Μπορεί το στρες να μας αρρωστήσει;

Μπορεί το στρες να μας αρρωστήσει;

Το στρες αποτελεί αναπόφευκτο κομμάτι της καθημερινότητας μας. Ωστόσο, αποτελεί έναν παράγοντα που συμβάλλει σε μεγάλο ποσοστό σε πολλά νοσήματα. Για αυτό το λόγο είναι στοιχείο κλειδί για πολλές εναλλακτικές θεραπείες. Υπάρχουν αρκετές μορφές άγχους που μας επηρεάζουν και μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους με διαφορετικά ψυχοσωματικά συμπτώματα. Αλλά παρόλα αυτά πώς μπορεί το στρες να μας αρρωστήσει;

Το άγχος είναι η απόκριση του σώματος σε μια πραγματική απειλή και μας δίνει την ενέργεια να αναλάβουμε δράση, όταν νιώθουμε απειλή. Το υπερβολικό στρες, ωστόσο, μπορεί να καταστείλει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και να προκαλεί πολλές ασθένειες.

Το παρατεταμένο στρες μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο για συγκεκριμένα νοσήματα, όπως τα νοσήματα του καρδιαγγειακού και ο καρκίνος.

Το άγχος μπορεί να είναι σωματικό, ψυχολογικό, ψυχοκοινωνικό και ψυχοπνευματικό. Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά κάθε μορφής άγχους;

Ποιοι παράγοντες προκαλούν σωματικό άγχος;

Το σωματικό άγχος μπορεί να είναι αποτέλεσμα κάποιου τραυματισμού (λοίμωξης, χειρουργείου), έντονης σωματικής κόπωσης, περιβαλλοντικής μόλυνσης (φυτοφάρμακα, ζιζανιοκτόνα, τοξίνες, βαρέα μέταλλα, ανεπαρκές φως, ακτινοβολία, θόρυβος, ηλεκτρομαγνητικά πεδία), ασθενειών (ιογενείς ή βακτηριακές λοιμώξεις, μύκητες),  ανεπαρκούς ποσότητας οξυγόνου, υπογλυκαιμίας (χαμηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα). Επίσης οι ορμονικές και/ή βιοχημικές ανισορροπίες, το διατροφικό στρες (έλλειψη θρεπτικών συστατικών,  αλλεργίες και ευαισθησία σε τροφές, ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες), η αφυδάτωση, οι οδοντιατρικές παθήσεις και τα μυοσκελετικά προβλήματα προκαλούν σωματικό άγχος.

Ποιοι παράγοντες προκαλούν ψυχολογικό στρες;

Το ψυχικό στρες μπορεί να οφείλεται σε έντονες συναισθηματικές καταστάσεις (φόβο, απογοήτευση, θλίψη, θυμό, πένθος), πνευματικό στρες (ανησυχία, ενοχές, ντροπή, ζήλια, αυτοκριτική, μίσος για τον εαυτό, τελειομανία, ανησυχία, κρίσεις πανικού) και στρες αντίληψης (πεποιθήσεις, ρόλοι , συμπεριφορές, απόψεις για τον κόσμο).

Ποιοι παράγοντες προκαλούν ψυχοκοινωνικό στρες;

Γενικά, οι δυσκολίες στη σχέση/γάμο (συντρόφους, συγγενείς, παιδιά, οικογένεια, συνεργάτες), η έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης, η έλλειψη πόρων για την επιβίωση, η απώλεια της εργασίας/των αποταμιεύσεων, η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, η χρεοκοπία και η απομόνωση δημιουργούν ψυχοκοινωνικό στρες.

Ποιοι παράγοντες προκαλούν ψυχοπνευματικό στρες;

Το ψυχοπνευματικό στρες είναι αποτέλεσμα της κρίσης των αρχών και του στόχου στη ζωή μας. Σε πολλές περιπτώσεις η δουλειά μπορεί να μην είναι σε σύμπνοια με τις πνευματικές μας πεποιθήσεις.

Γενικά, η ακατάλληλη ή μη αποτελεσματική διαχείριση του άγχους συνήθως έχει κόστος για το σώμα μας. Όταν το στρες επηρεάζει τη διάθεση και τα συναισθήματά μας τότε κάνουν την εμφάνισή τους και τα ψυχοσωματικά συμπτώματα που περιλαμβάνουν τους πονοκεφάλους, την ταχυκαρδία, την κόπωση, τη ναυτία, την ανησυχία, τις αλλεργίες, το άσθμα, τα αυτοάνοσα νοσήματα που έχουν σχέση με την μη αποτελεσματική λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος, την υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση) και τα προβλήματα του γαστρεντερικού όπως η διάρροια, το έλκος στομάχου και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.

