COVID-19: ποιο είναι το πιο αποτελεσματικό εμβόλιο;

Ποιο είναι το πιο αποτελεσματικό εμβόλιο κατά του κορωνοϊού;

Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα εμβόλια κατά του COVID-19 μπορούν  να προσφέρουν 86% προστασία ενάντια στην μετάλλαξη Δέλτα. Επίσης τα εμβόλια μειώνουν τις πιθανότητες σοβαρής νόσου ή θανάτου.

Οι τρεις δόσεις των εμβολίων είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την προστασία από τον ιό, και μειώνουν τα περιστατικά που χρήζουν νοσοκομειακής περίθαλψης με τις μεταλλάξεις Άλφα, Δέλτα και Όμικρον. Ωστόσο, οι τρεις δόσεις είναι απαραίτητες για τα άτομα που θέλουν να έχουν προστασία απέναντι στη μετάλλαξη Όμικρον.

Τα στοιχεία των μελετών προκύπτουν από  ασθενείς που έκαναν εισαγωγή στο νοσοκομείο. Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία η μετάλλαξη Όμικρον προκαλεί πιο ελαφριά νόσο σε σύγκριση με την μετάλλαξη Δέλτα. Επίσης οι ασθενείς με μετάλλαξη Όμικρον έχουν υψηλό κίνδυνο για σοβαρή νόσο εκτός και αν έχουν εμβολιαστεί πλήρως με τρεις δόσεις.

Για την ανάλυση της αποτελεσματικότητας των εμβολίων, και πιο συγκεκριμένα της τρίτης δόσης, έγινε ανάλυση της σοβαρότητας των συμπτωμάτων. Ουσιαστικά έγινε σύγκριση των συμπτωμάτων σε ενήλικες ασθενείς με την μετάλλαξη Άλφα, Δέλτα και Όμικρον , οι οποίοι είχαν κάνει δύο και τρεις δόσεις των mRNA εμβολίων (Pfizer-BioNTech και Moderna). Στη συνέχεια, οι στατιστικές αναλύσεις δείχνουν το πόσο τα εμβόλια συμβάλλουν στην πρόληψη της νοσοκομειακής περίθαλψης ανάλογα με το στέλεχος.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η μετάλλαξη Δέλτα παραμένει το στέλεχος που προκαλεί σοβαρή νόσο σε ανεμβολίαστα άτομα. Η αποτελεσματικότητα των δύο δόσεων του εμβολίου στην πρόληψη της νοσοκομειακής περίθαλψης είναι πιο μικρή για την μετάλλαξη Όμικρον (65%). Ενώ για τις μεταλλάξεις Άλφα και Δέλτα είναι 85%.

Παρόλα αυτά, οι τρεις δόσεις του εμβολίου έχουν 86% αποτελεσματικότητα στη μετάλλαξη Όμικρον, όπως οι δύο δόσεις ενάντια στα στελέχη Άλφα και Δέλτα.

Γενικά, το στέλεχος Όμικρον μπορεί να προκαλεί σοβαρή νόσο και θάνατο. Το 15% των ασθενών έχει ανάγκη την νοσοκομειακή περίθαλψη, είτε είναι εμβολιασμένοι είτε ανεμβολίαστοι.

Ποια είναι η αποτελεσματικότητα των εμβολίων;

Οι μελέτες δείχνουν ότι η αποτελεσματικότητα των εμβολίων ενάντια στη συμπτωματική νόσο που προκαλεί το στέλεχος Όμικρον είναι πιο χαμηλή από αυτή του στελέχους Δέλτα. Μετά από δύο δόσεις, η αποτελεσματικότητα των εμβολίων παρουσιάζει μια μείωση, με την ελάχιστη δράση τους μέχρι και 20 εβδομάδες μετά την δεύτερη δόση του εμβολίου.  Η ενισχυτική δόση οδηγεί σε μια σημαντική αύξηση της προστασίας ενάντια στη λοίμωξη, ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που αναφέρουν πτώση. Δεν υπάρχει ακόμη η δυνατότητα να γίνει ο υπολογισμός της προστασίας ενάντια σε συγκεκριμένες μεταλλάξεις, όπως η Όμικρον. Αυτό συμβαίνει λόγω του μικρού αριθμού περιπτώσεων της μετάλλαξης Όμικρον που χρειάζονται νοσοκομειακή περίθαλψη. Όσον αφορά τη μετάλλαξη Δέλτα , τα στοιχεία δείχνουν ότι η προστασία από την νοσηλεία μετά από δύο δόσεις παραμένει καλή.

Παρόλο που υπάρχει μια συσχέτιση ανάμεσα στα επίπεδα των εξουδετερωτικών αντισωμάτων και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων ενάντια στη συμπτωματική λοίμωξη από SARS-CoV-2 υπάρχει σε επίπεδο πληθυσμού, μια παρόμοια σύνδεση ανάμεσα στην αποτελεσματικότητα ενάντια στην σοβαρή νόσο. Με τα προηγούμενα στελέχη, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου ενάντια στη σοβαρή νόσο ήταν πιο υψηλή.

Η κυτταρική ανοσολογική απόκριση παίζει σχετικά σημαντικό ρόλο στην προστασία καθώς υπάρχει μια πτώση των αντισωμάτων με τον καιρό είτε μετά από λοίμωξη είτε μετά από τον εμβολιασμό. Η μείωση στα επίπεδα των αντισωμάτων ίσως να αυξάνει τις πιθανότητες της λοίμωξης με SARS-CoV-2. Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμη και αν η κυτταρική ανοσία περιορίζει την εξέλιξη σε σοβαρή νόσο. Η κυτταρική ανοσία επίσης παίζει σημαντικό ρόλο στην προστασία από τα στελέχη του SARS-CoV-2.

Καθώς η πανδημία παραμένει για τρίτη χρονιά, το  στέλεχος Όμικρον κυριαρχεί και μολύνει κυρίως ανεμβολίαστους ανθρώπους αν και μπορεί να προκαλεί λοίμωξη και σε εμβολιασμένους ανθρώπους. Το θετικό είναι πως τα εμβόλια κατά του COVID-19 είναι αποτελεσματικά για την πρόληψη της σοβαρής νόσου και του θανάτου.

Ποιο είναι το πιο αποτελεσματικό εμβόλιο; 

Εμβόλιο Pfizer-BioNTech   

Το εμβόλιο της Pfizer-BioNTech είναι το πρώτο εμβόλιο που πήρε έγκριση για χορήγηση σε άτομα 16 ετών και άνω, αφού η εταιρεία είχε αποδείξει ότι ήταν αποτελεσματικό στην πρόληψη της συμπτωματικής νόσου. Είναι ένα mRNA εμβόλιο καινούργιας τεχνολογίας. Η αποθήκευση του γίνεται σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να διανεμηθεί όπως συμβαίνει με όλα τα άλλα εμβόλια.  Η χορήγησή του μπορεί να γίνει σε άτομα από 5 ετών και άνω.

Δοσολογία: περιλαμβάνει δύο δόσεις σε διάστημα 21 ημερών. Είναι αποτελεσματικό σε δύο εβδομάδες μετά τη δεύτερη δόση. Για τα άτομα άνω των 12 ετών, ειδικά τα αγόρια και τους άνδρες 12-39 ετών, το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων προτείνει ένα διάστημα οχτώ εβδομάδων ανάμεσα στις δύο δόσεις, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος μυοκαρδίτιδας, μιας σπάνιας παρενέργειας.

Πιθανές παρενέργειες: ο πόνος, η ερυθρότητα ή το πρήξιμο στο σημείο της ένεσης  και η κόπωση, ο πονοκέφαλος, η μυαλγία, ο πυρετός, ή η ναυτία είναι συχνές παρενέργειες. Συνήθως αυτές οι παρενέργειες υποχωρούν μέσα σε λίγες μέρες. Κάποιες παρενέργειες είναι σοβαρές αλλά σπάνιες. Αυτές περιλαμβάνουν την αναφυλαξία, μια σοβαρή αντίδραση που αντιμετωπίζεται με επινεφρίνη.

Ενισχυτική δόση: είναι απαραίτητη σε κάθε άτομο που έχει κάνει τις δύο δόσεις του εμβολίου της Pfizer-BioNTech. Μπορεί να γίνει πέντε μήνες αργότερα από τη δεύτερη δόση, ακόμη και στα άτομα 12-17 ετών. Η δεύτερη ενισχυτική δόση μπορεί να γίνει τέσσερις μήνες μετά την πρώτη ενισχυτική δόση για τους ενήλικες άνω των 50 ετών, και αυτό δίνει την δυνατότητα στους ανθρώπους να επιλέξουν την τέταρτη δόση.

Ανοσοκατεσταλμένα άτομα: κάθε άτομο ηλικίας 5 ετών και άνω που είναι ανοσοκατεσταλμένο πρέπει να κάνει την τρίτη δόση του εμβολίου 28 ημέρες μετά τη δεύτερη δόση. Η ενισχυτική δόση μπορεί να γίνει 5 μήνες αργότερα. Οι έφηβοι ηλικίας 12-17 ετών πρέπει να κάνουν μόνο την ενισχυτική δόση της Pfizer.

Ποιος είναι ο τρόπος δράσης του εμβολίου Pfizer-BioNTech;

Στα εμβόλια mRNA υπάρχουν κάποιες προειδοποιήσεις σχετικά με τις σοβαρές (αλλά σπάνιες) περιπτώσεις φλεγμονής στην καρδιά (μυοκαρδίτιδα και περικαρδίτιδα) στους εφήβους και στους νέους ενήλικες, μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου. Η φλεγμονή, στις περισσότερες περιπτώσεις υποχωρεί από μόνη της χωρίς θεραπεία.

Τρόπος δράσης: τα mRNA εμβόλια είναι νέας γενιάς. Ουσιαστικά, μεταφέρει οδηγίες στα κύτταρα ξενιστές στο σώμα ώστε να γίνει η σύνθεση των αντιγράφων της πρωτεΐνης ακίδας. Αλλά τα κύτταρά μας δεν αναγνωρίζουν αυτή την πρωτεΐνη, και το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά με την ενεργοποίηση των ανοσοκυττάρων και την παραγωγή αντισωμάτων. Έτσι το σώμα αναγνωρίζει την πρωτεΐνη ακίδα του SARS-CoV-2 σε περίπτωση έκθεσης στον ιό.

Αποτελεσματικότητα: Αρχικά οι μελέτες έδειχναν ότι τι εμβόλιο έχει 95% αποτελεσματικότητα, η οποία φθίνει με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, η ενισχυτική δόση επαναφέρει την ετοιμότητα του ανοσοποιητικού συστήματος.

Αποτελεσματικότητα ενάντια στα στελέχη: ακόμη γίνονται μελέτες σχετικά με την αποτελεσματικότητα του εμβολίου ενάντια στη μετάλλαξη Όμικρον που επικρατεί αυτή τη στιγμή. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η ενισχυτική δόση προσφέρει σημαντική προστασία από την νοσηλεία σε ασθενείς με την μετάλλαξη Όμικρον. Η δράση της ενισχυτικής δόσης φθίνει μετά από τέσσερις μήνες.

Εμβόλιο Moderna 

Το εμβόλιο της Moderna είναι ένα εμβόλιο mRNA και έχει παρόμοια αποτελεσματικότητα με το εμβόλιο της Pfizer στην πρόληψη της νόσου. Κάθε άτομο άνω των 18 ετών μπορεί να κάνει το εμβόλιο της Moderna.

Δοσολογία: αρχικά περιλαμβάνει 2 δόσεις με την δεύτερη δόση να γίνει 28 ημέρες μετά την πρώτη δόση. Είναι πλήρως αποτελεσματικό δύο εβδομάδες μετά τη δεύτερη δόση. Για κάποιες περιπτώσεις όπως άτομα άνω των 12 ετών, ειδικά αγόρια και άνδρες 12-39 ετών, πρέπει να υπάρχει μεσοδιάστημα οχτώ εβδομάδων ανάμεσα στις δύο δόσεις, ώστε να υπάρχει μείωση του κίνδυνου για μυοκαρδίτιδα, μια σπάνια παρενέργεια.

Πιθανές παρενέργειες: οι παρενέργειες είναι όμοιες με αυτές του εμβολίου της Pfizer-BioNTech και περιλαμβάνουν πόνο, ερυθρότητα ή οίδημα στο σημείο της ένεσης και κόπωση, πονοκέφαλο, μυαλγία, πυρετό ή ναυτία. Οι περισσότερες παρενέργειες υποχωρούν μέσα σε λίγες μέρες. Κάποιες παρενέργειες είναι σοβαρές αλλά σπάνιες. Αυτές περιλαμβάνουν την αναφυλαξία, μια σοβαρή αντίδραση που αντιμετωπίζεται με επινεφρίνη.

Ενισχυτική δόση: κάθε άτομο άνω των 18 ετών πρέπει να κάνει μια ενισχυτική δόση πέντε μήνες μετά τον αρχικό εμβολιασμό. Σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών μπορεί να γίνει και μια δεύτερη ενισχυτική δόση τέσσερις μήνες μετά την πρώτη ενισχυτική δόση.

Ποιος είναι ο τρόπος δράσης του εμβολίου Moderna;

Το εμβόλιο της Moderna υπάρχει μια προειδοποίηση για φλεγμονή στην καρδιά σε νέους ενήλικες. Αυτή η φλεγμονή (μυοκαρδίτιδα ή περικαρδίτιδα) συμβαίνει συνήθως μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου. Η φλεγμονή, στις περισσότερες περιπτώσεις, υποχωρεί μόνη της χωρίς θεραπεία.

