Η απώλεια και το πένθος στη διάρκεια της πανδημίας

Απώλεια και Πένθος στην πανδημία

Η πανδημία του κορωνοϊού έχει αλλάξει τη ζωή των ανθρώπων με πολλούς τρόπους. Εκτός από το πένθος για την απώλεια ανθρώπινων ζωών, πενθούμε και την απώλεια της φυσιολογικής μας ρουτίνας.

Η πανδημία του κορωνοϊού ανάγκασε πολλούς από εμάς να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο ζούμε την καθημερινότητα μας. Με τόσες αλλαγές που συμβαίνουν γύρω μας, βιώνουμε καθημερινά την απώλεια είτε στην οικονομική είτε στην κοινωνική είτε στη συναισθηματική μας ζωή. Για κάποιους αυτές οι απώλειες μπορεί να συσσωρεύονται και να οδηγούν σε συναισθήματα πένθους. Είναι πολύ σημαντικό να αποδεχτείτε αυτά τα συναισθήματα για να μπορέσετε να επουλωθείτε και να προχωρήσετε.

Ίσως για πολλούς να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το πένθος είναι μια αντίδραση και σε άλλες καταστάσεις εκτός από το θάνατο. Τέτοιες συναισθηματικές αντιδράσεις μπορεί να περιλαμβάνουν το σοκ, το μούδιασμα, την άρνηση, το θυμό, το φόβο, την ανησυχία, τον πανικό και τις ενοχές που συνοδεύουν μια απώλεια. Είναι απολύτως φυσιολογικό σε μια τόσο δύσκολη περίοδο να νιώθουμε ποικίλα συναισθήματα και το πένθος είναι ένα από αυτά. Βιώνουμε μια αβέβαιη και απρόβλεπτη κατάσταση με πολλές εναλλαγές στη διάθεση.

Το πένθος που προκαλείται από την πανδημία

Οι προσπάθειες που γίνονται για τον περιορισμό της διασποράς του κορωνοϊού έχουν επηρεάσει τη δουλειά των ανθρώπων, τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά εκπαιδεύονται και παίζουν και τις κοινωνικές επαφές με την οικογένεια και τους φίλους. Όλα αυτά έχουν αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι ψωνίζουν, ασκούνται, τρώνε, διασκεδάζουν και γιορτάζουν τις γιορτές και τα ευχάριστα γεγονότα. Η πανδημία έχει τεράστιο αντίκτυπο στην ψυχολογία μας, καθώς οι άνθρωποι έχουν χάσει την αίσθηση της ασφάλειας, του ελέγχου και της ελευθερίας.

Γιατί η απώλεια της ρουτίνας δημιουργεί αναστάτωση; Μπορεί να μην το συνειδητοποιείτε αλλά δεν νιώθετε μονάχα προσκολλημένοι στους ανθρώπους γύρω σας.  Νιώθετε επίσης προσκολλημένοι με την δουλειά σας, με συγκεκριμένα μέρη και πράγματα. Επίσης το απρόβλεπτο τέλος μπορεί να προκαλέσει έντονα συναισθήματα. Αυτό κάνει δύσκολο να αντιμετωπίσετε όσα συμβαίνουν και να προχωρήσετε.

Ίσως οι αλλαγές που προκαλεί η πανδημία να επηρεάζουν την αίσθηση του εαυτού. Αν για παράδειγμα, η ταυτότητά σας είναι στενά συνδεδεμένη με τη δουλειά σας, αν χάσετε τη δουλειά σας αυτό θα επηρεάσει σημαντικά την ψυχολογία σας.

Συμπτώματα πένθους

Το πένθος μπορεί να προκαλέσει αισθήματα κενού, θυμό, αδυναμία να νιώσετε χαρά, θλίψη. Μπορεί να έχετε ψυχοσωματικά συμπτώματα, αϋπνία, διαταραχές στην όρεξη, η υπερβολική κόπωση, η μυϊκή αδυναμία, ή η αστάθεια. Μπορεί να βλέπετε εφιάλτες ή να απομονώνεστε κοινωνικά. Το παρατεταμένο πένθος μπορεί να οδηγήσει και στην κατάθλιψη.

