Αυτοεκπληρούμενη προφητεία

Τι είναι η αυτοεκπληρούμενη προφητεία;

Σίγουρα θα σας έχει τύχει να ξυπνήσετε μια μέρα και να νιώθετε ότι όλα θα πάνε χάλια. Και τελικά όλα όντως να πηγαίνουν στραβά στο τέλος της ημέρας. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι ασυνείδητα προσπαθείτε να επιβεβαιώσετε την αρνητική πεποίθησή σας, αγνοώντας την θετική πλευρά και απλά ενισχύοντας την αρνητικότητα. Με αυτό τον τρόπο είναι σαν να βιώνετε μια "αυτοεκπληρούμενη προφητεία".

Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία συμβαίνει όταν μια λανθασμένη ή αρνητική πεποίθηση οδηγεί ένα άτομο να δρα με τρόπους που να επιβεβαιώνουν αυτή την πεποίθηση. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι η προσδοκία για κάτι επηρεάζει τη συμπεριφορά μας προς αυτό, πράγμα που οδηγεί στην πραγματοποίηση της προσδοκίας.

Σαμποταζ του εαυτού

Πολλές φορές οι άνθρωποι αμφιβάλλουν για τις ικανότητές τους και έτσι ακούσια σαμποτάρουν τον εαυτό τους. Είναι σίγουροι ότι η δουλειά τους είναι κατώτερη και δεν προσπαθούν για αυτήν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη πρακτικής εξάσκησης και εμπειρίας, που χρησιμεύει μόνο για να υποβαθμίζουν περισσότερο τη δουλειά τους. Έτσι προκαλούν περισσότερες αμφιβολίες για τον εαυτό τους και ακόμη χαμηλότερη αυτοεκτίμηση.

Οι πεποιθήσεις και οι προσδοκίες μας επηρεάζουν την έκβαση μιας κατάστασης, ειδικά όταν είμαστε σίγουροι ότι οι προβλέψεις μας θα βγουν αληθινές, ακόμα και όταν αυτό δεν συμβαίνει σε συνειδητό επίπεδο. 

Αυτές οι προφητείες μπορεί να περιλαμβάνουν εσωτερικές διαδικασίες (όπως όταν οι πεποιθήσεις ενός ατόμου επηρεάζουν τη συμπεριφορά του) και διαπροσωπικές διαδικασίες (όταν οι πεποιθήσεις ενός ατόμου επηρεάζουν τη συμπεριφορά ενός άλλου). Οι αυτοεκπληρούμενες προφητείες μπορεί να οδηγήσουν σε αρνητικά αποτελέσματα για τον εαυτό μας, τις σχέσεις μας και την επαγγελματική μας ζωή.

Σύνδεση μεταξύ σκέψεων, πράξεων και αποτελεσμάτων

Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που πρέπει να κατανοήσουμε σχετικά με τις αυτοεκπληρούμενες προφητείες είναι η σύνδεση μεταξύ σκέψεων, πράξεων και αποτελεσμάτων. Οτιδήποτε συμβαίνει προϋπάρχει στο ανθρώπινο μυαλό ως σκέψη. Αυτό δείχνει από μόνο του πόσο ισχυρές είναι οι ανθρώπινες σκέψεις.

Οι σκέψεις βάζουν τα θεμέλια για οτιδήποτε κάνετε και βιώνετε στη ζωή σας. Αυτό μοιάζει πολύ με το νόμο της έλξης. Προσελκύετε ότι είστε και ότι σκέφτεστε. Η ποιότητα των σκέψεων καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο, το πως επιλέγουμε ανθρώπους στη ζωή μας και τις πράξεις μας.

Οι πράξεις είναι πολύ σημαντικές καθώς καθορίζουν τα πάντα στη ζωή μας, πχ αν θα τα πάμε καλά ακαδημαϊκά, αν θα διατηρήσουμε τις φιλίες μας και αν θα διαπρέψουμε στον επαγγελματικό τομέα. Οι πράξεις κάθε ανθρώπου καθορίζουν τις ευκαιρίες που θα εμφανιστούν στη ζωή του. Σαφώς και υπάρχει και η τύχη και οι συγκυρίες, όμως κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τη σημασία των πράξεων και πόση βαρύτητα έχουν στη ζωή μας και στις ζωές των άλλων.

Η ζωή μας είναι το αποτέλεσμα δικών μας των πράξεων, και όχι της τύχης, παρόλο που υπάρχουν τυχαία γεγονότα. Κάθε αποτέλεσμα εξαρτάται από τις πράξεις μας και οι αυτοεκπληρούμενες προφητείες είναι συνέπεια των σκέψεων και των πράξεων ενός ατόμου.

Όταν είμαστε (συνειδητά ή ασυνείδητα) προκατειλημμένοι με ένα αποτέλεσμα, διαμορφώνουμε ασυνείδητα τη συμπεριφορά και τις πράξεις μας ώστε να οδηγηθούμε στο συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Αυτή η θεωρία βασίζεται στο ότι οι πεποιθήσεις οδηγούν σε σκέψεις και ερμηνείες που τροφοδοτούν το μυαλό μας (αρνητικά ή θετικά) και επηρεάζουν τις πράξεις μας και τη συμπεριφορά μας ώστε να γίνει αυτό ακριβώς που σκεφτόμαστε. Έτσι η πρόβλεψη γίνεται πραγματικότητα.

Βέβαια δεν επηρεαζόμαστε μόνο από τις δικές μας σκέψεις αλλά και από τη στάση των άλλων, που στη συνέχεια επηρεάζουν τις πράξεις και τη συμπεριφορά μας. Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία είναι σαν κυκλικό μοτίβο.

Οι πράξεις μας προς τους άλλους επηρεάζουν τις πεποιθήσεις τους για εμάς, πράγμα το οποίο επιβάλλει τις πράξεις τους προς εμάς, που στη συνέχεια ενισχύουν τις πεποιθήσεις για τον εαυτό μας. Αυτό κατά συνέπεια επηρεάζει τις πράξεις μας προς τους άλλους και έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Αυτό το μοτίβο μπορεί να είναι θετικό ή αρνητικό.

Αυτοεκπληρούμενη προφητεία και κατάθλιψη

Όταν πιστεύουμε κάτι για τον εαυτό μας, είναι πολύ πιθανό να συμπεριφερόμαστε με τρόπους που ανταποκρίνονται στις αρνητικές πεποιθήσεις μας, και έτσι αυτές οι πεποιθήσεις ενισχύουν την ίδια συμπεριφορά. Όταν πιστεύουμε κάτι για τους άλλους, ίσως να αντιδράμε με τρόπους που τους ενθαρρύνουν να επιβεβαιώσουν αυτές τις υποθέσεις, και αυτό ενισχύει τις πεποιθήσεις μας για αυτούς. Αυτός ο κύκλος δεν μας απασχολεί ιδιαίτερα όταν τα αποτελέσματα είναι θετικά, αλλά έχουμε προβλήματα όταν τα αποτελέσματα είναι αρνητικά.

Αυτός ο φαύλος κύκλος της αυτοεκπληρούμενης προφητείας παίζει σημαντικό ρόλο στη μάχη με την κατάθλιψη. Ένα άτομο που παλεύει με χαμηλή αυτοπεποίθηση θα έχει πολλές αρνητικές πεποιθήσεις και σκέψεις για τον εαυτό του:

• "Δεν αξίζω."
• "Δεν μπορώ να είμαι λειτουργικός."
• "Δεν αξίζω την αγάπη."
• "Κανείς δεν με συμπαθεί, όλοι με θεωρούν κατώτερο."
• "Δεν με συμπαθούν, δεν έχω φίλους."
• "Δεν με θέλουν για παρέα."

Αυτές οι σκέψεις μπορούν να πείσουν κάποιον ότι δεν μπορεί να εξελιχθεί και έτσι να σταματά να προσπαθεί να αποκτήσει νέες γνώσεις, δεξιότητες, να καλλιεργήσει τα ταλέντα του ή να ενισχύσει τη συναισθηματική του αντοχή. Αν αυτές οι σκέψεις συνεχιστούν με αυτό τον τρόπο, μπορεί να σας πείσουν ότι δεν είστε λειτουργικοί. Ίσως να νιώθετε τόση θλίψη που να μην μπορείτε να κάνετε απλά πράγματα, όπως το να βγείτε μια βόλτα, να μαγειρέψετε ή να κάνετε ντους. Αυτές οι αρνητικές σκέψεις μπορούν εύκολα να γίνουν πραγματικότητα.

Αυτοεκπληρούμενες προφητείες και σχέσεις

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα αυτοεκπληρούμενης προφητείας μέσα στις σχέσεις. Όταν μια γυναίκα ξεκινά να βγαίνει ραντεβού με έναν άντρα που υποθέτει ότι δεν είναι κατάλληλος για σχέση ή για γάμο τότε δεν θα πάρει τη σχέση στα σοβαρά και δεν θα προσπαθήσει για αυτή. Δεν επενδύει στη σχέση, ο σύντροφος νιώθει ότι η γυναίκα είναι απόμακρη και μη διαθέσιμη, και δεν μένει κοντά της για πολύ.

Αν ο σύντροφος την αφήσει, η γυναίκα θα αποδειχτεί ότι είχε δίκιο, δεν ήταν κατάλληλος για σχέση. Ωστόσο, δεν θα μπορέσει να δει ότι οι υποθέσεις της επηρέασαν τη συμπεριφορά της, και ότι η ίδια προκάλεσε τη διάλυση της σχέσης με τη στάση της.

Οι αυτοεκπληρούμενες προφητείες έχουν βαθιές επιδράσεις στις σχέσεις, και αυτές οι επιδράσεις να επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνείτε με τους άλλους. Όταν έχουμε εσωτερικές πεποιθήσεις ή προσδοκίες, ή κάνουμε προβλέψεις για κάποιον, συχνά συμπεριφερόμαστε προς αυτόν με τρόπο ανάλογο με αυτές τις πεποιθήσεις και τις προσδοκίες. Είτε το κάνουμε συνειδητά είτε όχι, οι πεποιθήσεις και οι προσδοκίες μας για κάποιον θα επηρεάσουν την επικοινωνία μας με αυτόν.

Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις αυτοεκπληρούμενες προφητείες;

Το πρώτο βήμα για να σταματήσετε τις αυτοεκπληρούμενες προφητείες είναι να τις κατανοήσετε. Αν και ακούγεται εύκολο δεν είναι, γιατί αυτά τα μοτίβα είναι ασαφή. Στη συνέχεια αρχίστε να αντιμετωπίζετε τις πεποιθήσεις σας. Το σύστημα των πεποιθήσεων βασίζεται στις σκέψεις, στα συναισθήματα και στη συμπεριφορά μας και επηρεάζει κάθε πτυχή της ζωής μας. Ο μόνος τρόπος αλλαγής των πεποιθήσεων είναι  η αλλαγή του τρόπου σκέψης.

Πρέπει να βγάλετε από τη ζωή σας το απόλυτο, και τις δηλώσεις όπως "πάντα", "ποτέ", "δεν μπορώ". Αν λέτε στον εγκέφαλό σας ότι δεν μπορεί να κάνει κάτι είναι φυσιολογικό να το πιστέψει. Με τον καιρό αυτό γίνεται πεποίθηση. Όταν πιστεύετε ότι δεν μπορείτε να κάνετε κάτι, παγιδεύεστε σε μια αρνητική αυτοεκπληρούμενη προφητεία.

Πρέπει να σταματήσετε να λέτε ψέματα στον εαυτό σας και να αρχίσετε να σκέφτεστε πιο λογικά. Παρατηρήστε τον τρόπο σκέψης σας και τον εσωτερικό διάλογο, για παράδειγμα πείτε, "Ξέρω ότι δεν έχω τύχη στις σχέσεις, αλλά ίσως να είναι η σειρά μου να βρω την ευτυχία."

Η αλλαγή του τρόπου σκέψης γίνεται σταδιακά, είναι μια διαδικασία με πολλά βήματα που χρειάζεται δέσμευση, υπομονή και επιμονή. Να έχετε το μυαλό σας ανοιχτό και να μην το κατακλύζετε με αρνητικές και παράλογες πεποιθήσεις. Αφήστε το μυαλό σας ανοιχτό σε όλες τις πιθανότητες.

Μείνετε μακριά από τον απόλυτο τρόπο σκέψης. Όσα πιστεύουμε για τον εαυτό μας σήμερα, μπορεί και να μην είναι αλήθεια και έτσι να μένουμε κολλημένοι σε αρνητικές αυτοεκπληρούμενες προφητείες.

Οι αυτοεκπληρούμενες προφητείες προέρχονται από μια ασυνείδητη προσπάθεια να σπάσουμε τα πρωταρχικά βιώματα και να ξαναγράψουμε την ιστορία μας. Όμως αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι μένουμε κολλημένοι στην ίδια κατάσταση και πληγωνόμαστε με τον ίδιο τρόπο ξανά και ξανά. Επειδή οι αυτοεκπληρούμενες προφητείες έχουν βαθιές ρίζες μπορείτε να τις αντιμετωπίσετε με τη βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή. Οι προφητείες σας μπορούν να μετατραπούν από κάτι αναπόφευκτο σε επιλογή.