Τρόπος δράσης: παρόμοια με το εμβόλιο της Pfizer, είναι ένα mRNA εμβόλιο που στέλνει σήματα στα κύτταρα του σώματος να συνθέσουν την πρωτεΐνη ακίδα ώστε το ανοσοποιητικό σύστημα να μπορεί να την αναγνωρίσει. Το ανοσοποιητικό σύστημα στη συνέχεια κάνει επίθεση στην πρωτεΐνη την επόμενη φορά που θα την συναντήσει.

Αποτελεσματικότητα: μέχρι στιγμής η αποτελεσματικότητα του εμβολίου είναι 95%.

Αποτελεσματικότητα ενάντια στα στελέχη: οι μελέτες σχετικά με την αποτελεσματικότητα του εμβολίου της Moderna ενάντια στη μετάλλαξη Όμικρον. Η ενισχυτική δόση προσφέρει σημαντική προστασία από την νοσηλεία σε ασθενείς με μετάλλαξη Όμικρον.

Εμβόλιο Johnson & Johnson

Το εμβόλιο της Johnson & Johnson σε αντίθεση με τα άλλα δύο εμβόλια, είναι ένα εμβόλιο που περιλαμβάνει έναν φορέα ιού, μια μορφή εμβολίου που είναι συχνή για την γρίπη. Χρειάζεται μόνο μία δόση από το εμβόλιο. Στις αρχές του 2021 έγιναν κάποιες αναφορές για θρομβώσεις. Πλέον υπάρχει μια προτίμηση στα εμβόλια της Pfizer και της Moderna.

Το μονοδοσικό εμβόλιο της Johnson & Johnson μπορεί να γίνει σε ενήλικες 18 ετών και άνω. Επίσης μπορεί να γίνει σε ανθρώπους που είχαν σοβαρή αντίδραση στα mRNA εμβόλια.

Ενισχυτική δόση: στις περισσότερες περιπτώσεις, κάθε άτομο 18 ετών και άνω πρέπει να κάνει μια ενισχυτική δόση με τα εμβόλια της Pfizer ή της Moderna, δύο μήνες μετά το εμβόλιο της Johnson & Johnson. Επίσης όσοι έχουν κάνει το εμβόλιο της Johnson & Johnson και μια ενισχυτική δόση μπορούν να κάνουν δεύτερη ενισχυτική δόση με το εμβόλιο της Pfizer ή της Moderna.

Ανοσοκατεσταλμένα άτομα: μια ενισχυτική δόση με εμβόλιο Pfizer ή Moderna είναι απαραίτητο.

Πιθανές παρενέργειες: πόνος, ερυθρότητα, οίδημα στη θέση της ένεσης και κόπωση, πονοκέφαλος, μυαλγία, πυρετός, ναυτία είναι οι πιο συχνές παρενέργειες, οι οποίες υποχωρούν μέσα σε λίγες ημέρες.

Ποιος είναι ο τρόπος δράσης του εμβολίου Johnson & Johnson;

Το εμβόλιο της Johnson & Johnson μπορεί σε σπάνιες περιπτώσεις να προκαλεί μια νευρολογική διαταραχή, το σύνδρομο Guillain-Barré. Οι περισσότερες περιπτώσεις συνέβησαν μέσα σε 42 ημέρες μετά τον εμβολιασμό. Επίσης μπορεί να προκαλεί θρομβώσεις.

Τρόπος δράσης: είναι ένα εμβόλιο διαφορετικής τεχνολογίας από ότι τα mRNA εμβόλια. Το εμβόλιο περιέχει έναν ιό φορέα (αδενοϊό, ένα κοινό ιό, που όταν δεν είναι ανενεργός προκαλεί κρυολόγημα, βρογχίτιδα) που φέρει τη γενετική πληροφορία για την σύνθεση της πρωτεΐνης ακίδας στα κύτταρα. Με αυτό τον τρόπο εισέρχεται η πρωτεΐνη ακίδα στα κύτταρα, και έτσι το ανοσοποιητικό σύστημα δημιουργεί αντισώματα και κύτταρα μνήμης για να προστατεύσει τα κύτταρα από μια μελλοντική λοίμωξη από τον SARS-CoV-2.

