Διαγενεακό τραύμα

Διαγενεακό τραύμα

Το διαγενεακό τραύμα είναι ένας όρος που χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει ένα ψυχικό τραύμα που περνά από τους επιζώντες ενός τραυματικού γεγονότος, στους απογόνους τους. Αν και οι άνθρωποι που επηρεάζονται δεν βιώνουν άμεσα το τραυματικό γεγονός, μπορεί να έχουν συμπτώματα, αντιδράσεις, μοτίβα συμπεριφοράς και συναισθηματικές και ψυχολογικές επιδράσεις όπως αν το είχαν ζήσει.

Τι είναι το διαγενεακό τραύμα;

Το διαγενεακό τραύμα είναι ένα αόρατο και πολύπλοκο φαινόμενο που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, αλλά οι επιπτώσεις του είναι βαθιές. Πολλοί άνθρωποι εμφανίζουν συμπτώματα πόνου και δυσλειτουργικά μοτίβα που επαναλαμβάνονται από γενιά σε γενιά. Οι συναισθηματικές πληγές περνούν από τη μια γενιά στην επόμενη.

Είναι δύσκολο κάποιος να καταλάβει το διαγενακό τραύμα επειδή δεν είναι πάντα άμεσο, είναι η συσσώρευση ανεπίλυτου πόνου και ψυχολογικών πληγών που επηρεάζουν τη μια γενιά μετά την άλλη. Ακόμη και όταν κάποιος δεν έχει βιώσει άμεσα ένα τραύμα, και αυτό έχει συμβεί σε προηγούμενες γενιές, οι συναισθηματικές και ψυχολογικές επιδράσεις επηρεάζουν τη συμπεριφορά, την ψυχική υγεία και τις σχέσεις.

Το διαγενεακό τραύμα συμβαίνει όταν ένα ανεπίλυτο τραύμα περνά από μια γενιά στις επόμενες, χωρίς να υπάρχει επίγνωση της ύπαρξης του. Αυτό το είδος τραύματος δεν είναι απλά το αποτέλεσμα ενός μόνο γεγονότος, όπως ένα τροχαίο ατύχημα ή μια φυσική καταστροφή. Αντίθετα, μπορεί να προκύπτει από την χρόνια έκθεση σε επιβλαβείς συνθήκες, όπως ο πόλεμος, οι εθισμοί, η σωματική ή η συναισθηματική κακοποίηση ή η συστηματική καταπίεση.

Πώς λειτουργεί το διαγενεακό τραύμα;

Συχνά, οι άνθρωποι που κουβαλούν το διαγενακό τραύμα δεν συνειδητοποιούν ότι κουβαλούν τις συναισθηματικές πληγές των προηγούμενων γενεών. Οι επιδράσεις αυτού του τραύματος συχνά δεν είναι προφανείς και εκδηλώνονται με συμπεριφορές, πεποιθήσεις και συναισθηματικές αντιδράσεις που συνεχίζουν μέσα στις γενιές. Αυτά τα μοτίβα μοιάζουν φυσιολογικό κομμάτι της οικογενειακής ζωής, αλλά στην πραγματικότητα, είναι ο βαθιά ριζωμένος ανεπίλυτος πόνος.

Οι γονείς που έχουν βιώσει ένα τραύμα συχνά μεταφέρουν τον πόνο τους στα παιδιά τους. Αυτό μπορεί να συμβεί μέσα από συμπεριφορές, μέσα από τον τρόπο διαπαιδαγώγησης, ακόμη και από την αλληλεπίδραση ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας. Για παράδειγμα, ένας γονιός που έχει μεγαλώσει σε ένα κακοποιητικό περιβάλλον μπορεί να έχει μάθει να καταπιέζει τα συναισθήματα του ή να αντιδρά επιθετικά όταν αντιμετωπίζει δυσκολίες. Αυτές οι εκμαθημένες συμπεριφορές περνούν στα παιδιά, ακόμη και αν τα παιδιά δεν έχουν βιώσει άμεσα το τραυματικό γεγονός. Με την πάροδο του χρόνου αυτά τα μοτίβα εδραιώνονται στη δυναμική της οικογένειας, διαιωνίζοντας τον κύκλο του πόνου και της δυσλειτουργίας.

Μερικές φορές, το τραύμα περνά από γενιά σε γενιά βιολογικά μέσα από μια διαδικασία που ονομάζεται επιγενετική. Αυτό είναι ένα νέο πεδίο έρευνας που εξερευνά πως το τραύμα μπορεί να αλλάξει την έκφραση των γονιδίων , και να επηρεάζει τις μελλοντικές γενιές. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ένα τραύμα επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα μας αντιδρά στο στρες και στις συναισθηματικές δυσκολίες.

