Ένα ψυχικό τραύμα μπορεί να προκαλέσει εφιάλτες και νυχτερινούς τρόμους

Εφιάλτες και νυχτερινοί τρόμοι

Είναι τρομακτικοί, στενάχωροι, προκαλούν αναστάτωση και συμβαίνουν όταν εσείς θέλετε να χαλαρώσετε και να αναζωογονήσετε το σώμα και τον εγκέφαλοhttps://www.therapia.gr/ptsd-metatraumatiko-stress/ σας: είναι οι εφιάλτες που σας ακολουθούν μετά από μια τραυματική εμπειρία. Υπολογίζεται ότι το 3-7% του πληθυσμού, αντιμετωπίζει προβλήματα με τους εφιάλτες.

Οι εφιάλτες είναι ακόμα πιο συχνοί μεταξύ των ανθρώπων που έχουν βιώσει ένα τραυματικό γεγονός. Οι εφιάλτες μπορεί να είναι πολύ τρομακτικοί και να επηρεάζουν αρνητικά τον ύπνο ενός ατόμου. Συχνά ένας βραδινός εφιάλτης μας ακολουθεί την επόμενη ημέρα, καθώς επηρεάζει τα συναισθήματά μας και συνεπώς και τη λειτουργικότητά μας. Μπορεί μέσα σε ένα εφιάλτη κάποιος να ξαναζεί ένα τραυματικό γεγονός, και για αυτό το λόγο η σκέψη ότι θα κοιμηθεί μπορεί να του προκαλεί έντονο άγχος. Όμως όσο λιγότερο κοιμάται ένα άτομο τόσο πιο δύσκολο είναι για τον εγκέφαλο να αναζωογονηθεί και επεξεργαστεί ένα τραυματικό γεγονός ώστε να το ξεπεράσει. Επιπλέον η μεγαλύτερη κούραση κάνει πιο δύσκολη την επόμενη ημέρα και θέτει τις βάσεις για ακόμη μία άσχημη ημέρα, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο.

Η λειτουργία των ονείρων

Τα όνειρα παίζουν σημαντικό ρόλο στην επεξεργασία γεγονότων, συναισθημάτων, στη μνήμη, τη μάθηση και την επεξεργασία των γεγονότων της ημέρας. Σύμφωνα με ορισμένες θεωρίες, η λειτουργία των ονείρων είναι να επιτρέπει στον εγκέφαλο να επεξεργάζεται πληροφορία και να δημιουργεί πιο αποτελεσματικές συνδέσεις με το συνειδητό κομμάτι του. Με άλλα λόγια, κατά τη διάρκεια του ύπνου ο εγκέφαλος επεξεργάζεται πληροφορίες που έχει συλλέξει μέσα στην ημέρα, ώστε να τις οργανώσει και να τις νοηματοδοτήσει.

Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι τα όνειρα αποτελούν και ένα τρόπο του εγκεφάλου να επεξεργαστεί ένα ψυχικό τραύμα και πως τα όνειρα συχνά βασίζονται στο συναίσθημα που επικράτησε κατά την εξέλιξη του τραυματικού γεγονότος (ή από την όποια καθημερινή εμπειρία μας). Αυτό είναι πολύ σημαντικό για τη διαδικασία της επούλωσης του τραύματος, αλλά μπορεί να προκαλέσει προβλήματα όταν οι εφιάλτες ενός ατόμου παρεμβαίνουν στον ύπνο του και στην λειτουργική του ικανότητα καθημερινά. Οι άνθρωποι με διάγνωση μετατραυματικού στρες έχουν σημαντικό υψηλότερο κίνδυνο για την εμφάνιση προβλημάτων στον ύπνο, και σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90% βλέπουν εφιάλτες.

Τι μπορεί να προκαλέσει εφιάλτες;

Οι εφιάλτες είναι πολύ συχνοί και πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι το 75% των ονείρων είναι αρνητικά. Τα όνειρα θεωρείται ότι προέρχονται από πρόσφατα αυτοβιογραφικά επεισόδια που έχουν “υφανθεί”με παλιές αναμνήσεις.Οι εφιάλτες όμως είναι όνειρα που προκαλούν έντονη δυσάρεστη συναισθηματική απόκριση και βασίζονται σε φόβους μας ή δυσάρεστα βιώματα.Το περιεχόμενο ενός εφιάλτη μπορεί να ποικίλλει σημαντικά, και ίσως να περιλαμβάνει επώδυνες αναμνήσεις, ρεαλιστικά σενάρια που προκαλούν φόβο, ή φανταστικές σκηνές με τέρατα και φαντάσματα.

