Αντισώματα, φλεγμονή και ψυχιατρικά συμπτώματα

Αντισώματα, φλεγμονή και ψυχιατρικά συμπτώματα

Υπάρχουν πολλοί βιολογικοί παράγοντες που έχουν σημαντική επίδραση στις ψυχικές νόσους. Αυτοί περιλαμβάνουν τις γενετικές ανωμαλίες, τις περιγεννητικές βλάβες και τις βιοχημικές ανισορροπίες. Ωστόσο, όλο και περισσότερα στοιχεία  δείχνουν ότι τα νευροψυχιατρικά συμπτώματα μπορεί να είναι αποτέλεσμα της "επίθεσης" αντισωμάτων στον εγκέφαλο. Ποια είναι όμως η σύνδεση ανάμεσα στα αντισώματα, την φλεγμονή και τα ψυχιατρικά συμπτώματα;

Σε κάποιους ανθρώπους, οι συχνές λοιμώξεις μπορεί να προκαλούν μια μη φυσιολογική αυτοάνοση αντίδραση. Σε αυτή την περίπτωση τα αντισώματα που έχουν ως στόχο τα επιβλαβή παθογόνα (βακτήρια, ιούς), τελικά αναγνωρίζουν ως ξένα τα υγιή κύτταρα του εγκεφάλου. Αυτό μπορεί να προκαλεί φλεγμονή στον εγκέφαλο και να έχει ως αποτέλεσμα την έναρξη διαφόρων νευροψυχιατρικών συμπτωμάτων.

Λοιμώξεις, αντισώματα και φλεγμονή του εγκεφάλου

Η αυξημένη συχνότητα των βακτηριακών και των ιογενών λοιμώξεων έχει παρατηρηθεί σε ασθενείς με ψυχιατρικές διαταραχές.  Στην πραγματικότητα, πολλές λοιμώξεις, ακόμη και συχνές όπως η βρογχίτιδα, έχουν σχέση με τον υψηλότερο κίνδυνο για ψυχικά νοσήματα στα παιδιά και στους εφήβους.

Μια μελέτη που έγινε σε παιδιά, έδειξε ότι οι στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις προκαλούν μια αυτοάνοση αντίδραση η οποία οδηγεί στην απελευθέρωση αντισωμάτων, τα οποία τελικά κάνουν επίθεση στα κύτταρα του εγκεφάλου σε συγκεκριμένες περιοχές. Αυτό μπορεί να οδηγεί στην απότομη έναρξη των συμπτωμάτων της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής και άλλων νευροψυχιατρικών συμπτωμάτων (Σύνδρομο PANDAS/PANS).

Ο εγκέφαλός μας έχει ως ασπίδα προστασίας τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό. Το ανοσοποιητικό σύστημα παράγει αντισώματα τα οποία δεν μπορούν να εισέλθουν στον εγκέφαλο. Αλλά γνωρίζουμε ότι οι λοιμώξεις και η φλεγμονή μπορούν να διαπερνούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα αντισώματα να εισέρχονται στον εγκέφαλο και να προκαλούν διαταραχές στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Ο κίνδυνος για ψυχικές νόσους αυξάνεται ανάλογα με τον αριθμό και την σοβαρότητα των λοιμώξεων στους ανθρώπους. Το φορτίο της λοίμωξης επηρεάζει τον εγκέφαλο και κατά συνέπεια τις ψυχικές διαταραχές.

Τα αντισώματα και οι κυτοκίνες είναι πολύ πιθανό να φτάνουν στον εγκέφαλο και να διαπερνούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό σε περιόδους στρες, φλεγμονής και λοιμώξεων.

Σε κάποιες περιπτώσεις, είναι πιθανό το ανοσοποιητικό σύστημα να παράγει αντισώματα ενάντια σε τμήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος που παίζουν ρόλο κλειδί στη διάθεση και στην αντίληψη. Αυτό μπορεί να προκαλεί νευρογνωστικές αλλαγές, όπως η νευρικότητα, οι αλλαγές στην προσωπικότητα, η κατάθλιψη και ακόμη και η ψύχωση.

