Εφηβεία

Εφηβεία

Για πολλούς εφήβους και τους γονείς τους, η εφηβεία είναι ένα στάδιο της ζωής με πολλά συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα. Αυτή η περίοδος αλλαγής είναι η στιγμή που οι έφηβοι ανακαλύπτουν βήμα βήμα την προσωπικότητα και την ανεξαρτησία τους.

Η εφηβεία είναι μια περίοδος αλλαγών

Τα πρώτα τρία χρόνια (12-15 ετών) της εφηβείας είναι συγκρίσιμα με τις σωματικές και γνωστικές αλλαγές που συμβαίνουν στα παιδιά 0-3 ετών. Οι έφηβοι διαμορφώνουν τον εαυτό τους, σωματικά και ψυχολογικά, ώστε να γίνουν ενήλικες.

Αυτή η μετάβαση από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή, προκαλεί δραματικές αλλαγές στο σώμα. Η σχετική ηρεμία και σταθερότητα των προηγούμενων ετών μετατρέπεται σε μια πιο ταραχώδη εποχή. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου συμβαίνουν έντονες αλλαγές, και η υγεία των εφήβων είναι πιο εύθραυστη. Χρειάζονται περισσότερο ύπνο και είναι πιο επιρρεπείς στην ακμή, στην κατάθλιψη, στη βουλιμία, στην ανορεξία.

Η εφηβεία είναι μια περίοδος έντονου στρες, για αυτό και πολλοί έφηβοι εμφανίζουν διαταραχές άγχους,  όπως η διαταραχή πανικού. Οι έφηβοι δεν έχουν την ίδια αντοχή στο στρες όπως οι ενήλικες και είναι πιο επιρρεπείς σε κρυολογήματα, πονοκεφάλους και στομαχικές διαταραχές. Μπορεί επίσης να εμφανίζουν διατροφικές διαταραχές.

Οι έφηβοι χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα και προστασία στην περίοδο αυτών των αλλαγών. Χρειάζονται ένα προστατευμένο περιβάλλον για να ανθίσουν.

Σωματικές αλλαγές

Οι σωματικές αλλαγές που παρατηρούνται στη διάρκεια της εφηβείας, είναι στις περισσότερες περιπτώσεις, το αποτέλεσμα των ορμονικών αλλαγών καθώς το σώμα των εφήβων μεταμορφώνεται από παιδικό σώμα σε ενήλικο. Αυτή η φάση, ξεκινά μεταξύ 9-16 ετών και τελειώνει συνήθως στα 18-22 έτη. Η εφηβεία μπορεί να συμβεί σε διαφορετική στιγμή στον καθένα. Οι ορμονικές αλλαγές είναι υπεύθυνες για τις σωματικές αλλαγές. Το σώμα των αγοριών παράγει περισσότερη τεστοστερόνη ενώ το σώμα των κοριτσιών περισσότερα οιστρογόνα.

Οι σωματικές αλλαγές στα αγόρια και στα κορίτσια περιλαμβάνουν την αυξημένη εφίδρωση, τα προβλήματα ακμής και την εμφάνιση τριχοφυΐας στη μασχάλη και στα γεννητικά όργανα.

Κάποια άλλα παραδείγματα τυπικών αλλαγών στα αγόρια περιλαμβάνουν:

• φαρδύς ώμους και στήθος
• αλλαγές στη φωνή
• εμφάνιση τριχοφυΐας (στο στήθος, στα χέρια , στο πρόσωπο)
• ανάπτυξη των γεννητικών οργάνων
• στύσεις

Στα κορίτσια περιλαμβάνουν:

• ανάπτυξη του στήθους
• πρώτη έμμηνος ρύση
• φαρδύς γοφούς

Γενικά, τα πρώτα σημάδια της εφηβείας κάνουν την εμφάνιση τους πιο νωρίς στα κορίτσια από ότι στα αγόρια.

Ψυχολογικές και συναισθηματικές αλλαγές

Η εφηβεία δεν χαρακτηρίζεται μονάχα από τις σωματικές αλλαγές. Σε αυτό το στάδιο της ζωής συμβαίνουν πολλές ψυχολογικές αλλαγές που είναι εξίσου σημαντικές με τις σωματικές.

