Απώλεια συντρόφου: όταν χάνεις τον άνθρωπό σου

Πένθος - Απώλεια συζύγου

Η απώλεια (θάνατος) του συντρόφου είναι ένα εξαιρετικά τραυματικό βίωμα, και προκαλεί πολλά συναισθήματα, όπως κενό και μοναξιά, τόσο δυνατά όσο ήταν και η σχέση σας. Και αν έχετε περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής σας σε μία σχέση, με ένα άνθρωπο, η απώλεια είναι ακόμα πιο δύσκολη. Είναι φυσιολογικό να νιώθει κανείς ότι χάνει ένα κομμάτι του εαυτού του και είναι δύσκολο να διαχειριστεί κανείς την απώλεια. Επίσης είναι πολύ συχνό το αίσθημα της εγκατάλειψης. Ακόμη και σε περιπτώσεις που ο σύντροφός σας μπορεί να είχε κάποια ασθένεια για μεγάλο χρονικό διάστημα και ο θάνατος να αποτελεί ανακούφιση για αυτόν (αλλά και για εσάς), ο πόνος είναι μεγάλος και η οριστικότητα του θανάτου πάντα σκληρή.

Η διαδικασία του πένθους 

Το πένθος που ακολουθεί το θάνατο ενός συζύγου είναι μια πολύπλοκη συναισθηματική διαδικασία. Είναι ζωτικής σημασίας να πάρετε το χρόνο σας για να πενθήσετε. Μπορείτε να κάνετε ένα διάλλειμα από την ρουτίνα της καθημερινότητας, να πάρετε άδεια από τη δουλειά σας και να μην αναλάβετε πολλές ευθύνες. Είναι πολύ συχνό οι άνθρωποι να θέλουν να αποφύγουν τα συναισθήματά τους και να κάνουν πολλά πράγματα για να απασχολούν το μυαλό τους, γιατί φοβούνται ότι δεν μπορούν να διαχειριστούν την απώλεια. Αν και αυτή είναι μια πρακτική αντιμετώπισης, είναι ανάγκη να έχουμε στο μυαλό μας ότι είναι ένας  αμυντικός μηχανισμός.  Αν και δεν νιώθουμε τον πόνο όταν μένουμε απασχολημένοι, αυτό δεν σημαίνει ότι ο πόνος θα εξαφανιστεί. Αντιθέτως, όπως όλοι οι αμυντικοί μηχανισμοί, ο πόνος θα εμφανιστεί ξανά με άλλο τρόπο ή κάποια άλλη στιγμή.

Για μερικούς, αυτό είναι προτιμότερο από το να βιώνουν άμεσα τη θλίψη. Ο θρήνος και το πένθος είναι έντονες και μακροχρόνιες συναισθηματικές διαδικασίες, τα συναισθήματα και οι σκέψεις μας κατακλύζουν και οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θέλουν να τα βιώνουν. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι αυτός ο πόνος έχει ρίζες. Αν και νιώθουμε φόβο ότι ο πόνος θα παραμείνει για μια ζωή, η πραγματικότητα είναι ότι η ζωή μας έχει αλλάξει αλλά η ζωή όλων συνεχίζεται. Τίποτα δεν θα είναι ξανά το ίδιο με πριν, αλλά η ζωή μας ωθεί να κάνουμε κάτι για αυτό. Όταν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να βιώσει το πένθος αυτό σημαίνει ότι δίνουμε χώρο στα συναισθήματά μας και εν τέλει θα οδηγήσει στην ψυχική επούλωση και στο να ανακαλύψουμε μέσα μας νέες δυνάμεις. Η όποια ψυχική ανθεκτικότητα έχουμε χτίσει στο παρελθόν, θα βοηθήσει ουσιαστικά στην αντιμετώπιση των δυσκολιών.

Χρειαζόμαστε λοιπόν χρόνο για να πενθήσουμε, το πένθος δεν μπαίνει σε καλούπια, κοινωνικά ή ιατρικά. Και αν έχετε παιδιά, τότε πρέπει να τα ενθαρρύνετε και αυτά να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Το πένθος είναι μια έντονη και πολύ επώδυνη εμπειρία, η οποία όμως (όπως όλες οι δυσκολίες) κρύβει μέσα της ευκαιρίες για προσωπική εξέλιξη και ωρίμανση.

Κοινωνικά στερεότυπα για το πένθος 

Υπάρχει κάποιος "σωστός" τρόπος για να πενθήσει κάποιος; Πόσο χρειάζεται για να υποχωρήσει το πένθος; Δυστυχώς η κοινωνία μας έχει καλλιεργήσει μια συγκεκριμένη εικόνα για το πως πρέπει κάποιος να πενθεί. Θα πρέπει να φορά μαύρα ρούχα για μήνες (ή χρόνια), η οικογένεια πρέπει να δείχνει σκυθρωπή, να μην γίνονται γιορτές, κα. Όμως αυτές οι κοινωνικές προσδοκίες προκαλούν ψυχική επιβάρυνση στα άτομα άτομο που πενθούν.

Το ζητούμενο δεν είναι η ικανοποίηση των κοινωνικών στερεοτύπων και προκαταλήψεων, αλλά η υγεία (σωματική και ψυχική) των όσων πενθούν. Πολλές φορές οι γύρω μας κρίνουν αυστηρά και έχουν μια συγκεκριμένη άποψη για το ποια πρέπει να είναι τα συναισθήματά μας ή η συμπεριφορά μας. Όμως αυτά που περιμένει ο κόσμος, η οικογένεια, οι φίλοι και οι συνεργάτες δεν πρέπει να γίνουν τυφλοί κανόνες.

