Άγχος ή Κατάθλιψη; Πως να τα ξεχωρίσετε

Άγχος ή Κατάθλιψη;

Πολλοί άνθρωποι που έχουν βιώσει άγχος ή κατάθλιψη γνωρίζουν ότι τα συμπτώματα της κάθε διαταραχής δεν είναι πάντοτε σαφώς διαφοροποιημένα, και πως μπορεί να αλληλεπικαλύπτονται. Συχνά τα επικαλυπτόμενα συμπτώματα του άγχους και της κατάθλιψης περιλαμβάνουν δυσκολία στη συγκέντρωση, προβλήματα στον ύπνο, κόπωση και απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που πριν ήταν ευχάριστες.

Δεν είναι πάντα εύκολο να διευκρινιστεί ποια νόσος από τις δύο προκαλεί τα συμπτώματα. Σε πολλές περιπτώσεις, οι άνθρωποι φαίνεται να βιώνουν κάποια μορφή άγχους και κατάθλιψης. Ίσως να μην γνωρίζουν πότε αντιμετωπίζουν τη μία κατάσταση ή την άλλη, η ακόμη και τις δύο. Αυτή η σύγχυση οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η κάθε κατάσταση μπορεί να μιμηθεί την άλλη.

Ωστόσο η αναγνώριση της κύριας αιτίας των συμπτωμάτων δεν είναι πάντα δυνατή, ούτε πάντα αναγκαία. Αλλά αν γνωρίζετε τη ρίζα των συμπτωμάτων, αυτό θα σας βοηθήσει να βρείτε την πιο ταιριαστή θεραπεία. Η βαθύτερη κατανόηση των συμπτωμάτων θα σας δώσει επίσης την αισιοδοξία ότι μπορεί να λύσετε το πρόβλημά σας.

Διαφορές μεταξύ Άγχους και Κατάθλιψης

Το άγχος είναι μια αίσθηση ανησυχίας. Μπορεί να εμφανιστεί μόνο του ή εξαιτίας γεγονότων ή άλλων παραγόντων. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα του άγχους συχνά περιλαμβάνουν δυσκολία στην αναπνοή και μυϊκή ένταση. Επίσης οι άνθρωποι με θέματα άγχους μερικές φορές μπορεί να παθαίνουν κρίσεις πανικού, να αισθάνονται ταχυπαλμία, ίλιγγο, κόμπο στο λαιμό, να νιώθουν ότι πεθαίνουν ή πως τρελένονται.

Η κατάθλιψη από την άλλη πλευρά είναι μια παρατεταμένη έντονη θλίψη και απώλεια ενδιαφέροντος για πράγματα που πριν απολαμβάνατε. Χαρακτηρίζεται από έλλειψη ενέργειας, αίσθηση αναξιότητας και στις βαρύτερες μορφές αυτοκτονικό ιδεασμό.

Τα συμπτώματα που αλληλεπικαλύπτονται στο άγχος και την κατάθλιψη συχνά έχουν διαφορετική προέλευση. Για παράδειγμα, το άγχος ίσως να κάνει ένα άτομο να σταματήσει να κάνει μια δραστηριότητα ή να απομακρυνθεί από κοινωνικές εκδηλώσεις. Αυτό συμβαίνει συχνά επειδή αυτές οι συνθήκες προκαλούν πανικό. Η κατάθλιψη μπορεί επίσης να προκαλέσει απόσυρση με παρόμοιους τρόπους. Στην περίπτωση όμως της κατάθλιψης, η απόσυρση ίσως να συμβαίνει εξαιτίας της απώλειας του ενδιαφέροντος για μια δραστηριότητα.

Η κόπωση, εξάντληση ή η απώλεια της ενέργειας είναι συμπτώματα που επίσης συνδέονται με την κατάθλιψη. Αλλά και το άγχος ίσως να προκαλεί απώλεια ενέργειας, δευτερογενώς, με τη μορφή της εξουθένωσης που προέρχεται από τις συνεχείς σκέψεις ανησυχίας, τις εμμονές ή τον μηρυκασμό σκέψεων (ο μηρυκασμός εμφανίζεται και στην κατάθλιψη). Στην περίπτωση της κατάθλιψης, η απώλεια ενέργειας ίσως να είναι πιο πιθανό να παρουσιαστεί ως το κύριο και αρχικό σύμπτωμα.

