Εγκυμοσύνη και άγχος

Εγκυμοσύνη και άγχος

Η εγκυμοσύνη είναι ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα στη ζωή μιας γυναίκας. Οι περισσότεροι έχουμε στο μυαλό μας τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σαν μια ευχάριστη φάση. Ωστόσο, η εγκυμοσύνη μπορεί να αποτελεί μια περίοδο με άγχος, καθώς για πολλές γυναίκες η εγκυμοσύνη αποτελεί μια συναισθηματική κρίση. Αν δεν γίνει σωστή αντιμετώπιση και έλεγχος αυτής της κρίσης, τότε μπορεί να γίνει μια παρατεταμένη κρίση και να έχει αμέτρητες ανεπιθύμητες συνέπειες για τη μητέρα και το μωρό της.

Η εγκυμοσύνη είναι μια συναρπαστική περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας. Πολύ σύντομα θα κρατά στην αγκαλιά της ένα μικροσκοπικό πλάσμα. Κάθε μέλλουσα μαμά έχει συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, κάποιες νιώθουν χαρά σε κάθε κίνηση του εμβρύου και θαυμάζουν το σώμα τους που αλλάζει για να φιλοξενήσει το παιδί τους. Άλλες, έχουν δύσκολη εγκυμοσύνη, έντονη κόπωση, εναλλαγές στη διάθεση και συνεχείς ανησυχίες. Ίσως κάθε μηνά που περνά να έχουν χιλιάδες σκέψεις και ανησυχίες για τη δουλειά, τις σχέσεις και τις υποχρεώσεις τους.

Ποιες είναι οι αιτίες που προκαλούν άγχος στην εγκυμοσύνη;

Οι ανησυχίες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι κάτι αναπόφευκτό. Οι ορμονικές αλλαγές αυτή την περίοδο, μια προηγούμενη εμπειρία αποβολής και οι δυσκολίες στον ύπνο , όλοι είναι παράγοντες που συμβάλλουν στο άγχος που νιώθει κάθε μέλλουσα μαμά. Ίσως μια γυναίκα να ανησυχεί για το πως θα επηρεάσει ο ερχομός του μωρού τις σχέσεις με τους φίλους της. Ακόμη μπορεί να έχει ανησυχία για την υγεία του παιδιού, τον τοκετό ή τις οικονομικές υποχρεώσεις. Όλες αυτές οι ανησυχίες είναι απολύτως φυσιολογικές. Για κάθε άνθρωπο, το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση.

Ποια είναι τα συμπτώματα του άγχους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Αν και είναι φυσιολογικό κάθε μαμά να ανησυχεί για την υγεία του μωρού της, σε κάποιες περιπτώσεις αυτή η ανησυχία μπορεί να γίνει εξουθενωτική και να απαιτεί επιπλέον προσοχή. Οι σκέψεις για την υγεία του μωρού αρχίζουν να είναι συνεχείς, ακόμη και μετά από τις επιβεβαιώσεις του γιατρού. Το άγχος μπορεί να προκαλεί σωματικά συμπτώματα, όπως η ταχυκαρδία, η δυσκολία στην αναπνοή ή οι κρίσεις πανικού. Αν μια μητέρα βιώνει τόσο έντονο στρες για πρώτη φορά, αυτό είναι τρομακτικό από μόνο του. Όταν το άγχος αρχίζει να παρεμβαίνει στην καθημερινή λειτουργικότητα ή στην απόδοσή στη δουλειά τότε μπορεί να υπάρχει μια διαταραχή άγχους.

Το άγχος μπορεί να κάνει την εμφάνιση του οποιαδήποτε στιγμή στην εγκυμοσύνη, ή μετά τον τοκετό (το περιγεννητικό άγχος είναι το άγχος στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό). Η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή είναι πιο συχνή στο πρώτο τρίμηνο, εξαιτίας των αλλαγών στα επίπεδα των ορμονών. Τα πιο συχνά συμπτώματα του άγχους περιλαμβάνουν την συνεχή ανησυχία, την νευρικότητα, την ευερεθιστότητα, την δυσκολία στη συγκέντρωση και τις δυσκολίες στον ύπνο. Μερικές γυναίκες επίσης βιώνουν συμπτώματα λόγω άλλων διαταραχών άγχους όπως η διαταραχή πανικού, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ή η διαταραχή μετατραυματικού στρες.

Παρά την υποδιάγνωση των διαταραχών άγχους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό, επηρεάζουν 1 στις 5 γυναίκες. Πολλές γυναίκες υποφέρουν στη σιωπή.

