Δείκτης νοημοσύνης – IQ

Δείκτης νοημοσύνης -IQ

Ο Δείκτης Νοημοσύνης ((intelligence quotient IQ) είναι μια μέτρηση των γνωστικών ικανοτήτων ενός ατόμου σε σχέση με την ηλικιακή του ομάδα, που προκύπτει από κάποια τεστ. Αυτά τα τεστ αξιολογούν τις γνωστικές ικανότητες, που περιλαμβάνουν τη λογική σκέψη, την επίλυση προβλημάτων, την μνήμη και την κατανόηση. Το σκορ από ένα τεστ νοημοσύνης προβλέπει την ικανότητα ενός ατόμου να σκέφτεται λογικά, να λύνει τα προβλήματά του και να κατανοεί πολύπλοκες ιδέες σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Η μέση βαθμολογία σε ένα τεστ νοημοσύνης είναι το 100, με σκορ μεγαλύτερα ή μικρότερα να δείχνουν υψηλότερη ή χαμηλότερη νοημοσύνη, αντίστοιχα.

Η προέλευση των τεστ νοημοσύνης χρονολογείται στις αρχές του 20^ου αιώνα, που ξεκίνησε από τις προσπάθειες του Γάλλου ψυχολόγου Alfred Binet. Με ανάθεση από το Γαλλικό Υπουργείο Παιδείας, ο Binet είχε αναλάβει την ανάπτυξη μιας μεθοδολογικής προσέγγισης για τον εντοπισμό των μαθητών που χρειάζονται εξειδικευμένη εκπαιδευτική βοήθεια. Το τεστ επικεντρώθηκε στην αξιολόγηση των γνωστικών ικανοτήτων όπως η προσοχή, η μνήμη και η επίλυση των προβλημάτων.

Στη συνέχεια, το πλαίσιο αυτό προσαρμόστηκε και επεκτάθηκε στην Αμερική από τον Lewis Terman, έναν ψυχολόγο από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Οι αναθεωρήσεις του Terman οδήγησαν στην δημιουργία της Κλίμακας Νοημοσύνης Stanford-Binet. Αυτή η προσαρμογή εισήγαγε την έννοια του δείκτη νοημοσύνης (intelligence quotient IQ), που μετρά την νοημοσύνη συγκριτικά με τους συνομήλικους συμμαθητές.

Τι μας δείχνουν τα τεστ νοημοσύνης;

Αν και τα τεστ νοημοσύνης προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για συγκεκριμένες γνωσιακές ικανότητες, δεν καθορίζουν την συνολική ευφυΐα ή τις δυνατότητες ενός ατόμου. Οι συνεχείς έρευνες στο πεδίο της νοημοσύνης δείχνουν την πολυπλοκότητα της μέτρησης των γνωστικών ικανοτήτων και την σημασία που έχει να λαμβάνει κάποιος σοβαρά υπόψη πολλούς παράγοντες όταν αξιολογεί τις ικανότητες ενός ατόμου. Αυτή η κατανόηση ενθαρρύνει την πιο ολιστική προσέγγιση στην εκπαίδευση και στον τομέα της εργασίας, και αναγνωρίζει τα διαφορετικά ταλέντα και τις ικανότητες που συμβάλλουν στην ατομική και κοινωνική επιτυχία.

Ο όρος δείκτης νοημοσύνης, γενικά περιγράφει το σκορ σε ένα τεστ που αξιολογεί τις γνωστικές ικανότητες ενός ατόμου συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό. Το τεστ IQ ονομάστηκε έτσι, επίσημα το 1912, από έναν ψυχολόγο τον William Stern. Η ιδέα ήταν ότι το μέσο IQ ενός ατόμου αντιπροσωπεύει την νοητική ηλικία σε συνδυασμό με την πραγματική ηλικία.

