Ανεπάρκεια ντοπαμίνης: συμπτώματα, αιτίες και αντιμετώπιση

Ντοπαμίνη

Η ντοπαμίνη είναι ένας από τους κυριότερους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου και παίζει σημαντικό ρόλο στο κίνητρο και στη διάθεση. Τα χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης μπορεί να σας κάνουν να νιώθετε κακόκεφοι και κουρασμένοι.

Τι είναι η ντοπαμίνη;

Η ντοπαμίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που συντίθεται στα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου. Δρα σαν χημικό μήνυμα (αγγελιοφόρος) ανάμεσα στους νευρώνες.

Η ντοπαμίνη απελευθερώνεται όταν ο εγκέφαλος προσδοκά την επιβράβευση. Όταν είστε δεσμευμένοι σε δραστηριότητες που σας ευχαριστούν τότε αυξάνονται τα επίπεδα της ντοπαμίνης. Μπορεί να είναι ένα φαγητό, μια βόλτα στα μαγαζιά, μια εκδρομή ή οτιδήποτε σας προσφέρει χαρά.

Αν για παράδειγμα αγαπάτε τα μπισκότα με σοκολάτα, όταν ψήνονται στο φούρνο και τα μυρίζετε ο εγκέφαλος αυξάνει τα επίπεδα της ντοπαμίνης. Όταν τα τρώτε, η ντοπαμίνη ενισχύει τη λαχτάρα για το μπισκότο και την ικανοποίηση.  Είναι ένας κύκλος κινήτρου, επιβράβευσης και ενθάρρυνσης.

Η ντοπαμίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής και πολλές φορές χαρακτηρίζεται ως νευροδιαβιβαστής της χαράς, όπως οι ενδορφίνες και η σεροτονίνη. Έχει πολλές μοναδικές λειτουργίες. Είναι υπεύθυνη για το μηχανισμό επιβράβευσης στον εγκέφαλο. Δίνει κίνητρο και ενέργεια ώστε να είμαστε παραγωγικοί.

Η ντοπαμίνη εμπλέκεται σε πολλές λειτουργίες του εγκεφάλου όπως ο ύπνος, η διάθεση, η μάθηση, η συγκέντρωση και η μνήμη.

Εκτός από τα παραπάνω η ντοπαμίνη εμπλέκεται σε πολλές λειτουργίες του σώματος που περιλαμβάνουν:

• τη ροή του αίματος
• την πέψη
• τις εκτελεστικές λειτουργίες
• τη λειτουργία της καρδιάς και των νεφρών
• τη μνήμη και τη συγκέντρωση
• τη διάθεση και τα συναισθήματα
• τον έλεγχο των κινήσεων
• την αντίληψη του πόνου
• τη λειτουργία του παγκρέατος και τη ρύθμιση της ινσουλίνης
• την ευχαρίστηση και την επιβράβευση
• τον ύπνο
• την αντίδραση στο στρες

Η ντοπαμίνη δεν είναι ο μοναδικός νευροδιαβιβαστής στον εγκέφαλο, δρα παράλληλα και συνεργικά μαζί με άλλους νευροδιαβιβαστές όπως η σεροτονίνη και η αδρεναλίνη.

Πώς λειτουργεί η ντοπαμίνη;

Η ντοπαμίνη είναι πολύ σημαντική καθώς μας δίνει το κίνητρο και την ενέργεια να δουλέψουμε για να επιτύχουμε τους στόχους μας. Δίνει επίσης την αίσθηση της ικανοποίησης όταν επιτυγχάνετε τους στόχους σας.

Η εκμάθηση νέων δεξιοτήτων, η ολοκλήρωση μιας εργασίας οδηγούν σε αύξηση των επιπέδων της ντοπαμίνης. Πρακτικά κάθε επίτευγμα που σας κάνει να νιώθετε υπερήφανοι αυξάνει τα επίπεδα της ντοπαμίνης.

Η ντοπαμίνη, όπως και οι υπόλοιποι νευροδιαβιβαστές, βοηθά στην μεταφορά των σημάτων στις νευρικές συνάψεις. Στέλνει μηνύματα που προκαλούν συναισθήματα ευχαρίστησης και κινήτρου. Επίσης ενισχύει την μάθηση, τη μνήμη, το συγχρονισμό των κινήσεων και παίζει σημαντικό ρόλο στην προσοχή και στη συγκέντρωση.

Η ντοπαμίνη παράγεται στο μέσο εγκέφαλο. Βλάβη σε αυτή την περιοχή του εγκεφάλου μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή της ντοπαμίνης.

Ανεπάρκεια ντοπαμίνης

Δυστυχώς δεν μπορούμε να μετρήσουμε τα επίπεδα της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι υπάρχουν κάποια συμπτώματα που συνδέονται με την δράση της ντοπαμίνης. Η ανεπάρκεια ντοπαμίνης μπορεί να σημαίνει πολλά πράγματα, όπως:

• Παραγωγή μικρής ποσότητας ντοπαμίνης
• Λίγοι υποδοχείς ντοπαμίνης
• Καταστροφή ή βλάβη στους υποδοχείς ντοπαμίνης
• Γρήγορη διάσπαση της ντοπαμίνης
• Η ντοπαμίνη δεν κυκλοφορεί σωστά

Αιτίες ανεπάρκειας της ντοπαμίνης

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μπορεί να εμφανιστεί ανεπάρκεια στην ντοπαμίνη, όπως η φτωχή διατροφή και κάποιο πρόβλημα υγείας.  Η ντοπαμίνη μπορεί να καταστέλλεται από την διατροφή που είναι πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά οξέα και ζάχαρη. Η έλλειψη πρωτεΐνης μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη L-τυροσίνης, η οποία είναι το κύριο αμινοξύ για την σύνθεση της ντοπαμίνης. Μπορεί να έχετε χαμηλά ποσοστά των συμπαραγόντων που βοηθούν στην μετατροπή της L-τυροσίνης σε ντοπαμίνη, όπως ο ψευδάργυρος, ο σίδηρος, οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β και ο χαλκός.