Διαταραχές άγχους και εγκυμοσύνη 

Το ποσοστό των διαταραχών άγχους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, στις ανεπτυγμένες και στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι 10% και 25% αντίστοιχα. Τα υψηλά επίπεδα άγχους, στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, έχουν αρνητικές επιδράσεις στη μητέρα και στο μωρό. Το άγχος, στα πρώιμα στάδια της εγκυμοσύνης, μπορεί να οδηγεί σε αποβολή και στο δεύτερο και τρίτο τρίμηνο οδηγεί σε μειωμένο βάρος του μωρού και αυξημένη δράση του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων.

Επίσης η ανησυχία στη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να έχει σχέση με άλλα συναισθηματικά προβλήματα, διαταραχής υπερκινητικότητας και διαταραχές στη νοητική ανάπτυξη των παιδιών.

Μια μελέτη έδειξε ότι η μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού στους απογόνους των ανήσυχων μαμάδων είναι πιο έντονη. Αυτά τα παιδιά έχουν περισσότερους φόβους και άγχος για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της καθημερινότητας. Το άγχος των μαμάδων, στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, έχει επίσης σχέση με την κακή αλληλεπίδραση μητέρας-παιδιού.  Σύμφωνα με αυτά, το άγχος και η αρνητική διάθεση της μητέρας είναι ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα.

Βιολογικές επιδράσεις του άγχους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Οι βιολογικές επιδράσεις του άγχους στην υγεία των παιδιών είναι διαφορετικές. Υπάρχει μια ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στο ύψος του βρέφους και του άγχους της μαμάς με τέτοιο τρόπο που όταν οι μαμάδες έχουν υψηλά επίπεδα άγχους, τα βρέφη έχουν μικρότερο ύψος. Επίσης σημαντική είναι η επίδραση του άγχους της μητέρας στο βάρος του βρέφους.

Ψυχικές επιδράσεις του άγχους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Τα υψηλά επίπεδα άγχους των μαμάδων έχει στενή σχέση με ψυχικές διαταραχές, συναισθηματικά προβλήματα, έλλειψη συγκέντρωσης , υπερκινητικότητα και θέματα στη νοητική ανάπτυξη των παιδιών. Τα υψηλά επίπεδα των ορμονών του στρες όπως η κορτιζόλη και τα ανδρογόνα τα οποία εντείνουν το στρες μπορεί να οδηγούν σε γνωστικές αλλαγές και αλλαγές στην ανάπτυξη της ομιλίας. Το έντονο άγχος στη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να προκαλεί πολλαπλασιασμό των νευροβλαστών. Ακόμη μπορεί να έχει σχέση με την σχιζοφρένεια και τη δυσλεξία.

Συμπεριφορικές επιδράσεις του άγχους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Το άγχος στη διάρκεια της εγκυμοσύνης οδηγεί σε παρατεταμένο κλάμα στη νεογνική περίοδο, ευερεθιστότητα και νευρικότητα, την αδύναμη σχέση ανάμεσα στη μητέρα και στο παιδί και σε έντονες φοβίες. Επίσης τα άγχος επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος του παιδιού. Το παιδί μπορεί να αντιδρά έντονα σε φυσιολογικούς ήχους του περιβάλλοντος, και τους πρώτους εννέα μήνες της ζωής του να είναι πιο νευρικό.

Ιατρικές επιδράσεις του άγχους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα παιδιά που έχουν αγχωμένες μαμάδες αντιμετωπίζουν σοβαρές ασθένειες στην παιδική ηλικία και στην ενήλικη ζωή όπως λαχάνιασμα, άσθμα, στεφανιαία νόσο. Οι ενδοκρινείς διαταραχές είναι αρκετά συχνές λόγω της αυξημένης ενεργοποίησης του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων λόγω του άγχους της μητέρας. Αυτή η διαδικασία μπορεί στη συνέχεια να επηρεάζει το μεταβολισμό της γλυκόζης και να προκαλεί υπεργλυκαιμία στα αγόρια. Άλλα ιατρικά θέματα που έχουν σχέση με το άγχος στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, είναι το λαγόχειλο και το λυκόστομα.

Δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο γιατί το άγχος στη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει τόσο ισχυρή επίδραση στη μητέρα και στο παιδί. Στην πραγματικότητα, αυτή η κατάσταση δεν έχει μελετηθεί επαρκώς.

Αυτά που έχουν μελετηθεί επαρκώς στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι  η επίδραση της διάθεσης, της προσωπικότητας και των περιβαλλοντικών παραγόντων. Για παράδειγμα, οι γυναίκες που έχουν περισσότερο άγχος στη διάρκεια της εγκυμοσύνης αναπτύσσουν ανασφαλή προσκόλληση με τα παιδιά τους, έχουν συγκεκριμένο κοινωνικό υπόβαθρο, είναι πιθανό να έχουν ιστορικό υπογονιμότητας ή ανεπιθύμητων εγκυμοσυνών, και δεν έχουν ψυχοκοινωνική υποστήριξη.