Αντικαταθλιπτικά φάρμακα SSRI, SNRI, νέας γενιάς, ελαφριά χάπια

Αντικαταθλιπτικά φάρμακα SSRI, SNRI, νέας γενιάς, ελαφριά χάπια

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, των διαταραχών άγχους, της δυσθυμίας (ήπια χρόνια κατάθλιψη), καθώς και σε πολλές άλλες διαταραχές, όπως την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά χάπια, όπως τα νεότερης γενιάς SSRI, SNRI, αλλά και τα παλιότερα τρικυκλικά, χορηγούνται χωρίς συνταγή.

Πολλοί ασθενείς ρωτάνε ποιο είναι το καλύτερο αντικαταθλιπτικό. Γενικά τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα έχουν παρόμοια αποτελεσματικότητα, ωστόσο υπάρχουν διάφορες κλινικές παράμετροι που μπορεί να κάνουν την επιλογή ενός αντικαταθλιπτικού καλύτερη από την επιλογή ενός άλλου.

Κατηγορίες αντικαταθλιπτικών φαρμάκων

Οι πιο σημαντικές κατηγορίες και τύποι αντικαταθλιπτικών φαρμάκων είναι οι παρακάτω:

Τα SSRI είναι τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Αναλόγως τη χώρα, κυμαίνονται στο 60-70% των αντικαταθλιπτικών που συνταγογραφούνται. Η παρακάτω εικόνα δείχνει τη σχετική συχνότητα των αντικαταθλιπτικών ανά κατηγορία και τα πιο γνωστά πρωτότυπα σκευάσματα.

Πως λειτουργούν τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα επηρεάζουν τα επίπεδα των νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο, κυρίως της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης, ουσίες που θεωρούνται υπεύθυνες για τις αλλαγές της διάθεσης και της συμπεριφοράς. Ο μηχανισμός δράσης διαφέρει αναλόγως την κατηγορία του αντικαταθλιπτικού, φαίνεται όμως η δράση τους σχετίζεται τελικώς με τη νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου, διεγείρουν δηλαδή τη δημιουργία νέων νευρώνων και νέων συνάψεων στον εγκέφαλο. Ως αποτέλεσμα της δράσης τους, κάνουν τους ανθρώπους να είναι πιο λειτουργικοί, να αισθάνονται μεγαλύτερη ικανοποίηση και να είναι περισσότερο χαρούμενοι.

Τα πρώτα αντικαταθλιπτικά φάρμακα εμφανίστηκαν το 1950 και η χρήση τους αυξήθηκε προοδευτικά τα τελευταία χρόνια (ιδίως την περίοδο του κορωνοϊού λόγω του στρες). Το ποσοστό των γυναικών που λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά χάπια είναι διπλάσιο από αυτό των ανδρών.

Μύθοι και φόβοι για τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα

Κάποιοι άνθρωποι φοβούνται ότι τα αντικαταθλιπτικά θα τους κάνουν απλά να ξεχάσουν τα προβλήματά τους. Αυτό δεν συμβαίνει, τα αντικαταθλιπτικά θα σας δυναμώσουν και θα κάνουν ευκολότερο να αντιμετωπίσετε τα όσα σας απασχολούν, όχι να τα ξεχάσετε. Ένας άλλος φόβος είναι ότι γενικότερα τα "ψυχοφάρμακα" θα αλλοιώσουν την προσωπικότητά του ανθρώπου, όμως ούτε αυτό δεν συμβαίνει. Αντίθετα, όταν πάσχει κάποιος από κατάθλιψη, το διαστρεβλωμένο καταθλιπτικό συναίσθημα επηρεάζει την αντίληψη των όσων συμβαίνουν και αυτό στερεί στον άνθρωπο τη δύναμη να ορίσει τη ζωή του. Είναι ωφελιμότερο τα αντικαταθλιπτικά να συνδυάζονται με ψυχοθεραπεία ή/και άλλες θεραπευτικές μεθόδους, ώστε η πρόοδος να είναι ακόμα πιο γρήγορη, ουσιαστικότερη και τα οφέλη πιο μακροπρόθεσμα.

