Πως μπορείτε να αντιμετωπίσετε τους επικριτικούς γονείς

Αντιμετώπιση επικριτικών γονέων

Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι η κριτική βοηθά τα παιδιά, αλλά οι μελέτες και η εμπειρία δείχνει ότι τα παιδιά νιώθουν ότι δεν τα αγαπούν οι γονείς τους και αυτό δημιουργεί εμπόδια ανάμεσά τους. Η διατήρηση μιας υγιούς σχέσης με τους γονείς δεν είναι εύκολη υπόθεση, ειδικά αν οι γονείς είναι επικριτικοί. Το παιδί όχι μόνο πρέπει να διαχειριστεί την δική του εσωτερική επικριτική φωνή αλλά και αυτή των γονέων του, και συχνά εκτός από την σχέση παιδιού-γονέα πλήττεται και η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση του παιδιού, ιδίως αν η κριτική περιλαμβάνει αρνητικούς χαρακτηρισμούς προς το παιδί ("είσαι ανίκανος", "χαζός", κα).

Ως ενήλικες αργότερα στη ζωή μπορεί κάποιος να δει διαφορετικά το ζήτημα της κριτικής και να το αναπλαισιώσει (δηλαδή να κατανοήσει τις ρίζες της επικριτικής τους στάσης), όμως τις περισσότερες φορές έχει προκαλέσει περισσότερο ζημιά (παρά κινητοποίηση) στο παιδί.

Επικριτικοί γονείς και αυτοεκτίμηση

Τα παιδιά που μεγαλώνουν με ένα επικριτικό πατέρα ή μητέρα έχουν γενικά χαμηλή αυτοεκτίμηση στην ενήλικη ζωή τους.  Οι γονείς μας είναι από τους πρώτους ανθρώπους από τους οποίους αντλούμε πληροφορίες για την αίσθηση του εαυτού μας. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε τυφλή εμπιστοσύνη σε όσα μας λένε οι γονείς μας. Ακόμη και αν αμφισβητούμε την κριτική τους, συνήθως υιοθετούμε τις απόψεις των γονέων μας για τον εαυτό μας.

Αν οι γονείς συνεχώς σας λένε ότι είστε κακός και σας τιμωρούν, ποια θα είναι η εικόνα που θα σχηματίσετε για τον εαυτό σας; Θα πιστέψετε ότι κάνουν λάθος ή ότι εσείς κάνετε λάθος; Σαν παιδιά, είναι πιο πιθανό να πιστέψουμε ότι έχουμε κάνει κάτι λάθος που κάνει τους γονείς να θυμώνουν.

Οι περισσότεροι από εμάς μεγαλώνουμε και πιστεύουμε στις απόψεις των γονέων μας χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι είναι δικές τους απόψεις, όχι δικές μας. Όταν ένα παιδί πιστεύει κάτι αρνητικό για τον εαυτό του, αυτό το έχει ακούσει σίγουρα από τους κοντινούς του ανθρώπους.

Όταν οι ίδιοι γονείς βάζουν ταμπέλες στο παιδί τους και το χαρακτηρίζουν τεμπέλικο ή ανόητο, τότε το παιδί πιστεύει ότι έτσι είναι και μπορεί να υιοθετεί συμπεριφορές που να επιβεβαιώνουν αυτή την πεποίθηση.

Φυσικά, δεν αντιμετωπίζουν όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο την κριτική. Οι ψυχολογικές επιδράσεις της κριτικής στα παιδιά εξαρτώνται από το πως αντιδρούν τα ίδια σε αυτή. Κάποια παιδιά μπορεί να μιλούν ανοιχτά για τις απόψεις τους από το να νιώθουν ότι δεν αξίζουν. Υπάρχουν ωστόσο και άλλα που υποκύπτουν στις καταχρήσεις και στις αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές για να ξεφύγουν από τα συναισθήματα ανεπάρκειας.

Τύποι επικριτικών γονέων

Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι επικριτικών γονέων. Οι δικοί σας γονείς μπορεί να ανήκουν σε δύο ή περισσότερους από τους παρακάτω τύπους:

• Ελεγκτικοί γονείς: σας κρίνουν επειδή θέλουν να έχουν τον έλεγχο στις επιλογές σας. Για παράδειγμα, μπορεί να κρίνουν τους συντρόφους σας ή τη δουλειά σας για να σας κάνουν να νιώσετε άσχημα για τις επιλογές σας, και να σας επηρεάσουν ώστε να επιλέξετε κάτι που θέλουν αυτοί.
• Γονείς ναρκισσιστές: σας κρίνουν επειδή νιώθουν να απειλούνται από την επιτυχία και την ανεξαρτησία σας. Αλλά την ίδια στιγμή, αν σας δουν ως επέκταση του εαυτού τους, μπορεί να βρουν λάθη σε εσάς όταν δεν τα πάτε καλά.
• Συναισθηματικά κακοποιητικοί γονείς: οι συγκεκριμένοι γονείς μπορεί να σας φωνάζουν, να σας μειώνουν και να σας μιλούν άσχημα. Αυτοί οι γονείς συνήθως έχουν κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα ή διαταραχή και είχαν μια κακή ή κακοποιητική παιδική ηλικία.
• Αγχώδεις γονείς: είναι οι υπερπροστατευτικοί γονείς που σας κρίνουν επειδή φοβούνται ότι θα κάνετε λάθη. Δείχνουν την φροντίδα τους με το να γκρινιάζουν συνεχώς.
• Αρνητικοί γονείς: είναι απαισιόδοξοι και έχουν αρνητική εικόνα για τη ζωή. Είναι σκεπτικοί για όλα και κρίνουν όλα όσα κάνετε.

Πώς μπορείτε να αντιμετωπίσετε τους επικριτικούς γονείς στην ενήλικη ζωή;

Όλα τα παιδιά αξίζουν την αγάπη, τη στοργή και την υποστήριξη από τους γονείς τους αλλά δεν έχουν όλα την ίδια τύχη. Μερικοί γονείς δεν μπορούν να δείξουν την φροντίδα και τη ζεστασιά τους ακόμη και όταν αγαπούν τα παιδιά τους. Δεν είναι χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς τους. Έχουν υιοθετήσει μια αρνητική άποψη για την ζωή.

Υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να μάθουν αν οι γονείς τους έχουν να πουν κάτι θετικό για αυτούς. Ωστόσο, αυτή είναι μια συζήτηση που πολλές φορές δεν οδηγεί πουθενά.

Μην συγκρίνετε τους γονείς σας με άλλους γονείς

Μην μπαίνετε στη διαδικασία να σύγκρισης των γονιών σας με άλλους γονείς πιο στοργικούς και υποστηρικτικούς. Η σύγκριση απλά θα σας κάνει να νιώθετε ζήλια και να μπαίνετε στη θέση του θύματος. Δεχτείτε το γεγονός ότι μερικοί γονείς δεν μπορούν να εκφράσουν λεκτικά την αγάπη τους. Όταν ζητάτε από κάποιον να σας επιβραβεύσει ενώ δεν αισθάνεται άνετα,  το μόνο που θα καταφέρετε είναι να νιώσετε απογοήτευση. Αν γνωρίζετε ότι δεν θα πάρετε την επιβεβαίωση που επιθυμείτε, μην την αποζητάτε.

Αντί για αυτό, βρείτε τους τρόπους με τους οποίους οι γονείς εκφράζουν την αγάπη τους και έτσι θα νιώθετε ικανοποίηση. Για παράδειγμα, μπορεί ο μπαμπάς σας να κάνει πράγματα για εσάς αλλά να μην λέει όμορφα πράγματα για εσάς. Η δική του γλώσσα της αγάπης είναι οι πράξεις και όχι οι δηλώσεις.

Κατανοήστε γιατί οι γονείς σας είναι επικριτικοί

Αν για παράδειγμα ο πατέρας σας ρίχνει ψυχολογικά όταν μιλάτε για τις επιτυχίες σας , ειδικά όσον αφορά τις δημιουργικές σας ιδέες τότε μπορείτε να υποβαθμίζετε την επιτυχία σας μπροστά του και να μην λέτε πολλά πράγματα για τη δουλειά σας. Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσετε τις αιτίες της κριτικής των γονέων σας ώστε να μην προκαλείτε την αντίδραση τους.

