Θεραπεία κατάθλιψης χωρίς φάρμακα
Στο ιατρείο μας πρωταρχικός στόχος είναι καταρχήν η θεραπεία της κατάθλιψης χωρίς φάρμακα. Μέσω της ψυχοθεραπείας και εναλλακτικών μεθόδων αναζητούμε τη θεραπεία όχι μόνο των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, αλλά και των ουσιαστικών αιτιών της, με τελικό σκοπό όχι απλώς τη θεραπεία από ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, αλλά και τη μακροχρόνια προστασία από επόμενα.
Σε αρκετές περιπτώσεις, οι θεραπευόμενοι λόγω των πεποιθήσεών τους και διαφόρων φόβων για τα φάρμακα (κυρίως το φόβο εξάρτησης ή σοβαρών παρενεργειών) ή επειδή αναζητούν μια πιο ουσιαστική βοήθεια, επιλέγουν να μην πάρουν φάρμακα για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης, αλλά προτιμούν εναλλακτικές μορφές για την θεραπεία της κατάθλιψης χωρίς φάρμακα.
Για εκείνους λοιπόν που ψάχνουν πιο φυσικούς τρόπους αντιμετώπισης της κατάθλιψης και λύσεις χωρίς φάρμακα, στο ιατρείο μας υπάρχουν οι παρακάτω εναλλακτικές θεραπευτικές επιλογές:
1) Ψυχοθεραπεία
Με την ψυχοθεραπεία μπορεί κανείς να επεξεργαστεί τα πραγματικά αίτια της κατάθλιψης, και όχι μόνο τα συμπτώματά της. Και ενώ οι περισσότερες θεραπευτικές μέθοδοι παρέχουν βοήθεια για ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, η ψυχοθεραπεία αποτελεί μία επένδυση στην ψυχική υγεία των ανθρώπων, καθώς έχει αποδειχτεί ότι προσφέρει προστασία μακροχρόνια από την κατάθλιψη. Οι μελέτες δείχνουν ότι η ψυχοθεραπεία είναι βοηθητική ακόμα και για τους ανθρώπους που δεν βοηθιούνται αρκετά από τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
Χωρίς αμφιβολία, υπάρχουν εκείνες οι περιπτώσεις ασθενών που η κατάθλιψη έχει μια μεγαλύτερη βιολογική ή κληρονομική βάση (DNA). Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν την κατάθλιψη δεν ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Η κατάθλιψη είναι μία πολυπαραγοντική νόσος, και πάρα πολύ συχνά οι άνθρωποι πέφτουν σε κατάθλιψη λόγω συγκεκριμένων αιτιών (και όχι λόγω βιολογικού υποστρώματος ή κληρονομικότητας DNA). Άλλοτε συμβαίνουν στους ανθρώπους μεγάλα γεγονότα που τους σπρώχνουν στην κατάθλιψη, και άλλοτε μέσα στο πέρασμα του χρόνου και της ζωής συμβαίνουν μικρότερα γεγονότα τα οποία όμως συσσωρεύονται και κάποια στιγμή ξεπερνάνε τις δυνάμεις του ανθρώπου.
Μέσω της ψυχοθεραπείας μπορεί κανείς να ξεπεράσει:
- τον αρνητικό τρόπο σκέψης και τις αρνητικές πεποιθήσεις που κουβαλά,
- όλα τα παλαιότερα (μικρότερα ή μεγαλύτερα) γεγονότα, τα οποία έχουν συσσωρευτεί και κρατάνε δέσμιο τον άνθρωπο
- τα ψυχοσωματικά συμπτώματα
- το στρες της καθημερινότητας και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει.
Στο σημείο αυτό υπογραμίζουμε ότι δεν είναι όλες οι μορφές ψυχοθεραπείας το ίδιο αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης, και ούτε όλοι οι "ψυχοθεραπευτές". Ενώ όλοι σχεδόν οι επαγγελματίες (ψυχολόγοι, ψυχίατροι) χρησιμοποιούν τον όρο "ψυχοθεραπευτής", οι διαφορές είναι χαοτικές όσον αφορά την εμπειρία αλλά και την εκπαίδευση, και κατ'επέκταση την αποτελεσματικότητα. Στην πραγματικότητα ο όρος "ψυχοθεραπευτής" χρησιμοποιείται καταχρηστικά από πλήθος επαγγελματιών. Χρειάζεται λοιπόν η μέγιστη προσοχή στην επιλογή του ψυχιάτρου-ψυχοθεραπευτή για να έχετε ουσιώδη αποτελέσματα.
2) EMDR
Το EMDR είναι μια ειδική ψυχοθεραπευτική μέθοδος με την οποία μπορούμε να επεξεργαστούμε ψυχολογικά τραύματα, τα οποία μας έχουν σημαδέψει, καθορίσει ή ταλαιπωρήσει ως ανθρώπους και τα οποία πολύ συχνά αποτελούν την ψυχολογική βάση στην οποία αναπτύσσεται η κατάθλιψη. To EMDR είναι μια φυσική μη-παρεμβατική μέθοδος, πολύ αποτελεσματική στη θεραπεία των ψυχολογικών αιτιών της κατάθλιψης.
Με τη βοήθεια του EMDR ο άνθρωπος μπορεί να απαλλαγεί από σοβαρά γεγονότα που τον βαραίνουν και συνδράμουν στην κατάθλιψη, γεγονότα που είτε αφορούν το μακρινό παρελθόν (παιδική ηλικία) ή πιο πρόσφατα γεγονότα (όπως θάνατο αγαπημένων προσώπων, χωρισμό, ατυχήματα, επαγγελματικά προβλήματα, τοξικές σχέσεις, κα).
3) Ομοιοπαθητική
Η ομοιοπαθητική είναι ένα εναλλακτικό θεραπευτικό σύστημα, το οποίο μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη θεραπεία της κατάθλιψης. Η αντιμετώπισης της κατάθλιψης γίνεται με τη λήψη ομοιοπαθητικών φαρμάκων, που παρασκευάζονται από φυσικές ουσίες (στο 95% προέρχονται από τη φυτά) οι οποίες συντονίζουν τον οργανισμό, επαναφέροντάς τον στην κατάσταση της υγείας, τόσο σωματικά όσο και ψυχικά.
Η ομοιοπαθητική είναι ένα αποτελεσματικό θεραπευτικό σύστημα χωρίς παρενέργειες, ωστόσο τα αποτελέσματα μπορεί να διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Είναι εξαιρετικής σημασίας το να εφαρμόζεται από γιατρούς, κατά προτίμηση ψυχιάτρους για βέλτιστα αποτελέσματα όσον αφορά τα διάφορα ψυχολογικά προβλήματα.
4) Βελονισμός
Ο βελονισμός ρυθμίζει φυσιολογικά το νευρικό σύστημα, και την ισορροπία μυαλού και σώματος, χωρίς παρενέργειες. Σε αρκετές περιπτώσεις κατάθλιψης μπορεί να προσφέρει βοήθεια, ρυθμίζοντας νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου (σεροτονίνη, ντοπαμίνη) και τις ορμόνες του στρες, μέσω του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης. Για το βελονισμό χρειάζεται ένας αριθμός συνεδριών σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Ο βελονισμός (όπως και η ομοιοπαθητική) ενεργοποιούν τους μηχανισμούς αυτοΐασης του ανθρώπου.
5) Βιταμίνες, συμπληρώματα, φυτοθεραπευτικά
Επίσης υπάρχουν αρκετές ουσίες και βιταμίνες, που μπορούν να είναι σύμμαχοι στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης, όπως:
| ΟΝΟΜΑΣΙΑ | ΟΥΣΙΑ | ΠΗΓΗ |
|---|---|---|
| 5-HTP | 5-Υδροξυτρυπτοφάνη | Griffonia |
| CBD | Κανναβιδιόλη | Κάνναβη |
| St JOHN WORT | Βαλσαμόχορτο | Hypericum |
| FILICINE | Φυλλικό οξύ | Folic Acid |
| LECALCIF | Βιταμίνη D | Vitamin D |
| MAGNESIUM | Μαγνήσιο | Magnesium |
| NEUROBION | Βιταμίνη Β12, Β6, Β1 | Vitamin B12, B6, B1 |
| OMEGA-3 | Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα | Omega-3 fish oil |
Οι βιταμίνες, φυσικά βοηθήματα και τα συμπληρώματα διατροφής μπορεί να είναι βοηθητικά, ωστόσο δεν αρκούν από μόνα τους για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης.