Το χρόνιο στρες μπορεί να οδηγεί στην καταστολή του ανοσοποιητικού μας συστήματος, και να αυξάνει την ευαισθησία σε λοιμώξεις , νοσήματα του ανοσοποιητικού και καρκίνο. Το συναισθηματικό στρες μπορεί να είναι αποτέλεσμα των ορμονικών ανισορροπιών (στα επινεφρίδια, στην υπόφυση, στο θυρεοειδή αδένα). Όμως αυτές οι ανισορροπίες παρεμβαίνουν στην φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού.

Πώς το στρες επηρεάζει τις διαφορετικές πτυχές του εαυτού μας;

Αντίληψη: ανήσυχες σκέψεις, προσμονή για επικείμενη καταστροφή, δυσκολία στη συγκέντρωση, θέματα μνήμης.

Συναισθήματα: ένταση, ευερεθιστότητα, νευρικότητα, αδυναμία χαλάρωσης, κατάθλιψη.

Συμπεριφορές: αποφυγή εργασιών, προβλήματα στον ύπνο, δυσκολία στην ολοκλήρωση εργασιών, ταραχή, σφίξιμο της γροθιάς, κλάμα, αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες.

Σωματικά συμπτώματα: ένταση στους μύες, τρίξιμο των δοντιών, εφίδρωση, πονοκέφαλος, ζαλάδα, δυσκολία στην κατάποση, πόνος στο στομάχι, ναυτία, εμετός, δυσκοιλιότητα, συχνή ούρηση, μειωμένη λίμπιντο, κόπωση, απώλεια ή αύξηση του βάρους.

Κοινωνικά συμπτώματα: μερικοί άνθρωποι σε ψυχοπιεστικές καταστάσεις θέλουν να έχουν μαζί τους και άλλους ανθρώπους. Άλλοι απλά απομονώνονται. Επίσης, η ποιότητα μιας σχέσης μπορεί να αλλάξει όταν ένα άτομο είναι σε κατάσταση στρες.

Ποιες ασθένειες έχουν σχέση με το άγχος;

Το άγχος μπορεί να προκαλεί έναν μεγάλο φάσμα συμπτωμάτων και ασθενειών. Τα συμπτώματα μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους όσο το στρες αυξάνεται και να επιδεινώνονται όσο το στρες συνεχίζεται. Αυτά τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν όταν τα επίπεδα του στρες μειώνονται.

Μερικά από τα πιο συχνά συμπτώματα του άγχους περιλαμβάνουν:

• ταχυπαλμία
• υψηλή αρτηριακή πίεση
• γρήγορη αναπνοή
• δύσπνοια
• μυϊκή ένταση
• πονοκέφαλο
• ναυτία
• ζαλάδα

Αν τα επίπεδα του στρες παραμένουν υψηλά, τότε είναι περισσότερες οι πιθανότητες να αρρωστήσουμε.

Πυρετός

Το χρόνιο στρες και οι έντονες συναισθηματικά καταστάσεις προκαλούν ψυχογενή πυρετό. Αυτό σημαίνει ότι ο πυρετός είναι αποτέλεσμα ψυχολογικών παραγόντων αντί ιών ή άλλων μικροοργανισμών. Σε κάποιους ανθρώπους, το χρόνιο στρες προκαλεί επίμονο πυρετό (37-38^οC). Άλλοι άνθρωποι μπορεί να βιώνουν μια ξαφνική αύξηση στη θερμοκρασία του σώματος (41^οC) μετά από ένα έντονο συναισθηματικά γεγονός. Ο ψυχογενής πυρετός μπορεί να συμβεί στον καθένα σε καταστάσεις στρες, αλλά είναι πιο συχνός στις νέες γυναίκες.

Κοινό κρυολόγημα

Το χρόνιο στρες καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα με αποτέλεσμα να είμαστε πιο επιρρεπείς στις λοιμώξεις. Η φλεγμονή έχει άμεση σχέση με την εμφάνιση και την εξέλιξη πολλών νοσημάτων. Όταν κάποιος έχει παρατεταμένο άγχος μπορεί να κρυολογεί πιο συχνά.

Γαστρεντερικές διαταραχές

Τα στοιχεία δείχνουν ότι το στρες παρεμποδίζει την σωστή λειτουργία του γαστρεντερικού, και έτσι επηρεάζει το στομάχι και το παχύ έντερο. Το στρες μπορεί να προκαλεί ένα εύρος γαστρεντερικών συμπτωμάτων, που περιλαμβάνουν:

• πόνο στην κοιλιά
• ναυτία
• δυσπεψία
• διάρροια
• δυσκοιλιότητα

Το στρες έχει επίσης σχέση με την επιδείνωση των συμπτωμάτων του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου (IBS) και μπορεί να είναι μια από τις κύριες αιτίες του. Αν κάποιος υποφέρει από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και καούρα, το στρες μπορεί να επιδεινώνει τα συμπτώματα και να αυξάνει την ευαισθησία στα οξέα του στομάχου. Αν δεν ελεγχθεί σωστά η φλεγμονή που προκαλούν τα οξέα του στομάχου, τότε υπάρχει κίνδυνος για την εμφάνιση έλκους στο στομάχι. Η χρόνια διάρροια ή η δυσκοιλιότητα μπορεί να οδηγεί στην εμφάνιση αιμορροΐδων.