Εμβόλιο Novavax 

Το εμβόλιο της Novavax έχει πάρει έγκριση για χρήση σε πολλές χώρες. Το συγκεκριμένο εμβόλιο περιέχει ένα ανοσοενισχυτικό πρωτεΐνης. Είναι πιο εύκολη η παραγωγή του σε σύγκριση με τα άλλα εμβόλια και η αποθήκευση του γίνεται στο ψυγείο , άρα η μεταφορά του είναι πιο εύκολη. Ακόμη δεν έχει ξεκινήσει η χρήση του, αλλά αφορά ενήλικες άνω των 18 ετών.

Δοσολογία: περιλαμβάνει δύο δόσεις σε μεσοδιάστημα τριών εβδομάδων.

Πιθανές παρενέργειες: ευαισθησία στο σημείο της ένεσης, κόπωση, πονοκέφαλο, μυαλγία.

Τρόπος δράσης: σε αντίθεση με τα mRNA εμβόλια και τα εμβόλια με ιούς-φορείς, αυτό είναι ένα εμβόλιο με ανοσοενισχυτικό πρωτεΐνης (το ανοσοενισχυτικό είναι ένα συστατικό που ενισχύει την ανοσολογική απόκριση). Ενώ τα άλλα εμβόλια ξεγελούν τα κύτταρα του σώματος με τμήματα του ιού που ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό, το εμβόλιο της Novavax έχει διαφορετικό τρόπο δράσης. Περιέχει την πρωτεΐνη ακίδα του κορωνοϊού, αλλά με τη μορφή νανοσωματιδίου, που δεν μπορεί να προκαλέσει νόσο. Το εμβόλιο ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα να παράγει αντισώματα και Τ-κύτταρα μνήμης.

Αποτελεσματικότητα: είναι 90% αποτελεσματικό σύμφωνα με τα εργαστηριακά δεδομένα ενάντια στην συμπτωματική λοίμωξη και 100% αποτελεσματικό ενάντια στη σοβαρή νόσο.

Αποτελεσματικότητα ενάντια στα στελέχη: τα στοιχεία δείχνουν ότι το εμβόλιο είναι γενικά αποτελεσματικό ενάντια στη μετάλλαξη Όμικρον αλλά χρειάζονται περισσότερα δεδομένα για την επιβεβαίωση αυτής της υπόθεσης.

Εμβόλιο Oxford-AstraZeneca

Το εμβόλιο της Oxford-AstraZeneca, το οποίο είναι δημοφιλές στην Αγγλία και σε άλλες χώρες, έχει μικρότερο κόστος συγκριτικά με τα άλλα εμβόλια και η αποθήκευση του μπορεί να γίνει στο ψυγείο για τουλάχιστον έξι μήνες, και αυτό βοηθά στη μεταφορά του. Η χρήση του αφορά ενήλικες άνω των 18 ετών.

Δοσολογία: δύο δόσεις, με μεσοδιάστημα 4-12 εβδομάδες.

Πιθανές παρενέργειες: ευαισθησία στο σημείο της ένεσης, πόνος, ερυθρότητα τα οποία υποχωρούν μέσα σε 1 ή 2 ημέρες.

Σπάνιες παρενέργειες: σε κάποιες περιπτώσεις αναφέρθηκε θρόμβωση με χαμηλά αιμοπετάλια η οποία συμβαίνει μέσα σε δύο εβδομάδες από το εμβόλιο. Ο αριθμός των θρομβώσεων με θρομβοπενία ήταν 8,1 περιπτώσεις στο 1 εκατομμύριο μετά την πρώτη δόση του εμβολίου και 2,3 περιπτώσεις στο 1 εκατομμύριο μετά τη δεύτερη δόση.

Τρόπος δράσης: έχει παρόμοιο τρόπο δράσης με το εμβόλιο της Johnson & Johnson, καθώς περιλαμβάνει έναν φορέα-ιό. Ένας ακίνδυνος αδενοϊός κουβαλά την γενετική πληροφορία για τη σύνθεση της πρωτεΐνης ακίδας στα κύτταρα. Από τη στιγμή που εισέρχεται στα κύτταρα, αυτά αρχίζουν να παράγουν την πρωτεΐνη ακίδα και να εκπαιδεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα , το οποίο δημιουργεί αντισώματα και κύτταρα μνήμης για να προστατεύσει τον οργανισμό από τη λοίμωξη με SARS-CoV-2.

Αποτελεσματικότητα: σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία το εμβόλιο είναι 76% αποτελεσματικό στην πρόληψη της συμπτωματικής νόσου 15 ημέρες ή περισσότερο μετά την δεύτερη δόση, και 100% αποτελεσματικό ενάντια στη σοβαρή νόσο. Επίσης είναι 85% αποτελεσματικό στην πρόληψη της νόσου σε ανθρώπους άνω των 65 ετών.