Μορφές πένθους

Υπάρχουν πολλές μορφές πένθους όπως:

• Διφορούμενο πένθος: παρατηρείται χωρίς κάποια ξεκάθαρη απώλεια και δημιουργεί ανεπίλυτα συναισθήματα. Η ταχύτητα με την οποία αλλάζει η ζωή μας στη διάρκεια της πανδημίας δημιουργεί μια αίσθηση ανησυχίας. Οι απώλειες που βιώνουμε δεν είναι τυπικές και περιλαμβάνουν την απώλεια των φίλων και της οικογένειας, την απώλεια της εμπιστοσύνης για το μέλλον, την απώλεια της ασφάλειας ή την απώλεια του ελέγχου στη ζωή μας. Όλες αυτές οι απώλειες για τις οποίες μπορεί να πενθούμε δεν είναι ξεκάθαρες.
• Κρυφό πένθος: συχνά παρατηρείται στους φροντιστές ανθρώπων, για παράδειγμα ηλικιωμένους που πάσχουν από άνοια. Οι άνθρωποι με άνοια βιώνουν απώλειες που συνδέονται με την άνοια όπως είναι η απώλεια της μνήμης, η απώλεια των σχέσεων ή η απώλεια της κινητικότητας. Οι ασθενείς ζουν με τις αλλαγές της άνοιας, και οι άνθρωποι γύρω τους πενθούν για αυτές τις αλλαγές. Αν κάποιος αντιμετωπίσει τα κρυμμένα συναισθήματα του πένθους μπορεί να μειώσει το συναισθηματικό βάρος που νιώθει. Οι απώλειες είτε είναι μικρές είτε μεγάλες, μπορούν να συσσωρευτούν και να οδηγήσουν σε συναισθήματα θλίψης, άγχους και κατάθλιψης.
• Προκαταβολική θλίψη: αναφέρεται σε συναισθήματα πένθους πριν συμβεί η απώλεια. Για παράδειγμα, όταν μια οικογένεια ανησυχεί για ένα βαριά άρρωστο μέλος της και ήδη νιώθει το πένθος. Ή μπορεί  κάποιος να νιώθει θλίψη για την απώλεια του εισοδήματος του και της οικονομικής σταθερότητας. Ακόμη και οι χειρότεροι φόβοι μας μπορεί να προκαλέσουν συναισθήματα πένθους.

Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσετε τη φύση του πένθους, καθώς μπορεί να είναι πιο περίπλοκη διαδικασία από ότι νομίζουν οι περισσότεροι:

• Όταν ένα αγαπημένο σας πρόσωπο πεθαίνει, το πένθος χαρακτηρίζεται από θλίψη και λαχτάρα να είστε με το άτομο που πέθανε.
• Το πένθος είναι μια φυσιολογική διαδικασία που παρατηρείται μετά από πολλές απώλειες, όπως η διάγνωση μιας σοβαρής νόσου ή η απώλεια της δουλειάς.
• Το πένθος είναι μοναδικό για κάθε άνθρωπο, δεν υπάρχει "σωστός" τρόπος για να πενθήσει κάποιος.

Δώσε στον εαυτό σας το χρόνο που χρειάζεται για να πενθήσει και κατανοήσετε τα διαφορετικά συναισθήματα που προκαλεί η απώλεια:

• Όταν πεθαίνει κάποιος που αγαπάτε, είναι πολύ συχνό να νιώθετε πολλά συναισθήματα όπως η θλίψη, η ανησυχία, η μοναξιά, ο θυμός και οι ενοχές. Ίσως κάποια από αυτά τα συναισθήματα να είναι πιο έντονα αυτή τη στιγμή.
• Στη διάρκεια της πανδημίας, γίνονται αλλαγές για να μείνουμε ασφαλείς. Δεν μπορούμε να είμαστε κοντά στους αγαπημένους μας που νοσούν για να τους φροντίσουμε , ούτε μπορούμε να αποχαιρετήσουμε όπως θα θέλαμε κάποιον που χάσαμε.

Απώλειες και πανδημία

Η πανδημία του κορωνοϊού έχει φέρει δραματικές αλλαγές στις ζωές μας, κάποιες απώλειες περιλαμβάνουν:

