Χρόνιος πόνος και νευροπλαστικότητα

Χρόνιος πόνος και νευροπλαστικότητα

Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι ο χρόνιος πόνος στην πλάτη, στη μέση, στον αυχένα, τα συμπτώματα ινομυαλγίας, οι επαναλαμβανόμενοι τραυματισμοί, οι πονοκέφαλοι, και άλλες μορφές χρόνιου πόνου συχνά δεν είναι αποτέλεσμα παθολογικών αιτιών, αλλά ψυχολογικών διαδικασιών που μπορούν να αντιστραφούν. Αυτός είναι γνωστός ως νευροπλαστικός πόνος. Ο χρόνιος πόνος και η νευροπλαστικότητα έχουν άμεση σχέση.

Ο πόνος είναι ένα επικίνδυνο σημάδι. Φυσιολογικά, όταν τραυματιζόμαστε, το σώμα στέλνει σήματα στον εγκέφαλο για να μας πληροφορήσει ότι κάποιος ιστός έχει υποστεί βλάβη, και έτσι νιώθουμε πόνο. Αλλά μερικές φορές, ο εγκέφαλος μπορεί να κάνει λάθος! Ο νευροπλαστικός πόνος προκύπτει από την παρερμηνεία των μηνυμάτων ασφάλειας στον εγκέφαλο από το σώμα, σαν να είναι επικίνδυνα. Με άλλα λόγια, ο νευροπλαστικός πόνος είναι ένας λάθος συναγερμός.

Αν και ο πόνος μπορεί να αντιμετωπιστεί ψυχολογικά, αυτό δεν σημαίνει ότι ο πόνος είναι φανταστικός. Στην πραγματικότητα, ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται αυτό τον πόνο ως πραγματικό. Ο πόνος συχνά είναι αποτέλεσμα ενεργοποίησης νευρικών μονοπατιών στον εγκέφαλο. Και από τη στιγμή που μαθαίνει κάτι ο εγκέφαλος, μπορεί επίσης να το ξεμάθει.

Καταστροφολογία και χρόνιος πόνος 

Η θεραπεία για τον χρόνιο πόνο επικεντρώνεται στην επανεκπαίδευση (του ασυνείδητου) εγκεφάλου ώστε να μάθει ότι δεν είναι βοηθητικό να νιώθει χρόνιο πόνο. Η επανεκπαίδευση του εγκεφάλου με αυτό τον τρόπο μειώνει ή εξαλείφει τον χρόνιο πόνο.

Η ιδέα ότι ο πόνος μπορεί να εμφανίζει επιδείνωση όταν κάποιος συνεχώς τον σκέφτεται ή  νιώθει αβοήθητος όταν τον αντιμετωπίζει, υπάρχει εδώ και δεκαετίες. Μια κλίμακα δραματοποίησης του πόνου που ελέγχει τα επίπεδα σκέψης για τον πόνο ξεκίνησε το 1995. Η χρήση της ίδιας κλίμακας υπάρχει και στις μέρες μας.

Ακόμη και σήμερα πολλοί ειδικοί δεν μπορούν να καταλάβουν τον ακριβή μηχανισμό που  συμβάλλει στην καταστροφολογία που επηρεάζει τον εγκέφαλο. Οι επιδράσεις έχουν τεκμηριωθεί από απεικονίσεις fMRI, στις οποίες οι περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην αντίληψη του πόνου είναι πιο ενεργές όταν οι άνθρωποι κάνουν καταστροφολογικές σκέψεις.

Η υπερβολική σκέψη όταν κάποιος νιώθει πόνο είναι μια φυσιολογική διαδικασία με βιολογική βάση. Ο εγκέφαλος μας συνεχώς  αποζητά τον κίνδυνο και σκέφτεται  τα χειρότερα δυνατά σενάρια ώστε να μας προστατεύσει. Αλλά σε κάποιες περιπτώσεις, αυτός ο συναγερμός παραμένει ενεργός ακόμη και μετά την επούλωση της βλάβης,

Πώς να ξεπεράσω την καταστροφολογία;

Είναι πολύ σημαντικό οι άνθρωποι με χρόνιο πόνο που γενικά κάνουν καταστροφολογικές σκέψεις να ξεκινούν ψυχοθεραπεία. Η ψυχοθεραπεία είναι πολύ σημαντική για την θεραπεία της κατάθλιψης, των διατροφικών διαταραχών, του μετατραυματικού στρες.

Γενικά, όταν ένας ασθενής φτάνει στο γιατρό για το χρόνιο πόνο είναι σημαντικό να γίνεται μια συζήτηση για την συχνότητα και τη σοβαρότητα του πόνου. Αντί ο γιατρός να ρωτά απλά τους ασθενείς για την βαθμολογία του πόνου από το 1 μέχρι το 10, να κάνουν μια συζήτηση για αυτό. Με αυτό τον τρόπο ο ασθενής θα έχει μια πιο λεπτομερή άποψη για τον πόνο που βιώνει. Και φυσικά, ο γιατρός θα μπορεί να καταλάβει περισσότερα.

Ο έλεγχος της καταστροφολογικής σκέψης των ασθενών είναι επίσης ωφέλιμος. Οι γιατροί μπορούν να κάνουν πολύ καλύτερα τη δουλειά τους αν γνωρίζουν ότι ο ασθενής έχει θέματα άγχους ή κατάθλιψης.

Μια ομάδα γιατρών που περιλαμβάνει ψυχολόγους, φυσικοθεραπευτές, χειροπράκτες και άλλες ειδικότητες συνεργάζονται για την αντιμετώπιση του πόνου. Σκοπός της είναι να ανακατευθύνει την προσοχή του ατόμου μακριά από τα "επικίνδυνα μηνύματα" που λένε οι ασθενείς στον εαυτό τους. Αυτά τα μηνύματα συχνά εστιάζουν στον κίνδυνο πρόσθετου σωματικού τραυματισμού. Ή στον υπερβολικό πόνο αν το σώμα κινείται με τρόπους που προκαλούν δυσφορία.

Είναι πολύ σημαντικό οι άνθρωποι να καταλάβουν τη διαφορά ανάμεσα στον τραυματισμό και στη βλάβη. Συγκεκριμένες κινήσεις μπορεί να προκαλούν δυσάρεστες αισθήσεις ή ακόμη και αγωνία, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχει γίνει κάποια ζημιά. Όταν κάποιος κάνει αυτές τις κινήσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικό, επειδή όταν κάποιος αποφεύγει τις δραστηριότητες τελείως, δεν επιτρέπει στον εγκέφαλό του να συνειδητοποιήσει ότι η κίνηση είναι ασφαλής.

Το να μάθουν οι ασθενείς να μειώνουν τα αρνητικά μηνύματα που στέλνουν οι ίδιοι στον εγκέφαλό τους, είναι μια πολύ σημαντική δεξιότητα, που δίνει στους ασθενείς ελπίδα.

Οδηγώντας τον πόνο στο μηδέν

Η νέα μέθοδος της επανεπεξεργασίας του πόνου έχει ως στόχο την αντιμετώπιση της καταστροφολογίας. Οι ασθενείς μαθαίνουν να επαναξιολογούν τις εμπειρίες της κίνησης με τρόπους που θεωρούσαν ότι είναι επικίνδυνες. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να καθίσει σε μια άβολη καρέκλα και να περιγράψει με λεπτομέρεια τον πόνο που νιώθει. Επειδή γνωρίζουμε ότι κάποια μηνύματα είναι λάθος, ο πόνος εξαφανίζεται πριν ολοκληρώσει την περιγραφή.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που κάνουν θεραπεία επανεπεξεργασίας του πόνου φτάνουν στο σημείο να μην νιώθουν καθόλου πόνο όταν η θεραπεία τελειώνει. Μετά από την παρακολούθηση για ένα χρόνο, τα αποτελέσματα παραμένουν.

Οι απεικονίσεις του εγκεφάλου (fMRI) δείχνουν πως επηρεάζεται ο εγκέφαλος από τη σκέψη του πόνου. Τρεις περιοχές του μετωπιαίου φλοιού συμμετέχουν στην αξιολόγηση της απειλής και οι απεικονίσεις έδειξαν μειωμένη δραστηριότητα. Πράγμα που δείχνει ότι τα προειδοποιητικά σημάδια πίσω από τον έντονο πόνο παρουσιάζουν μια αύξηση.

Θεραπεία χρόνιου πόνου

Άλλη μια θεραπεία, η συναισθηματική επίγνωση και η θεραπεία έκφρασης, έχουν ως στόχο να αποκαλύψουν τα ανεπίλυτα συναισθήματα που είναι υπεύθυνα για το χρόνιο πόνο σε μερικούς ανθρώπους. Είτε προκύπτουν από ψυχολογικά τραύματα, όπως η κακοποίηση στην παιδική ηλικία ή η πίεση να είναι "τέλεια" ή καλά παιδιά, τα συναισθήματα θυμού, ντροπής μπορεί να ενεργοποιούν το μηχανισμό του εγκεφάλου που προκαλεί σωματικό πόνο.

Η συναισθηματική επίγνωση και η θεραπεία έκφρασης βοηθούν τους ανθρώπους με χρόνιο πόνο να κατανοήσουν αυτά τα συναισθήματα. Αυτό μπορεί να γίνει είτε σε ατομικές ή σε ομαδικές συνεδρίες. Αν και η έρευνα είναι σε πρώιμα στάδια, μια μελέτη έδειξε ότι η θεραπεία βοήθησε τους ανθρώπους με χρόνιο πόνο.

Αυτή η θεραπευτική προσέγγιση είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για ανθρώπους με ινομυαλγία, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, στους οποίους ο πόνος είναι το αρχικό σύμπτωμα, και όχι το αποτέλεσμα της κατάστασης. Η πλειοψηφία των ανθρώπων έχει ψυχολογικά θέματα που συμβάλλουν στον πόνο.

Όταν κάποιος μαθαίνει πως το μυαλό μπορεί να ελέγχει τα επίπεδα του πόνου και να τα μειώνει, είναι εξαιρετικά ανακουφιστικό. Αυτό που βοηθά πολύ είναι η αντικατάσταση των φόβων με πιο θετικά και ασφαλή μηνύματα και εικόνες.