Άτυπη κατάθλιψη
Η άτυπη κατάθλιψη είναι μία μορφή κατάθλιψης που δεν ταιριάζει πλήρως με αυτό θεωρείται η συνηθισμένη, «τυπική» μορφή εκδήλωσης της κατάθλιψης. Γενικά, τα άτομα με άτυπη κατάθλιψη εμφανίζουν παρόμοια συμπτώματα με εκείνα της μείζονας κατάθλιψης, αλλά υπάρχουν ορισμένες κρίσιμες διαφορές.
Ο όρος "άτυπη κατάθλιψη" είναι κλινικός και σχετίζεται με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και συμπτώματα που περιγράφονται στο ψυχιατρικό ταξινομικό σύστημα DSM και δεν αφορά περιπτώσεις "κεκαλυμμένης" κατάθλιψης, όπως περιγράφεται λανθασμένα σε διάφορα ψυχολογικά άρθρα από άσχετους, μη-ειδικούς που αρθρογραφούν.
Άτυπη κατάθλιψη - συμπτώματα
Ποια είναι τα συμπτώματα της άτυπης κατάθλιψης; Στην άτυπη κατάθλιψη διαφοροποιούνται ορισμένα χαρακτηριστικά της τυπικής κατάθλιψης. Συγκεκριμένα:
- η αϋπνία (παρουσιάζεται υπερυπνία, δηλαδή διάθεση/ανάγκη για περισσότερο ύπνο. Η υπερυπνία μπορεί να περιλαμβάνει είτε παρατεταμένη περίοδο νυχτερινού ύπνου είτε ημερήσιο μεσημεριανό ύπνο που αντιστοιχεί συνολικά σε τουλάχιστον 10 ώρες ύπνου την ημέρα (ή τουλάχιστον 2 ώρες περισσότερες από ό,τι όταν δεν υπάρχει φάση κατάθλιψης).
- η ελάττωση της όρεξης και η απώλεια βάρους: παρουσιάζεται αυξημένη όρεξη για φαγητό (υπερφαγία αντί ανορεξίας) και αύξηση σωματικού βάρους
- η σταθερά καταθλιπτική διάθεση: η αντιδραστικότητα της διάθεσης στην άτυπη κατάθλιψη σημαίνει ότι είναι δυνατόν να βελτιωθεί η διάθεση όταν συμβαίνουν θετικά, ευχάριστα γεγονότα. Η διάθεση του ατόμου μπορεί να γίνει νορμοθυμική ακόμη και για παρατεταμένες χρονικές περιόδους, εάν οι εξωτερικές συνθήκες παραμένουν ευνοϊκές.
- εξουθενωτική κόπωση: εντοπίζεται στα χέρια ή/και στα πόδια. Πρόκειται για ένα εντονότατο αίσθημα βάρους, συχνά οι ασθενείς το περιγράφουν σαν "παράλυση". Αυτή η αίσθηση είναι γενικά παρούσα για τουλάχιστον μία ώρα την ημέρα, αλλά είναι συχνό να διαρκεί πολλές ώρες κάθε φορά.
| ΤΥΠΙΚΗ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ | ΑΤΥΠΗ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ | |
|---|---|---|
| ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ | Μειωμένη όρεξη Μειωμένο βάρος Αϋπνία Αυτοκτονικός ιδεασμός | Αυξημένη όρεξη Αυξημένο βάρος Υπερυπνία Εξουθενωτική κόπωση |
| ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ ΜΕ | Αρνητικά γεγονότα | Γυναικείο φύλο |
Η άτυπη κατάθλιψη έχει επίσης πρώιμη ηλικία έναρξης (στην εφηβική ηλικία) και είναι πολύ πιο συχνή στις γυναίκες. Οι πιθανότητες για εμφάνιση άτυπης κατάθλιψης σε νεαρά άτομα είναι πιο μεγάλη, σε σχέση με τα μεγαλύτερης ηλικίας άτομα. Τα καταθλιπτικά επεισόδια στην άτυπη κατάθλιψη τείνουν να είναι πιο χρόνια από αυτά της μείζονος κατάθλιψης, και έχουν μόνο μερική ύφεση μεταξύ των επεισοδίων. Η άτυπη κατάθλιψη έχει υψηλή συννοσηρότητα με αγχώδεις διαταραχές, ενέχει μεγαλύτερο κίνδυνο αυτοκτονικής συμπεριφοράς και έχει ξεχωριστή ψυχοπαθολογία προσωπικότητας και βιολογικά χαρακτηριστικά.