Ένας άλλος φόβος είναι ότι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα προκαλούν εξάρτηση και ότι θα πρέπει κανείς να τα παίρνει εφόρου ζωής. Η λήψη των αντικαταθλιπτικών συνεχίζεται όσο χρειάζεται, για παράδειγμα για λίγους μήνες και διακόπτονται στη συνέχεια. Τα αντικαταθλιπτικά δεν προκαλούν εθισμό σε μακροχρόνια λήψη, ωστόσο η διακοπή των αντικαταθλιπτικών πρέπει να γίνει σταδιακά σύμφωνα με τις οδηγίες του ψυχιάτρου σας. Μπορεί ορισμένοι άνθρωποι που γνωρίζετε να τα παίρνουν "μια ζωή", αυτό όμως μάλλον σημαίνει ότι ποτέ δεν κάνανε παράλληλα όσα χρειαζόταν για να ξεφύγουν από τους παράγοντες που εξαρχής τους έσπρωξαν σε αδιέξοδο και κατ'επέκταση στην κατάθλιψη (δηλαδή χρειάζεται παράλληλα ψυχοθεραπεία για να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές ζωής, σε προσωπικό επίπεδο ή επαγγελματικό). Αυτό δεν χρειάζεται να συμβεί και με εσάς, μπορείτε να έχετε μια εντελώς διαφορετική πορεία. Υπάρχουν προκαταλήψεις για τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι υπάρχουν προκαταλήψεις και έχουν δαιμονοποιηθεί, ενώ έχουν σώσει κόσμο από την κατάθλιψη (ιδίως τις πιο σοβαρές μορφές κατάθλιψης).

Αντικαταθλιπτικά νέας γενιάς

1. SSRI αντικαταθλιπτικά

Είναι τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Οι επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs) είναι αποτελεσματικά στην θεραπεία της κατάθλιψης, τις αγχώδεις διαταραχές, την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, κα. Έχουν λιγότερες παρενέργειες συγκριτικά με τα παλαιότερα αντικαταθλιπτικά. Οι SSRIs μπλοκάρουν την επαναπρόσληψη (την απορρόφηση) της σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Αυτό διευκολύνει τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου στην λήψη και στην μεταφορά μηνυμάτων, με αποτέλεσμα την καλύτερη, πιο χαρούμενη και πιο σταθερή διάθεση. Ονομάζονται “επιλεκτικοί” γιατί φαίνεται ότι επηρεάζουν μόνο τη σεροτονίνη, και όχι άλλους νευροδιαβιβαστές. Τα SSRI σεροτονινεργικά αντικαταθλιπτικά γενικά είναι ασφαλή για μακροχρόνια λήψη, όπου αυτή απαιτείται. Παραδείγματα γνωστών SSRI αντικαταθλιπτικών φαρμάκων περιλαμβάνουν:

2. SNRI αντικαταθλιπτικά φάρμακα

Οι επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και της νοραδρεναλίνης (SNRIs) χρησιμοποιούνται για την θεραπεία της μείζονος κατάθλιψης, γενικά των διαταραχών της διάθεσης, τις διαταραχές άγχους, την ινομυαλγία και τον χρόνιο νευροπαθητικό πόνο. Οι SNRIs αυξάνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης, δύο νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο που παίζουν ρόλο κλειδί στην σταθεροποίηση της διάθεσης. Παραδείγματα SNRI αποτελούν η ντουλοξετίνη (Cymbalta) και η βενλαφαξίνη (Effexor / Deprevix).

Επαναλαμβάνουμε σε αυτό το σημείο ότι γενικά τα νεότερα αντικαταθλιπτικά (όπως τα SSRI και τα SNRI) θεωρούνται ίδιας αποτελεσματικότητας, δεν είναι καλύτερη de facto η μία κατηγορία η ή άλλη, εξαρτάται από τον ασθενή, την συμπτωματολογία και την ιδιοσυγκρασία (DNA).