Άλλες νευροψυχιατρικές μέθοδοι για την κατάθλιψη
Στη νευροψυχιατρική χρησιμοποιούνται διάφορες θεραπείες χωρίς φάρμακα για την ανθεκτική κατάθλιψη, όπως
- ο διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός (rTMS , dTMS, iTBS). Στον διακρανιακό μαγνητικό ερεθισμό και τις διάφορες μορφές του εφαρμόζονται μαγνητικά πεδία στον εγκέφαλο. Είναι ωστόσο μέθοδοι με σημαντικό οικονομικό κόστος θεραπείας και υψηλό ποσοστό υποτροπής.
- ο διακρανιακός ηλεκτρικός ερεθισμός (tDCS)
- άλλες μέθοδοι όπως η φωτοθεραπεία, η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT), η στέρηση ύπνου, η διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου (VNS).
Όμως χωρίς την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της κατάθλιψης μέσω της ψυχοθεραπείας, ο ασθενής μπορεί να υποτροπιάσει στο μέλλον, για αυτό και αυτές οι μέθοδοι αποτελούν τις τελευταίες, και όχι τις πρώτες επιλογές.
Σωματική άσκηση
Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να τονίσουμε τη γενικότερη σημασία της σωματικής άσκησης στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης (αλλά και του άγχους). Η σωματική άσκηση (κυρίως η αερόβια, όπως τρέξιμο, jogging, περπάτημα, κα) είναι εξαιρετικά σημαντική όχι μόνο για το σώμα αλλά και για τον ψυχισμό μας, καθώς διεγείρει την απελευθέρωση ευεργετικών ορμονών, ενδορφινών και νευροδιαβιβαστών.
Θα με βοηθήσουν αποτελεσματικά στην κατάθλιψη τα παραπάνω;
Στις περισσότερες περιπτώσεις ασθενών, ο συνδυασμός ψυχοθεραπείας, ομοιοπαθητικής, EMDR και βελονισμού έχει άμεσα θετικά αποτελέσματα, ακόμα και σε μακροχρόνιες περιπτώσεις. Αναλόγως της βαρύτητας της κατάθλιψης και του ιστορικού του ασθενούς, θα χρειαστεί διαφορετικός χρόνος και αριθμός επισκέψεων. Αυτό μπορεί να κυμαίνεται από 4-6 επισκέψεις (συνήθως πραγματοποιούνται εντός 2-3 μηνών) για τις περιπτώσεις εκείνες με πρόσφατη έναρξη, έως 1 χρόνο με πολλαπλές επισκέψεις για τις πιο σύνθετες και μακροχρόνιες περιπτώσεις. Αναλόγως τις ανάγκες του ασθενούς, τις προτιμήσεις του, της βαρύτητας της κατάθλιψης και των θεμάτων ζωής που αντιμετωπίζει ο θεραπευόμενος γίνεται διαφορετικός συνδυασμός των παραπάνω τεχνικών (συνήθως ομοιοπαθητική και EMDR).
Στις πολύ επιβαρυμένες περιπτώσεις κατάθλιψης ή στις περιπτώσεις εκείνες που ανθίστανται στη θεραπεία με τους παραπάνω πιο φυσικούς τρόπους, μπορούν ως λύση να χρησιμοποιηθούν παράλληλα αντικαταθλιπτικά φάρμακα (πχ Cipralex/Elift/Entact, Efexor) ή/και αγχολυτικά (πχ Xanax, Lexotanil). Για αυτούς τους ασθενείς, ο στόχος είναι να χρησιμοποιηθούν οι μικρότερες δυνατές δόσεις φαρμάκων, για το μικρότερο δυνατό χρονικό διάστημα.
Αντιμετώπιση κατάθλιψης χωρίς φάρμακα
Τα παραπάνω εναλλακτικά θεραπευτικά μέσα είναι αποτελεσματικά, ωστόσο η θεραπεία χρειάζεται χρόνο και μία συστηματικότητα. Τα αποτελέσματα δεν έρχονται μέσα σε μία εβδομάδα, σε μία επίσκεψη. Διαφορετικοί άνθρωποι αντιδρούν διαφορετικά στα παραπάνω θεραπευτικά εργαλεία. Εάν μία μορφή θεραπείας δεν βοηθήσει, μπορείτε να δοκιμάσετε μία άλλη. Οι παραπάνω μέθοδοι μπορούν να συνδυαστούν παράλληλα για τα καλύτερα και ταχύτερα αποτελέσματα με τη βοήθεια ενός ειδικού ΨΥΧΙΑΤΡΟΥ-ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗ.