Άγχος αποχωρισμού σε παιδιά και ενήλικες

Άγχος αποχωρισμού

Το άγχος αποχωρισμού είναι ένας έντονος φόβος κατά τη διάρκεια αποχωρισμού από ένα αγαπημένο πρόσωπο ή το φροντιστή. Μπορεί να επηρεάζει τα παιδιά αλλά και τους ενήλικες. Το άγχος αποχωρισμού είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα στα μωρά και στα νήπια. Όταν όμως το άγχος παρεμβαίνει στην λειτουργικότητα του ατόμου μπορεί να γίνει διαταραχή που χρειάζεται θεραπεία.

Τι είναι το άγχος αποχωρισμού;

Το άγχος αποχωρισμού είναι μια κατάσταση στην οποία το άτομο νιώθει νευρικό (ανήσυχο) και έντονη ανασφάλεια όταν πρέπει να αποχωριστεί ένα αγαπημένο του πρόσωπο. Καθώς το άγχος αποχωρισμού στα μωρά και στα νήπια είναι φυσιολογικό στάδιο της ανάπτυξης, η διαταραχή του άγχους αποχωρισμού μπορεί να επηρεάζει τα παιδιά και τους ενήλικες.

Ποια είναι τα συμπτώματα του άγχους αποχωρισμού στα παιδιά;

Το άγχος αποχωρισμού στα παιδιά κάνει συνήθως την πρώτη του εμφάνισή ιδίως την πρώτη μέρα όταν αρχίζουν τον παιδικό σταθμό ή το νηπιαγωγείο. Το παιδί μπορεί να αρνείται πεισματικά να πάει σχολείο ή να εμφανίζει τάντρουμ όταν πρέπει να φύγει. Άλλα συμπτώματα του άγχους αποχωρισμού μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Φόβο ότι κάτι κακό μπορεί να συμβεί σε ένα μέλος της οικογένειας στη διάρκεια του αποχωρισμού.
• Φόβο ότι θα χαθεί.
• Ακολουθεί το φροντιστή σε όλο το σπίτι.
• Νιώθει φόβο όταν μένει μόνο του.
• Έχει εφιάλτες.
• Νυχτερινή ενούρηση.

Τα παιδιά με άγχος αποχωρισμού νιώθουν συνεχώς ανησυχία ή φόβο για τον αποχωρισμό. Πολλά παιδιά μπορεί να νιώθουν τα εξής συμπτώματα:

• Φόβο ότι κάτι φοβερό θα συμβεί στους αγαπημένους τους: αυτός είναι ο πιο συχνός φόβος στα παιδιά με άγχος αποχωρισμού, ανησυχούν ότι τα αγαπημένα τους πρόσωπα θα πάθουν κάτι κατά την απουσία τους. Για παράδειγμα , ένα παιδί μπορεί να ανησυχεί συνεχώς μήπως κάποιος από τους δύο γονείς αρρωστήσει.
• Ανησυχία ότι ένα απρόβλεπτο γεγονός θα οδηγήσει σε μόνιμο αποχωρισμό: το παιδί μπορεί να φοβάται ότι από τη στιγμή που θα αποχωριστεί κάποιον, αυτό θα είναι μόνιμο. Για παράδειγμα, μπορεί να ανησυχεί μήπως το απαγάγουν.
• Άρνηση να πάνε στο σχολείο: ένα παιδί με άγχος αποχωρισμού μπορεί να νιώθει έναν ανεξήγητο φόβο για το σχολείο και να κάνει τα πάντα για να μείνει στο σπίτι.
• Απροθυμία να πάνε για ύπνο: το άγχος αποχωρισμού μπορεί να προκαλεί αϋπνία στα παιδιά, είτε λόγω του φόβου να μείνουν μόνα ή εξαιτίας εφιαλτών για τον αποχωρισμό.

Φυσικά, είναι πολύ σύνηθες τα παιδιά με άγχος αποχωρισμού να κάνουν παράπονα ότι νιώθουν άρρωστα τη στιγμή του αποχωρισμού. Επίσης, η προσκόλληση στο φροντιστή είναι τόσο έντονη, που το παιδί μπορεί να τον ακολουθεί συνέχεια σε όλο το σπίτι ή να κολλάει στα πόδια ή στα χέρια του όταν αυτός θέλει να φύγει.

Ποια είναι τα συμπτώματα του άγχους αποχωρισμού στους ενήλικες;

Μερικά συμπτώματα του άγχους αποχωρισμού στους ενήλικες είναι ίδια με αυτά στα παιδιά και περιλαμβάνουν:

• Φόβο ότι κάτι κακό θα συμβεί στους ίδιους ή σε κάποιο μέλος της οικογένειας όταν το αποχωριστούν.
• Ακολουθούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα παντού στο σπίτι.
• Δεν μπορούν να μείνουν μόνοι.
• Εμφανίζουν κρίσεις πανικού όταν δεν είναι κοντά με τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
• Νιώθουν φόβο ότι αυτοί ή τα αγαπημένα τους πρόσωπα θα έχουν κάποιο ατύχημα στη διάρκεια του αποχωρισμού.
• Κοινωνική απομόνωση.
• Έλλειψη συγκέντρωσης.