Παρενέργειες SSRI και SNRI αντικαταθλιπτικών φαρμάκων

Τα SSRI και τα SNRI αντικαταθλιπτικά είναι νέας γενιάς αντικαταθλιπτικά φάρμακα και γενικά καλώς ανεκτά φάρμακα. Ωστόσο μπορεί να έχουν γενικά τις ακόλουθες παρενέργειες:

• Αϋπνία, υπνηλία, πονοκέφαλο, ζαλάδα, άγχος και ανησυχία (ιδίως στην έναρξη της αγωγής), εφίδρωση, τρέμουλο, σεξουαλική δυσλειτουργία, αύξηση του βάρους
• Υπογλυκαιμία ή χαμηλή γλυκόζη στο αίμα, μείωση των επιπέδων του νατρίου, ναυτία, εξάνθημα, ξηροστομία, δυσκοιλιότητα ή διάρροια, ασυνήθιστες σκέψεις

Συνήθως από τις παραπάνω παρενέργειες των αντικαταθλιπτικών αυτές που μπορεί να απασχολήσουν τους περισσότερους ασθενείς πιο μακροπρόθεσμα είναι η αύξηση βάρους και η πτώση libido ή άλλες σεξουαλικές διαταραχές. Ωστόσο και οι μεν και οι δε γίνονται διαχειρίσιμες με τις κατάλληλες οδηγίες. Τυχόν σεξουαλικές δυσλειτουργίες που μπορεί να εμφανιστούν είναι συνήθως παροδικές, και εξαφανίζονται με τη διακοπή του φαρμάκου. Όμως σε ένα ποσοστό 4% περίπου, μπορεί να εμφανιστούν σεξουαλικές παρενέργειες οι οποίες θα παραμείνουν και μετά τη διακοπή του φαρμάκου, το λεγόμενο σύνδρομο PSSD (Post-SSRI/SNRI Sexual Dysfunction).

Υπάρχουν ορισμένες αναφορές σχετικά με τη λήψη SSRIs και SNRIs, σε ασθενείς ηλικίας κάτω των 18 ετών, μπορεί με την έναρξη της αγωγής να αυξηθεί ο αυτοκτονικός ιδεασμός (σκέψεις αυτοκτονίας), προτού υποχωρήσει η κατάθλιψη, και για αυτό χρειάζεται μια συστηματική παρακολούθηση στην πρώτη φάση της λήψης του φαρμάκου. Ωστόσο δεν είναι μια παρενέργεια που παρατηρείται συχνά.

3. Νοραδρεναλίνη και ειδικά σεροτονινεργικά αντικαταθλιπτικά χάπια (NASSAs)

Στην κατηγορία αυτή ανήκει το Remeron (μιρταζαπίνη) και τα γενόσημά του. Εκτός από την κατάθλιψη, χρησιμοποιούνται και για την θεραπεία των διαταραχών άγχους, όπως και κάποιων διαταραχών της προσωπικότητας.

Πιθανές παρενέργειες περιλαμβάνουν:

• Αύξηση βάρους (κατακράτηση υγρών και αύξηση όρεξης), δυσκοιλιότητα, ξηροστομία, υπνηλία και καταστολή, θολή όραση, ζαλάδα
• Πιο σοβαρές σπάνιες παρενέργειες περιλαμβάνουν τις επιληπτικές κρίσεις, την μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων, τη λιποθυμική τάση και τις αλλεργικές αντιδράσεις.

4. Aναστολείς επαναπρόσληψης νορεπινεφρίνης και ντοπαμίνης (NDRI).

Στην κατηγορία αυτή ανήκει η βουπροπιόνη (Wellbutrin) η οποία χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης αλλά και επικουρικά για τη διακοπή του καπνίσματος. Οι παρενέργειες περιλαμβάνουν: κεφαλαλγίες, αϋπνία, ξηροστομία, σεξουαλικές διαταραχές (μειωμένη επιθυμία ή διαταραχές στύσης), ζάλη, διαταραχές στην όρεξη, γαστρεντερικές διαταραχές όπως ναυτία, δυσκοιλιότητα, ανησυχία.

5. Τροποποιητές και διεγέρτες των υποδοχέων σεροτονίνης (SMS)

Πρόκειται για μια ακόμα νεότερη γενιά αντικαταθλιπτικών. Στην κατηγορία αυτή ανήκει η βορτιοξετίνη (Brintellix) η οποία φαίνεται να ενισχύει τις γνωσιακές λειτουργίες. Σύμφωνα με τις οδηγίες χορηγείται ως φάρμακο αφού πρώτα έχουν δοκιμαστεί χωρίς ικανοποιητικά αποτελέσματα δύο άλλα αντικαταθλιπτικά (είναι νεότερο και πιο ακριβό αντικαταθλιπτικό). Συχνές παρενέργειες είναι: δυσκοιλιότητα και ναυτία.

6. Αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και ανταγωνιστής των 5-HT2 υποδοχέων (SARI)

Στην κατηγορία αυτή ανήκει η τραζοδόνη (Trittico, Desyrel) και η νεφαζοδόνη (Dutokin). Η τυπική χρήση για το Trittico (τραζοδόνη) είναι για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κατάθλιψης, της αϋπνίας και της ψυχοκινητικής ανησυχίας. Συχνές παρενέργειες είναι κεφαλαλγίες, αϋπνία, ξηροστομία, σεξουαλικές διαταραχές (μειωμένη επιθυμία ή διαταραχές στύσης), ζάλη, διαταραχές στην όρεξη, γαστρεντερικές διαταραχές (όπως ναυτία, δυσκοιλιότητα, ανησυχία).

7. Mελατονινεργικός αγωνιστής και ανταγωνιστής των υποδοχέων 5-HT2C 

Η αγομελατίνη (Valdoxan) είναι ένα άτυπο αντικαταθλιπτικό που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της μείζονος κατάθλιψης και της αϋπνίας. Είναι απαραίτητη η σωστή λήψη του φαρμάκου, διαφορετικά δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα όσον αφορά τις διαταραχές ύπνου.

8. Aναστολείς επαναπρόσληψης νορεπινεφρίνης (NaRI ή NSRI).

Δύο φάρμακα που ανήκουν στην κατηγορία αυτή είναι η ρεβοξετίνη (Edronax, Reboxetine) και η ατομοξετίνη (Strattera). Το Strattera χρησιμοποιείται για τη ΔΕΠΥ (διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας, ADHD). Η αποτελεσματικότητα και ασφάλεια του Edronax ως αντικαταθλιπτικό φάρμακο αμφισβητείται από διάφορες μελέτες.

9. Νεότερα αντικαταθλιπτικά φάρμακα

Οι ερευνητές προσπαθούν να βρουν συνεχώς νέα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, τα οποία μπορεί να είναι πιο δραστικά ή με λιγότερες παρενέργειες. Νεότερα αντικαταθλιπτικά φάρμακα που κυκλοφόρησαν τα τελευταία χρόνια είναι για παράδειγμα το Spravato (κεταμίνη), το Exxua (γεπιρόνη), το Auvelity καθώς και το Zurzuvae (συγκεκριμένα για την επιλόχειο κατάθλιψη), ενώ γίνονται έρευνες και για άλλες ουσίες, όπως ψυχεδελικά φάρμακα για τις περιπτώσεις ανθεκτικής κατάθλιψης.

Στην παραπάνω εικόνα βλέπετε τη σειρά που κυκλοφόρησαν τα νεότερα αντικαταθλιπτικά φάρμακα.