Κατάθλιψη

Τα στοιχεία δείχνουν ότι το χρόνιο και το οξύ στρες μπορεί να οδηγούν στην κατάθλιψη. Το στρες επηρεάζει τους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου, όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη και η νορεπινεφρίνη. Επίσης αυξάνει τα επίπεδα της κορτιζόλης. Όλοι αυτοί οι παράγοντες έχουν σχέση με την κατάθλιψη. Όταν υπάρχει κάποια χημική ανισορροπία, τότε μπορεί να επηρεάζει αρνητικά:

• την διάθεση
• τον ύπνο
• την όρεξη
• την σεξουαλική επιθυμία

Πονοκέφαλος και ημικρανίες

Το άγχος είναι μια συχνή αιτία των πονοκεφάλων, όπως ο πονοκέφαλος τάσης και οι ημικρανίες. Η χαλάρωση μετά από μια περίοδο στρες μπορεί να προκαλεί έντονη ημικρανία μέσα στις επόμενες 24 ώρες. Βέβαια, υπάρχουν φάρμακα που προλαμβάνουν τον πονοκέφαλο και τις ημικρανίες.

Αλλεργίες και άσθμα

Το άγχος έχει σχέση με την έναρξη ή την επιδείνωση των νοσημάτων που έχουν σχέση με τα μαστοκύτταρα όπως το άσθμα και οι αλλεργίες. Η ισταμίνη προκαλεί συμπτώματα αλλεργίας και απελευθερώνεται από τα μαστοκύτταρα σε απόκριση στο στρες. Το χρόνιο στρες μπορεί να επιδεινώνει ή να οδηγεί σε αλλεργικές αντιδράσεις. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν προβλήματα  στο δέρμα, όπως το εξάνθημα ή άλλα αλλεργικά συμπτώματα όπως η καταρροή. Το στρες μπορεί επίσης να προκαλεί κρίσεις άσθματος για τους ασθενείς με άσθμα.

Παχυσαρκία

Το άγχος παίζει κύριο ρόλο στην παχυσαρκία. Οι μελέτες δείχνουν ότι τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης μπορεί να επηρεάζουν συγκεκριμένους παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση του βάρους, όπως η έλλειψη ύπνου, η οποία αυξάνει τα επίπεδα της κορτιζόλης και οδηγεί σε αύξηση του λίπους στην κοιλιά. Επίσης συμβάλλει στις κακές διατροφικές συνήθειες καθώς αυξάνει την επιθυμία για γλυκά και επεξεργασμένους υδατάνθρακες.

Τα υψηλά επίπεδα στρες αυξάνουν επίσης τις πιθανότητες αποτυχίας των προγραμμάτων για την απώλεια βάρους. Η παχυσαρκία είναι ένας σημαντικός παράγοντας για πολλές παθήσεις, όπως τα νοσήματα του καρδιαγγειακού, ο διαβήτης και ο καρκίνος.

Νοσήματα του καρδιαγγειακού

Όλες οι μορφές άγχους, συμπεριλαμβανομένου του συναισθηματικού στρες, του εργασιακού άγχους, του οικονομικού άγχους αυξάνουν τον κίνδυνο για νοσήματα του καρδιαγγειακού. Το στρες αυξάνει την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα της χοληστερόλης, που έχουν άμεση σχέση με τα νοσήματα του καρδιαγγειακού. Το άγχος επίσης αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου από έμφραγμα.

Πόνος

Το άγχος μπορεί να προκαλεί πόνο (ψυχογενή πόνο) σε όλο το σώμα. Είναι συχνή η μυϊκή ένταση, η οποία μπορεί να προκαλεί ή να επιδεινώνει τον πόνο στον αυχένα, στους ώμους και στην πλάτη. Το στρες επίσης αυξάνει την ευαισθησία στον πόνο. Οι άνθρωποι με ινομυαλγία, αρθρίτιδα, και άλλες παθήσεις συχνά αναφέρουν ότι έχουν έντονο πόνο σε περιόδους στρες.

Διαχείριση του άγχους

Η διαχείριση του άγχους μπορεί να ανακουφίζει από τα συμπτώματα του και να μειώνει τον κίνδυνο για ασθένειες.

Υπάρχουν κάποιες πρακτικές που αποδεδειγμένα μειώνουν τα επίπεδα του στρες και περιλαμβάνουν:

• τακτική άσκηση
• γιόγκα και διαλογισμό
• ασκήσεις αναπνοών
• καλό ύπνο
• ισορροπημένη διατροφή