Άτυπη κατάθλιψη - διάγνωση
Ο υπερβολικός ύπνος και η υπερφαγία είναι τα πιο σημαντικά συμπτώματα για τη διάγνωση της "άτυπης κατάθλιψης", όμως και η ευαισθησία στην απόρριψη είναι πολύ συχνή. Η διάγνωση της άτυπης κατάθλιψης γίνεται με βάση την αξιολόγηση των συμπτωμάτων. Ο ψυχίατρος μπορεί να ζητήσει εξετάσεις και εργαστηριακό έλεγχο για να αποκλείσει διάφορες άλλες πιθανές αιτίες καταθλιπτικών συμπτωμάτων, όπως μια διαταραχή του θυρεοειδούς. Υπάρχουν ορισμένα online τεστ για την κατάθλιψη που μπορούν να σας δώσουν μία πρώτη εκτίμηση για το αν πάσχετε από κατάθλιψη.
Οι ασθενείς με άτυπη κατάθλιψη έχουν υψηλότερα ποσοστά ψυχικών τραυμάτων στην παιδική ηλικία, όπως κακοποίηση και παραμέληση, καθώς και διαταραχές αλκοόλ και ναρκωτικών στην οικογένειά τους.
Η άτυπη κατάθλιψη, η οποία σήμερα αναφέρεται ως μείζονα καταθλιπτική διαταραχή με άτυπα χαρακτηριστικά, είναι στην πραγματικότητα αρκετά συχνή. Αυτό το είδος κατάθλιψης είναι λιγότερο κατανοητό από τη μείζονα κατάθλιψη και υποδιαγνώσκεται ακόμα και από τους ψυχιάτρους.
Θεραπευτικές επιλογές για την άτυπη κατάθλιψη
Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι η κατάθλιψη με άτυπα χαρακτηριστικά είναι συχνά μια χρόνια διαταραχή, με πολλούς ασθενείς να περιγράφουν την έναρξη στην παιδική ηλικία και να υποδεικνύουν ότι «πάντα» ένιωθαν έτσι. Παρά το γεγονός ότι αυτό φαίνεται να είναι ένας δυσπροσαρμοστικός, επίμονος τρόπος συμπεριφοράς, χαρακτηριστικός μιας διαταραχής προσωπικότητας, αυτοί οι ασθενείς πράγματι ωφελούνται από τα αντικαταθλιπτικά.
Σήμερα χρησιμοποιούνται τα νεότερα αντικαταθλιπτικά , όπως SSRI και SNRI για την θεραπεία της άτυπης κατάθλιψης, λόγω των ευνοϊκών προφίλ παρενεργειών τους. Παλιότερα χρησιμοποιούνταν τα αντικαταθλιπτικά ΜΑΟΙ αλλά λόγω των παρενεργειών, δεν χρησιμοποιούνται (τουλάχιστον στην Ελλάδα), ενώ σε ανθεκτικές περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν και τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά.
Η άτυπη κατάθλιψη παρουσιάζει ιδιαιτερότητες όσον αφορά στη διάγνωση και την αντιμετώπιση, για παράδειγμα, πρέπει να αποφεύγεται οτιδήποτε προκαλεί επιπλέον καταστολή ή αύξηση σωματικού βάρους.
Αν τα αντικαταθλιπτικά δεν έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα, θα πρέπει να μιλήσετε με τον ψυχίατρο σας για τις εναλλακτικές επιλογές σας. Μελέτες δείχνουν ότι η ψυχοθεραπεία έχει καλή αποτελεσματικότητα στη θεραπεία της άτυπης κατάθλιψης.
Η άτυπη κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπιστεί
Μην συμβιβάζεστε σε μια θεραπεία που είναι εν μέρει αποτελεσματική στην ανακούφιση της ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ή έχει αρκετές παρενέργειες. Είναι σημαντικό να μιλήσετε με τον ψυχίατρο σας για να βρείτε την κατάλληλη θεραπευτική λύση που μπορεί να περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή ή/και ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ.
Συμπληρωματικά, εναλλακτικά συστήματα όπως η ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ και ο ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΣ που δεν έχουν παρενέργειες μπορούν να συνεισφέρουν στην αντιμετώπιση της άτυπης κατάθλιψης.