Τι είναι το ασυνείδητο;

Ασυνείδητο

Το ασυνείδητο περιλαμβάνει όλες τις διαδικασίες του μυαλού που λαμβάνουν χώρα πέρα από το συνειδητό επίπεδο. Το συνειδητό μυαλό περιλαμβάνει όλες τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις γνωστικές ικανότητες και τις αναμνήσεις που έχουμε, με το ασυνείδητο να αποτελεί μια βαθιά ψυχική διαδικασία που δεν είναι άμεσα διαθέσιμη στο συνειδητό μυαλό.

Η μάθηση, ειδικά η αναγνώριση πολύπλοκων μοτίβων, λαμβάνει χώρα εκτός της συνείδησης. Ομοίως, η κρίση και η λήψη αποφάσεων  γίνονται εκτός συνείδησης. Η διαίσθηση, επίσης, είναι αποτέλεσμα των ασυνείδητων ψυχικών διεργασιών, ένα σύνολο υποθέσεων που προέρχονται από τη γνώση και την εμπειρία. Τα ανθρώπινα κίνητρα και η διαπροσωπική έλξη διαμορφώνονται πέρα από τη συνείδηση.

Μέχρι να γίνει το ασυνείδητο συνειδητό, θα κατευθύνει τη ζωή μας και θα το αποκαλούμε μοίρα. Καρλ Γιουνγκ

Τι είναι το ασυνείδητο μυαλό;

Το ασυνείδητο αποτελεί μια αποθήκη αυτόματων δεξιοτήτων, πηγή αυτόματων αναμνήσεων, φαντασιώσεων και ονείρων (ή εφιαλτών). Καθώς είναι δύσκολο να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στο ασυνείδητο μυαλό, οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι ακόμη και οι φευγαλέες αντιλήψεις, για να καταγραφούν στη συνείδηση, πρέπει να αφήσουν αποτυπώματα στο ασυνείδητο μυαλό. Το συνειδητό μυαλό, απαιτεί προσοχή, αλλά οι πληροφορίες μπορούν να καταγραφούν ακόμη και απουσία κατευθυνόμενης προσοχής.

Γιατί έχουμε ασυνείδητο;

Ο εγκέφαλος είναι ένα "πολυάσχολο" όργανο, που ελέγχει όλες τις λειτουργίες του σώματος, λαμβάνει τις πληροφορίες μέσω των αισθήσεων, παίρνει αποφάσεις και όλα αυτά συμβαίνουν ταυτόχρονα. Το ασυνείδητο αποτελεί μια μηχανή επεξεργασίας πληροφοριών, και οι περισσότερες ανθρώπινες λειτουργίες γίνονται σε αυτό. Ο Φρόιντ ήταν ο πρώτος που έδωσε προσοχή στη σημασία του ασυνείδητου μυαλού που επηρεάζει τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Ωστόσο, η άποψή του για το ασυνείδητο μυαλό ήταν ότι σχετιζόταν με την σεξουαλική επιθυμία, τις καταστροφικές παρορμήσεις και τις καταπιεσμένες αναμνήσεις από σκληρές εμπειρίες που έχουν παρακάμψει την κατανόηση και έχουν αποθηκευτεί στο ασυνείδητο μυαλό.

Πώς λειτουργεί το ασυνείδητο μυαλό;

Οι ερευνητές γνωρίζουν ότι το ασυνείδητο μυαλό κάνει την περισσότερη δουλειά στον εγκέφαλο, αλλά δεν γνωρίζουν πως ακριβώς συμβαίνει αυτό. Για παράδειγμα, μια μελέτη έδειξε πως τα συναισθήματα διαμορφώνονται στο ασυνείδητο μυαλό. Οι πληροφορίες αποθηκεύονται στον εγκέφαλο όμως είναι πάρα πολλές για να τις θυμόμαστε όλες, όμως ανταποκρινόμαστε σε όσες προκύπτει η ανάγκη.

Το ασυνείδητο μυαλό σύμφωνα με τον Φρόυντ

Ο Φρόυντ ανέπτυξε ένα "τοπογραφικό μοντέλο" του μυαλού, και περιέγραψε τα χαρακτηριστικά της δομής και της λειτουργίας του νου. Ο Φρόυντ χρησιμοποίησε την αναλογία ενός παγόβουνου για να περιγράψει τα τρία επίπεδα του μυαλού. Στην επιφάνεια είναι η συνείδηση, η οποία αποτελείται από εκείνες τις σκέψεις που βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής μας, και αυτό θεωρείται ως η κορυφή του παγόβουνου. Το προσυνείδητο αποτελείται από όλα όσα μπορούν να ανακτηθούν από τη μνήμη. Όμως η τρίτη και πιο σημαντική περιοχή είναι το ασυνείδητο. Εδώ βρίσκονται οι νοητικές διαδικασίες που είναι η πραγματική αιτία των περισσότερων συμπεριφορών. Όπως ένα παγόβουνο, το πιο σημαντικό μέρος του μυαλού είναι αυτό που δεν μπορείτε να δείτε. Ο ασυνείδητος νους λειτουργεί ως "αποθήκη" πρωτόγονων επιθυμιών και παρορμήσεων που κρατούνται μακριά από το συνειδητό, γιατί ορισμένα γεγονότα και επιθυμίες είναι σύμφωνα με τον Φροϋντ πολύ τρομακτικά ή επώδυνα για να τα αντικρύσουν οι άνθρωποι, και πίστευε ότι τέτοιες πληροφορίες ήταν κλειδωμένες στο ασυνείδητο. Ο Φρόιντ τόνισε τη σημασία του ασυνείδητου μυαλού και η κύρια υπόθεση της φροϋδικής θεωρίας είναι ότι το ασυνείδητο μέρος του μυαλού ελέγχει τη συμπεριφορά σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι υποψιάζονται οι άνθρωποι. Ο Φρόιντ υποστήριζε ότι οι ασυνείδητες και καταπιεσμένες επιθυμίες εκφράζονταν στα όνειρα και στα γλωσσικά ολισθήματα, για αυτό και αποτελούσαν κύριο στοιχείο της ψυχανάλυσης.

Ποιες συμπεριφορές προέρχονται από το ασυνείδητο;

Οι άνθρωποι έχουν την τάση να μιμούνται τη συμπεριφορά των άλλων, περιλαμβανομένων των συναισθηματικών αντιδράσεων, μια αντίδραση που δημιουργείται ασυνείδητα και αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα που συμβάλλει στην προγονική ανθρώπινη ανάγκη για κοινωνική επαφή. Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι τα συναισθήματα προέρχονται από το ασυνείδητο, οι καθημερινές δραστηριότητες αποτελούν αφορμές και παρόλο που γνωρίζουμε τα συναισθήματά μας δεν ξέρουμε από πού ακριβώς προκύπτουν.

Επίσης το ασυνείδητο μυαλό επεξεργάζεται πιο γρήγορα πληροφορίες από ότι το συνειδητό μυαλό και αποτελεί ουσιαστικό κομμάτι των φυσιολογικών ψυχικών διεργασιών, καθώς οι περισσότερες ανθρώπινες συμπεριφορές είναι αποτέλεσμα της συνειδητής και της ασυνείδητης εγκεφαλικής δραστηριότητας.

Πώς οι ψυχοθεραπευτές δουλεύουν με το ασυνείδητο μυαλό;

Η ψυχοθεραπεία είναι μια μέθοδος προσέγγισης και επίλυσης των προβλημάτων υγείας ή θεμάτων της ζωής και του εαυτού, μέσω της συζήτησης με ένα ειδικευμένο ψυχοθεραπευτή. Είναι αδύνατο να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα, μέχρι να κατανοήσουμε γιατί το έχουμε. Οι περισσότερες μορφές ψυχοθεραπείας βοηθούν να φέρουμε στο συνειδητό μυαλό κρυμμένες αρνητικές πεποιθήσεις και φόβους, που συχνά αποκτούμε στην παιδική ηλικία, και χρειάζεται να τις επεξεργαστούμε και να τις αξιολογήσουμε. Ο στόχος είναι να μπορέσουν οι άνθρωποι να κατανοήσουν σε βάθος τους λόγους των συμπεριφορών τους και τα συναισθήματά τους ώστε να μπορούν να αλλάξουν και να ζήσουν μια πιο ικανοποιητική ζωή.

Οι ασυνείδητες πεποιθήσεις και τα συναισθήματα μπορεί να αποτελούν μια κρυφή πηγή άγχους, που μπορεί να οδηγήσει σε συχνά προβλήματα όπως οι αυτοκαταστροφικές σκέψεις, ο θυμός, η καταναλωτική μανία και πολλές άλλες μορφές καταναγκαστικών συμπεριφορών στους ανθρώπους. Η ίδια πηγή ανησυχίας μπορεί επίσης να δημιουργεί επώδυνα μοτίβα αλληλεπίδρασης στις ρομαντικές ή επαγγελματικές σχέσεις, ή ακόμα και στα μέλη μιας οικογένειας.

Τα δυσάρεστα συναισθήματα, οι ανεπιθύμητες σκέψεις, οι κρυφές πεποιθήσεις που επηρεάζουν την συμπεριφορά μας, τα μη παραγωγικά μοτίβα συμπεριφοράς, οι φοβίες, είναι όλα προβλήματα που οι άνθρωποι φέρνουν στην ψυχοθεραπεία με την ελπίδα ότι θα βρουν ανακούφιση. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η αντίσταση στην απλή επιθυμία για αλλαγή επειδή κάποιες αναμνήσεις και πεποιθήσεις δεν αποτελούν κομμάτι του συνειδητού μυαλού.