Αυτοεκτίμηση και ψυχοθεραπεία

Χαμηλή Αυτοεκτίμηση και Ψυχοθεραπεία

Πώς μπορεί η ψυχοθεραπεία να βοηθήσει στη χαμηλή αυτοεκτίμηση;

Η αυτοεκτίμηση περιλαμβάνει την εικόνα του εαυτού μας, την αξία μας και την αυτοπεποίθησή μας. Περιλαμβάνει την ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας και τι νομίζουμε ότι οι άλλοι σκέφτονται για εμάς. Αντανακλά τη γενική αξιολόγηση ή εκτίμηση που έχει κάποιος/α για την αξία του. Οι πρώιμες εμπειρίες της παιδικής ηλικίας εσωτερικεύονται και γίνονται κομμάτι της προσωπικότητας μας και επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε με τους άλλους. Αυτά τα πρότυπα θέτουν τις βάσεις για τις αρνητικές πεποιθήσεις μας και άρα για όλα όσα θα αντιμετωπίσουμε στην υπόλοιπη ζωή μας (τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις, αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου).

Επομένως, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τη σημασία της δημιουργίας των θεμέλιων και των βάσεων για την ανάπτυξη υγιούς αυτοεκτίμησης,  ώστε να προχωράμε στη ζωή με ευελιξία και ευκολία. Η αυτοεκτίμηση είναι η προσωπική μας άποψη για την αξία μας και εκφράζει την αντίληψη του ατόμου για τον εαυτό του και τους γονείς του, που αποτελούν το πιο σημαντικό πρότυπο αυτοεκτίμησης.  Ο βασικός ρόλος των γονέων είναι να προάγουν την αυτοεκτίμηση του παιδιού τους μέσω της αποδοχής, θέτοντας ξεκάθαρα όρια στις συμπεριφορές του παιδιού, επιτρέποντας στο παιδί να εκφράζεται ελεύθερα και να σέβονται την μοναδική προσωπικότητα του παιδιού και τις απόψεις του. Η αίσθηση της ταυτότητας είναι ουσιαστικό κομμάτι στην ανάπτυξη ενός παιδιού και στην εξέλιξη του ως άτομο, καθώς ξέρει ποιος είναι και έχει αυτοπεποίθηση για την ταυτότητά του. Επιτρέποντας στο παιδί να αναπτυχθεί ως άτομο, επιτρέπουμε στην αυτοεκτίμηση του να καλλιεργηθεί και να εξελιχθεί.

Η επιρροή των γονέων στην αυτοεκτίμηση

Οι εμπειρίες μας επηρεάζουν την αυτοεκτίμησή μας και επομένως επηρεάζουν σημαντικές πτυχές της ανάπτυξής μας. Οι σχέσεις με τους κοντινούς ανθρώπους, τους γονείς, τους δασκάλους, τους συμμαθητές, τους συγγενείς και άλλους, είναι πολύ σημαντικές για την αυτοεκτίμηση. Πολλές περιοριστικές πεποιθήσεις που έχετε για τον εαυτό σας σήμερα αντανακλούν τα μηνύματα που έχετε πάρει από σημαντικούς για εσάς ανθρώπους που επηρέαζαν τη ζωή σας. Αν γενικά λαμβάνατε θετικά   μηνύματα, είναι πιο πιθανό να βλέπετε την αξία σας και να έχετε υγιή αυτοεκτίμηση. Αν λαμβάνατε αρνητικά μηνύματα και σας ασκούσαν κριτική , σας υποτιμούσαν και δεν σας υπολόγιζαν, είναι πιο πιθανό να έχετε θέματα χαμηλής αυτοεκτίμησης. Η επιβεβαίωση των γονέων ενισχύει την αυτοπεποίθηση ενός παιδιού. Έτσι το παιδί μεγαλώνει και εξελίσσεται και έχει την ικανότητα να παίρνει αποφάσεις, να επιχειρηματολογεί, να δημιουργεί και να διατηρεί σχέσεις, να διαχειρίζεται την αποτυχία και την απογοήτευση, και όλα αυτά καθορίζουν πως θα βλέπει τον εαυτό του. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να σημαίνει συνεχή αμφισβήτηση και αυτοκριτική, κοινωνικό άγχος και απομόνωση, καταπιεσμένο θυμό , μοναξιά και ντροπή.

Η αυτοεκτίμησή μας αναπτύσσεται κατά την παιδική ηλικία και σημαντικές εμπειρίες ίσως να παρεμβαίνουν στην ανάπτυξή της, όπως για παράδειγμα: όταν ένα παιδί γίνεται αντικείμενο κριτικής ή κακοποίησης από επικριτικούς γονείς και τους λοιπούς φροντιστές, παραμέλησης, διαφωνιών με τους συμμαθητές, στιγματίζεται για ασυνήθιστη εμφάνιση ή συμπεριφορές,  έχει έλλειψη εμπειριών που ενισχύουν την αυτοπεποίθηση και τους στόχους, ή  έλλειψη επιβράβευσης για τις επιτυχίες και τα επιτεύγματα. Ο καθένας από εμάς αποτελεί προϊόν της οικογένειας που γεννήθηκε και της κοινωνίας που ζει. Μέσα σε αυτές τις δομές συνεχώς μαθαίνουμε, παρατηρούμε και επηρεαζόμαστε από τις συμπεριφορές των άλλων και του κόσμου γύρω μας. Η ύπαρξη μας εξαρτάται από την  προθυμία μας να υπακούσουμε και να συμμορφωθούμε σε διαφορετικό βαθμό, αλλά η μεταγενέστερη ζωή μας αποκαλύπτει σε ποιο βαθμό επηρεάστηκε η συμμόρφωσή μας και οι υπόλοιπες κοινωνικές μας δεξιότητες.

Χαμηλή αυτοεκτίμηση

Όλοι έχουμε μέσα μας μια εσωτερική επικριτική φωνή, αλλά οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση τείνουν να έχουν μια πιο έντονη επικριτική φωνή. Αυτή η κριτική είναι βαθιά ριζωμένη στις σκέψεις σας , σε σημείο που γίνεται αποδεκτό κομμάτι της ζωής σας, ένα κομμάτι που δεν σταματάτε να αμφισβητείτε. Έτσι, αποτυγχάνετε να αναγνωρίσετε την καταστροφική και συνεχή επίδραση της κριτικής στην καθημερινότητα σας. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση αντανακλά τις αρνητικές σκέψεις και τις πεποιθήσεις για τον εαυτό σας.

Αυτοκριτική

Η αυτοκριτική είναι η αυτόματη αρνητική κριτική προς τον εαυτό σας όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά. Υπενθυμίζετε στον εαυτό σας όλες σας τις αποτυχίες, αλλά ποτέ δεν θυμάστε τα επιτεύγματά σας.  Μεγαλοποιείτε τις αδυναμίες σας, ʺείμαι άχρηστος,  δεν μπορώ ποτέ να ολοκληρώσω τίποτα, δεν θα μπορέσω ποτέ να επιτύχω σε κάτιʺ. Προκαλεί αναποφασιστικότητα , που προέρχεται από τον υπερβολικό φόβο μήπως γίνει κάποιο λάθος. Εσωτερικεύετε οτιδήποτε με αρνητικό τρόπο. Μειώνετε η αυτοπεποίθησή σας και δεν μπορείτε να αντιμετωπίσετε νέες προκλήσεις.

Προκλήσεις της αυτοεκτίμησης

Ακόμη και η υγιής αυτοεκτίμηση μπορεί να κλονιστεί από ξαφνικές αλλαγές στη ζωή ή αποτυχίες, όπως το να χάσετε τη δουλειά σας, να τελειώσετε μια σχέση, να έχετε οικονομικά προβλήματα και πληθώρα άλλων εμπειριών και γεγονότων που ίσως να σας προκαλούν αμφισβήτηση για την αξία σας. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση προέρχεται από την αίσθηση της έλλειψης ελέγχου σε κάποιες καταστάσεις. Έτσι δημιουργείται επιπλέον πίεση στις ζωές σας και η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων καθορίζουν την υγιή ψυχική ανάκαμψη. Ίσως να συνδέετε την αξία σας με την επιτυχία στα επαγγελματικά σας. Όταν μπορείτε να κοιτάτε τον εαυτό σας και να αναγνωρίζετε την αξία σας , τότε μπορείτε να καλλιεργήσετε την αποδοχή του εαυτού σας.

Η αυτοκατηγορία αποτελεί ένα διαστρεβλωμένο τρόπο σκέψης, μια συνήθεια που υποδηλώνει ότι κατηγορείτε τον εαυτό σας για όλα, ακόμα και όταν δεν φταίτε στην πραγματικότητα. Η αυτοκατηγορία καλύπτει όλα τα θετικά σας χαρακτηριστικά, τα επιτεύγματα σας και τις επιτυχίες σας. Μειώνετε τις επιτυχίες σας : τις θεωρείτε υποδεέστερες και στρέφετε την προσοχή σας στις αποτυχίες σε συγκεκριμένους τομείς της ζωής σας. Επομένως, οι σκέψεις και οι αντιλήψεις σας διαστρεβλώνονται. Η συναισθηματική  κατάσταση, οι σωματικές αντιδράσεις, και τα επίπεδα του στρες επηρεάζουν τον πως αισθάνεται ένα άτομο για τις ικανότητες του σε μια συγκεκριμένη κατάσταση.   Δεν είναι όμως η συναισθηματική και η σωματική ένταση σημαντική, αλλά το πώς τα αντιλαμβάνεστε και τα ερμηνεύετε.

Δεν υπάρχει ψυχική υγεία εκτός και αν η βασική φροντίδα του ατόμου είναι θεμελιωδώς αποδεκτή και σεβαστή από τον εαυτό του και τους άλλους , Αβραάμ Μάσλοου

Πώς βοηθά η ψυχοθεραπεία;

Η ψυχοθεραπεία εκτός των άλλων, παρέχει υποστήριξη σε δύσκολες στιγμές αβεβαιότητας. Επιτρέπει στο άτομο να εκφραστεί, ίσως για πρώτη φορά στη ζωή του, και να μιλήσει για τις σκέψεις του και τα συναισθήματα του και να αναπτύξει δεξιότητες που θα διευκολύνουν την εξέλιξή του. Ο θεραπευόμενος στην ψυχοθεραπεία νιώθει αποδεκτός και ότι έχει την υποστήριξη για να εκφράσει τα συναισθήματά του και τη δυνατότητα να συζητήσει για όσα τον ανησυχούν. Ο ψυχοθεραπευτής δουλεύει με τον θεραπευόμενο για να τον βοηθήσει να αναγνωρίσει τον καταιγισμό συναισθημάτων, να γιατρέψει τα τραύματα και τις πληγές του, να αναθεωρήσει τις αρνητικές του πεποιθήσεις, να αναπτύξει στρατηγικές αντιμετώπισης και να θέσει στόχους ώστε να νιώσει ξανά ισχυρός και να ανακτήσει τον έλεγχο. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να αναγνωρίσουν τους στόχους που θέλουν να επιτύχουν, πράγματα που θέλουν να αλλάξουν και πράγματα που θέλουν να επιτύχουν. Ωστόσο, ίσως να μην έχουν κίνητρα και να δυσκολεύονται να επιτύχουν τους στόχους τους.

Η επικριτική συζήτηση με τον εαυτό μας έχει καταστροφική επίδραση στον τρόπο που ζούμε τη ζωή μας. Η εξερεύνηση αυτής της χρόνιας αρνητικής συζήτησης και η αντιμετώπιση των γνωστικών στρεβλώσεων , δημιουργεί μια πιο ακριβή και ρεαλιστική αυτοαξιολόγηση. Η ατομική ψυχοθεραπεία μπορεί λοιπόν να σας βοηθήσει να ανακουφιστείτε από παλιές πληγές και την χαμηλή αυτοεκτίμηση και να σας δώσει το κουράγιο να προσπαθήσετε ξανά. Η αντίληψη του ατόμου για τον εαυτό του αλλάζει λόγω της συνεχούς ενθάρρυνσης και αποδοχής, και έτσι δημιουργείται μια νέα αίσθηση σκοπού στη ζωή. Όταν αποδεχόμαστε τον εαυτό μας, με θετικό τρόπο έχουμε επίγνωση του επιπέδου της αυτοεκτίμησής μας. Με τον καιρό, ο θεραπευόμενος μπορεί να αναγνωρίσει τις ικανότητές του, τις δυνατότητές του και τα επιτεύγματά του.