Η Mensa δίνει το παράδειγμα ενός 10χρονου παιδιού με νοητική ηλικία 10 ετών, έχει σκορ στο τεστ νοημοσύνης 100. Ωστόσο, αν το σκορ είναι μικρότερο από την ηλικία, τότε αυτό μειώνει το σκορ του τεστ. Αν λοιπόν ένα παιδί 10 ετών έχει νοητική ηλικία ενός 8χρονου παιδιού, το σκορ θα είναι 80. Αλλά αν η νοητική ηλικία είναι 12, το σκορ θα είναι 120. Είναι ξεκάθαρο ότι τα σύγχρονα τεστ νοημοσύνης λαμβάνουν υπόψη την ηλικία ενός παιδιού για να καθορίσουν το σκορ στο τεστ νοημοσύνης, καθώς η βαθμολόγηση των παιδιών γίνεται συγκριτικά με τα παιδιά στο ίδιο αναπτυξιακό επίπεδο.

Σκορ στα τεστ νοημοσύνης

Οι βαθμολογίες στα τεστ νοημοσύνης βασίζονται σε στατιστικά δεδομένα. Συνήθως υπάρχει μια κλίμακα από το 0 έως το 130-160 αναλόγως το IQ τεστ.

• Σκορ πάνω από 130: υψηλό IQ
• Σκορ 90-110: μέσο IQ
• Σκορ 80-90: κάτω από το μέσο IQ
• Σκορ 70-80: οριακό
• Σκορ κάτω από 70: μπορεί να υποδηλώνει διανοητική ανεπάρκεια ή νοητική υστέρηση

Μόνο το 2% των ανθρώπων έχει IQ 130 ή υψηλότερο (η Mensa δέχεται ως μέλη της τους ανθρώπους με IQ 130 ή υψηλότερο). Αν και αυτό είναι σπάνιο (το 2% του πληθυσμού), κάποια από τα πιο λαμπρά μυαλά της εποχής μας είχαν υψηλότερο IQ. Ο Albert Einstein και ο Stephen Hawking, για παράδειγμα, ήταν ιδιοφυίες με IQ 160 (το ανώτατο σκορ μπορεί να διαφέρει αναλόγως το τεστ IQ).

Δυστυχώς, το σκορ σε ένα τεστ νοημοσύνης μπορεί να επηρεάζεται αρνητικά από πράγματα που είναι έξω από τον έλεγχο ενός παιδιού, όπως η πρόσβαση στην εκπαίδευση, η διατροφή, και άλλοι παράγοντες. Το χαμηλό IQ συνήθως αφορά ανθρώπους με σοβαρή νοητική υστέρηση.

Τι μετρά ένα τεστ νοημοσύνης;

Τα τεστ νοημοσύνης έχουν σχεδιαστεί ώστε να μετρούν την γενικά ικανότητα κάποιου να λύνει προβλήματα και να κατανοεί ιδέες. Μπορεί να περιλαμβάνει την λογική σκέψη, την επίλυση προβλημάτων, την ικανότητα αντίληψης της σχέσης μεταξύ πραγμάτων και την ικανότητα αποθήκευσης και ανάκτησης πληροφοριών. Τα τεστ νοημοσύνης μετρούν την γενική πνευματική ικανότητα με διάφορους τρόπους. Μπορεί να μετρούν:

• την χωροταξική ικανότητα: την ικανότητα κάποιου να βλέπει τα πράγματα σε τρεις διαστάσεις.
• την μαθηματική ικανότητα: την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και την χρήση της λογικής.
• την γλωσσική ικανότητα: περιλαμβάνει την ικανότητα δημιουργίας προτάσεων ή την αναγνώριση λέξεων όταν έχει αλλάξει η σειρά των γραμμάτων.
• την μνήμη: την ικανότητα να ανακαλεί κάποιος πράγματα οπτικά ή ακουστικά.

Οι ερωτήσεις σχετικά με αυτές τις κατηγορίες αξιολογούν συγκεκριμένες γνωστικές ικανότητες, αλλά πολλοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι δείχνουν την γενική πνευματική ικανότητα. Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι καλύτεροι σε ένα τύπο ερωτήσεων από άλλους, αλλά συνήθως αν κάποιος τα πάει εξαιρετικά σε μια κατηγορία το ίδιο θα συμβεί και με τις άλλες. Έτσι, αν κάποιος τα πάει άσχημα σε μια κατηγορία, το ίδιο θα συμβεί και στις άλλες.

Χρήσεις των τεστ νοημοσύνης

Τα τεστ νοημοσύνης χρησιμοποιούνται σε διάφορους τομείς, το καθένα εστιάζει στην αξιολόγηση των γνωστικών ικανοτήτων προσαρμοσμένων σε συγκεκριμένες ανάγκες.

