώθουν κολλημένοι σε αρνητικά μοτίβα αλληλεπίδρασης που προκύπτουν από τις αποτυχημένες προσπάθειες να κατανοήσουν ο ένας τις ανάγκες του άλλου.

Η ψυχοθεραπεία που εστιάζει στα συναισθήματα, ενισχύει τους θετικούς δεσμούς που ήδη υπάρχουν σε ένα ζευγάρι. Κατά συνέπεια ενθαρρύνει τη δημιουργία μιας ασφαλούς σύνδεσης ανάμεσα στους συντρόφους. Μέσω της θετικής αλληλεπίδρασης οι δύο σύντροφοι δημιουργούν νέα θεμέλια για τη σχέση τους. Στο μη επικριτικό περιβάλλον της ψυχοθεραπείας, οι σύντροφοι μπορούν να μιλήσουν ανοιχτά και να εκφράσουν τα βαθιά συναισθήματα και τις εμπειρίες τους. Όταν περιγράφουν με λόγια τις πιο βαθιές τους ανησυχίες, μπορούν να αντιμετωπίσουν κάθε πρόβλημα με παραγωγικούς τρόπους.

Η ψυχοθεραπεία που εστιάζει στα συναισθήματα μαθαίνει στα ζευγάρια να αλληλεπιδρούν με πιο στοργικούς και συναισθηματικούς τρόπους ώστε να νιώθουν ασφάλεια στη σχέση.  Έτσι,  έχουν μεγαλύτερη ελευθερία να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.