Ένα άτομο που έχει χάσει το σύντροφό του κοιμάται και ξυπνάει κάθε μέρα με το πένθος. Μερικές φορές μπορεί να θέλει να απομονωθεί, άλλες να θέλει να κλάψει. Όμως αυτό που πρέπει να κάνει είναι να αποτινάξει από πάνω του τις προσδοκίες των άλλων. Το πένθος είναι μια προσωπική υπόθεση. Αν ο οποιοσδήποτε θέλει να σας προσφέρει την υποστήριξή του, χρειάζεται να έχει υπομονή, αγάπη και να μην κάνει πως ξέρει τι περνάτε. Η αποδοχή είναι το κύριο συστατικό της φροντίδας στις δύσκολες στιγμές.

Προσαρμογή σε μια νέα πραγματικότητα

Η προσαρμογή σε μια νέα ζωή χωρίς το/τη συζυγό σας είναι μια διαδικασία που χρειάζεται χρόνο. Το πως θα χρησιμοποιήσετε αυτό το χρόνο είναι πολύ σημαντικό. Όσο πιο περιπλεγμένο είναι το πένθος, τόσο πιο δύσκολη είναι η προσαρμογή. Αυτό εξηγεί, το γιατί ο θάνατος ενός συζύγου στα πρώτα δέκα χρόνια του γάμου είναι μια εξαιρετικά τραυματική εμπειρία καθώς είχατε την προσδοκία ότι θα ζήσετε μια ζωή μαζί. Αλλά και αντίστροφα, ένα ζευγάρι που έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής του μαζί, δεν μπορεί να φανταστεί τη ζωή του ο ένας χωρίς τον άλλο. Και στις δύο περιπτώσεις το πένθος έχει πολλές προκλήσεις.

Κάποιος μπορεί να βιώνει πολλά και διαφορετικά συναισθήματα όπως συναισθηματικό μούδιασμα, σοκ, κατάθλιψη και ακόμη και όταν ο θάνατος είναι αναμενόμενος, θυμό και απογοήτευση για τις αλλαγές στη ζωή.

Το πένθος είναι ένα άγνωστο ταξίδι

Αν και η σκέψη ότι το πένθος έχει κάποια στάδια μπορεί να βοηθά, μην περιμένετε το δικό σας πένθος να ακολουθεί μια συγκεκριμένη πορεία. Το ίδιο συναίσθημα μπορεί να φεύγει και να επιστρέφει στο μέλλον και δεν νιώθουν όλοι τα ίδια συναισθήματα. Φανταστείτε ένα ταξίδι με το τρένο το οποίο έχει πολλές στάσεις. Πότε θα κατέβει κάποιος και πόσο θα περιμένει σε κάθε στάση είναι μοναδικό για τον κάθε άνθρωπο. Δεν υπάρχει "σωστός" και "λάθος" τρόπος για να κάνει κάποιος αυτό το ταξίδι, ούτε συγκεκριμένος χρόνος. Χρειάζεται ωστόσο προσοχή να μπορέσουμε να διαχωρίσουμε το πένθος από την κατάθλιψη (τεστ για την κατάθλιψη), γιατί εκεί χρειάζεται κανείς βοήθεια.

Το τελευταίο στάδιο στο ταξίδι του πένθους, είναι η προσαρμογή. Αυτό είναι το στάδιο στο οποίο μπορείτε να βγάλετε νόημα για το θάνατο του συντρόφου σας. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από τις θρησκευτικές σας πεποιθήσεις (επειδή πιστεύετε ότι θα βρεθείτε ξανά στο μέλλον) ή απλά μέσα από την κατανόηση ότι ο σύντροφός σας δεν υποφέρει πλέον. Ή μπορεί να κατανοήσετε ότι η ζωή είναι απρόβλεπτη και δεν υπάρχουν εγγυήσεις για τίποτα και για κανέναν.

Μια απώλεια προκαλεί πολλές αλλαγές 

Η μεγαλύτερη ψυχολογική πρόκληση στην καθημερινότητα είναι η μοναξιά που προκύπτει από την απώλεια του συντρόφου σας. Σας λείπει ο σύντροφός σας και θα νιώθετε ότι έχετε χάσει ένα κομμάτι του εαυτού σας.

Ο σύζυγός σας επηρέαζε όχι μόνο τη ζωή σας αλλά και εσάς τους ίδιους. Η εικόνα για τον εαυτό σας και τον κόσμο είχε άμεση σχέση με την κοινή σας ζωή και αυτό συνεχίζει να υπάρχει και μετά το θάνατό του.

Ο θάνατος του συντρόφου σας δεν αφορά μονάχα την απώλεια της φυσικής του παρουσίας. Μπορεί επίσης να σημαίνει ότι χάσατε ένα πολύτιμο φίλο, την αδελφή ψυχή σας, έναν συνεργάτη. Και η παραμονή σε ένα σπίτι γεμάτο από αναμνήσεις το κάνει πολύ δύσκολο.

Μερικές φορές οι συνέπειες από τέτοιες απώλειες δεν είναι εμφανείς αμέσως μετά το θάνατο, αλλά παρουσιάζονται λίγες εβδομάδες μετά, για αυτό είναι σημαντικό να έχετε ένα υποστηρικτικό δίκτυο. Η απώλεια ενός συντρόφου ζωής είναι μια πολύ δύσκολη διαδικασία προσαρμογής, ειδικά στα 1-2 πρώτα χρόνια μετά το θάνατο.