Οι έφηβοι προσπαθούν να ανακαλύψουν την δική τους ταυτότητα και νιώθουν μεγαλύτερη ανάγκη για ανεξαρτησία. Αυτή η περίοδος της ζωής τους είναι γεμάτη σύγχυση, καθώς προσπαθούν να βρουν την ισορροπία ανάμεσα στην επιθυμία τους για αυτονομία και στην ανάγκη τους να παραμείνουν εξαρτημένοι από τους γονείς τους.

Οι φιλίες γίνονται επίσης πιο σημαντικές. Η πίεση από τους συμμαθητές και οι αλλαγές στη συμπεριφορά είναι εμφανείς, ενώ μερικές φορές υπάρχουν διαφωνίες και συγκρούσεις ανάμεσα στους έφηβους και στους γονείς. Νιώθουν ανέμελοι και άτρωτοι, και για αυτό οι έφηβοι αναζητούν νέες εμπειρίες και μπορεί μερικές φορές να εκτίθενται σε επικίνδυνες ή επιβλαβείς για την υγεία και την ευεξία τους συνήθειες, όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η επικίνδυνη οδήγηση.

Η εφηβεία είναι αποτέλεσμα ορμονικών αλλαγών, που είναι υπεύθυνες για τις σωματικές αλλαγές που οδηγούν σε αλλαγές στη διάθεση. Για αυτό χρειάζεται οι γονείς να έχουν υπομονή και κατανόηση προς τους εφήβους. Η εφηβεία περιλαμβάνει αμέτρητες δύσκολες αποφάσεις που πρέπει να πάρει ο έφηβος, πράγμα που προκαλεί πολλά συναισθήματα.

Σεξουαλικές αλλαγές

Η εφηβεία είναι η εποχή των πρώτων εμπειριών, και μεταξύ αυτών, είναι και οι σεξουαλικές σχέσεις. Οι ορμονικές και σωματικές αλλαγές που βιώνουν οι έφηβοι, τους κάνουν να αρχίζουν να κατανοούν περισσότερο τη σεξουαλικότητά τους. Αυτό παίζει κύριο ρόλο σε αυτή τη μεταβατική φάση και αποτελεί πηγή πολλών ερωτημάτων. Οι έφηβοι χρειάζονται ακριβείς πληροφορίες για την σεξουαλικότητα, όπως επίσης και ένα υποστηρικτικό περιβάλλον ώστε να κατανοήσουν τις δικές τους συμπεριφορές και τα συναισθήματα γύρω από την αγάπη και το σεξ. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει ένα καλό κλίμα για την συζήτηση για αυτό το θέμα. Οι γονείς πρέπει να επιλέγουν την σωστή στιγμή για να κάνουν συζητήσεις γύρω από το θέμα.

Νευρικές αλλαγές και συναισθηματικές ανάγκες

Ο εγκέφαλος των εφήβων εμφανίζει δραματικές αλλαγές, από τη μείωση των νευρικών συνάψεων μέχρι την αύξηση της μυελίνωσης η οποία επιτρέπει την ταχύτερη μεταγωγή των νευρικών σημάτων.

Εξαιτίας αυτών των δραματικών αλλαγών, οι έφηβοι μπορεί να έχουν δυσκολίες στη συγκέντρωση. Αυτό μπορεί να οδηγεί σε αποδιοργάνωση των δεξιοτήτων και της κρίσης τους, όπως επίσης και σε μείωση των εκτελεστικών λειτουργικών δεξιοτήτων όπως η μνήμη, η σκέψη, και ο αυτοέλεγχος. Για αυτό οι έφηβοι παίρνουν αποφάσεις με βάση το συναίσθημα. Ο εγκέφαλος τους βασίζεται στο μεταιχμιακό σύστημα παρά στον αναπτυσσόμενο προμετωπιαίο φλοιό.

Έτσι, οι έφηβοι μπορεί να βιώνουν έντονα συναισθήματα και να δίνουν αγώνα για να κυριαρχήσουν πάνω σε αυτά τα συναισθήματα. Οι έφηβοι έχουν ανάγκη προσωπικό χρόνο για ενδοσκόπηση.

Η λογική έκφραση μπορεί να είναι μια πρόκληση αυτή την περίοδο, καθώς οι έφηβοι χρειάζονται δημιουργικούς τρόπους για να απελευθερώνουν και να εξερευνούν τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις εμπειρίες τους. Είναι σημαντικό να ασχολούνται με το χορό, τη μουσική, τις τέχνες, τα αθλήματα.

Επίτευξη της ισορροπίας

Επειδή οι έφηβοι προσπαθούν να αφομοιώσουν τις σωματικές και συναισθηματικές αλλαγές, χρειάζονται πολλές ευκαιρίες για να ενσωματώσουν τις χειρωνακτικές και πνευματικές εργασίες. Για να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στις σωματικές και πνευματικές δραστηριότητες, οι έφηβοι χρειάζονται ευκαιρίες για να εξερευνήσουν την προσωπική τους ταυτότητα στο πλαίσιο της κοινωνικής τους ταυτότητας.

Όπως συμβαίνει με όλα τα νέα παιδιά, οι έφηβοι είναι εγωκεντρικοί. Μετά τα ήρεμα χρόνια του δημοτικού, οι έφηβοι είναι πιο ευαίσθητοι στην αποδοχή των συμμαθητών τους. Αυτό σημαίνει ότι είναι ευαίσθητοι στα σχόλια, στις πράξεις και στις συμπεριφορές των άλλων, πράγμα που κάνει ακόμη πιο πολύπλοκη την κατάσταση. Οι έφηβοι θέλουν να νιώθουν αποδεκτοί από τους συμμαθητές τους ή από μια ομάδα συνομηλίκων.

Επειδή αυτή είναι μια περίοδος ευαλωτότητας, οι έφηβοι έχουν ανάγκη την κατανόηση και το σεβασμό. Θέλουν να ξέρουν την αξία τους, τους ρόλους τους, να νιώθουν την εκτίμηση των άλλων. Για τους εφήβους είναι σημαντικό να συμβάλλουν στην κοινότητα με ουσιαστικούς τρόπους.

Οι έφηβοι είναι ανάγκη να μπορούν να κάνουν επιλογές. Έτσι, θα μπορέσουν να καταλάβουν τι θέλουν να κάνουν.

Συμβουλές για τους γονείς

Αν έχετε παιδί στην εφηβεία, υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορείτε να κάνετε στη διάρκεια αυτής της ευαίσθητης περιόδου:

• Μην ξεχνάτε ότι το παιδί σας έχει ανάγκη την ανεξαρτησία του, αλλά και εσάς.
• Μην κρίνετε και μην βγάζετε εύκολα συμπεράσματα. Κάποιες συμπεριφορές που μπορεί να μην είναι φυσιολογικές για εσάς μπορεί να είναι απολύτως φυσιολογικές για τους εφήβους.
• Ακούστε τα παιδιά σας με ενσυναίσθηση. Προσπαθήστε να μπείτε στη θέση τους και ακούστε όσα έχουν να σας πουν. Για να αποφύγετε τις αντιπαραθέσεις, προτείνετε επιλογές και μην δίνετε εντολές.
• Μιλήστε ανοιχτά για τις προσδοκίες σας για πράγματα που είναι αδιαπραγμάτευτα όπως οι βαθμοί, οι υποχρεώσεις.
• Δείξτε εμπιστοσύνη στο παιδί σας. Κάντε το παιδί σας να νιώθει ότι είναι σημαντικό για εσάς. Μπορείτε να κάνετε κάποιες δραστηριότητες που απολαμβάνετε μαζί, και αυτό θα σας φέρει πιο κοντά.
• Αν παρατηρήσετε ανησυχητικά σημάδια όπως οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, πτώση των βαθμών, απομόνωση , καλό είναι να μιλήσετε ανοιχτά με το έφηβο παιδί σας.

Η εφηβεία δεν είναι καθόλου εύκολη. Το γεγονός ότι η εφηβεία προκαλεί πολλές αλλαγές δεν είναι λόγος για να αγνοείτε καταστάσεις και συμπεριφορές που μπορούν να καταστρέψουν το παιδί σας.