Μπορείτε να αλλάξετε τον εαυτό σας όχι τους γονείς σας

Μπορεί να μοιάζει δελεαστικό να αλλάξουμε τους γονείς μας και να θέλουμε να τους βοηθήσουμε. Αλλά δεν έχει κανένα νόημα να το κάνουμε αυτό. Από την πείρα μου έχω να σας πω ότι σπάνια λειτουργεί.

Όταν προσπαθείτε να αλλάξετε τους γονείς σας, δίνετε όλη σας την ενέργεια στα δικά τους λάθη και στη βοήθεια που πρέπει να τους προσφέρετε. Οι γονείς σας ίσως να έχουν τα θέματά τους, αλλά μπορεί να μην βλέπουν την κριτική σαν κάτι κακό. Αν το καταλάβαιναν,  οι περισσότεροι γονείς θα σταματούσαν να το κάνουν. Για τους περισσότερους όμως ισχύει ότι σας κάνουν τη χάρη να επισημαίνουν τα λάθη σας.

Μια σχέση έχει να κάνει με τη σύνδεση ανάμεσα σε δύο ανθρώπους. Αν έχετε μια ανθυγιεινή σχέση με ένα άτομο, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα στην επικοινωνία. Και τα δύο άτομα δεν μπορούν να βρουν τον κατάλληλο τρόπο για να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά, δεν φταίει μόνο ο ένας. Για αυτό είναι σημαντικό να δίνετε προσοχή στον τρόπο επικοινωνίας και όχι στο άλλο άτομο.

Δεν μπορείτε να αλλάξετε τους γονείς σας, αλλά μπορείτε να αλλάξετε τον εαυτό σας και τον τρόπο που αλληλεπιδράτε με τους γονείς σας.

Αν οι γονείς σας , σας κρίνουν συνεχώς μπορείτε να θέσετε όριά σας και να τους πείτε ότι δεν σας αρέσει να σας μιλούν  με αυτό τον τρόπο. Αν δεν πάρουν το μήνυμα μπορείτε να αλλάξετε τον τρόπο επικοινωνίας, πείτε τους ότι αν θέλουν να προσφέρουν την βοήθεια τους να σας μιλούν πιο ευγενικά ή να μην σας μιλούν καθόλου.

Μην αποζητάτε την επιβεβαίωση των γονιών σας

Ακόμη αποζητάτε την επιβεβαίωση της μαμάς ή του μπαμπά σας; Αν αυτό συμβαίνει, τότε ίσως για αυτό να δέχεστε ακόμη την κριτική τους.

Όταν ψάχνετε την επιβεβαίωση από τους άλλους σημαίνει ότι ζητάτε την άποψή τους και την άδειά τους να κάνετε κάτι. Σημαίνει ότι θέλετε να είστε αποδεκτοί. Αλλά επίσης σημαίνει ότι υπάρχει η πιθανότητα να σας απορρίψουν. Ποιο παιδί δεν θέλει να νιώθει αποδεκτό από τους γονείς του; Η ενηλικίωση σημαίνει ότι εμείς έχουμε την ευθύνη για τις περισσότερες επιλογές αν όχι όλες τις επιλογές στη ζωή μας.

Σαν παιδιά εξαρτόμαστε από τους γονείς μας. Όμως αυτό πλέον δεν ισχύει, αλλά οι περισσότεροι συνεχίζουμε να ζητάμε την επιβεβαίωση από τους γονείς μας για όσα κάνουμε,  από την επιλογή συντρόφου μέχρι τη δουλειά μας.

Η αποδοχή του εαυτού σας είναι πιο σημαντική από την αποδοχή των γονιών σας

Ακόμη και αν οι γονείς σας διαφωνούν με τις επιλογές σας, τι σας σταματά να προχωρήσετε; Πιστεύετε ότι ακόμη έχουν οι γονείς τον έλεγχο της ζωής σας; Αυτό όμως δεν ισχύει. Αν δεν θέλετε να λάβετε την αποδοκιμασία από τους γονείς σας, μην ρωτάτε την γνώμη τους, ειδικά αν είναι ελεγκτικοί. Απλά τους δίνετε την ευκαιρία να σας κρίνουν.

