Διχασμένη προσωπικότητα

Διχασμένη προσωπικότητα

Από το κοινό συχνά χρησιμοποιείται ο όρος "διχασμένη προσωπικότητα" ή "διπολική προσωπικότητα", ωστόσο ο σωστός σύγχρονος ψυχιατρικός όρος είναι "αποσυνδετική διαταραχή της προσωπικότητας" (πολλαπλή προσωπικότητα). Το κύριο χαρακτηριστικό της διαταραχής είναι ότι ένα άτομο μπορεί να έχει δύο ή περισσότερες προσωπικότητες (συνήθως υπάρχουν 5-10 διαφορετικές ταυτότητες). Η πιο γνωστή διχασμένη προσωπικότητα είναι ο "Δόκτωρ Τζέκιλ και ο κύριος Χάιντ", από το ομώνυμο μυθιστόρημα του σκωτσέζου R.L.Stevenson.

Τι είναι η διχασμένη προσωπικότητα;

Η αποσυνδετική διαταραχή της προσωπικότητας, είναι μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη τουλάχιστον δύο διαφορετικών προσωπικοτήτων που ελέγχουν εναλλάξ τη συμπεριφορά ενός ατόμου, και συνοδεύονται από την εξασθένηση της μνήμης όσον αφορά σημαντικές πληροφορίες (αυτά τα συμπτώματα δεν έχουν σχέση με εθισμό σε ουσίες, επιληψία και άλλες ιατρικές/οργανικές καταστάσεις). Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν προβλήματα στη συγκέντρωση, απόσπαση της προσοχής, και αφηρημάδα. Η διάγνωση της διαταραχής είναι συχνά δύσκολη καθώς μπορεί να συνυπάρχει και με άλλες ψυχικές διαταραχές.

Οι αλλαγές στην προσωπικότητα συμβαίνουν αυθόρμητα και ακούσια, και η καθεμία λειτουργεί αυτόνομα και ανεξάρτητα από τις άλλες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η διασχιστική διαταραχή ταυτότητας είναι αποτέλεσμα ενός σοβαρού ψυχολογικού τραύματος στην παιδική ηλικία, συνήθως η επαναλαμβανόμενη σωματική, σεξουαλική ή συναισθηματική κακοποίηση.

Η αποσυνδετική διαταραχή της προσωπικότητας σύμφωνα με τις μελέτες σπάνια υποχωρεί μόνη της. Τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλλουν με την πάροδο του χρόνου. Γενικά, η πρόγνωση δεν είναι καλή, ειδικά για όσους έχουν και άλλες ψυχικές διαταραχές. Υπάρχουν λίγα δεδομένα για την συχνότητα της διαταραχής. Η συχνότητα παρουσιάζει μια σημαντική αύξηση στο δεύτερο μισό του 20^ου αιώνα.

Σημειώνουμε εδώ πως το κοινό συχνά χρησιμοποιεί πολλές φορές τον όρο "διπολικός" με την έννοια της εναλλαγής θέσεων και απόψεων, αλλά αυτό δεν έχει καμία σχέση είτε με το σύνδρομο διχασμένης προσωπικότητας ή τη διπολική διαταραχή. Η διπολική διαταραχή (ή αλλιώς μανιοκατάθλιψη) είναι μία διαταραχή της διάθεσης, με εναλλασσόμενα καταθλιπτικά και μανιακά επεισόδια που αφορούν την ίδια προσωπικότητα, ενώ ο άνθρωπος εμφανίζει διαφορετικές συναισθηματικές φάσεις (κατάθλιψη ή μανία/υπερδραστηριότητα), έχοντας πλήρη επίγνωση για αυτές τις διαφορετικές συναισθηματικές φάσεις.

Πόσο συχνή είναι η διασχιστική διαταραχή ταυτότητας;

Είναι μια πολύ σπάνια διαταραχή, καθώς επηρεάζει το 0,01% του πληθυσμού. Μπορεί να συμβεί σε κάθε ηλικία. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν την διαταραχή.

Ποιες είναι οι αιτίες της αποσυνδετικής διαταραχής της προσωπικότητας;

Η διαταραχή είναι συνήθως αποτέλεσμα ενός ψυχοτραυματικού γεγονότος, όπως της σεξουαλικής ή σωματικής κακοποίησης στην παιδική ηλικία. Βέβαια, μερικές φορές μπορεί να είναι αντίδραση σε μια φυσική καταστροφή ή άλλα τραυματικά γεγονότα. Η διαταραχή είναι ουσιαστικά ένας ασυνείδητος ψυχολογικός αμυντικός μηχανισμός, ένας τρόπος με τον οποίο κάποιος απομακρύνει και αποσπά τον εαυτό του από το τραύμα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αποσυνδετικής διαταραχής της προσωπικότητας;

Τα συμπτώματα της διαταραχής δεν είναι ξεκάθαρα. Γενικά, το ιστορικό κακοποίησης έχει στενή σχέση με την διασχιστική διαταραχή ταυτότητας και τα συμπτώματα περιλαμβάνουν κενά μνήμης, συχνά ψέματα, κάποιοι ξένοι αναγνωρίζουν το άτομο ως γνωστό τους, ο ασθενής νιώθει ότι δεν είναι ένα άτομο, ίσως να έχει κάποια άλλη ψυχική διαταραχή όπως το μετατραυματικό στρες, η οριακή διαταραχή προσωπικότητας (ΟΔΠ) και άλλες διαταραχές προσωπικότητας. Η ψυχοθεραπεία αποτελεί την κύρια θεραπεία για την διασχιστική διαταραχή ταυτότητας και συνήθως βοηθά τα άτομα να βελτιώνουν τις σχέσεις τους με τους άλλους, να προλαμβάνουν τις κρίσεις και να βιώνουν συναισθήματα με τα οποία νιώθουν άβολα.

Ένα άτομο με την συγκεκριμένη διαταραχή έχει δύο ή περισσότερες ταυτότητες. Η κύρια ταυτότητα είναι η συνήθης προσωπικότητα του ατόμου. Οι υπόλοιπες είναι οι εναλλακτικές ταυτότητες του ατόμου. Μερικοί άνθρωποι που έχουν την διαταραχή έχουν μέχρι 100 εναλλακτικές προσωπικότητες.

Φυσικά, κάθε προσωπικότητα μπορεί να διαφέρει πολύ από την άλλη. Η κάθε ταυτότητα μπορεί να έχει διαφορετικό φύλο, εθνικότητα, ενδιαφέροντα και τρόπο αλληλεπίδρασης με τους άλλους.

Συχνά συμπτώματα της διαταραχής είναι το άγχος, οι ψευδαισθήσεις, η κατάθλιψη, η απώλεια μνήμης, οι αυτοκτονικές σκέψεις και οι αυτοτραυματισμοί.

Ποια είναι η θεραπεία για την αποσυνδετική διαταραχή της προσωπικότητας;

Το σύνδρομο της διχασμένης προσωπικότητας είναι μια ψυχική διαταραχή στην οποία ένα άτομο έχει πολλαπλές, διαφορετικές προσωπικότητες, οι οποίες ελέγχουν τη συμπεριφορά του ατόμου σε διαφορετικές στιγμές και μπορεί να προκαλούν συμπτώματα όπως η κατάθλιψη, το άγχος, οι ψευδαισθήσεις και τα κενά μνήμης. Τα άτομα με αποσυνδετική διαταραχή της προσωπικότητας που έχουν σοβαρά τραύματα από την παιδική τους ηλικία, συνήθως χτίζουν τοίχους για να προστατεύουν τον εαυτό τους από τις επώδυνες αναμνήσεις. Η κύρια αιτία της διαταραχής είναι τα ψυχικά τραύματα για αυτό και η ψυχοθεραπεία και το EMDR είναι πολύ βοηθητικά. Η ψυχοθεραπεία για τους ανθρώπους με διχασμένη προσωπικότητα είναι πολύ σημαντική έτσι ώστε οι ασθενείς να μπορούν να ελέγχουν τις συμπεριφορές τους και έτσι να μειώνουν την συχνότητα των αλλαγών προσωπικότητας. Επίσης,  τα άτομα με την διαταραχή είναι ανάγκη να έχουν ένα ισχυρό υποστηρικτικό σύστημα, έναν έμπειρο ψυχοθεραπευτή, μέλη της οικογένειας και φίλους.

Κάποια φάρμακα βοηθούν στην ανακούφιση συγκεκριμένων συμπτωμάτων της διαταραχής, όπως η κατάθλιψη ή το άγχος. Αλλά η πιο αποτελεσματική θεραπεία είναι η ψυχοθεραπεία. Ένας έμπειρος ψυχοθεραπευτής μπορεί να καθοδηγήσει το ασθενή.

Η ψυχοθεραπεία επικεντρώνεται:

• Στην αναγνώριση και στην επεξεργασία των ψυχικών τραυμάτων ή της κακοποίησης.
• Στην διαχείριση των ξαφνικών αλλαγών στη συμπεριφορά.
• Στη συγχώνευση των διαφορετικών ταυτοτήτων σε μια ταυτότητα.

Μερικοί ψυχοθεραπευτές ίσως να προτείνουν την υπνοθεραπεία σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία. Η υπνοθεραπεία είναι μια μορφή καθοδηγούμενου διαλογισμού. Βοηθά τους ανθρώπους να ανακτήσουν τις καταπιεσμένες αναμνήσεις.

Δεν υπάρχει τρόπος για την πρόληψη της διαταραχής. Η πρώιμη αναγνώριση των συμπτωμάτων και η αναζήτηση θεραπείας συμβάλλει στην διαχείριση των συμπτωμάτων. Οι γονείς , οι φροντιστές και οι δάσκαλοι των παιδιών καλό είναι να αναγνωρίζουν αυτά τα σημάδια στα μικρά παιδιά. Η κατάλληλη θεραπεία μετά από ένα τραύμα ίσως να αποτρέπει την εξέλιξη της διαταραχής.

Με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας οι ασθενείς μπορούν να αναγνωρίζουν τις πολλαπλές προσωπικότητες και τις αιτίες που προκαλούναλλαγές στην προσωπικότητα ή στην ταυτότητα. Για παράδειγμα, κοινές αιτίες είναι το άγχος και ο εθισμός σε ουσίες. Η αντιμετώπιση του στρες και η αποφυγή του αλκοόλ μπορεί να μειώνουν τις εναλλαγές στην προσωπικότητα.

Όπως συμβαίνει και με άλλες ψυχικές διαταραχές (πχ κατάθλιψη), όταν κάποιος έχει ένα μέλος της οικογένειας με την διαταραχή, τότε λόγω κληρονομικότητας έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσει τη νόσο, και αυτό υποδεικνύει την πιθανή ευαλωτότητα στην διαταραχή. Τα συμπτώματα της διαταραχής επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό της ποιότητα ζωής των ασθενών για αυτό η δουλειά που κάνουν με τον εαυτό τους θα πρέπει να είναι συστηματική και συνεχής.