Champix – φάρμακο διακοπής καπνίσματος / Παρενέργειες

Champix: χρήσεις, παρενέργειες, εμπειρίες

Το CHAMPIX (τσαμπίξ) είναι ένα φάρμακο της εταιρείας Pfizer για τη διακοπή του καπνίσματος. Το Champix (βαρενικλίνη, varenicline) μειώνει την επιθυμία για κάπνισμα και τα συμπτώματα διακοπής του καπνίσματος (στο εξωτερικό κυκλοφορεί με την εμπορική ονομασία Chantix). To Champix δρα δεσμεύοντας τους υποδοχείς νικοτίνης στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν ελεύθεροι υποδοχείς για τη νικοτίνη. Έτσι λοιπόν όταν καπνίζει κάποιος ενώ παίρνει παράλληλα Champix, δεν υπάρχει κάποια ευχαρίστηση ή αγχόλυση από το τσιγάρο, γεγονός που βοηθάει στην διακοπή της συνήθειας του καπνίσματος.

To Champix κυκλοφορεί σε δύο σκευάσματα, συσκευασίες (α) έναρξης και (β) συντήρησης:

Δοσολογία Champix

Κατά τη διάρκεια των 2 πρώτων εβδομάδων, θα συνεχίζετε να καπνίζετε. Ο ασθενής θα πρέπει να ορίσει μία ημερομηνία διακοπής του καπνίσματος, συνήθως 10 με 14 ημέρες μετά την έναρξη του Champix (ή μέσα στο διάστημα 8ης - 35ης ημέρας). Κατά τη διάρκεια αυτών των πρώτων ημερών λοιπόν, θα συνεχίζετε να καπνίζετε. Οι ασθενείς θα πρέπει να υποβάλλονται σε θεραπεία με CHAMPIX συνολικά για 12 εβδομάδες. Εάν δεν καταφέρετε να διακόψετε το κάπνισμα τις πρώτες 12 εβδομάδες της θεραπείας, ή αν ξαναρχίσετε να καπνίζετε, μπορείτε να κάνετε και μία 2η προσπάθεια να σταματήσετε το κάπνισμα με το Champix.

Είναι συχνό να νιώθετε λαχτάρα για καπνό μετά τις πρώτες δύο εβδομάδες θεραπείας, και αυτό δεν θα πρέπει να σας απαγοητεύσει. Έχει σημασία να συνεχίσετε την θεραπεία σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας και να έχετε ρεαλιστικές προσδοκίες από τη θεραπεία.

Η συνιστώμενη δοσολογία είναι Champix 1 mg δύο φορές την ημέρα μετά από σταδιακή τιτλοποίηση διάρκειας 1 εβδομάδας, ως εξής:

Λήψη Champix

Το Champix προορίζεται για χρήση από του στόματος και τα χάπια θα πρέπει να καταπίνονται ολόκληρα με νερό.
Τα χάπια Champix μπορούν να ληφθούν με ή χωρίς τροφή.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες δυσκολίες στη διακοπή του καπνίσματος

Υπάρχουν διάφοροι παράγονες που δρουν ως εμπόδια στη διακοπή του καπνίσματος.

Η κύρια δυσκολία της διακοπής του καπνίσματος δεν έχει να κάνει με τον εθισμό, αλλά με την ευχαρίστηση, δηλαδή οι καπνιστές απολαμβάνουν το κάπνισμα ως συνήθεια. Και πολύ συχνά, είναι η μόνη συνήθεια που έχουν για να "κρατηθούν", δηλαδή να αντιμετωπίσουν το άγχος και να έχουν κάποια προσωπικά λεπτά ηρεμίας και γαλήνης.

Ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας, είναι ο κοινωνικός τρόπος ζωής και η επιρροή των φίλων. Όπως δείχνουν πολλαπλές μελέτες, οι καπνιστές επηρεάζονται από τους φίλους και τους συγγενείς τους που είναι καπνιστές, και δεν καταφέρουν να αντισταθούν όταν φίλοι τους προσφέρουν τσιγάρα, όταν κάνουν παρέα. Η εύκολη πρόσβαση στα τσιγάρα, η πλήξη, το άγχος και τα υψηλά επίπεδα στρες (είτε στην εργασία, είτε στην οικογένεια) αποτελούν παράγοντες που οδηγούν στην υποτροπή της χρήσης.

Είναι πολύ σημαντικό ο καπνιστής που θέλει να διακόψει το κάπνισμα να είναι ψυχολογικά έτοιμος και προετοιμασμένος για το πρόγραμμα διακοπής. Διαφορετικά, οι λανθασμένες προσδοκίες ή το πρώτο άγχος, στρες ή βαρεμάρα που θα νιώσουν, θα τον οδηγήσει στη λύση που γνωρίζει, δηλαδή το να ξαναρχίσει το κάπνισμα.