Μην περιμένετε οι γονείς σας να σας δώσουν την έγκρισή που τόσο επιθυμείτε. Αυτό μπορεί να σας προκαλεί απογοήτευση αλλά οι προσδοκίες είναι οι αιτίες της απογοήτευσής σας. Δεν χρειάζεστε την επιβεβαίωση από κανέναν, δώστε μόνοι σας την έγκριση στον εαυτό σας και αν έρθει και  η επιβεβαίωση από τους γονείς σας θα είναι μια έξτρα υποστήριξη. Η αποδοχή του εαυτού σας είναι αυτό έχει τη μεγαλύτερη αξία.

Μην πιστεύετε στην κριτική τους

Όλα όσα λένε οι γονείς σας δεν είναι αλήθεια. Τα έχουν μάθει από κάποιον άλλο, πιθανόν από τους παππούδες σας. Μην εμπιστεύεστε την κριτική τους. Στην πραγματικότητα, μην πιστεύετε τις σκέψεις σας. Η εσωτερική επικριτική σας φωνή είναι επηρεασμένη από τους γονείς σας.

Πώς θα ξέρετε αν πιστεύετε όσα λένε οι γονείς σας; Το ξέρετε όταν αντιδράτε σε αυτό. Αν κάποιος σας πει μοιάζετε με ένα πράσινο τέρας,  δεν θα έχετε κάποιο συναίσθημα για αυτό επειδή ξέρετε ότι αυτό δεν ισχύει. Αλλά αν οι γονείς σας χαρακτηρίζουν ανόητο , νιώθετε άσχημα για αυτό και πιστεύετε ότι έτσι είναι τα πράγματα.

Η κριτική δεν αφορά εσάς, για αυτό μην την παίρνετε προσωπικά

Οι περισσότεροι γονείς βλέπουν τα παιδιά τους ως προέκταση του εαυτού τους. Όσα κρίνουν σε εσάς είναι όσα δεν θέλουν να βλέπουν στον εαυτό τους. Βλέπουν τα προβλήματα που δεν θέλουν να αντιμετωπίσουν, δεν θέλουν να είναι τα τεμπέλικα ή τα κακά παιδιά που πίστευαν οι παππούδες σας. Και μερικές φορές, οι γονείς απλά δεν ξέρουν ότι οι λέξεις προκαλούν τραύματα ή πόσο ευαίσθητα είναι τα παιδιά.

Κατανοήστε τις προθέσεις της κριτικής τους. Δείτε τι θέλουν να σας πουν οι γονείς σας χωρίς να πιστεύετε ότι εσείς κάνετε κάτι λάθος. Χρειάζεται όλοι μας να έχουμε ένα εσωτερικό φίλτρο για να προστατεύσουμε το μυαλό μας από όσα ακούμε.

Οι γονείς σας δεν είναι οι μόνοι που θα σας κρίνουν στη ζωή σας 

Είναι σημαντικό για τον καθένα να γνωρίζει πως να αντιμετωπίσει την κριτική από τον οποιονδήποτε. Μην παίρνετε την κριτική προσωπικά και μην πιστεύετε όσα ακούτε. Δείξτε συμπόνια στον εαυτό σας. Οι γονείς σας μπορεί να σας έχουν πληγώσει και να μην ξέρουν πως να διορθώσουν τη ζημιά. Αλλά είναι δική σας ευθύνη η επούλωσή σας.

Δείξτε συμπόνια στον εαυτό σας

Όταν δέχεστε κριτική από τους γονείς σας, μην το κάνετε και εσείς σε άλλους, μην κρίνετε τους γονείς σας ούτε τον εαυτό σας. Μπορείτε να σπάσετε αυτό τον κύκλο. Αν κάποιος θέλει να σας δηλητηριάσει, μην ρίχνετε και εσείς το δηλητήριό σας σε κάποιον άλλο. Βρείτε ένα τρόπο να ξεφύγετε από αυτό το τοξικό περιβάλλον. Η συμπόνια προς τον εαυτό σας είναι η βάση για την φροντίδα του εαυτού σας.