Παλαιότερης γενιάς αντικαταθλιπτικά φάρμακα

Τα παλαιότερα αντικαταθλιπτικά θεωρούνται πιο βαριά αντικαταθλιπτικά, με την έννοια των περισσότερων παρενεργειών. Στα παλαιότερα αντικαταθλιπτικά ανήκουν:

1. Τρικυκλικά Αντικαταθλιπτικά (TCAs)

Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά ονομάστηκαν έτσι επειδή έχουν τρεις δακτυλίους στην χημική τους δομή. Χρησιμοποιούνται για την θεραπεία της κατάθλιψης, της ινομυαλγίας, κάποιων μορφών άγχους, και βοηθούν στον έλεγχο του χρόνιου πόνου. Είναι αποτελεσματικά, αλλά προηγούμενης γενιάς αντικαταθλιπτικά χάπια, και έχουν περισσότερες παρενέργειες σε σχέση με τα νέας γενιάς αντικαταθλιπτικά.

Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά μπορεί να έχουν τις ακόλουθες παρενέργειες:

• Επιληπτικές κρίσεις, αϋπνία, άγχος, αρρυθμία ή ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό, υπέρταση, δυσκοιλιότητα, κατακράτηση ούρων, αυξημένη πίεση στα μάτια (προσοχή σε γλαύκωμα και σε υπερτροφία προστάτη, και σακχαρώδη διαβήτη)
• Εξάνθημα, ναυτία και εμετό, κοιλιακές κράμπες, απώλεια βάρους, σεξουαλική δυσλειτουργία

Παραδείγματα περιλαμβάνουν την κλομιπραμίνη (Anafranil) και την αμιτριπτυλίνη (Saroten, Minitran, * περιέχει δύο φάρμακα).

2. Αναστολείς της Μονοαμινοξειδάσης (ΜΑΟΙs)

Αυτός ο τύπος αντικαταθλιπτικών φαρμάκων χρησιμοποιούταν συχνά πριν την ανακάλυψη των SSRIs και των SNRIs και δεν κυκλοφορούν στην Ελλάδα. Οι αναστολείς ΜΑΟ αναστέλλουν την δράση της μονοαμινοξειδάσης, ένα ένζυμο του εγκεφάλου. Η μονοαμινοξειδάση βοηθά στην διάσπαση των νευροδιαβιαστών, όπως η σεροτονίνη. Αν διασπαστεί λιγότερη σεροτονίνη, θα υπάρχει περισσότερη σεροτονίνη στην κυκλοφορία του εγκεφάλου. Θεωρητικά, αυτό οδηγεί σε πιο σταθερή, χαρούμενη διάθεση και λιγότερο άγχος.

Οι ψυχίατροι πλέον χορηγούν MAOIs μόνο αν τα SSRI δεν δουλέψουν, κυρίως λόγω των πιθανών σημαντικών παρενεργειών τους και αλληλεπιδράσεων με άλλα φάρμακα, που περιλαμβάνουν:

• Υπέρταση, θολή όραση, εξάνθημα, επιληπτικές κρίσεις, οίδημα, απώλεια ή αύξηση βάρους, σεξουαλική δυσλειτουργία
• Διάρροια, ναυτία και δυσκοιλιότητα, ανησυχία, αϋπνία και υπνηλία, πονοκέφαλο, ζαλάδα, αρρυθμία ή ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό, λιποθυμία

Παραδείγματα MAOIs περιλαμβάνουν την φαινελζίνη (Nardil), την τρανυλκυπρομίνη, την ισοκαρβοξαζίδη.

Κατάλογος αντικαταθλιπτικών φαρμάκων

Μπορείτε να δείτε τον κατάλογο φαρμάκων με τα πιο γνωστά αντικαταθλιπτικά φάρμακα, και άλλα φάρμακα της ψυχιατρικής (ψυχοφάρμακα).

Υπάρχουν "φυσικά" αντικαταθλιπτικά;

Γνωστά στο κοινό ως πιο "φυσικά" αντικαταθλιπτικά είναι τα 5-HTP (5-Υδροξυτρυπτοφάνη), το έλαιο CBD (Κανναβιδιόλη) και το St John's Wort (υπερικόν, βαλσαμόχορτο) τα οποία μπορούν να θεωρηθούν ως φυτικά ελαφριά αντικαταθλιπτικά που χορηγούνται χωρίς συνταγή γιατρού, όμως έχουν αμφίβολη αποτελεσματικότητα και σαφώς δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τα χημικά αντικαταθλιπτικά σε ισχύ, ιδίως στις πιο σοβαρές μορφές κατάθλιψης.

Σε αρκετές περιπτώσεις, η Ομοιοπαθητική και ο Βελονισμός μπορεί να προσφέρουν σημαντική βοήθεια ή και να αντιμετωπίσουν την κατάθλιψη με πιο φυσικό τρόπο, ιδίως στις πιο ήπιες περιπτώσεις.

Γενικές παρενέργειες των Αντικαταθλιπτικών

Επαναλαμβάνουμε ότι τα νέας γενιάς αντικαταθλιπτικά φάρμακα είναι ασφαλή και καλώς ανεκτά φάρμακα. Κάποιες ήπιες παρενέργειες μπορεί να εμφανιστούν με την έναρξη της αγωγής τις πρώτες μέρες, και στην συνέχεια υποχωρούν. Κοινές παρενέργειες τις πρώτες μέρες είναι η ναυτία και η ανησυχία, αλλά αυτό εξαρτάται από τον τύπο του φαρμάκου που χορηγείται, την δοσολογία και την βιοχημική ιδιοσυγκρασία (DNA) του ασθενούς. Αν οι παρενέργειες είναι έντονες ο γιατρός πρέπει να ενημερωθεί. Κάποιες φορές μπορεί να παρατηρηθούν:

• Υπερβολική αύξηση της διάθεσης και η διέγερση του νευρικού συστήματος: πχ νευρικότητα, άγχος, ανησυχία, ακαθησία. Εδώ εμπίπτει επίσης η μανία ή υπομανία. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα αντικαταθλιπτικά δεν προκαλούν διπολική διαταραχή (μανιοκατάθλιψη), αλλά ίσως να την αποκαλύπτουν εκεί που ακόμη δεν έχει εμφανιστεί.
• Αυτοκτονικός ιδεασμός (σκέψεις αυτοκτονίας): υπάρχουν ορισμένες μελέτες που αναφέρουν αύξηση του κινδύνου αυτοκτονικών σκέψεων με την έναρξη της λήψης αντικαταθλιπτικών (κυρίως σε εφήβους). Αυτό συμβαίνει εξαιτίας του φαρμάκου ή άλλων παραγόντων, όπως ο χρόνος που χρειάζονται τα φάρμακα για να δουλέψουν, ή πιθανόν μια αδιάγνωστη διπολική διαταραχή η οποία ίσως να απαιτεί διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση (λήψη σταθεροποιητικών φαρμάκων, και όχι αντικαταθλιπτικά). Ο Οργανισμός Φαρμάκων της Αμερικής (FDA) απαιτεί όλα τα αντικαταθλιπτικά να έχουν μια προειδοποίηση για αυτή την παρενέργεια. Σε περίπτωση που εμφανιστεί αυτοκτονικός ιδεασμός πρέπει ο θεράπων ψυχίατρος να ενημερωθεί. Σημειώνουμε όμως, πως στην πλειοψηφία των ασθενών, αυτό δεν συμβαίνει.
• Συμπτώματα στέρησης: τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα δεν προκαλούν εξάρτηση ή εθισμό. Όμως όταν διακόπτεται απότομα ένα αντικαταθλιπτικό φάρμακο, μπορεί να βιώσετε κάποια συμπτώματα λόγω της διακοπής (όπως για παράδειγμα συμβαίνει όταν σταματάτε απότομα το κάπνισμα ή τον καφέ). Περίπου 1 στους 3 ανθρώπους που χρησιμοποιούν SSRI και SNRI χάπια αναφέρουν μερικά συμπτώματα στέρησης μετά την απότομη διακοπή των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων. Τα συμπτώματα διαρκούν από 2 εβδομάδες ως 2 μήνες και περιλαμβάνουν: ανησυχία, ζαλάδα, εφιάλτες, συμπτώματα κρυολογήματος, πόνο στο στομάχι. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα συμπτώματα είναι ήπια. Σοβαρές περιπτώσεις είναι ασυνήθιστες και είναι πιο πιθανές μετά την διακοπή του Seroxat και του Efexor.