• Την οικονομική σταθερότητα: η πανδημία έχει οδηγήσει σε αύξηση των ποσοστών ανεργίας, πολλοί άνθρωποι φοβούνται ότι θα χάσουν τις δουλειές τους και η οικονομική κρίση είναι πλέον πραγματικότητα.
• Την υγεία: πολλοί άνθρωποι που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες φοβούνται για την υγεία τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην λαμβάνουν την ιατρική φροντίδα που χρειάζονται και να αποφεύγουν τα νοσοκομεία. Αυτή η κατάσταση όμως τονίζει τις ανισότητες στον τομέα της υγείας. Η πανδημία επιδεινώνει τις οικονομικές και τις κοινωνικές ανισότητες.
• Την κάλυψη βασικών αναγκών: η τροφή είναι μια βασική ανάγκη. Η οικονομική κρίση, το κλείσιμο των κοινωνικών υπηρεσιών και οι περιορισμοί έχουν αυξήσει τον αριθμό των ανθρώπων που δεν μπορούν να καλύψουν βασικές ανάγκες.
• Τους φίλους: παρά τις δυνατότητες επικοινωνίας που μας παρέχει η τεχνολογία για πολλούς η φυσική επαφή με τους φίλους και την οικογένειά τους στον ίδιο χώρο είναι πολύ σημαντική και η έλλειψή της οδηγεί στην απομόνωση και στη μοναξιά. Οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά όντα και έχουμε ανάγκη την ανθρώπινη επαφή.
• Τις τελετές και τις παραδόσεις: οι περισσότερες γιορτές το 2020 δεν έγιναν. Οι παραδόσεις αποτελούν σημαντικό κομμάτι της κουλτούρας μας και φέτος τις έχουμε στερηθεί περισσότερο από ποτέ. Νιώθουμε την απώλεια και την απογοήτευση.
• Την σταθερότητα/ασφάλεια: το σπίτι δεν αποτελεί ένας ασφαλές μέρος για όλους. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας και παιδικής κακοποίησης έχουν αυξηθεί στη διάρκεια της πανδημίας.
• Την αίσθηση της προσωπικής ελευθερίας: οι κοινωνικές αποστάσεις, η καραντίνα και οι περιορισμοί στις μετακινήσεις μας κάνουν να νιώθουμε σαν φυλακισμένοι μέσα στα ίδια μας τα σπίτια.
• Τα μελλοντικά σχέδια: με την πανδημία να ελέγχει τη ζωή μας δεν μπορούμε να κάνουμε σχέδια για το μέλλον. Αυτή απώλεια της ελπίδας είναι ιδιαίτερα επώδυνη.
• Το θάνατο: πολλοί άνθρωποι χάνουν αγαπημένα τους πρόσωπα από τον κορωνοϊό.
• Την εκπαίδευση: για τους γονείς και τους μαθητές, υπάρχει και το άγχος της τηλεκπαίδευσης. Υπάρχουν ανησυχίες για το πως θα επηρεαστεί η μόρφωση των παιδιών καθώς υπάρχει αβεβαιότητα για το πότε και το πως τα σχολεία θα ανοίξουν ξανά.

Αντιμετώπιση του πένθους

Όσο επώδυνο και αν ακούγεται, το πένθος εξυπηρετεί ένα πολύ σημαντικό σκοπό. Σας βοηθά να αναγνωρίσετε ότι έχετε βιώσει μια απώλεια και ότι είναι ανάγκη να προσαρμοστείτε.

Μπορείτε να αντιμετωπίσετε το πένθος με τους εξής τρόπους:

• Επικεντρωθείτε στα συναισθήματά σας. Τι είναι αυτό που χάσατε εξαιτίας της πανδημίας; Είναι βοηθητικό να γράψετε όσα νιώθετε σε ένα ημερολόγιο. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να νιώσει θλίψη ή να ξεσπάσει σε κλάματα.
• Σκεφτείτε τις ικανότητες σας και τις στρατηγικές διαχείρισης. Πώς θα μπορέσετε να προχωρήσετε μπροστά; Σκεφτείτε άλλες μεταβατικές περιόδους στη ζωή σας, όπως η προηγούμενη δουλειά σας ή το διαζύγιο. Τι κάνατε για να νιώσετε καλύτερα;
• Μείνετε σε επαφή με τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Μην αφήνετε τις κοινωνικές αποστάσεις να σταθούν εμπόδιο στις προσωπικές σας επαφές. Πάρτε τηλέφωνο, στείλτε μηνύματα, κάντε βιντεοκλήσεις και χρησιμοποιήστε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να μείνετε σε επαφή με την οικογένεια και τους φίλους σας που είναι θετικοί και υποστηρικτικοί. Τα κατοικίδια συμβάλλουν στη συναισθηματική σας υγεία.
• Δημιουργήστε μια ρουτίνα. Αυτό θα σας βοηθήσει να έχετε την αίσθηση του ελέγχου και του σκοπού παρά το γεγονός ότι πολλά πράγματα έχουν αλλάξει. Αρχίστε να κάνετε δραστηριότητες όπως η άσκηση ή ξεκινήστε καινούργια χόμπι. Δημιουργήστε μια ρουτίνα ύπνου και προσπαθήστε να ακολουθείτε μια ισορροπημένη διατροφή.
• Μην βλέπετε συνεχώς ειδήσεις. Αν συνεχώς βλέπετε ειδήσεις ή διαβάζετε άρθρα σχετικά με την πανδημία τότε νιώθετε περισσότερο στρες και επικεντρώνεστε σε όσα έχετε χάσει.
• Μπορείτε να γίνετε πιο δημιουργικοί. Τα μαγείρεμα, η κηπουρική, η ζωγραφική είναι κάποιοι πιο δημιουργικοί τρόποι για να νιώσετε καλύτερα.