Μοριακός μιμητισμός και νευροψυχιατρικά συμπτώματα

Μέσω της διαδικασίας του μοριακού μιμητισμού, τα παθογόνα προκαλούν μια αυτοάνοση απόκριση με αποτέλεσμα την έναρξη νευρολογικών και/ή ψυχιατρικών συμπτωμάτων.

Ο μοριακός μιμητισμός συμβαίνει όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος επιτίθεται λανθασμένα στους υγιείς ιστούς λόγω των ομοιοτήτων με ένα μόριο σε ένα μολυσματικό παράγοντα (βακτήρια, ιούς) και των μορίων στους ιστούς του δικού μας σώματος. Ο μοριακός μιμητισμός παίζει κύριο ρόλο στα αυτοάνοσα νοσήματα.

Ο ρευματικός πυρετός είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πως ο μοριακός μιμητισμός μπορεί να οδηγεί σε ένα αυτοάνοσο νόσημα. Αν μια στρεπτοκοκκική λοίμωξη μείνει χωρίς θεραπεία, το ανοσοποιητικό σύστημα φυσιολογικά παράγει αντισώματα για την καταστροφή αυτών των βακτηρίων. Αλλά σε μερικούς ανθρώπους, αυτή η διαδικασία πάει στραβά και τα αντισώματα που έχουν ως σκοπό την καταστροφή των βακτηρίων τελικά καταστρέφουν τους υγιείς ιστούς.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα όπου τα αντισώματα κάνουν λανθασμένα επίθεση στις υγιείς αρθρώσεις. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι πολλές μορφές αυτοάνοσης εγκεφαλίτιδας μπορεί να συμβούν όταν τα αντισώματα επιτίθενται στον εγκέφαλο.

Αυτά τα αντισώματα στοχεύουν ουσιαστικούς υποδοχείς των νευροδιαβιβαστών , κανάλια ιόντων ή πρωτεΐνες στη μεμβράνη των νευρικών κυττάρων. Όταν τα αντισώματα φτάνουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα  μπορεί να προκαλούν νοσήματα όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις αυτοάνοσης εγκεφαλίτιδας.

Αντισώματα και εγκεφαλίτιδα βασικών γαγγλίων

Ο τύπος της αυτοάνοσης εγκεφαλίτιδας έχει άμεση σχέση με τον τύπο του αντιγόνου-στόχου. Για παράδειγμα, η εγκεφαλίτιδα που είναι θετική στα αντισώματα έναντι του υποδοχέα NMDA συμβαίνει όταν το ανοσοποιητικό σύστημα συνθέτει αντισώματα που στοχεύουν τους υποδοχείς NMDA στον εγκέφαλο.

Στην εγκεφαλίτιδα των βασικών γαγγλίων, τα αντισώματα στοχεύουν περιοχές που υπάρχουν στα βασικά γάγγλια του εγκεφάλου. Αυτοί οι στόχοι μπορεί να περιλαμβάνουν τον υποδοχέα  D1 της ντοπαμίνης, τον υποδοχέα D2 της ντοπαμίνης, και την τουμπουλίνη. Όταν τα αντισώματα συνδέονται ή μπλοκάρουν αυτούς τους στόχους διαταράσσουν την λειτουργία τους, με αποτέλεσμα νευρολογικά ή ψυχιατρικά συμπτώματα.

Τα αυτοαντισώματα ίσως να προκαλούν φλεγμονή (εγκεφαλίτιδα) στα βασικά γάγγλια. Αυτό μπορεί να συμβάλλει στην έναρξη των συμπτωμάτων, όπως οι ιδεοληψίες, οι καταναγκασμοί, τα τικ, οι εναλλαγές στη διάθεση, οι επιληψίες, το άγχος και η κατάθλιψη.

Είναι σημαντικό για τις περιπτώσεις της εγκεφαλίτιδας των βασικών γαγγλίων, που περιλαμβάνουν το σύνδρομο PANDAS (Peadiatric Autoimmune Neuropsychiatric Disorders Associated With Streptococcal Infections) , να γνωρίζουμε  ότι η θεραπεία έχει ως στόχο την αντιμετώπιση της λοίμωξης, της φλεγμονής και την αντιμετώπιση της μη φυσιολογικής ανοσολογικής απόκρισης. Όταν η υποκείμενη ρίζα της αιτίας αναγνωρίζεται και θεραπεύεται, αυτά τα συμπτώματα τυπικά επιλύονται ή μειώνονται.

Αυτοάνοσα νοσήματα

Ένα αυτοάνοσο νόσημα είναι μια κατάσταση στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα λανθασμένα επιτίθεται και καταστρέφει τους δικούς του ιστούς. Στους ασθενείς με αυτοάνοσες διαταραχές, το ανοσοποιητικό σύστημα παράγει αντισώματα που στοχεύουν άμεσα τα κύτταρα του σώματος. Συχνά αυτοάνοσα νοσήματα είναι:

• Η ψωρίαση
• Η σαρκοείδωση
• Η αγγειίτιδα
• Το σκληρόδερμα
• Η σκλήρυνση κατά πλάκας
• Το σύνδρομο Sjogren
• Η ρευματοειδής αρθρίτιδα
• Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος

Σε κάθε κατάσταση, το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται σε συγκεκριμένα όργανα και ιστούς. Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με τις περιοχές του σώματος που επηρεάζουν. Η ακριβής αιτία των αυτοάνοσων νοσημάτων δεν είναι ξεκάθαρη. Ωστόσο, ο συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων παίζουν σημαντικό ρόλο.

Αυτοάνοσα νοσήματα και ψυχική υγεία

Οι ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίζουν ψυχιατρικά συμπτώματα, όπως το άγχος και η κατάθλιψη. Καθώς δεν υπάρχει μία μόνο εξήγηση , οι ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα πρέπει να γνωρίζουν την επίδραση που μπορεί να έχουν στην ψυχική τους υγεία.

Είναι πολύ πιο πιθανό κάποιος να έχει ψυχιατρικά συμπτώματα αν διαγνωστεί με αυτοάνοσο νόσημα. Τα αυτοάνοσα νοσήματα έχουν συνδεθεί με:

• Την κατάθλιψη
• Το άγχος
• Την ψύχωση
• Τη σχιζοφρένεια

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια ως σοβαρά και να επηρεάζουν την καθημερινότητα ενός ατόμου. Ωστόσο υπάρχουν συγκεκριμένοι μηχανισμοί με τους οποίους τα αυτοάνοσα νοσήματα αυξάνουν τον κίνδυνο για διαταραχές ψυχικής υγείας , τους οποίους αναλύουμε παρακάτω.

Φλεγμονή 

Η χρόνια φλεγμονή συνήθως είναι η κύρια αιτία των αυτοάνοσων νοσημάτων. Η φλεγμονή είναι κομμάτι της ανοσολογικής απόκρισης και έχει ως σκοπό να προστατεύει το σώμα από τις λοιμώξεις και τους ξένους εισβολείς. Ωστόσο, στα αυτοάνοσα νοσήματα, αυτή η φλεγμονώδης προστατευτική απόκριση μπορεί να μην είναι φυσιολογική, και να προκαλεί βλάβη στους ιστούς του σώματος.

Ουσίες που παίζουν κύριο ρόλο στη φλεγμονώδη αντίδραση, όπως οι προφλεγμονώδεις κυτοκίνες, έχουν σχέση με την κατάθλιψη, το άγχος και άλλες ψυχιατρικές διαταραχές. Στην πραγματικότητα, τα υψηλότερα επίπεδα των προφλεγμονωδών κυτοκινών έχουν σχέση με την σοβαρότητα των ψυχιατρικών συμπτωμάτων.