Διαταραχές άγχους: αιτίες, συμπτώματα, αντιμετώπιση

Διαταραχές Άγχους

Το άγχος είναι μια πραγματικότητα για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Το άγχος μπορεί να προκαλέσει ταχυκαρδία, να μην σας αφήνει να ηρεμήσετε γιατί οι σκέψεις σας τρέχουν. Μπορεί να μην σας αφήνει να κοιμηθείτε το βράδυ ή να νιώθετε ένα κόμπο στο στομάχι σας το πρωί που ξυπνάτε. Το άγχος είναι ένα φυσιολογικό κομμάτι της ανθρώπινης ύπαρξής μας, και μπορεί να νιώθουμε άγχος για καλά και άσχημα πράγματα.

Το άγχος είναι στην πραγματικότητα μια χρήσιμη, βασική ανθρώπινη απόκριση που είναι υπεύθυνη για την επιβίωση μας. Είναι ένα σύστημα συναγερμού που μας προειδοποιεί για κινδύνους και απειλές. Μας δίνει κίνητρο και ενέργεια ώστε να είμαστε αποδοτικοί.

Η ανησυχία, η νευρικότητα και το άγχος είναι απόλυτα φυσιολογικά όταν αντιμετωπίζετε αλλαγές και προκλήσεις στη ζωή σας όπως μια νέα δουλειά, μια νέα σχέση ή μια μετακόμιση. Κάποιοι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στο άγχος από ότι άλλοι.

Συνήθως αυτό το συναίσθημα απομακρύνεται όταν ένα πρόβλημα λύνεται ή όταν περάσει μια ψυχοπιεστική κατάσταση. Το άγχος της καθημερινότητας είναι δυσάρεστο αλλά προσωρινό.

Για τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν κάποια αγχώδη διαταραχή, η κατάσταση είναι πιο πολύπλοκη. Η νευρικότητα, η ανησυχία ή ο φόβος είναι επίμονος και μπορεί να παρεμβαίνει στην καθημερινότητά σας.

Οι διαταραχές άγχους μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία.

Διαταραχή γενικευμένου άγχους

Οι άνθρωποι με διαταραχή γενικευμένου άγχους, την πιο συχνή διαταραχή άγχους, νιώθουν υπερβολικά ανήσυχοι τις περισσότερες ημέρες, για χρονικό διάστημα έξι μηνών ή περισσότερο. Αυτές οι ανησυχίες δυσκολεύουν τις σχέσεις, τις φιλίες, τη δουλειά και μπορεί μερικές φορές να οδηγούν τους ανθρώπους στην κοινωνική απομόνωση.

Διαταραχή πανικού και κρίσεις πανικού

Η κρίση πανικού είναι ένα επεισόδιο υπερβολικού φόβου που συμβαίνει ξαφνικά και κορυφώνεται γρήγορα. Οι κρίσεις πανικού συχνά προκαλούν τρέμουλο, εφίδρωση, ταχυκαρδία. Οι κρίσεις μπορεί να εμφανιστούν χωρίς προειδοποίηση ή να οφείλονται σε κάτι που το άτομο ήδη φοβάται. Οι άνθρωποι με διαταραχή πανικού βιώνουν επαναλαμβανόμενες κρίσεις και μπορεί να ξοδεύουν πολύ χρόνο στο να ανησυχούν για την επόμενη κρίση.

Διαταραχή κοινωνικού άγχους

Οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν νευρικότητα όταν συναντούν νέους ανθρώπους ή όταν μιλούν δημόσια. Αλλά τα άτομα με κοινωνικό άγχος (ή κοινωνική φοβία) νιώθουν έντονη ανησυχία για κοινωνικές εκδηλώσεις και πολλές φορές τις αποφεύγουν λόγω του φόβου τους.

Φοβίες

Η "φοβία" είναι σοβαρός και έντονος φόβος για ένα πράγμα ή μια κατάσταση που γενικά είναι ασφαλής και δεν έχει κινδύνους. Οι φοβίες μπορεί να διαρκούν χρόνια και να προκαλούν πολύ έντονες αντιδράσεις όπως η ναυτία, η ζαλάδα, η εφίδρωση και η ταχυκαρδία. Μερικές συχνές φοβίες περιλαμβάνουν την υψοφοβία, την φοβία για τα αεροπλάνα, την φοβία για τα φίδια ή τις αράχνες. Η αγοραφοβία είναι ο φόβος για μέρη με συνωστισμό, ο  φόβος να αφήσετε το σπίτι σας ή να μπείτε σε λεωφορείο, τρένο ή άλλο μέσο μαζικής μεταφοράς.

Άγχος αποχωρισμού

Αυτή είναι η πιο συχνή μορφή άγχους στα παιδιά, αλλά μπορεί οι ενήλικες και οι έφηβοι να αντιμετωπίζουν άγχος αποχωρισμού. Οι άνθρωποι με άγχος αποχωρισμού φοβούνται να απομακρυνθούν από τα αγαπημένα τους πρόσωπα και  ανησυχούν ότι κάτι φοβερό θα συμβεί στην οικογένειά τους ή τους φίλους τους όταν τους αποχωριστούν. Το άγχος αποχωρισμού μπορεί να προκαλέσει εφιάλτες και σωματικά συμπτώματα όπως ο πονοκέφαλος και ο πόνος στο στομάχι.

Επιλεκτική αλαλία

Οι άνθρωποι με επιλεκτική αλαλία δεν μπορούν να μιλήσουν σε δημόσιες καταστάσεις όπως η δουλειά ή το σχολείο, ακόμη και αν μιλούν κανονικά στο σπίτι τους ή με τους ανθρώπους που γνωρίζουν και με τους οποίους νιώθουν άνετα.

Αιτίες άγχους

Το άγχος είναι συνδυασμός πολλών παραγόντων, γενετικών, περιβαλλοντικών και εμπειριών.

Γενετικοί παράγοντες

Οι διαταραχές άγχους είναι γνωστό ότι διατρέχουν οικογένειες, όπως και άλλες διαταραχές όπως ο διαβήτης, η κατάθλιψη και τα αυτοάνοσα νοσήματα.

Χημεία του εγκεφάλου

Οι νευροδιαβιβαστές όπως η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη παίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της διάθεσης. Οι ανισορροπίες ή οι αλλαγές στα επίπεδα τους συνδέονται με το άγχος και την κατάθλιψη.

Ψυχικά τραύματα

Οι αρνητικές ή οι τραυματικές εμπειρίες όπως η κακοποίηση, το διαζύγιο ή άλλες καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές άγχους.

Προσωπικότητα και πρότυπα γονέων

Οι άνθρωποι που είναι φυσικά πιο συνεσταλμένοι ή ντροπαλοί έχουν υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν κάποια διαταραχή άγχους, όπως και όσοι μεγαλώνουν με γονείς με αγχώδη χαρακτηριστικά.

Συμπτώματα άγχους

Επειδή όλοι βιώνουμε στρες κάποιες φορές, μπορεί να είναι δύσκολο να γνωρίζετε αν έχετε κάποια διαταραχή άγχους. Τα συμπτώματα του άγχους διαφέρουν σε κάθε άνθρωπο. Αλλά ένα κοινό χαρακτηριστικό για όλες τις διαταραχές άγχους είναι ένα επίμονο συναίσθημα ανησυχίας ή φόβου για καταστάσεις που τυπικά δεν είναι απειλητικές. Κάποια κοινά συναισθηματικά ή φυσιολογικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• ευερεθιστότητα
• ανησυχία
• εγρήγορση
• νιώθετε ότι έρχεται μια επικείμενη καταστροφή

Το άγχος προκαλεί επίσης πολλά σωματικά συμπτώματα, κάτι που δεν αποτελεί έκπληξη για πολλούς ανθρώπους. Κάποια σωματικά συμπτώματα είναι τόσο έντονα που οι άνθρωποι κάνουν πολλές εξετάσεις για να βρουν την αιτία. Κάποια από τα σωματικά συμπτώματα του άγχους περιλαμβάνουν:

• Δυσκολία να αποκοιμηθείτε ή να μείνετε κοιμισμένοι
• Αίσθημα παλμών
• Ναυτία
• Τρέμουλο
• Πονοκέφαλος
• Κόπωση
• Διάρροια
• Συχνοουρία
• Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα χέρια, στα πόδια, στο κεφάλι, στο λαιμό ή στο πρόσωπο
• Δυσκολία στην αναπνοή

Διάγνωση και αντιμετώπιση διαταραχών άγχους

Το πρώτο βήμα για να μπορέσετε να σιγουρευτείτε αν αντιμετωπίζετε κάποια διαταραχή άγχους είναι να μιλήσετε με το γιατρό σας και να αποκλείσετε οποιοδήποτε άλλο νόσημα που θα μπορούσε να προκαλέσει τα συγκεκριμένα συμπτώματα. Στη συνέχεια ο ψυχοθεραπευτής θα διαγνώσει την διαταραχή άγχους και μαζί θα σχεδιάσετε το θεραπευτικό σας πλάνο. Δυστυχώς πολλοί άνθρωποι που αντιμετωπίζουν κάποια διαταραχή άγχους δεν ζητούν βοήθεια. Δεν συνειδητοποιούν ότι έχουν κάποιο θέμα το οποίο χρειάζεται κατάλληλη φροντίδα και θεραπεία.

Αν και κάθε διαταραχή άγχους έχει μοναδικά χαρακτηριστικά, οι περισσότεροι άνθρωποι ανταποκρίνονται καλά στην ψυχοθεραπεία και στην φαρμακευτική αγωγή. Η ψυχοθεραπεία βοηθά το άτομο να αναγνωρίσει τα μοτίβα σκέψης και να τα αντικαταστήσει με πιο θετικά, να μάθει να αντιδρά διαφορετικά και να ελέγχει το άγχος του. Η φαρμακευτική αγωγή δεν θεραπεύει την διαταραχή άγχους, αλλά βοηθά σημαντικά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Οι πιο γνωστές κατηγορίες φαρμάκων που χορηγούνται για την θεραπεία του άγχους είναι τα αγχολυτικά (για βραχεία χρήση) και τα αντικαταθλιπτικά. Οι β-αναστολείς χρησιμοποιούνται για νοσήματα του καρδιαγγειακού, αλλά μερικές φορές χορηγούνται για τον έλεγχο των σωματικών συμπτωμάτων του άγχους.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να καταπολεμήσετε τα συμπτώματα των διαταραχών άγχους και να ενισχύσετε την θεραπεία σας. Οι τεχνικές διαχείρισης του άγχους και ο διαλογισμός είναι πολύ βοηθητικά. Οι ομάδες υποστήριξης σας δίνουν την ευκαιρία να μοιραστείτε τις εμπειρίες σας και τις στρατηγικές αντιμετώπισης με ανθρώπους με παρόμοια θέματα. Μπορείτε να μάθετε περισσότερα για την διαταραχή σας και να βοηθήσετε την οικογένεια και τους φίλους σας να κατανοήσουν καλύτερα όσα νιώθετε. Ακολουθήστε μια ισορροπημένη διατροφή και βάλτε την άσκηση στη ζωή σας ώστε να ανακουφιστείτε από τα συμπτώματα.