Τρόποι αντιμετώπισης του τοξικού εργασιακού περιβάλλοντος

Τοξικό Εργασιακό Περιβάλλον

Πολλοί θεραπευόμενοι μου ζητούν συμβουλές για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο εργασιακό τους περιβάλλον. Καθημερινά αντιμετωπίζουμε στη δουλειά μας ανθρώπους τοξικούς , αρνητικούς και γενικά δύσκολους στη συνεργασία. Οι τοξικοί άνθρωποι υπάρχουν παντού γύρω μας.

Η τοξικότητα στο εργασιακό περιβάλλον είναι κάτι που μπορεί να υπάρχει και στις πιο μοντέρνες εταιρείες, κυρίως πολυεθνικές αλλά και οικογενειακές. Ακόμη και αν αφήσετε μια δουλειά λόγω του τοξικού εργασιακού περιβάλλοντος δεν σας εγγύτατε κανείς ότι δεν θα συναντήσετε τοξικούς ανθρώπους στην επόμενη.  Το θέμα δεν είναι να "ξεφύγετε" αλλά να το "ξεπεράσετε", να χτίσετε τις ψυχολογικές άμυνες που είναι απαραίτητες για να ανταπεξέλθετε.

Αν αντιμετωπίζετε τοξικούς συναδέλφους στη δουλειά σας, υπάρχουν καταρχήν τρία πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βελτιώσετε τις σχέσεις μαζί τους και έτσι να βοηθήσετε στην αλλαγή κουλτούρας στην εταιρεία:

1. Κατανοήστε τη συμπεριφορά τους

Όταν κάποιος αντιδρά, μιλά ή συμπεριφέρεται αρνητικά, σταματήστε για λίγο. Βάλτε τον εαυτό σας στη θέση του πριν αμυνθείτε ή αντιδράσετε. Πολλές φορές νιώθουμε ότι μας προσβάλλουν προσωπικά όταν κάποιος δεν φέρεται καλά, αλλά είναι αυτή ολόκληρη η ιστορία;

Όλοι βλέπουμε τα πράγματα μέσα από τη  ματιά των δικών μας εμπειριών. Όμως έτσι περιορίζουμε την ικανότητά μας να συμπονέσουμε τους ανθρώπους στις καλές και στις κακές τους στιγμές.

Η ικανότητα μας να ερμηνεύουμε με ακρίβεια τις πράξεις των άλλων είναι η ρίζα των πολλών πολιτισμικών διαφορών που προκύπτουν. Για να κατανοήσουμε έναν άγνωστο, χρειαζόμαστε ταπεινότητα, στοχαστικότητα και προθυμία να δούμε πέρα από αυτό, και να λάβουμε υπόψη μας το χρόνο και το χώρο.

Πώς όμως αυτό μπορεί να εφαρμοστεί στο εργασιακό περιβάλλον; Μερικές φορές ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσετε αυτές τις προκλήσεις είναι να κατανοήσετε την τοξική συμπεριφορά.

Δοκιμάστε την εξής άσκηση την επόμενη φορά που θα δείτε μια τοξική συμπεριφορά στη δουλειά:

Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι είναι καλοί. Δεν φαντάζονται ότι μπορεί να είναι κακοί, ειδικά στη δική τους ιστορία. Την επόμενη φορά που θα έχετε να αντιμετωπίσετε ένα τοξικό άτομο, αναρωτηθείτε πως θα έλεγε την ιστορία του για τον εαυτό του.

Όταν θα μπορέσετε να διαμορφώσετε την αφήγηση για τη ζωή του , θα μπορέσετε να καταλάβετε αυτό το άτομο. Η συμπόνια είναι μια πανίσχυρη δύναμη που σας επιτρέπει να δημιουργήσετε ουσιαστικές σχέσεις.

2. Σκεφτείτε τις αντιδράσεις σας

Οι επιτυχημένοι ηγέτες και διευθυντές ξέρουν πως να ελέγχουν τα συναισθήματά τους. Το κάνουν αυτό καλλιεργώντας τη συναισθηματική τους νοημοσύνη, που τους βοηθά να μένουν ήρεμοι σε καταστάσεις κρίσης και να αντιμετωπίζουν τις διαμάχες. Δεν έλκονται από εγωιστικές μάχες και κλιμακωτά επιχειρήματα.

Ίσως να σκέφτεστε "πώς μπορούν και το κάνουν αυτό;" Η αλήθεια είναι ότι χρειάζονται χρόνια συνειδητής δουλειάς για την αυτοβελτίωση τους.