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα πρέπει να μειώνονται σταδιακά σε δοσολογία για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος για δυσάρεστα συμπτώματα διακοπής του φαρμάκου.

Χρήσεις των Αντικαταθλιπτικών

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα δεν χρησιμοποιούνται μόνο για την θεραπεία της κατάθλιψης, αλλά και για άλλες ιατρικές καταστάσεις.

Οι βασικές και εγκεκριμένες χρήσεις των αντικαταθλιπτικών είναι για την θεραπεία:

• της κατάθλιψης και της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής
• της διαταραχής γενικευμένου άγχους
• της διαταραχής κοινωνικού άγχους (κοινωνική φοβία)
• της διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD)
• της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής (OCD)
• της νυχτερινής ενούρησης στα παιδιά
• της Διπολικής Διαταραχής (μανιοκατάθλιψη)
• της προεμμηνορυσιακής δυσφορικής διαταραχής (PMDD)

Μερικές φορές τα αντικαταθλιπτικά χάπια χρησιμοποιούνται πέρα από τις βασικές κατευθυντήριες οδηγίες. Αυτό σημαίνει ότι ο γιατρός μπορεί να αποφασίσει ότι μπορεί να χορηγηθούν ως θεραπεία ή συμπληρωματική βοήθεια σε μια ιατρική κατάσταση. Τέτοιες χρήσεις των αντικαταθλιπτικών περιλαμβάνουν:

• την αϋπνία
• τον χρόνιο πόνο
• τις ημικρανίες

Αντικαταθλιπτικά και Αγχολυτικά

Σε πολλές περιπτώσεις τα αντικαταθλιπτικά χάπια μπορούν να συνδυαστούν παράλληλα με αγχολυτικά φάρμακα (όπως το Xanax) μέσα στο 24ωρο, είτε μακροχρόνια είτε τις πρώτες μέρες λήψης, για την ταχύτερη αντιμετώπιση του εν γένει άγχους ή τη φαρμακογενή ανησυχία που μπορεί να προκαλέσουν ορισμένα αντικαταθλιπτικά. Στις περισσότερες περιπτώσεις η ώρα που παίρνει τα αντικαταθλιπτικά ένας ασθενής είναι το πρωϊ, με ή χωρίς πρόγευμα.

Αποτελεσματικότητα των Αντικαταθλιπτικών

Αν ένας ασθενής εμφανίζει σημάδια κατάθλιψης, συνήθως χρειάζονται αρκετές εβδομάδες (2-4) για να παρατηρηθεί η θετική επίδραση ενός αντικαταθλιπτικού. Πολλοί άνθρωποι τα διακόπτουν νωρίτερα από αυτό το απαραίτητο διάστημα, λανθασμένα επειδή πιστεύουν ότι δεν δουλεύουν σε αυτούς από τις πρώτες μέρες. Αν κάνουμε ένα παραλληλισμό, είναι σα να παίρνετε αντιβίωση για 1 ημέρα, ενώ πρέπει να την πάρετε 15 μέρες για να αντιμετωπίσετε μια σοβαρή λοίμωξη του αναπνευστικού. Είναι σημαντικό να παίρνετε το αντικαταθλιπτικό σύμφωνα με τις οδηγίες του ψυχιάτρου που σας παρακολουθεί, αλλιώς δεν θα είναι αποτελεσματικό. Οι πιο πολλοί άνθρωποι δεν αισθάνονται κάποια σημαντική βελτίωση την πρώτη ή την δεύτερη εβδομάδα. Η επιμονή και η σταθερή λήψη του αντικαταθλιπτικού για 2-4 εβδομάδες είναι βασικής σημασίας.

Οι λόγοι για τους οποίους μπορεί να μην παρατηρείται βελτίωση στη διάθεση μετά από 2-4 εβδομάδες περιλαμβάνουν:

• Μπορεί να χρειάζεται παραπάνω χρόνος ή μεγαλύτερη δόση
• Το συγκεκριμένο αντικαταθλιπτικό φάρμακο δεν είναι κατάλληλο για αυτόν, χρειάζεται επιλογή ενός καλύτερου αντικαταθλιπτικού.
• Έλλειψη παρακολούθησης από ψυχίατρο.
• Ανάγκη για παράλληλη συμπληρωματική θεραπεία, όπως η ψυχοθεραπεία.
• Η μη σωστή λήψη των φαρμάκων (λάθος δοσολογία, λανθασμένος τρόπος λήψης)

Αν και τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά χορηγούνται χωρίς συνταγή, είναι απαραίτητο να είστε πάντα σε επαφή με τον ψυχίατρό σας ο οποίος θα σας παρακολουθεί και θα σας συμβουλεύει για τη σωστή χρήση των αντικαταθλιπτικών και αγχολυτικών φαρμάκων. Αν δεν υπάρχει το επιθυμητό αποτέλεσμα, θα χρειαστεί ρύθμιση της δοσολογίας ή κάποιο άλλο αντικαταθλιπτικό πιο κατάλληλο για εσάς.

Πόσο διαρκεί η θεραπεία με αντικαταθλιπτικά;

Αυτό εξαρτάται από τη βαρύτητα της κατάθλιψης και το ιστορικό του κάθε ασθενούς.

Σύμφωνα με μελέτες, 6 άτομα στα 10 έχουν σημαντική βελτίωση μετά από 1½ μήνα, ενώ τα πρώτα θεραπευτικά αποτελέσματα εμφανίζονται περίπου στις 3 εβδομάδες. Οι άνθρωποι που παίρνουν αντικαταθλιπτικά χάπια συνήθως συνεχίζουν την αγωγή για τουλάχιστον 6 μήνες από την έναρξη. Σε εκείνους που διακόπτουν την αγωγή πριν τους 8 μήνες χρήσης ίσως να επανέρχονται τα συμπτώματα, ιδίως αν δεν έχουν κάνει παράλληλα κάποια μορφή ψυχοθεραπείας ή άλλη υποστηρικτική θεραπεία.

Εκείνοι οι οποίοι είχαν μία ή περισσότερες υποτροπές κατάθλιψης πρέπει να συνεχίζουν την θεραπεία για τουλάχιστον 24 μήνες. Τα άτομα που βιώνουν τακτικά υποτροπές της κατάθλιψης ίσως να χρειάζονται σταθερή φαρμακευτική αγωγή για αρκετά χρόνια.

Ολιστική θεραπεία της κατάθλιψης

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα μπορούν να χορηγηθούν μόνα τους ή να συνδυαστούν με τις παρακάτω μεθόδους για καλύτερα και ταχύτερα αποτελέσματα:

Η ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ είναι αποτελεσματική για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης, και έχει περισσότερα οφέλη μακροπρόθεσμα σε σχέση με τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Ιδιαίτερα αποτελεσματικό είναι και το EMDR το οποίο είναι μια εξαιρετική ψυχοθεραπευτική τεχνική η οποία μπορεί να απαλλάξει τον άνθρωπο από βιώματα και εμπειρίες οι οποίες τον στεναχωρούν ή τον έχουν τραυματίσει (όπως θάνατος αγαπημένου προσώπου, χωρισμού, ατυχήματος, κα), είτε πιο πρόσφατα στην ενήλικη ζωή, είτε στο μακρινό παρελθόν (τραύμα παιδικής ηλικίας).

Εναλλακτικά συστήματα, όπως η ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ και ο ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΣ μπορεί να προσφέρουν σημαντική βοήθεια στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης, στη ρύθμιση των επιπέδων του άγχους, με φυσικό τρόπο.