Η θεματολογία των εφιαλτών λοιπών ποικίλει σε μεγάλο βαθμό, και ίσως να αποτελούν για τους ανθρώπους ένα τρόπο να συνειδητοποιήσουν και να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους και το τραύμα τους. Ωστόσο, μερικοί παράγοντες που εντείνουν τους εφιάλτες, περιλαμβάνουν:

• Οι αρνητικές σκέψεις πριν τον ύπνο
• Το στρες και το ψυχικό τραύμα
• Η εξουθένωση και οι αρρώστιες
• Η κατανάλωση φαγητού πριν τον ύπνο
• Η παρακολούθηση ταινιών ή το διάβασμα βιβλίων τρόμου πριν τον ύπνο
• Η φαρμακευτική αγωγή, οι εξαρτησιογόνες ουσίες
• Η κοινωνική απομόνωση

Εφιάλτες και τραύμα

Οι εφιάλτες προκύπτουν από έναν αριθμό λόγων- το στρες, την ανησυχία, τον ακανόνιστο ύπνο, τη φαρμακευτική αγωγή, τις ψυχικές διαταραχές- αλλά ο πιο μελετημένος λόγος είναι η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD). Οι εφιάλτες είναι συχνοί για τους ανθρώπους με μετατραυματικό στρες και στην πραγματικότητα αποτελούν ένα από τα κριτήρια για τη διάγνωση της διαταραχής. Βέβαια δεν είναι μόνο οι εφιάλτες κοινοί στους ανθρώπους με PTSD, αλλά είναι πιο συχνοί, καθώς μπορεί να συμβαίνουν αρκετές φορές την εβδομάδα.

Οι εφιάλτες που οφείλονται σε μετατραυματικό σοκ συχνά περιλαμβάνουν στοιχεία από το τραύμα.

Περίπου οι μισοί άνθρωποι που έχουν εφιάλτες μετά από ένα τραυματικό γεγονός έχουν εφιάλτες στους οποίους επαναλαμβάνεται το τραύμα.

Έτσι τα άτομα με PTSD νιώθουν ότι το τραύμα επαναλαμβάνεται.Στους μετατραυματικούς εφιάλτες, η περιοχή του εγκέφαλου που ρυθμίζει την απόκριση στο φόβο (συμπεριλαμβανομένης της αμυγδαλής)είναι υπερδραστήρια ή υπερβολικά ευαίσθητη. Οι μετατραυματικοί εφιάλτες και οι “αναδρομές” στο παρελθόν κατά τη διάρκεια της ημέρας που έχουν τα άτομα που υποφέρουν από PTSD, δεν διαφέρουν πολύ από το γενικευμένο στρες που βιώνουν οι άνθρωποι που έχουν εφιάλτες.

Εφιάλτες και Νυχτερινοί τρόμοι

Οι εφιάλτες είναι πιο συχνοί στα παιδιά σε σχέση με τους ενήλικες, ειδικά αυτά που βρίσκονται στη ηλικία των 3 και των 6 ετών. Αυτό συμβαίνει γιατί τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα στο φόβο από ότι οι ενήλικες και οι εφιάλτες αντανακλούν εν μέρει αυτή την ευαισθησία. Στα παιδιά και τους εφήβους, οι εφιάλτες μπορεί να προκαλούν ιδιαίτερη αναστάτωση επειδή δεν μπορούν να καταλάβουν ότι δεν είναι αληθινοί ή ότι οι σκηνές που ονειρεύονται δεν θα συμβούν.

Οι εφιάλτες συχνά συγχέονται με τους νυχτερινούς τρόμους, ένα φαινόμενο που είναι πιο συχνό στα παιδιά από ότι στους ενήλικες και συχνά πιο δραματικό.

Οι νυχτερινοί τρόμοι δεν αποτελούν όνειρα αλλά αντιθέτως είναι ξαφνικές αντιδράσεις τρόμου που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της μετάβασης από τη μια φάση του ύπνου στην άλλη.

Τυπικά συμβαίνουν δύο ή τρεις ώρες αφού κοιμηθούμε, όταν ο βαθύς ύπνος non-REM περνά στη φάση REM. Οι νυχτερινοί τρόμοι εμφανίζονται στα παιδιά όταν αυτά κλωτσούν, χτυπιούνται ή ουρλιάζουν αλλά επειδή οι νυχτερινοί τρόμοι συμβαίνουν στη φάση REM, τα περισσότερα παιδιά δεν τους θυμούνται.

Οι νυχτερινοί τρόμοι είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται στη βαθιά φάση non-REM του ύπνου, όταν ο εγκέφαλος είναι λιγότερο ενεργός.Σε ένα νυχτερινό τρόμο, ένα παιδί ξυπνά με έντονη ταχυκαρδία, ωστόσο, δεν αισθάνεται ή δεν θυμάται τίποτα τρομακτικό. Δεν υπάρχει αυτή η μικρή ιστορία που υπάρχει στα όνειρα, όπως και στους εφιάλτες. Οι νυχτερινοί τρόμοι συχνά ξεχνιούνται την επόμενη μέρα επειδή προκύπτουν κατά τη διάρκεια του ύπνου βραχέων κυμάτων, στην οποία οι νευρώνες στο φλοιό του εγκεφάλου, το κέντρο του εγκεφάλου για τις ανώτερες νοητικές λειτουργίες, είναι λιγότερο ενεργό.

Θεραπεία για τους εφιάλτες και το νυχτερινό τρόμο

Οι άνθρωποι που επηρεάζονται από τους εφιάλτες μπορούν να τους αντιμετωπίσουν με πολλούς τρόπους. Πρώτα από όλα, η πηγή του άγχους ή του φόβου πρέπει να καθοριστεί. Εφόσον αναγνωριστεί ο παράγοντας άγχους/φόβου, υπάρχουν αποτελεσματικοί τρόποι για τη διαχείριση του.

Οι άνθρωποι με μετατραυματικούς ή χρόνιους εφιάλτες μπορούν να θεραπευτούν με ψυχοθεραπεία ή τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα.Για τους εφιάλτες που προκαλούνται από τη φαρμακευτική αγωγή (κάποιο άλλο φάρμακο που λαμβάνουν) χρειάζεται να αλλάξει η δόση του φαρμάκου ή να χορηγηθεί άλλο φάρμακο.

1. Φαρμακευτική αγωγή

Για τους ενήλικες η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να κρατήσει τα συμπτώματα υπό έλεγχο.

Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να περιλαμβάνει αντικαταθλιπτικά και αγχολυτικά φάρμακα. Επίσης σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να συνταγογραφηθούν υπναγωγά φάρμακα.

Σε μια μελέτη βρέθηκε ότι το φάρμακο πραζοσίνη (prazosin) μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση από τους εφιάλτες στους ανθρώπους με PTSD. Αυτό το φάρμακο χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της υπέρτασης, μειώνοντας τα επίπεδα των νευροχημικών ουσιών που προκαλούν υπερδιέγερση στο PTSD.

2. Ψυχοθεραπεία

Οι εφιάλτες προκαλούν ιδιαίτερη αναστάτωση και παρεμβαίνουν στην καθημερινή λειτουργικότητα, για αυτό χρειάζεται να αντιμετωπιστούν έγκαιρα. Το άγχος, το γενικευμένο στρες, η θλίψη, ένα ψυχικό τραύμα, όλα αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε συχνούς εφιάλτες. Η πραγματική πηγή των εφιαλτών όμως βρίσκεται σε γεγονότα που έχουμε ζήσει ή πράγματα που φοβόμαστε (δικαιολογημένα ή μη).

Ένα άτομο που βλέπει εφιάλτες λόγω κάποιου ψυχικού τραύματος μπορεί να καταγράψει τα όνειρά του και τους εφιάλτες και να τα διερευνήσει μέσω της ψυχοθεραπείας. Τα όνειρα (και οι εφιάλτες) είναι αυτοβιογραφικά και αυτοαναφορικά, και περιέχουν σημαντικές πληροφορίες, που μπορούν να ερμηνευτούν ψυχοθεραπευτικά. Οι πληροφορίες που προέρχονται από τα όνειρα συνδέονται με το ασυνείδητο.Η καταγραφή των ονείρων και των εφιαλτών και η ψυχοθεραπευτική διερεύνησή τους είναι πολύ σημαντική, όχι μόνο για τη θεραπεία του τραύματος, αλλά και για όλα τα θέματα που μας απασχολούν.

Μια άλλη τεχνική για την θεραπεία των επαναλαμβανόμενων εφιαλτών είναι η φαντασιακή ανάκληση. Σε αυτή ο θεραπευόμενος καταγράφει τους εφιάλτες του, και στη συνέχεια τους ξαναγράφει δίνοντας ένα θετικό τέλος. Στη συνέχεια πριν κοιμηθεί καθημερινά ανακαλεί την ανατυπωμένη εκδοχή πριν πέσει για ύπνο, με σκοπό να πετύχει την αντικατάσταση της αρνητικής έκβασης και του αρνητικού περιεχομένου ενός εφιάλτη κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η τεχνική της φαντασιακής ανάκλησης έχει μελετηθεί σε πολλές έρευνες, και έχει βρεθεί ότι μειώνει τη συχνότητα των εφιαλτών.

3. EMDR

Το EMDR είναι μια εξαιρετική ψυχοθεραπευτική τεχνική με την οποία μπορούμε να επεξεργαστούμε πάσης φύσεως τραυματικά βιώματα, είτε πρόσφατα, είτε από το μακρινό παρελθόν (για παράδειγμα την παιδική μας ηλικία). Είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό και επιτρέπει στον άνθρωπο να ξεπεράσει εμπειρίες και φόβους που τον ταλαιπωρούν -στην κυριολεξία- όλη του τη ζωή.

4. Ομοιοπαθητική

Η ομοιοπαθητική διαθέτει φυσικά φάρμακα τα οποία μπορούν να δράσουν ρυθμιστικά στα κέντρα του εγκεφάλου, και μπορούν σε πολλές περιπτώσεις να λυτρώσουν τον άνθρωπο από χρόνια προβλήματα, χωρίς παρενέργειες. Είναι κατάλληλη για όλες τις ηλικίες, βρέφη, παιδιά, ηλικιωμένους, εγκύους, όπως και το EMDR.

4. Βελονισμός

Ο βελονισμός μπορεί να βοηθήσει πολύ σε θέματα άγχους και στρες ρυθμίζοντας τα εγκεφαλικά κέντρα του στρες και το ορμονικό σύστημα. Και όπως η ομοιοπαθητική, δεν έχει παρενέργειες.