Τα σωματικά συμπτώματα του άγχους αποχωρισμού στα παιδιά και στους ενήλικες περιλαμβάνουν:

• Πόνο στο στομάχι, ζαλάδα, ναυτία, εμετό , διάρροια
• Πονοκέφαλο
• Πόνο στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή

Αιτίες άγχους αποχωρισμού

Το άγχος αποχωρισμού συμβαίνει επειδή ένα παιδί δεν νιώθει ασφάλεια κατά κάποιο τρόπο. Ίσως να υπάρχουν αλλαγές που έχουν διαταράξει την ισορροπία του παιδιού, το έχουν κάνει να νιώθει απειλή ή έχουν επηρεάσει την ρουτίνα τους. Αν οι γονείς καταφέρουν να βρουν την ρίζα του προβλήματος, τότε θα είναι ένα βήμα πιο κοντά στο να βοηθήσουν το παιδί τους με το άγχος που νιώθει.

Κάποιες κοινές αιτίες για το άγχος αποχωρισμού στα παιδιά περιλαμβάνουν:

• Αλλαγές στο περιβάλλον: οι αλλαγές στο περιβάλλον, όπως ένα νέο σπίτι, ένα νέο σχολείο , μπορεί να προκαλούν άγχος αποχωρισμού στα παιδιά.
• Άγχος: οι ψυχοπιεστικές καταστάσεις όπως η αλλαγή σχολείου, το διαζύγιο, η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, μπορεί να οδηγούν σε άγχος αποχωρισμού.
• Ανασφαλή προσκόλληση: η προσκόλληση είναι η συναισθηματική σύνδεση ανάμεσα στο παιδί και στο φροντιστή του. Ενώ η ασφαλής προσκόλληση εξασφαλίζει την ασφάλεια στο παιδί, έτσι είναι ήρεμο, η ανασφαλής προσκόλληση συμβάλλει στα θέματα της παιδικής ηλικίας όπως το άγχος αποχωρισμού.
• Υπερπροστατευτικοί γονείς: σε κάποιες περιπτώσεις το άγχος αποχωρισμού μπορεί να είναι μια εκδήλωση του άγχους και της ανησυχίας των γονέων. Οι γονείς και τα παιδιά μπορεί να εντείνουν ο ένας τις ανησυχίες του άλλου.

Θεραπεία άγχους αποχωρισμού στα παιδιά

Το άγχος αποχωρισμού στα παιδιά μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας, όπου τα παιδιά μαθαίνουν να κατανοούν και να αντιμετωπίζουν του φόβους τους. Επίσης, τα παιδιά μαθαίνουν νέες δεξιότητες που βοηθούν στην αντιμετώπιση της ανησυχίας.

Αν το άγχος αποχωρισμού είναι σοβαρό, τότε ίσως να χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή με αντικαταθλιπτικά (επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης-SSRIs) για την διαχείριση των συμπτωμάτων του άγχους.

Θεραπεία άγχους αποχωρισμού στους ενήλικες

Το άγχος αποχωρισμού στους ενήλικες μπορεί να θεραπευτεί με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι ατομική, ομαδική ή οικογενειακή.

Επίσης, τα αντικαταθλιπτικά (φάρμακα SSRIs) και τα αγχολυτικά φάρμακα (βενζοδιαζεπίνες) συμβάλλουν στην διαχείριση των συμπτωμάτων.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν το παιδί τους;

Κανένας γονιός δεν θέλει να βλέπει το παιδί του ανήσυχο, έτσι είναι δελεαστικό να θέλουν τα παιδιά τους να αποφύγουν τους φόβους τους. Ωστόσο, με αυτό τον τρόπο ενισχύουν το άγχος των παιδιών μακροπρόθεσμα. Αντί να κάνουν προσπάθεια να αποφύγουν τον αποχωρισμό όπου είναι δυνατό, είναι καλύτερο να ενθαρρύνουν τα παιδιά να καταπολεμούν την ανησυχία τους με μικρά βήματα που θα τα κάνουν να νιώθουν ασφάλεια. Ένα ήρεμο περιβάλλον στο σπίτι θα κάνει το παιδί να νιώθει πιο άνετα. Ακόμη και αν οι προσπάθειες δεν λύνουν το πρόβλημα, η συμπόνια και η κατανόηση προς το παιδί βελτιώνουν τα πράγματα.

Αυτά που μπορούν να κάνουν οι γονείς είναι τα εξής:

Να ενημερώνονται σωστά για το άγχος αποχωρισμού: όταν οι γονείς γνωρίζουν και κατανοούν την ανησυχία του παιδιού τους, τότε είναι πιο εύκολο να νιώθουν συμπόνια για τις δυσκολίες του.

Να ακούνε με σεβασμό τα συναισθήματα του παιδιού: ένα παιδί μπορεί να νιώθει απομονωμένο από το άγχος του. Έτσι, όταν οι γονείς ακούνε αυτό μπορεί να έχει τεράστια επουλωτική δύναμη.

Να κάνουν συζήτηση για το θέμα: είναι πιο υγιές για ένα παιδί να μιλά για τα συναισθήματά του, καθώς δεν υπάρχει κανένα όφελος στο να τα κρατά μέσα του. Οι γονείς είναι ανάγκη να δείχνουν συμπόνια και να υπενθυμίζουν στο παιδί ότι τα κατάφερε την τελευταία φορά.

Να προβλέπουν τη δυσκολία του αποχωρισμού: οι γονείς πρέπει να είναι έτοιμοι για καταστάσεις που δημιουργούν άγχος στο παιδί (σχολείο). Μπορεί το παιδί νιώθει πιο άνετα στον αποχωρισμό από τον ένα γονέα.

Οι γονείς πρέπει να μένουν ήρεμοι τη στιγμή του αποχωρισμού: αν το παιδί δει ότι οι γονείς είναι ήρεμοι, τότε είναι πιο πολλές οι πιθανότητες να μείνει και αυτό ήρεμο.