Ωστόσο, μπορείτε να κάνετε την εξής άσκηση: φανταστείτε τον εαυτό σας να οδηγεί στο δρόμο. Ένα φορτηγό παρεκκλίνει της πορείας του και αρχίζετε να νιώθετε άγχος, νευρικότητα, τρόμο και φόβο.

Φανταστείτε μια πινακίδα που θα γράφει "ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΕΚΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ".

Αυτή η πινακίδα σας υπενθυμίζει να είστε ήρεμοι, προσεκτικοί και ίσως να επιστρατεύσετε το χιούμορ σας για να αντιμετωπίσετε την κατάσταση. Μπορείτε να χαμογελάσετε όταν βλέπετε την πινακίδα, που αποτελεί μια υπενθύμιση για να ηρεμήσετε και να αντιμετωπίσετε την κατάσταση αργότερα με ηρεμία.

Ίσως να έχετε αντιμετωπίσει στη δουλειά σας την εξής κατάσταση: οι υποδιευθυντές σας μπορεί να έστειλαν ένα δυσφημιστικό email για την ομάδα σας στα ανώτερα στελέχη της εταιρείας. Φυσιολογικά, η πρώτη αντίδραση είναι να δυσαρεστηθείτε, να θυμώσετε και να νιώσετε ντροπή.

Όμως μπορείτε να ηρεμήσετε και να δείτε τα πράγματα καθαρά. Μπορείτε να ζητήσετε βοήθεια για να βελτιωθείτε από τους ανθρώπους που σας δυσφήμισαν χωρίς να χρειαστεί ποτέ να αναφέρετε το email.

3. Αντιμετωπίστε την τοξικότητα με συνεργασία και συμπόνια

Είτε το πιστεύετε είτε όχι, οι περισσότεροι τοξικοί άνθρωποι δεν κατανοούν ότι η συμπεριφορά τους επηρεάζει τους άλλους, και στην πραγματικότητα είμαστε όλοι ένοχοι για αυτό. Η τάση τους να διακόπτουν, να φωνάζουν ή να αντιδρούν αρνητικά δεν είναι προμελετημένη. Αυτό είναι αλήθεια όταν οι άνθρωποι αγνοούν τη ρίζα της τοξικότητας.

Την επόμενη φορά που θα είστε μάρτυρες μια τοξικής συμπεριφοράς, χρησιμοποιήστε το ως ένδειξη και δείξτε πνεύμα συνεργασίας. Η συνεργασία είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να βοηθήσετε κάποιον να σταματήσει κάποιες ακούσιες συμπεριφορές που προκαλούν άγχος. Επίσης, μπορείτε να εκπαιδεύσετε και άλλους συναδέλφους σας. Στα σύγχρονα εργασιακά περιβάλλοντα η κουλτούρα είναι κοινή και οι περισσότεροι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να δουν τα λάθη στη συμπεριφορά τους αν τους πλησιάσετε με συμπόνια.

Τοξικοί εργοδότες

Η πηγή του άγχους σας στη δουλειά είναι το αφεντικό σας; Αυτό δεν είναι κάτι ασυνήθιστο και ίσως να αντιμετωπίζει τα δικά του θέματα ψυχικής υγείας. Αυτό δεν κάνει πιο εύκολα τα πράγματα αλλά υπάρχουν λύσεις που μπορείτε να δοκιμάσετε για να βελτιώσετε την κατάσταση.

Αλλαγή συμπεριφοράς του εργοδότη σας

Όταν η συμπεριφορά του αφεντικού σας έχει αλλάξει σημαντικά, η αρχική απόκριση θα είναι ίδια όπως και για κάθε άλλο άνθρωπο και θα αναρωτηθείτε αν αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα. Ίσως να κάνετε την εξής ερώτηση, "Δεν είστε ο εαυτός σας τελευταία. Είστε καλά;". Με αυτό τον τρόπο κάνετε τον άλλο να αναγνωρίσει ότι δεν χειρίζεται με το σωστό τρόπο τα θέματά του. Αν έχει κάποιο θέμα όπως το άγχος ή η κατάθλιψη, μπορεί να μην αναγνωρίζει αυτή την αλλαγή λόγω του προβλήματος που αντιμετωπίζει.