Στα εκπαιδευτικά συστήματα,  το τεστ νοημοσύνης παίζει σημαντικό ρόλο στην αναγνώριση των ικανοτήτων των μαθητών. Στα σχολεία χρησιμοποιούν αυτά τα τεστ για τον εντοπισμό μαθητών που μπορεί να ωφεληθούν από την ειδική εκπαίδευση ή τα προχωρημένα προγράμματα για χαρισματικά και ταλαντούχα παιδιά. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να προσαρμόζουν την εκπαιδευτική εμπειρία ανάλογα με τις μοναδικές δεξιότητες των μαθητών.

Στον εργασιακό τομέα, το τεστ νοημοσύνης είναι κομμάτι της διαδικασία αξιολόγησης. Οι εργοδότες χρησιμοποιούν αυτά τα τεστ για να αξιολογήσουν τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων ενός υποψηφίου και τις γνωστικές του ικανότητες συνολικά, ειδικά για θέσεις που απαιτούν αναλυτική σκέψη και επίλυση πολύπλοκων προβλημάτων. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην επιλογή των καταλληλότερων υποψηφίων για συγκεκριμένες θέσεις εργασίας.

Επιπλέον, τα τεστ νοημοσύνης παίζουν σημαντικό ρόλο σε ψυχολογικές και νευρολογικές αξιολογήσεις. Οι ψυχίατροι και οι ψυχολόγοι χρησιμοποιούν αυτά τα τεστ για να αξιολογήσουν την επίδραση τραυμάτων στον εγκέφαλο, νευρολογικές παθήσεις ή αναπτυξιακές διαταραχές. Είναι πολύ σημαντικά για τη διάγνωση ασθενειών, την θεραπεία και την κατάλληλη υποστήριξη.

Μπορεί να αυξήσει κάποιος το σκορ στα τεστ νοημοσύνης;

Επειδή τα τεστ νοημοσύνης μετρούν την ικανότητα κατανόησης των ιδεών και όχι την ποσότητα της γνώσης, το να μαθαίνει κάποιος νέα πράγματα δεν σημαίνει αυτόματα ότι αυξάνει το IQ του. Η μάθηση εξασκεί το μυαλό, ωστόσο, θα μπορούσε να αναπτύσσει και τις γνωστικές δεξιότητες.

Η σύνδεση ανάμεσα στη μάθηση και στην πνευματική ικανότητα παραμένει άγνωστη. Αυτό μοιάζει να εξαρτάται από γενετικούς παράγοντες και όχι από περιβαλλοντικούς παράγοντες, αλλά οι περισσότεροι συμφωνούν ότι το περιβάλλον παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη.

Αλλά μπορεί κάποιος να αυξήσει το σκορ του; Δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι οι άνθρωποι έχουν υψηλότερο IQ αν έχουν καλύτερη διατροφή και φροντίδα ως μωρά, και ένας υψηλότερος βαθμός πνευματικής διέγερσης στην προσχολική ηλικία τείνει να ενισχύει το σκορ στα τεστ νοημοσύνης στα παιδιά, αλλά αυτό δεν αυξάνει μόνιμα το ΙQ. Κάποιοι άνθρωποι έχουν διαφορετικό σκορ όταν κάνουν το ίδιο τεστ πολλές φορές.

Τα σκορ των ενηλίκων δεν αυξάνονται σημαντικά με τον καιρό. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν πως η διατήρηση των νοητικών ικανοτήτων (με την εκμάθηση νέων δεξιοτήτων, την επίλυση παζλ) ενισχύει τις γνωστικές δεξιότητες, αλλά αυτές οι αλλαγές δεν είναι μόνιμες και δεν έχουν μεγάλη επίδραση στο σκορ του τεστ νοημοσύνης. Μια μελέτη έδειξε ότι η άσκηση αυξάνει τα επίπεδα του BDNF, ενός παράγοντας που είναι απαραίτητος για την δημιουργία νέων κυττάρων και συνδέσεων στον εγκέφαλο. Η συνεχής εκπαίδευση μπορεί επίσης να αυξάνει το σκορ.