Εκτός από την διατροφή υπάρχουν και άλλες αιτίες που οδηγούν σε μειωμένα επίπεδα ντοπαμίνης και περιλαμβάνουν:

• Άγχος
• Παχυσαρκία
• Νόσο του Parkinson
• Σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών
• Χρήση ουσιών

Ανεπάρκεια ντοπαμίνης και ψυχική υγεία

Οι νευροδιαβιβαστές όπως η ντοπαμίνη μεταφέρουν μηνύματα ανάμεσα στα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο. Όταν διαταράσσονται, τα μηνύματα δεν μεταφέρονται σωστά. Η συνέπεια της διαταραχής των νευροδιαβιβαστών είναι η κατάθλιψη, το άγχος και άλλες διαταραχές ψυχικής υγείας.

Τα νευρικά κύτταρα δεν μπορούν να μεταφέρουν μηνύματα, αυτό είναι ευθύνη των νευροδιαβιβαστών. Οι νευροδιαβιβαστές επηρεάζουν συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου, που ρυθμίζουν την διάθεση και τη συμπεριφορά, και οποιαδήποτε μεταβολή στα επίπεδά τους μπορεί να προκαλέσει άγχος και εναλλαγές στη διάθεση.

Η ντοπαμίνη είναι μια ουσία που υπάρχει φυσικά στο σώμα μας. Είναι ένας νευροδιαβιβαστής ο οποίος μεταφέρει μηνύματα από το σώμα στον εγκέφαλο.

Η ντοπαμίνη παίζει σημαντικό ρόλο στον έλεγχο των κινήσεων και στη συναισθηματική απόκριση. Η ισορροπία στα επίπεδα της ντοπαμίνης είναι ουσιαστική για την σωματική και την ψυχική μας υγεία.

Τα επίπεδα της ντοπαμίνης επηρεάζουν την διάθεση, τον ύπνο, την μνήμη, τη μάθηση, τη συγκέντρωση. Η ανεπάρκεια ντοπαμίνης μπορεί να συνδέεται με νοσήματα όπως η κατάθλιψη.

Συμπτώματα ανεπάρκειας ντοπαμίνης

Τα συμπτώματα της ανεπάρκειας της ντοπαμίνης εξαρτώνται από την υποκείμενη αιτία.

Μερικά σημάδια και συμπτώματα που σχετίζονται με χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης περιλαμβάνουν:

• μυϊκές κράμπες, σπασμούς ή τρέμουλο
• πόνους
• δυσκαμψία
• απώλεια ισορροπίας, ζάλη, αστάθεια
• δυσκοιλιότητα
• δυσκολία στην κατάποση
• απώλεια ή αύξηση του σωματικού βάρους
• γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
• δυσκολίες στον ύπνο, αϋπνία
• χαμηλά επίπεδα ενέργειας
• έλλειψη συγκέντρωσης
• αργές κινήσεις ή ομιλία
• κόπωση
• έλλειψη κινήτρου
• θλίψη
• εναλλαγές στη διάθεση
• απελπισία
• χαμηλή αυτοεκτίμηση
• ενοχές
• ανησυχία
• μειωμένη λίμπιντο

Θεραπεία

Αν ένα άτομο έχει διαγνωστεί με κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη, τότε ο ψυχίατρος θα σχεδιάσει το θεραπευτικό πλάνο ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενή. Η φαρμακευτική αγωγή με αντικαταθλιπτικά είναι μια συνήθης επιλογή. Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα επηρεάζουν διαφορετικά τους βασικούς νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου, δηλαδή τη σεροτονίνη, ντοπαμίνη και τη νοραδρεναλίνη.

Εναλλακτικές θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν:

• Την ψυχοθεραπεία
• Τις αλλαγές στην διατροφή και στον τρόπο ζωής
• Την άσκηση

Οι δραστηριότητες που σας κάνουν να νιώθετε ευεξία και ηρεμία βοηθούν στην ενίσχυση των επιπέδων της ντοπαμίνης.

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να αυξήσετε τα επίπεδα της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, αλλά δεν συμβάλλουν όλα στην υγεία σας μακροπρόθεσμα. Υιοθετήστε συμπεριφορές και συνήθειες που θα βελτιώσουν την συνολική σας διάθεση:

• Καταναλώστε προβιοτικά: οι τροφές που είναι πλούσιες σε προβιοτικά όπως το γιαούρτι, φαίνεται ότι ενισχύουν την παραγωγή της ντοπαμίνης.
• Κοιμηθείτε καλά: ο επαρκής και ποιοτικός ύπνος είναι ο καλύτερος τρόπος για να έχετε υγιή επίπεδα ντοπαμίνης.
• Βγείτε στο φως του ήλιου: το φως του ήλιου ενεργοποιεί την σύνθεση της βιταμίνης D στο σώμα. Η βιταμίνη D με τη σειρά της, βοηθά στην αύξηση της παραγωγής της ντοπαμίνης.
• Βάλτε την άσκηση στη ζωή σας: η άσκηση αυξάνει τα επίπεδα της ντοπαμίνης και βελτιώνει τη διάθεση.
• Αποφύγετε τις επεξεργασμένες τροφές: η κατανάλωση φαγητού οδηγεί στην απελευθέρωση υψηλών ποσοστών ντοπαμίνης. Καλό είναι να αποφεύγετε τις τροφές που περιέχουν ζάχαρη και λιπαρά.