Πως λειτουργεί το Champix

Όταν καπνίζετε ένα τσιγάρο, η νικοτίνη συνδέεται με τους υποδοχείς νικοτίνης στον εγκέφαλο. Αυτό στέλνει ένα σήμα στον εγκέφαλο προκαλώντας την απελευθέρωση ενός νευροδιαβιβαστή, της ντοπαμίνης. Η ντοπαμίνη προκαλεί μια στιγμή ευχαρίστησης και ευφορίας η οποία κρατάει όμως για λίγο. Επειδή ο οργανισμός θέλει να ενισχύσει αυτό το αίσθημα ευφορίας, ενισχύει την επιθυμία για κάπνισμα, και έτσι δημιουργείται η συνήθεια του καπνίσματος.

Το Champix δεν περιέχει νικοτίνη και δεν προκαλεί εξάρτηση.

Χρόνος απεξάρτησης από νικοτίνη

Υπό κανονικές συνθήκες (δηλαδή χωρίς κάποια θεραπευτική παρέμβαση), τα συμπτώματα στέρησης της νικοτίνης εμφανίζονται 4-24 ώρες αφού κάποιος καπνίσει το τελευταίο του τσιγάρο. Τα συμπτώματα κορυφώνονται περίπου 3 ημέρες μετά τη διακοπή του καπνίσματος και στη συνέχεια υποχωρούν σταδιακά τις επόμενες 3-4 εβδομάδες. Περίπου 2 ώρες μετά το κάπνισμα ενός τσιγάρου, το σώμα θα έχει αποβάλλει περίπου τη μισή ποσότητα της νικοτίνης.

Οφέλη διακοπής καπνίσματος

Υπάρχουν περίπου 600 συστατικά στα τσιγάρα. Όταν καίγονται, τα τσιγάρα δημιουργούν περισσότερες από 7.000 χημικές ουσίες. Τουλάχιστον 69 από αυτές τις χημικές ουσίες είναι γνωστό ότι προκαλούν καρκίνο και πολλές είναι τοξικές.

Δεν είναι εύκολο να αποφασίσετε να κόψετε το κάπνισμα, αλλά σύντομα θα νιώσετε τα οφέλη του μη καπνίσματος. Εάν σταματήσετε το κάπνισμα, τότε τα οφέλη στην υγεία είναι τα παρακάτω:

• Μετά από 20 λεπτά: η αρτηριακή πίεση και ο σφυγμός επανέρχονται στο φυσιολογικό
• 8 ώρες: τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα επανέρχονται στο φυσιολογικό
• 24 ώρες: οι πνεύμονες αρχίζουν να καθαρίζουν τη συσσώρευση πίσσας
• 48 ώρες: η γεύση και η όσφρηση βελτιώνονται σημαντικά
• 72 ώρες: η κυκλοφορία βελτιώνεται, κάνοντας το περπάτημα, το ανέβασμα σκαλοπατιών και το τρέξιμο πολύ πιο εύκολο
• 72 ώρες: η αναπνοή γίνεται πιο εύκολη και τα επίπεδα ενέργειας αυξάνουν
• 2-12 εβδομάδες: ο βήχας, ο συριγμός και τα προβλήματα αναπνοής βελτιώνονται καθώς η λειτουργία των πνευμόνων αυξάνεται έως και 10%
• 3-9 μήνες: ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής (εμφράγματος) μειώνεται στο μισό

Οι πρώτες εβδομάδες είναι οι πιο δύσκολες γιατί εμφανίζεται η επιθυμία για κάπνισμα και τα συμπτώματα διακοπής του καπνίσματος. Ωστόσο όπως δείχνουν οι εμπειρίες καπνιστών, αυτές οι επιπτώσεις μειώνονται με χρόνο και θα γίνεται ευκολότερο όσο περισσότερες μέρες δεν καπνίζετε.

Γενική επίδραση της διακοπής του καπνίσματος

Το Champix θα σας βοηθήσει να διακόψετε το κάπνισμα. Όμως θα χρειαστείτε επίσης:

• θέληση
• πλάνο διακοπής καπνίσματος
• υποστήριξη από οικογένεια και φίλους
• συμβουλευτική ή πρόσθετη υποστήριξη. Οι περισσότεροι άνθρωποι χωρίς υποστήριξη, δεν καταφέρνουν να διακόψουν το κάπνισμα.
• αλλαγές στη συμπεριφορά σας, ώστε να αποφεύγετε καταστάσεις που είναι πιθανό να καπνίσετε.