Ακόμη και αν δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας, το χρόνιο στρες μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές αλλαγές στον τρόπο σκέψης και στις συμπεριφορές. Μία διευθύντρια μπορεί να μπει στο γραφείο ενός εργαζόμενου για να πει ότι έχει θυμώσει με έναν συνεργάτη του. Ο εργαζόμενος μπορεί να πει, "Φαίνεται ότι είστε θυμωμένη με όλους τελευταία. " Αυτή η έκφραση μπορεί να αναστατώσει τη διευθύντρια όμως έτσι μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι είναι αλήθεια. Στη συγκεκριμένη περίπτωση πήγε στο γιατρό ο οποίος της είπε ότι δεν έχει τίποτα, αλλά αυτή επέμενε να κάνει εξετάσεις. Τελικά αποδείχθηκε ότι είχε ένα πρόβλημα με το θυρεοειδή που προκάλεσε χημικές αλλαγές που οδήγησαν σε αρνητικές συμπεριφορές. Για αυτό δεν μπορούμε να ξέρουμε πάντα τι συμβαίνει στους άλλους αλλά η ανθρωπιά και η συμπόνια για την υγεία κάποιου είναι πολύ σημαντική.

Παρατηρήστε τις αλλαγές από τη θετική στην αρνητική συμπεριφορά. Μπορείτε να πείτε το εξής, " Έχετε χάσει το χαμόγελό σας, φαίνεται ότι δεν έχετε ενέργεια ή πάντα ήσασταν τόσο δυνατός σε όλες τις αναποδιές." Επικεντρωθείτε στα θετικά που προφανώς σας λείπουν και με αυτό τον τρόπο δίνετε την ελπίδα ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν όπως πριν. Η πρόθεση σας είναι να ενθαρρύνετε και να παρακινήσετε το αφεντικό σας να γίνει καλά. Αποφύγετε τις κατηγορίες και τις προσβολές όταν αντιμετωπίζετε έναν άνθρωπο αρνητικό, επικριτικό ή ασταθή.

Μερικές φορές όταν βελτιώνουμε τις γνώσεις μας για διαφορετικές προσωπικότητες και την αντιμετώπισή τους αυτό μας επιτρέπει να δουλεύουμε με ανθρώπους πολύ διαφορετικούς από εμάς. Παρακάτω ακολουθούν κάποιοι τύποι εργοδοτών.

1. Οξύθυμος - Προσβλητικός

Μπορεί να είναι υπερβολικά συναισθηματικός, προσβλητικός, ευέξαπτος, έντονος, απρόβλεπτος, αντιδραστικός ή ακόμη μπορεί και να σας εκφοβίζει.

Για να τον προσεγγίσετε: Μείνετε ήρεμοι και αντισταθείτε στην αντίδραση. Συχνά οι άνθρωποι που συμπεριφέρονται έτσι, έχουν υψηλά επίπεδα στρες και κάθε ανεπιθύμητη ή απροσδόκητη αντίδραση μπορεί να κάνει την κατάσταση χειρότερα. Όταν θα είναι ήρεμοι προσπαθήστε να διευκρινίσετε τις προσδοκίες που έχουν από εσάς.

2. Παρανοϊκός

Σπάνια εμπιστεύεται τους άλλους, νιώθει ότι οι εργαζόμενοι ή οι διευθυντές θέλουν να τον διώξουν ή να πάρουν τη θέση του.

Για να τον προσεγγίσετε: Μην τον προκαλείτε ή μην του κάνετε ερωτήσεις. Δώστε του όλες τις πληροφορίες για τη δουλειά σας όταν σας το ζητά. Μην ρισκάρετε ή μην παίρνετε πρωτοβουλίες χωρίς να πάρετε πρώτα την άδειά του.

3. Αποφεύγει τα ρίσκα

Συνήθως φοβάται ότι θα τον κρίνουν ή θα τον κατακρίνουν ή φοβάται να κάνει  δικαιολογημένες αλλαγές. Ίσως να αποφεύγει την αλλαγή και να θέλει να εξερευνήσει λεπτομερώς τα πάντα πριν κάνει κάτι.

Για να τον προσεγγίσετε: Μην προτρέχετε και μείνετε δεσμευμένοι στις διαδικασίες και στις ευθύνες που σας έχουν δοθεί. Μην πάρετε κανένα ρίσκο και μην κάνετε αλλαγές.

4. Σκληρός

Φαίνεται δύσκολο να τον διαβάσετε και δεν είναι πολύ κοινωνικός. Δεν δείχνει συμπόνια ή συναισθήματα. Επικοινωνεί μόνο όταν είναι απαραίτητο και ακόμη και τότε είναι αρκετά περιορισμένος.

Για να τον προσεγγίσετε : Μερικές φορές αυτοί οι άνθρωποι προτιμούν τη γραπτή επικοινωνία ώστε να έχουν χρόνο να σκεφτούν και να διατυπώσουν την απάντησή τους. Προσπαθήστε να τους δώσετε χώρο και περιορίστε την τυχαία επικοινωνία. Αντισταθείτε στην αντιπαράθεση.

5. Αναποφάσιστος

Αυτοί οι άνθρωποι συμπεριφέρονται καλά μπροστά σας αλλά ίσως να μιλούν άσχημα πίσω από την πλάτη σας. Δυσκολεύονται να υποστηρίξουν την άποψη τους για αυτό αποφεύγουν τις διαφωνίες , αντιστέκονται σε αυτές ή σαμποτάρουν όσα δεν τους αρέσουν ή δεν κάνουν όσα λένε.

Για να τον προσεγγίσετε: Μην διαφωνείτε ή μην έρχεστε σε αντιπαράθεση μαζί τους. Ρωτήστε τι ακριβώς θέλουν και πως το θέλουν. Μην κάνετε υποθέσεις ότι θα συμφωνήσουν μαζί σας ή θα σας υποστηρίξουν όταν θα είναι ανάγκη.

6. Αλαζονικός 

Αυτοί οι άνθρωποι πιστεύουν ότι το σύμπαν περιστρέφεται γύρω τους και πως έτσι πρέπει να είναι τα πράγματα. Δεν αντιδρούν καλά στην κριτική και σπάνια θα αποδεχτούν ότι κάνουν λάθος.

Για να τον προσεγγίσετε: Τα κολακευτικά σχόλια συνήθως λειτουργούν καλά και να θυμάστε ότι μπορεί να μετανιώσετε κάθε απορία ή κατηγορία που θα εκφράσετε στο πρόσωπο τους αν κάτι πάει λάθος. Απλά δηλώστε το πρόβλημα που έχετε και ζητήστε τη σοφή συμβουλή τους για το πως να το λύσετε.

7. Δραματικός

Ίσως να απολαμβάνουν να είναι το κέντρο της προσοχής ή να στρέφουν την προσοχή τους σε κάτι που τους ενθουσιάζει ή να θυμώσουν για κάτι άλλο.

Για να τον προσεγγίσετε: Δώστε προσοχή όταν είναι μπροστά και αφήστε τους να πάρουν το λόγο.  Αντισταθείτε στο να δώσετε συμβουλές ή να πάρετε την προσοχή από πάνω τους.

8.  Μη πρακτικός

Αυτοί οι εργοδότες ίσως να έχουν παράξενες, αδικαιολόγητες ή ανεφάρμοστες ιδέες. Το όραμά τους είναι αδύνατο να εκτελεστεί , ή μπορεί να μην επικοινωνούν αποτελεσματικά.

Για να τον προσεγγίσετε : Προσπαθήστε να κατανοήσετε τις ιδέες τους και ψάξτε να βρείτε τρόπους για την υλοποίησή τους. Αν οι ιδέες σας περιλαμβάνουν, ρωτήστε ποιες είναι οι απαιτήσεις από εσάς και πως θα αξιολογηθεί η επιτυχία ώστε να ξέρετε το μερίδιο της ευθύνης που σας αναλογεί.

9. Συνεχής επίβλεψη και παρέμβαση

Αυτός ο τύπος εργοδότη προφανώς φοβάται την κριτική ή κρίνει συνεχώς τον εαυτό του, για αυτό ασχολείται εμμονικά με τις λεπτομέρειες της δουλειάς που κανένας άλλος δεν τις κάνει όπως αυτός. Οι απαιτήσεις του είναι παράλογες ή ίσως να μην σας αφήνει να αναμιγνύεστε σε κάθε βήμα της εργασίας.

Για να τον προσεγγίσετε: Φυσικά, πρέπει να προσέχετε τις λεπτομέρειες με αυτό το αφεντικό αλλά επίσης μπορείτε να βρείτε τρόπους ώστε η εργασία σας να ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένα πρότυπα.

Να είστε ευγενικοί με έναν αγχωμένο εργοδότη

Αυτό ίσως να μην είναι κομμάτι της δουλειάς σας, αλλά προσπαθήστε να μην προκαλείτε άγχος στο αφεντικό σας και αυτό θα έχει θετική επίδραση σε εσάς αλλά και στους συναδέλφους σας. Ανάλογα με τη σχέση σας , τις συνθήκες και τις προτιμήσεις του αφεντικού σας, ίσως να μπορείτε να δοκιμάσετε τα εξής:

• Να μιλάτε και να απαντάτε με ήρεμο τρόπο, ακόμη και όταν το αφεντικό σας είναι επιθετικό απέναντί σας.
• Να προσφέρετε στο αφεντικό σας μία κούπα τσάι ή ζεστή σοκολάτα.
• Να τακτοποιείτε το γραφείο, να τηρείτε τις προθεσμίες και να του υπενθυμίζετε τις επερχόμενες εργασίες ή εκδηλώσεις.
• Να ρωτάτε αν θα ήθελε να απαντήσετε εσείς στα email του ώστε να μην τον αποσπά τίποτα από τη δουλειά του.
• Να προτείνετε να γευματίσετε μαζί, να πιείτε ένα καφέ ή ακόμη και να περπατήσετε.
• Να προσφερθείτε να κάνετε κάποιες εργασίες που ξέρετε πως να τις διαχειριστείτε.

Ζητήστε βοήθεια

Αν η κατάσταση με τον εργοδότη σας χειροτερεύει, μιλήστε σε κάποιον που θα μπορέσει να σας βοηθήσει. Ίσως να θέλετε να εκφράσετε τις ανησυχίες σας για την ευεξία σας αντί να υπομένετε τη στάση τους. Μιλήστε στο διευθυντή σας για την αλλαγή της συμπεριφοράς του τελευταία και τις ανησυχίες σας για την ύπαρξη κάποιου προβλήματος υγείας.

Φυσικά, αυτή δεν είναι η διαδικασία αν υπάρχουν απειλές, βία , εκφοβισμός ή παρενόχληση. Σε αυτές τις περιπτώσεις ακολουθήστε τη διαδικασία που προβλέπεται και επικοινωνήστε με τις αρμόδιες αρχές.

Ρωτήστε κάποιον αν έχει παρατηρήσει την αλλαγή στη συμπεριφορά του αφεντικού σας. Αυτός μπορεί να είναι:

• Το αφεντικό του αφεντικού σας
• Κάποιος διευθυντής ή προϊστάμενος
• Ένας έμπιστος συνεργάτης ή συνάδελφος του αφεντικού σας
• Ένας ειδικός υγείας αν έχει η εταιρεία σας
• Το τμήμα ανθρώπινου δυναμικού HR

Συχνά τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι προσωρινά και οι άνθρωποι που λαμβάνουν θεραπεία αναρρώνουν και είναι ξανά καλά. Αν το αφεντικό σας αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας τότε :1) βρείτε τρόπους να μειώσετε το στρες που προκαλεί το νόσημα του σε εσάς, 2) κάντε ότι μπορείτε ώστε το αφεντικό σας να ζητήσει βοήθεια.

Δείτε αυτή την κατάσταση σαν ευκαιρία

Δεν μπορείτε να τρέχετε μακριά από τους τοξικούς ανθρώπους. Προφανώς και δεν μπορείτε να τους αλλάξετε. Μόνο τη δική σας συμπεριφορά μπορείτε να ελέγξετε , για αυτό το καλύτερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε είναι να σταθείτε στα πόδια σας και να είστε συμπονετικοί.

Σκεφτείτε το εξής: Ότι δεν σας σκοτώνει σας κάνει πιο δυνατούς!

Για αυτό να είστε δυνατοί. Μην αποδέχεστε την τοξικότητα, μάθετε να την διαχειρίζεστε και δημιουργήστε ένα περιβάλλον στο οποίο όλοι θα θέλουν να είναι μέλη του.

Φροντίστε τη δική σας ευεξία

Ασχέτως προθέσεων των εργοδοτών σας (σκοπίμων ή μη), από το στρες και το άγχος μπορεί να βλάπτεται η υγεία σας και να εμφανίζετε ψυχοσωματικά συμπτώματα. Οι αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα μας ως αποτέλεσμα του χρόνιου στρες ή της ανησυχίας είναι υπεύθυνες για πολλά προβλήματα υγείας, από τα καρδιαγγειακά, μέχρι τα αυτοάνοσα νοσήματα και τις ψυχικές διαταραχές.