Τι είναι η CPK; Πότε αυξάνεται, ποια τα συμπτώματα;

CPK = Κινάση της Φωσφοκρεατίνης

Η κινάση της φωσφοκρεατίνης (ή κρεατινική κινάση, CPK ή CK) είναι ένα ένζυμο, δηλαδή μια πρωτεΐνη που βοηθά σε διάφορες χημικές διεργασίες στο σώμα. Η CPK εντοπίζεται κυρίως στους σκελετικούς μύες, αλλά και στην καρδιά, στον εγκέφαλο. Όταν ο μυϊκός ιστός υποστεί βλάβη ή καταπόνηση, η CPK απελευθερώνεται στο αίμα. Επομένως, τα υψηλά επίπεδα της CPK συνήθως υποδεικνύουν κάποια μορφή στρες ή βλάβης στους σκελετικούς μύες.

Όταν τα επίπεδα της CPK είναι πολύ υψηλά, αυτό συχνά σημαίνει ότι υπάρχει μυϊκή καταπόνηση ή βλάβη σε κάποιο μυϊκό ιστό, στην καρδιά, ή στον εγκέφαλο.

Συνήθως η βλάβη στους ιστούς των μυών είναι η πιο πιθανή αιτία. Όταν ένας μυς τραυματίζεται, η CPK απελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματος. Ανάλογα με το ποια μορφή της CPK είναι αυξημένη καθορίζεται και ο ιστός που έχει πρόβλημα.

Εξέταση της CPK - που χρησιμεύει;

Η εξέταση της CPK γίνεται κυρίως για:

• Τον προσδιορισμό για το εάν ή πόσο άσχημα έχει τραυματιστεί ένας μυς.
• Την ανίχνευση της ραβδομυόλυσης, της δερματομυοσίτιδας, της πολυομυοσίτιδας, και άλλων μυϊκών ασθενειών.

και δευτερευόντως για

• Τη διάγνωση της καρδιακής προσβολής (έμφραγμα του μυοκαρδίου), την αξιολόγηση της αιτίας του πόνου στο στήθος (στηθάγχη). Σε αυτές τις περιπτώσεις βέβαια χρειάζεται εξέταση της τροπονίνης (και όχι της CPK).
• Τον διαχωρισμό ανάμεσα στην κακοήθη υπερθερμία και στη μετεγχειρητική λοίμωξη.

Το μοτίβο και η στιγμή της αύξησης ή της μείωσης των επιπέδων της CPK είναι σημαντικά για τη διάγνωση.

Οι φυσιολογικές τιμές της CPK

Οι φυσιολογικές τιμές της CPK κυμαίνονται από 24-195 IU/L. Βέβαια αυτές οι τιμές μπορεί να διαφέρουν λίγο ανάμεσα στα διαφορετικά εργαστήρια. Μερικά εργαστήρια χρησιμοποιούν διαφορετικές μονάδες μέτρησης ή διαφορετικό τρόπο εξέτασης.

Στους άνδρες ανώτερο όριο προτείνεται τα 80 ΙU/L και στις γυναίκες τα 70 ΙU/L, αλλά συνήθως αξιολογούμε κλινικά τα αποτελέσματα όταν η CPK περάσει τα 400 IU/L. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον κλινικά η CPK παρουσιάζει όταν τα επίπεδά της είναι αυξημένα πάνω από 1,000 IU/L.

Η ηλικία και η σωματική δραστηριότητα παίζουν σημαντικό ρόλο στις τιμές της CPK και στην αξιολόγησή τους. Για παράδειγμα όσοι ασχολούνται με πρωταθλητισμό ή κάνουν πολύ έντονη άσκηση, λόγω της συστηματικής μυϊκής καταπόνησης μπορεί να έχουν σταθερά αυξημένα επίπεδα CPK, πάνω από 2,000-3,000 IU/L.

Θυμίζουμε πως πριν την αιμοληψία χρειάζεται να αποφεύγεται πλήρως η άθληση/γυμναστική τουλάχιστον για 24 ώρες, γιατί η άσκηση μπορεί να οδηγήσει σε ψευδώς αυξημένες τιμές CPK.

Αυξημένα επίπεδα της CPK

Τα αυξημένα επίπεδα της CPK παρατηρούνται σε ανθρώπους που έχουν:

• Δερματομυοσίτιδα ή πολυμυοσίτιδα
• Ραβδομυόλυση
• Μυοπάθεια
• Σπασμούς
• Εγκεφαλική βλάβη ή εγκεφαλικό επεισόδιο
• Τρομώδες παραλήρημα
• Ηλεκτροπληξία
• Καρδιακό επεισόδιο
• Σύνδρομο σεροτονίνης
• Μυοκαρδίτιδα (φλεγμονή στον καρδιακό μυ)
• Καταστροφή του ιστού των πνευμόνων (πνευμονική εμβολή)
• Μυϊκή δυστροφία

Άλλες καταστάσεις που ίσως να δίνουν υψηλά επίπεδα CPK περιλαμβάνουν:

• Υποθυρεοειδισμός
• Υπερθυρεοειδισμός
• Περικαρδίτιδα μετά από καρδιακό επεισόδιο

Αυξημένη CPK - συμπτώματα

Δεν υπάρχουν κάποια ειδικά συμπτώματα. Στην περίπτωση σημαντικά αυξημένης CPK τα συμπτώματα είναι μη ειδικά, δηλαδή:

• έντονες μυαλγίες, τοπικά σε κάποιο τραυματισμένο μυ ή πιο γενικά σε όλο το σώμα
• σκούροχρωμα ούρα

Αυξημένη CPK - θεραπεία

Η αξιολόγηση της αύξησης της CPK πρέπει πάντα να γίνεται από το γιατρό που σας παρακολουθεί, ώστε να εντοπίζεται η υποκείμενη αιτία και να αντιμετωπίζεται με τις κατάλληλες οδηγίες ή αγωγή.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, πιο συχνά η αύξηση της CPK αφορά για θέματα μυϊκής καταπόνησης, και αρκεί η ενυδάτωση και η αποφυγή της άσκησης.

Στην περίπτωση εξαιρετικά αυξημένων τιμών CPΚ (πχ πάνω από 10,000 IU/L), υπάρχει ο κίνδυνος οξείας νεφρικής ανεπάρκειας, και για αυτό χρειάζεται νοσηλεία και κατάλληλη θεραπεία (πχ άμεση ενυδάτωση με ορούς).