Πώς περνά ο συναισθηματικός πόνος από γενιά σε γενιά;

Το διαγενεακό τραύμα είναι μια αλυσιδωτή αντίδραση. Το τραυματικό γεγονός ή η εμπειρία εμφανίζεται κάπου στο κέντρο, αλλά οι επιδράσεις μπορεί να συνεχιστούν αρκετά αργότερα.

Το διαγενεακό τραύμα μπορεί να έχει σχέση με παραδόσεις που περνούν από τη μια γενιά στην επόμενη. Μπορεί να περιλαμβάνουν παραδοσιακά φαγητά, συνήθειες, εορτασμούς, προς τιμή των προγόνων.

Οι ιστορίες που περνούν από τη μια γενιά στην άλλη παίζουν σημαντικό ρόλο στο διαγενεακό τραύμα. Οι απόγονοι εσωτερικεύουν αυτές τις ιστορίες, και έτσι γίνονται κομμάτι της προσωπικής τους ιστορίας και ταυτότητας.

Διαγενεακό τραύμα στις οικογένειες

Το διαγενεακό τραύμα στις οικογένειες δεν περιορίζεται σε ένα τραύμα που κληρονομείται από τους γονείς ή τους παππούδες. Μπορεί το τραυματικό γεγονός να έχει συμβεί πολλές γενιές πίσω. Βέβαια, επηρεάζει τα παιδιά και έτσι ο κύκλος συνεχίζεται.

Μερικές φορές οι δυσλειτουργικοί κύκλοι γίνονται κομμάτι του εαυτού μας και του τρόπου με τον οποίο κάνουμε τα πράγματα. Αυτό είναι ξεκάθαρο στην περίπτωση της γονεïκότητας. Συχνά επαναλαμβάνουμε μοτίβα και συμπεριφορές που έχουμε βιώσει μόνοι μας. Μερικές φορές αυτά τα μοτίβα είναι βοηθητικά και κάποιες άλλες όχι. Απλά υιοθετούμε έναν τρόπο για να κάνουμε τα πράγματα επειδή έτσι έχουμε μάθει.

Αν θέλουμε να προστατεύσουμε τις επόμενες γενιές από το διαγενεακό τραύμα και να σταματήσουμε αυτό τον κύκλο, είναι ανάγκη να δουλέψουμε για αυτό. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε για τις αποφάσεις μας, να σκεφτόμαστε γιατί κάνουμε πράγματα με συγκεκριμένο τρόπο, και να αλλάξουμε τα μοτίβα και τους κανόνες με τους οποίους έχουμε μεγαλώσει.

Πολιτισμικό διαγενεακό τραύμα

Το διαγενεακό τραύμα μπορεί να συμβεί μέσα στην οικογένεια, αλλά και στην ευρύτερη κοινωνία. Για παράδειγμα, συγκεκριμένες ομάδες ή κουλτούρες μπορεί να έχουν βιώσει ένα συλλογικό τραύμα.

Τα συλλογικά τραύματα προκύπτουν από γεγονότα που επηρεάζουν μια συγκεκριμένη κουλτούρα, φυλή, εθνικότητα όπως η σκλαβιά, η αναγκαστική μετανάστευση ή η γενοκτονία. Το συλλογικό τραύμα είναι ένα τραύμα που επηρεάζει μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων, πιθανόν και ολόκληρη την κοινωνία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι τρομοκρατικές επιθέσεις, η πανδημία του COVID.

Συμπτώματα του διαγενεακού τραύματος

Οι άνθρωποι που επηρεάζονται από το διαγενεακό τραύμα εμφανίζουν συμπτώματα παρόμοια με αυτά της διαταραχής μετατραυματικούς στρες (PTSD) και περιλαμβάνουν την εγρήγορση, το άγχος και την πεσμένη διάθεση. Ωστόσο, επειδή δεν έχουν βιώσει άμεσα το τραυματικό γεγονός, δεν έχουν αναδρομές ή παρεισφρύουσες αναμνήσεις. Αντίθετα, τα συμπτώματα του τραύματος κληρονομούνται γενετικά.

Επειδή το στρες συνδέεται με πολλά θέματα υγείας, το διαγενεακό τραύμα μπορεί να εκδηλώνεται με αυτοάνοσα νοσήματα, παθήσεις του καρδιαγγειακού ή πρώιμο θάνατο.

Αν έχετε συμπτώματα ενός διαγενεακού τραύματος, τότε η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει.

Σημάδια του διαγενεακού τραύματος

Είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κάποιος το διαγενεακό τραύμα, ειδικά όταν οι επιδράσεις του δεν είναι προφανείς και είναι βαθιά ενσωματωμένες στην οικογενειακή ζωή. Ωστόσο, από τη στιγμή που θα έχετε επίγνωση αυτών των συμπτωμάτων, μπορείτε να αρχίσετε να παρατηρείτε μοτίβα μέσα στην δική σας οικογένεια που να υποδηλώνουν την παρουσία ενός διαγενεακού τραύματος. Αυτά τα μοτίβα μπορεί να μην είναι προφανή αρχικά, αλλά με τον καιρό γίνονται ξεκάθαρα.

1. Επαναλαμβανόμενες οικογενειακές συγκρούσεις

Ένα από τα πιο γνωστά σημάδια του διαγενεακού τραύματος είναι οι συνεχείς συγκρούσεις μέσα στην οικογένεια. Αυτές οι διαφωνίες μπορεί να εμφανίζονται για ασήμαντα θέματα, αλλά κάτω από την επιφάνεια, προέρχονται από ανεπίλυτες συναισθηματικές πληγές. Τα μέλη της οικογένειας διαφωνούν για μικροπράγματα, αλλά η ρίζα του προβλήματος είναι ο συναισθηματικός πόνος που περνά από γενιά σε γενιά.

2. Δυσκολία στη συναισθηματική σύνδεση

Ένα άλλο σημάδι του διαγενεακού τραύματος είναι η συναισθηματική απόσταση ή η έλλειψη συναισθηματικής σύνδεσης ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας. Όταν ένα τραύμα δεν έχει επουλωθεί, τα μέλη της οικογένειας δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματα τους ή να συνδεθούν σε βαθύτερο συναισθηματικό επίπεδο. Αυτό μπορεί να οδηγεί στην αίσθηση απομόνωσης και αποσύνδεσης, ακόμη και αν υπάρχει αγάπη ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας. Η συναισθηματική απομόνωση μπορεί να είναι ένας προστατευτικός μηχανισμός που να βοηθά τα μέλη της οικογένειας να αποφεύγουν να αντιμετωπίσουν τα επώδυνα συναισθήματα.

3. Μη υγιείς μηχανισμοί αντιμετώπισης

Αν παρατηρήσετε να υπάρχουν μη υγιείς μηχανισμοί αντιμετώπισης μέσα στην οικογένεια, όπως το αλκοόλ, οι εθισμοί ή τα θέματα θυμού, αυτό μπορεί να είναι ένα σημάδι διαγενεακού τραύματος. Αυτοί οι μηχανισμοί συνήθως αποτελούν μια διαφυγή από το συναισθηματικό πόνο. Αυτές οι συμπεριφορές μπορεί να προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση, αλλά ουσιαστικά διαιωνίζουν τον κύκλο του τραύματος, και έτσι είναι πιο δύσκολη η επούλωση.

4. Ανομολόγητος πόνος και συναισθηματικό μούδιασμα

Μερικές φορές, ο πόνος του διαγενεακού τραύματος δεν εκφράζεται λεκτικά αλλά εκδηλώνεται με μια γενικότερη αίσθηση συναισθηματικού μουδιάσματος. Τα μέλη της οικογένειας μπορεί να νιώθουν θλιμμένα, ανήσυχα, αλλά δεν μπορούν να καταλάβουν το γιατί. Αυτός ο ανομολόγητος πόνος μπορεί να δημιουργεί μια ατμόσφαιρα έντασης στην οικογένεια, έτσι είναι πιο δύσκολο να σπάσει ο κύκλος του τραύματος.

Οι επιδράσεις του διαγενεακού τραύματος στην ψυχική υγεία

Το διαγενεακό τραύμα μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στην ψυχική υγεία. Οι συναισθηματικές πληγές περνούν από γενιά σε γενιά και προκαλούν θέματα όπως το άγχος, η κατάθλιψη, οι εθισμοί και άλλα θέματα ψυχικής υγείας. Αυτές οι επιδράσεις είναι μακροχρόνιες και μπορεί να συνεχίζουν να επηρεάζουν τη ζωή των ανθρώπων αν δεν αντιμετωπιστούν. Κάποιες από τις πιο συχνές επιδράσεις του διαγενεακού τραύματος στην ψυχική υγεία περιλαμβάνουν:

1. Άγχος και κατάθλιψη: οι συναισθηματικές πληγές του διαγενεακού τραύματος μπορεί να οδηγούν σε επίμονο άγχος και κατάθλιψη. Τα άτομα νιώθουν συνέχεια ανήσυχα, ακόμη και όταν δεν υπάρχει λόγος. Το συναισθηματικό φορτίο του ανεπίλυτου τραύματος μπορεί να είναι βαρύ για το μυαλό, και να είναι δύσκολο να βρει κάποιος ηρεμία και γαλήνη. Η κατάθλιψη προκύπτει από την αίσθηση της απελπισίας όταν κάποιος νιώθει κολλημένος στα μοτίβα του παρελθόντος.
2. Εθισμοί: οι εθισμοί είναι μια εκμαθημένη συμπεριφορά που περνά από γενιά σε γενιά. Όταν ένας γονιός παλεύει με έναν εθισμό, τα παιδιά μαθαίνουν να διαχειρίζονται το δικό τους συναισθηματικό πόνο με τον ίδιο τρόπο. Αυτό μπορεί να οδηγεί σε συμπεριφορές εθισμού που γίνονται ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο μέσα στην οικογένεια. Οι εθισμοί είναι ένας τρόπος να μουδιάζει ο συναισθηματικός πόνος του τραύματος, αλλά ουσιαστικά μόνο επιδεινώνει τον κύκλο του τραύματος.
3. Θέματα προσκόλλησης: το διαγενεακό τραύμα μπορεί να οδηγεί σε θέματα προσκόλλησης, όπου τα άτομα δυσκολεύονται να δημιουργήσουν ασφαλείς και υγιείς σχέσεις. Οι συναισθηματικές πληγές περνούν από την μια γενιά στην άλλη και προκαλούν συναισθήματα ανασφάλειας, φόβου της εγκατάλειψης, θέματα εμπιστοσύνης. Αυτά τα θέματα προσκόλλησης, μπορεί να κάνουν δύσκολη τη δημιουργία δυνατών, υποστηρικτικών σχέσεων.
4. Συναισθηματική απορύθμιση: οι άνθρωποι που επηρεάζονται από ένα διαγενεακό τραύμα συχνά δυσκολεύονται να ελέγξουν τα συναισθήματα τους. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τα ξεσπάσματα, το συναισθηματικό μούδιασμα, ή τη δυσκολία στην επεξεργασία των συναισθημάτων με υγιή τρόπο.

Επούλωση από το διαγενεακό τραύμα

Για να σπάσετε τον κύκλο του τραύματος χρειάζεται δέσμευση, αυτεπίγνωση, αυτοσυμπόνια. Πρέπει να είστε πρόθυμοι να επεξεργαστείτε τα επώδυνα συναισθήματα και να αντιμετωπίσετε τα ανεπίλυτα τραύματα του παρελθόντος.

Καθώς το ταξίδι της επούλωσης μπορεί να είναι δύσκολο, είναι μεταμορφωτικό και θα σας χαρίσει ελευθερία, ηρεμία, και συναισθηματική ευεξία. Τα βήματα που μπορείτε να κάνετε είναι τα εξής:

1. Αναγνωρίστε τα μοτίβα: το πρώτο βήμα για την επούλωση του διαγενεακού τραύματος είναι να αναγνωρίσετε τα μοτίβα συμπεριφοράς και συναισθηματικής αντίδρασης που περνούν από γενιά σε γενιά. Αυτό απαιτεί να δείτε το ιστορικό της οικογένειας σας και να είστε ειλικρινείς με τα τραύματα. Όταν αναγνωρίσετε αυτά τα μοτίβα, μπορείτε να αναλάβετε την ευθύνη της δικής σας επούλωσης και να προσπαθήσετε συνειδητά να σπάσετε αυτό τον κύκλο.
2. Ξεκινήστε ψυχοθεραπεία: ένα από τα πιο σημαντικά βήματα για την επούλωση είναι να ζητήσετε βοήθεια. Η ψυχοθεραπεία παρέχει ένα ασφαλές περιβάλλον για να εξερευνήσετε το συναισθηματικό σας πόνο και να μάθετε υγιείς τρόπους αντιμετώπισης. Το EMDR είναι πολύ βοηθητικό για την επεξεργασία του τραύματος.
3. Ανάπτυξη υγιών στρατηγικών αντιμετώπισης: είναι ζωτικής σημασίας να μάθετε υγιείς τρόπους αντιμετώπισης του στρες και των συναισθημάτων. Οι τεχνικές όπως η ενσυνειδητότητα, ο διαλογισμός, και η γιόγκα θα σας βοηθήσουν να ελέγξετε τα συναισθήματα σας.
4. Δημιουργήστε νέα μοτίβα στην οικογένεια: μια από τις πιο σημαντικές πτυχές της επούλωσης του διαγενεακού τραύματος είναι η ευκαιρία να δημιουργήσετε νέα μοτίβα στην οικογένεια. Σπάζοντας τα δυσλειτουργικά μοτίβα, μπορείτε να δημιουργήσετε ένα πιο υγιές περιβάλλον για τον εαυτό σας και την οικογένεια σας. για παράδειγμα, μπορείτε να θέσετε όρια, να επικοινωνείτε πιο αποτελεσματικά, να έχετε πιο δυνατές σχέσεις.