Ο εκφοβισμός στην παιδική ηλικία μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες ψυχολογικές βλάβες

Εκφοβισμός στην Παιδική Ηλικία και Ψυχολογικές Βλάβες

Ο εκφοβισμός στην παιδική ηλικία είναι πλέον τόσο συχνό φαινόμενο που δεν θα έπρεπε να μας φαίνεται τόσο μεγάλο ζήτημα. Υπολογίζεται ότι περίπου το 35% των ανθρώπων έχουν βιώσει εκφοβισμό κάποια στιγμή. Αλλά στην ενήλικη ζωή, γενικά περιμένουμε κάποιος να ξεπεράσει την κατάσταση. Όμως οι επιδράσεις του εκφοβισμού στην ψυχική υγεία μπορεί να είναι σοβαρές και να διαρκούν μια ζωή. Μια μελέτη έδειξε ότι , όσον αφορά την ψυχική υγεία ,ο εκφοβισμός είναι το ίδιο επιβλαβής με την παιδική κακοποίηση, αν όχι και χειρότερος.

Περίπου το 20% των ανθρώπων που έχουν εμπειρία εκφοβισμού εμφανίζουν προβλήματα ψυχική υγείας αργότερα στη ζωή τους, ακόμη και στην ηλικία των 50 ετών. Ενώ μερικά από αυτά, όπως το μετατραυματικό στρες (PTSD), είναι εύκολο να εντοπιστούν, ενώ άλλα είναι πιο δύσκολο να αναγνωριστούν. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν ξαφνικά ξεσπάσματα θυμού ή αίσθημα κατωτερότητας.

Αν και έχουν γίνει πάρα πολλές μελέτες για τον εκφοβισμό, οι περισσότερες από αυτές επικεντρώνονται στις άμεσες επιδράσεις, στις παρεμβάσεις και στην πρόληψη. Για αυτό χρειαζόμαστε περισσότερη έρευνα για τις μακροχρόνιες επιδράσεις και τις νέες μορφές του εκφοβισμού, όπως ο διαδικτυακός εκφοβισμός.

Οι σοβαρές μακροχρόνιες επιδράσεις του εκφοβισμού είναι σχετικά καλά καθορισμένες. Οι μελέτες δείχνουν ότι τα θύματα εκφοβισμού έχουν σοβαρά συμπτώματα άγχους από ότι οι άνθρωποι που δεν έχουν δεχθεί εκφοβισμό . Ο εκφοβισμός συνδέεται με το κοινωνικό άγχος, το οποίο συχνά διαρκεί στην ενήλικη ζωή και αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης διαταραχών προσωπικότητας.

Η κατάθλιψη είναι μια ακόμη αρνητική συνέπεια του εκφοβισμού, η οποία οδηγεί σε αυτοκτονικό ιδεασμό και ακόμη και απόπειρες αυτοκτονίας. Έτσι, αν αντιμετωπίζετε κατάθλιψη ή άγχος και έχετε ιστορικό εκφοβισμού, ίσως να υπάρχει σύνδεση μεταξύ αυτών.

Μία από τις πιο σοβαρές συνέπειες του εκφοβισμού είναι η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD). Οι έρευνες έχουν δείξει ότι το 40,5% των κοριτσιών και το 27,76% των αγοριών με συμπτώματα μετατραυματικού στρες είχαν κάποια εμπειρία εκφοβισμού. Το μαρτύριο αυτών των ατόμων μπορεί μερικές φορές να συνεχιστεί και στην ενήλικη ζωή. Αφορμή αποτελεί η υπενθύμιση του περιστατικού εκφοβισμού ή κάποιο σχετικό ερέθισμα , όπως το να επισκέπτονται το σχολείο τους ως ενήλικες ή να αντιμετωπίζουν τον εκφοβισμό σε διαφορετικό περιβάλλον.

Εμπιστοσύνη και αυτοεκτίμηση

Καθώς οι άνθρωποι με σοβαρή κατάθλιψη, άγχος ή μετατραυματικό στρες ζητούν βοήθεια και ανακαλύπτουν ότι ο εκφοβισμός μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο στα προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν, για πολλούς άλλους ανθρώπους τα σημάδια είναι δυσδιάκριτα.

Η αυτοεκτίμηση είναι μια πτυχή που βρίσκεται σε κίνδυνο λόγω του εκφοβισμού. Δεν είναι δύσκολο να δείτε τα παιδιά που αντιμετωπίζουν τον εκφοβισμό στο σχολείο επανειλημμένα, την στιγμή που αναπτύσσονται ως προσωπικότητες, να υποφέρουν από σοβαρή και διαρκή χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Από την άλλη πλευρά, η υψηλή αυτοεκτίμηση συνδέεται με τον εκφοβισμό προς τους άλλους. Ωστόσο, αυτή η επίδραση φαίνεται να ρυθμίζεται από άλλους παράγοντες, και η υψηλή αυτοεκτίμηση συνδέεται μόνο με τον εκφοβισμό στο σχολείο όπου οι μαθητές αντιλαμβάνονται ότι υπάρχει ένα κακό κλίμα.

Ένα ακόμη διακριτό παράδειγμα είναι ο θυμός, ο οποίος αποτελεί προϋπόθεση της επιθετικότητας και έχει συνδεθεί με  τη θυματοποίηση και τη διάπραξη εκφοβισμού. Για αυτούς που εκφοβίζουν, είναι σαφέστατα διακριτό, ότι πίσω από αυτή την κακοποιητική συμπεριφορά, κρύβεται η πρόθεση για να βλάψουν κάποιον, και συνήθως τα κίνητρα τους είναι τα αρνητικά συναισθήματα όπως η επιθετικότητα, ο θυμός και η εχθρικότητα. Αλλά ο επαναλαμβανόμενος εκφοβισμός μπορεί να κάνει τα θύματα πιο θυμωμένα, πράγμα το οποίο διατηρεί τον φαύλο κύκλο του εκφοβισμού. Η κύρια διαφορά μεταξύ αυτών που εκφοβίζουν και των θυμάτων είναι ότι οι πρώτοι εμφανίζουν υψηλά επίπεδα προληπτικής επιθετικότητας (συμπεριφορά που προβλέπει μια ανταμοιβή), ενώ τα θύματα εμφανίζουν υψηλά επίπεδα αντιδραστικής επιθετικότητας (ο θυμός είναι μα αντίδραση στην απειλή).

Ο εκφοβισμός οδηγεί σε προβλήματα υγείας, κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών, κοινωνική απομόνωση και σοβαρά θέματα εμπιστοσύνης. Για πολλά θύματα που προσπαθούν να ξεπεράσουν αυτή την εμπειρία, η απώλεια της εμπιστοσύνης ίσως είναι η μεγαλύτερη πρόκληση. Αλλά αν κανένας δεν σταθεί δίπλα σας τη στιγμή του εκφοβισμού, τότε ξεκινάτε να χάνετε την εμπιστοσύνη σας στους γύρω σας, και αυτό ίσως να συμβαίνει σε όλη σας τη ζωή.

Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι οι επιδράσεις του εκφοβισμού σχετίζονται με άλλες καταστάσεις. Για παράδειγμα, η χαμηλή αυτοεκτίμηση σχετίζεται με την κατάθλιψη, η κατάθλιψη σχετίζεται με τον αυτοκτονικό ιδεασμό, και πάει λέγοντας. Αυτές οι συσχετίσεις οδηγούν τα θύματα στην εμπειρία όχι μόνο μίας, αλλά πολλαπλών επιδράσεων του εκφοβισμού κατά τη διάρκεια της θυματοποίησης τους και στην ενήλικη ζωή.

Αντιμετωπίστε το παρελθόν

Τι θα κάνατε αν ξαφνικά συνειδητοποιούσατε ότι οι εκρήσεις θυμού ή η χαμηλή αυτοεκτίμηση ίσως να είναι αποτέλεσμα του εκφοβισμού που βιώσατε δεκαετίες πριν; Μία επιλογή είναι να ξεκινήσετε ψυχοθεραπεία, στην οποία θα εκπαιδεύσετε τον εαυτό σας ώστε να αλλάξετε τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς, να αντιμετωπίζετε για παράδειγμα τις περιοριστικές πεποιθήσεις και σκέψεις, την κοινωνική φοβία ή τη χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Όσον αφορά το θυμό, πολλές μελέτες έχουν υποδείξει ότι οι τεχνικές αποκατάστασης της δικαιοσύνης, μια διαμεσολάβηση μεταξύ του θύματος και του θύτη προάγει τη συζήτηση και τη συγχώρεση, και μπορεί να βοηθήσει. Ωστόσο, τέτοιες πρακτικές μπορεί να ωφελήσουν μονάχα τα θύματα και τους θύτες αντίστοιχα αν εφαρμοστούν σε ελεγχόμενο περιβάλλον, όπως το σχολείο, από ένα εκπαιδευμένο μέλος του προσωπικού.

Μερικά άτομα παίρνουν από μόνα τους την πρωτοβουλία για να αντιμετωπίσουν τον θύτη ή το θύμα στην ενήλικη ζωή και είτε να ζητήσουν συγνώμη για την προηγούμενη συμπεριφορά τους είτε να ζητήσουν απαντήσεις για τη θυματοποίησή τους. Βέβαια, πρέπει να θυμάστε ότι μια τέτοια ριψοκίνδυνη απόφαση μπορεί να έχει και τα αντίθετα αποτελέσματα. Η ψυχοθεραπεία προσφέρει πολύ καλύτερους τρόπους για να αντιμετωπίσετε τις συνέπειες.

Ίσως το πιο σημαντικό πράγμα που μπορείτε να κάνετε για να ξεπεράσετε την τραυματική εμπειρία του εκφοβισμού είναι να σταματήσετε να κατηγορείτε τον εαυτό σας. Έχουν γίνει πολλές μελέτες που δείχνουν ότι αυτό είναι πολύ συχνό και είναι αποτέλεσμα λανθασμένων αντιλήψεων. Για παράδειγμα, είναι αποδεδειγμένο ότι τα παχύσαρκα παιδιά αντιμετωπίζουν έντονο εκφοβισμό από τους άλλους. Αυτά τα άτομα ίσως να νιώθουν άσχημα για το σώμα τους ή να μην μπορούν να σταθούν στα πόδια τους ως αποτέλεσμα της παρενόχλησης. Αν αυτά τα θύματα δεν αποδεχτούν την προσωπικότητα τους και δεν σταματήσουν να κατηγορούν τον εαυτό τους, θα είναι πολύ δύσκολο να γιατρέψουν τις πληγές τους.