Η διακοπή του καπνίσματος, με ή χωρίς φαρμακευτική θεραπεία, έχει συσχετιστεί με επιδείνωση υποκείμενων ψυχιατρικών νόσων (π.χ. κατάθλιψη) και με διάφορα συμπτώματα. Για παράδειγμα, μπορεί να εμφανιστεί αίσθημα δυσφορίας ή καταθλιπτική διάθεση, αϋπνία, ευερεθιστότητα, απογοήτευση ή οργή, άγχος, έλλειψη συγκέντρωσης, ανησυχία, μειωμένος καρδιακός ρυθμός, έχουν αναφερθεί σε ασθενείς που επιχειρούν να διακόψουν το κάπνισμα.

Επίσης, οι καπνιστές συχνά προσπαθούν να ξεπεράσουν τη στέρηση νικοτίνης ή να διαχειριστούν το άγχος τους, αντικαθιστώντας το κάπνισμα με το φαγητό και αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει αύξηση της όρεξης, αυξημένη πρόσληψη θερμίδων και κατά συνέπεια αύξηση του σωματικού βάρους,

Άλλα κοινά συμπτώματα από τη στέρηση νικοτίνης είναι οι διαταραχές ύπνου, ο βήχας και η δυσκοιλιότητα.

Παρενέργειες Champix

Για τους ασθενείς που δεν μπορούν να ανεχτούν τις παρενέργειες του CHAMPIX είναι δυνατή η προσωρινή ή η οριστική μείωση της δόσης στο 0,5 mg δύο φορές την ημέρα.

Η πιο συχνή παρενέργεια που σχετίζεται με το CHAMPIX (βαρενικλίνη) είναι η ναυτία (30%), αλλά συνήθως είναι ήπια, και μπορεί να ανακουφιστεί με την ταυτόχρονη λήψη με τροφή. Άλλες συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν φλεγμονές και οιδήματα της ρινός και του λαιμού, μη φυσιολογικά όνειρα, δυσκολία στον ύπνο και πονοκέφαλο.

Δερματικές αντιδράσεις: Έχουν επίσης υπάρξει σπάνιες, αλλά σοβαρές, αναφορές δερματικών αντιδράσεων μετά την κυκλοφορία του προϊόντος στην αγορά, συμπεριλαμβανομένου του Συνδρόμου Stevens-Johnson και του Πολύμορφου Ερυθήματος, σε ασθενείς που λάμβαναν βαρενικλίνη.

Καρδιαγγειακά συμβάματα: Οι ασθενείς που λαμβάνουν CHAMPIX θα πρέπει να καθοδηγούνται ώστε να ενημερώνουν τον ιατρό τους για την εμφάνιση νέων ή την επιδείνωση καρδιαγγειακών συμπτωμάτων και να αναζητούν άμεση ιατρική φροντίδα, εάν εμφανίσουν σημεία και συμπτώματα εμφράγματος του μυοκαρδίου ή αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.

Champix και ψυχιατρικές παρενέργειες

Αρχικά με την κυκλοφορία του Champix το 2009 υπήρξε έντονος προβληματισμός σχετικά με τις νευροψυχιατρικές παρενέργειες του φαρμάκου, για αυτό και ο FDA (Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων) ζήτησε να υπάρχουν προειδοποιήσεις προς τους χρήστες (black box warning). Ωστόσο μετά από περισσότερες μελέτες, το 2016 οι προειδοποιήσεις αυτές αφαιρέθηκαν, καθώς κρίθηκαν αναιτιολόγητες.

Αναφορικά, οι πιθανές παρενέργειες του Champix όσον αφορά το Kεντρικό Nευρικό σύστημα (εγκέφαλος) περιλαμβάνουν διαταραχές του ύπνου, μεταβολές στη συμπεριφορά ή τη σκέψη, άγχος, ψύχωση, διακυμάνσεις της συναισθηματικής διάθεσης, επιθετική συμπεριφορά, κατάθλιψη, αυτοκτονικό ιδεασμό και αυτοκτονική συμπεριφορά. Έχουν αναφερθεί απόπειρες αυτοκτονίας σε ασθενείς οι οποίοι επιχειρούν να διακόψουν το κάπνισμα με CHAMPIX, σύμφωνα με την εμπειρία του προϊόντος μετά την κυκλοφορία του στην αγορά.

Σε κλινικές δοκιμές και σύμφωνα με τις εμπειρίες μετά την ευρεία κυκλοφορία του προϊόντος, έχουν υπάρξει αναφορές σπασμών σε ασθενείς που λάμβαναν CHAMPIX, με ή χωρίς ιστορικό σπασμών.

Επιδράσεις στην ικανότητα οδήγησης και χειρισμού μηχανημάτων

Το CHAMPIX ενδέχεται να έχει μικρή ή μέτρια επίδραση στην ικανότητα οδήγησης και χειρισμού μηχανημάτων. Το CHAMPIX ενδέχεται να προκαλέσει ζάλη, υπνηλία και παροδική απώλεια συνείδησης και, ως εκ τούτου, ενδέχεται να έχει επίδραση στην ικανότητα οδήγησης και χειρισμού μηχανημάτων. Στους ασθενείς πρέπει να δίνεται συμβουλή να μην οδηγούν, να μη χειρίζονται πολύπλοκα μηχανήματα και να μην παίρνουν μέρος σε άλλες ενδεχομένως επικίνδυνες δραστηριότητες, μέχρι να διαπιστωθεί εάν αυτό το φαρμακευτικό προϊόν επηρεάζει την ικανότητά τους να εκτελούν αυτές τις δραστηριότητες.

Απόσυρση Champix και επανακυκλοφορία

Τον Ιούλιο 2021 το Champix στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Chantix) αποσύρθηκε προληπτικά από την αγορά, λόγω εντοπισμού αυξημένων επιπέδων Ν-νιτροζο-βαρενικλίνης (μια νιτροζαμίνη) πάνω από το όριο της αποδεκτής ημερήσιας πρόσληψης και δεν θεωρήθηκε ασφαλές. Οι νιτροζαμίνες είναι επικίνδυνες και πιθανώς καρκινογόνες ουσίες για τον άνθρωπο. Προληπτικά η Pfizer κλήθηκε να διακόψει τη διανομή του Τσαμπίξ, αναμένοντας νέο έλεγχο για την ασφάλειά του.

Ο Αμερικανικός Οργανισμός φαρμάκων (FDA) έθεσε νέα όρια για τα ασφαλή επίπεδα Ν-νιτροζο-βαρενικλίνης (στα 37 ng, ενώ το ανώτατο όριο είναι το 185 ng) και ανακοίνωσε ότι ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου από την Ν-νιτροζο-βαρενικλίνη ήταν μικρότερος από τον κίνδυνο του μακροχρόνιου καπνίσματος τσιγάρου.

Το Champix επανακυκλοφόρησε κανονικά το 2022 και ξαναήρθε στην Ελλάδα.

Μπορώ να χρησιμοποιήσω το Champix;

To Champix πρέπει πάντα να λαμβάνεται σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας. Δεν πρέπει να ξεκινάτε το Champix μόνοι σας χωρίς ιατρική παρακολούθηση, επειδή διαβάσατε κριτικές ή προσωπικές γνώμες σε κάποιο forum.

Άλλα φάρμακα και μέθοδοι για τη διακοπή του καπνίσματος

Εκτός του Champix (βαρενικλίνη) για τη διακοπή του καπνίσματος, χρησιμοποιούνται επίσης τα υποκατάστατα νικοτίνης NRT (Nicotine Replacement Therapy όπως τσίχλες Nicorette, σπρέϊ, έμπλαστρα), η βουπροπιόνη (Wellbutrin, Zyban) και το ηλεκτρονικό τσιγάρο ("άτμισμα"). Όπως δείχνουν μελέτες, τα ποσοστά επιτυχούς διακοπής του καπνίσματος μετά από 3 μήνες είναι 75% με τη βαρενικλίνη, 65% με τη βουπροπιόνη και 40% με τα υποκατάστατα νικοτίνης, δηλαδή το Champix είναι γενικά πιο αποτελεσματικό από το Zyban στο να βοηθάει τους καπνιστές να διακόψουν το κάπνισμα.

Τα υποκατάστατα νικοτίνης (NRT) πωλούνται στα φαρμακεία χωρίς ιατρική συνταγή. Σημειώνουμε πως η νικοτίνη από τις τσίχλες και τις παστίλιες εισέρχεται στο σώμα πολύ γρήγορα, αλλά διαρκεί μόνο για περίπου 1 έως 2 ώρες. Μερικοί άνθρωποι με έντονη επιθυμία για νικοτίνη, μπορεί να χρειαστούν μεγαλύτερη δόση. Συχνά αυτό επιτυγχάνεται χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα δύο τύπους υποκατάστατων νικοτίνης (για παράδειγμα το έμπλαστρο και τις τσίχλες). Τα υποκατάστατα νικοτίνης NRT μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικά όταν χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας, καθώς ο ειδικός γιατρός προσφέρει και άλλες συμβουλές, σχετικά με την ασφάλεια, την αποτελεσματικότητα του NRT και τον καλύτερο τρόπο χρήσης του, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητες ότι τα υποκατάστατα θα χρησιμοποποιηθούν όπως προβλέπεται.

Πριν τη χρήση υποκαταστάτων νικοτίνης είναι ιδιαίτερα σημαντικό να συζητήσετε το θέμα με τον γιατρό σας, ιδίως αν:

• έχετε σοβαρά προβλήματα υγείας (π.χ. καρδιολογικά ή αναπνευστικά προβλήματα).
• αν παίρνετε άλλα φάρμακα.
• αν είστε εγκυμονούσα γυναίκα ή αν θηλάζετε.

Γενόσημα Champix: δεν κυκλοφορούν γενόσημα.