Και οι δύο καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν κοινωνική απομόνωση ή αλλαγές στις δραστηριότητες. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να έχουν τελείως διαφορετικές αιτίες και είναι αναγκαίο να προσεγγιστούν διαφορετικά ώστε να αντιμετωπιστούν τα πραγματικά υποκείμενα αίτια.

Συμπτώματα που δείχνουν ότι το Άγχος είναι η αιτία

Αν αναγνωρίζετε τα περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα, ίσως να βιώνετε άγχος:

• Παγωμένα, ιδρωμένα, μουδιασμένα χέρια ή πόδια
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Ταχυπαλμία
• Γρήγορες σκέψεις
• Ξηρό στόμα
• Ναυτία
• Ζαλάδα

Μπορείτε να κάνετε το τεστ άγχους για να μετρήσετε τα επίπεδα άγχους σας. Η διάγνωση μιας συγκεκριμένης αγχώδους διαταραχής σημαίνει ότι το άγχος είναι η ρίζα του προβλήματος. Για παράδειγμα, αν κάποιος παθαίνει κρίσεις πανικού ή έχει κοινωνικό άγχος για μεγάλο χρονικό διάστημα, αυτό ίσως να προκαλεί την απόσυρση ενός ατόμου από τη ζωή, τις σχέσεις και τις κοινωνικές εκδηλώσεις. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να δώσει αφορμή σε αισθήματα αδιεξόδου, απελπισία και μοναξιά, τα οποία μιμούνται την κατάθλιψη.

Το άγχος μπορεί να είναι πιο πιθανό αν:

• Έχετε οικογενειακό ιστορικό άγχους
• Ήσασταν ντροπαλοί σαν παιδιά
• Έχετε βιώσει αυτά τα συμπτώματα από νεαρή ηλικία

Οι άνθρωποι με διαγνωσμένη κατάθλιψη ίσως να βιώνουν και έντονο άγχος, κατάσταση που ονομάζεται “αγχώδης κατάθλιψη”, που χαρακτηρίζεται από σοβαρό άγχος, ανησυχία και δυσκολία στην συγκέντρωση. Η αίσθηση της απελπισίας που συνοδεύει την κατάθλιψη ίσως δημιουργεί ανησυχία για το μέλλον. Οι άνθρωποι που βιώνουν κατάθλιψη και άγχος έχουν υψηλότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν αυτοκτονικές σκέψεις. Είναι σημαντικό να ζητήσετε βοήθεια σε αυτές τις περιπτώσεις.

Συμπτώματα που δείχνουν ότι η Κατάθλιψη είναι η αιτία

Η κατάθλιψη κατηγοριοποιείται σαν μείζονα καταθλιπτική διαταραχή (DSM-5). Ένα κύριο σημάδι της κατάθλιψης είναι τα μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια. Όταν αυτά συμβαίνουν, τα συμπτώματα της κατάθλιψης γίνονται αρκετά σοβαρά ώστε να περιορίζουν την καθημερινή λειτουργικότητα. Μερικά σημάδια της κατάθλιψης είναι:

• Η αίσθηση έντονης θλίψης
• Η υπερυπνία
• Η κόπωση ή η αίσθηση ότι είστε ‘πεσμένοι’
• Η απελπισία και οι ενοχές
• Σκέφτεστε πιο αργά
• Οι σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας

Μπορείτε να κάνετε το τεστ κατάθλιψης, για μια πρώτη εκτίμηση σχετικά με το αν πάσχετε από κατάθλιψη ή όχι. Κάποιοι τύποι κατάθλιψης είναι πιο εύκολο να αναγνωριστούν. Για παράδειγμα, η κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί μετά από ορισμένα γεγονότα. Η επιλόχειος κατάθλιψη, που εμφανίζεται μετά τη γέννηση ενός παιδιού, ή η εποχική καταθλιπτική διαταραχή, περιλαμβάνουν καταθλιπτικόμορφα συμπτώματα που οφείλονται σε συγκεκριμένες αιτίες.

Οι άνθρωποι οι οποίοι κυρίως βιώνουν άγχος επίσης μπορεί να διαγνωστούν με κάποια καταθλιπτική διαταραχή. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι δύο παθολογικές συνθήκες συνυπάρχουν, και χρησιμοποιείται ο όρος συννοσηρότητα για να περιγραφεί αυτή η κατάσταση.

Η εμπειρία της εναλλαγής μεταξύ άγχους και κατάθλιψης μπορεί να προκαλεί έντονη δυσφορία και αναστάτωση. Μοιάζει με ένα φαύλο κύκλο, όπου η ισορροπία είναι αναγκαία, αλλά δύσκολο να επιτευχθεί.

Η κατάθλιψη ίσως να είναι πιο πιθανή αν :

• Υπάρχει οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης ή άλλων συναισθηματικών διαταραχών
• Πρόσφατα βιώσατε μια τραυματική απώλεια ή μεγάλη αλλαγή στη ζωή σας

Ακόμα και αν σε ένα άτομο τεθεί μόνο η διάγνωση του “άγχους”, μπορεί να εμφανίζει και σημάδια κατάθλιψης. Οι άνθρωποι με άγχος ξοδεύουν πολλή ενέργεια στο να ανησυχούν. Οι συνεχείς αγχώδεις σκέψεις αφήνουν τους ανθρώπους  εξαντλημένους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν σε καθημερινές υποχρεώσεις ή χόμπι. Όταν το άγχος είναι κατακλυσμιαίο ή προκαλεί πλήρη εξουθένωση, αρχίζει να μοιάζει με κατάθλιψη.

Άγχος και κατάθλιψη

Ορισμένες φορές είναι δύσκολο να διευκρινιστεί αν κάποιος έχει άγχος και κατάθλιψη ή αν τα συμπτώματα της μιας κατάστασης μοιάζουν με τα συμπτώματα της άλλης. Σε μια μελέτη βρέθηκε ότι το 72% των ανθρώπων με γενικευμένο άγχος είχαν ιστορικό κατάθλιψης. Στην ίδια μελέτη αντίθετα βρέθηκε ότι μόνο το 48% των ανθρώπων με κατάθλιψη είχε ιστορικό άγχους. Βέβαια οι ερευνητές διευκρίνισαν ότι η συννοσηρότητα του άγχους και της κατάθλιψης μπορεί να είναι πιο συχνή από όσο γενικά αναμένεται.

Η μελέτη επίσης έδειξε ότι η συννοσηρότητα μπορεί να είναι αθροιστική. Αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο ίσως να βιώνει άγχος και κατάθλιψη σε διαφορετικές φάσεις της ζωής του. Κάποιοι ειδικοί προτείνουν ότι το άγχος σε νεαρή ηλικία ίσως να αυξάνει την πιθανότητα της κατάθλιψης στο μέλλον. Αλλά μπορεί η κατάθλιψη να είναι αυτή που προπορεύεται του άγχους.

Τι να κάνετε όταν είστε μπερδεμένοι με τα συμπτώματα;

Οι ερωτήσεις σας και οι προβληματισμοί για την κατάθλιψη και το άγχος θα πρέπει να τεθούν σε έναν ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή (και όχι σε ψυχολόγο). Οι ψυχίατροι-ψυχοθεραπευτές είναι οι ειδικοί για να αναγνωρίσουν από το τι πάσχετε. Από την άλλη μεριά, η συζήτηση για τα συμπτώματα στην ψυχοθεραπεία θα σας βοηθήσει να ανακαλύψετε την ρίζα των θεμάτων που σας ώθησαν να ζητήσετε βοήθεια, και όχι απλά να πάρετε κάποιο φάρμακο για το άγχος ή την κατάθλιψη. Όταν αναγνωρίσετε το πρόβλημα μαζί με τον ψυχοθεραπευτή σας, θα μάθετε πως μπορείτε να το ξεπεράσετε και να το διαχειριστείτε.

Η ψυχοθεραπεία είναι βοηθητική στην αναγνώριση της κύριας αιτίας των συμπτωμάτων. Όταν βιώνετε άγχος, κατάθλιψη, ή και τα δύο, ο ψυχοθεραπευτής σας μπορεί να σας βοηθήσει να δημιουργήσετε ένα πλάνο μακροπρόθεσμης διαχείρισης των θεμάτων σας. Αυτό μπορεί να σημαίνει περισσότερες ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες, συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης, εκπαίδευση σε θέματα ψυχολογίας ή φαρμακευτική αγωγή συνδυαστικά με την ψυχοθεραπεία. Αναγνωρίζοντας το πρόβλημα και την πραγματική ρίζα του προβλήματος, έχετε την ευκαιρία να τα αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά.