Εμπειρίες της παιδικής ηλικίας και προβλήματα στην ενήλικη ζωή
Κάθε άτομο που έχει έρθει στο γραφείο μου και αντιμετωπίζει κατάθλιψη, άγχος, προβλήματα στις σχέσεις ή στη δουλειά, έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση ή εθισμούς και έχει να μου διηγηθεί έχει μια ιστορία με δυσκολίες στην παιδική ηλικία. Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι ακούγοντας αυτές τις ιστορίες θα καταλάβω για ποιο λόγο υποφέρουν αυτοί οι άνθρωποι.
Ως ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, έχω περάσει πολύ χρόνο σκέψης και συζήτησης για την παιδική ηλικία, και υπάρχει ένας πολύ καλός λόγος για αυτό, οι εμπειρίες της παιδικής ηλικίας αποτελούν τη ρίζα των προβλημάτων στην ενήλικη ζωή.
Όταν εξετάζουμε την πρώιμη παιδική ηλικία βλέπουμε τα σημάδια συναισθηματικών διαταραχών ή θεμάτων στη συμπεριφορά των , έτσι αυτά που παρατηρούμε είναι κάτι που τους συνέβη, που τους προκαλεί τα προβλήματα.
Ανάγκες των παιδιών
Αν θέλουμε να κάνουμε το καλύτερο για τα παιδιά μας, πρέπει να κατανοήσουμε τις βασικές συναισθηματικές τους ανάγκες και τα γεγονότα που μπορεί να τους προκαλέσουν δυσκολίες τώρα και στο μέλλον.
Καθώς υπάρχουν παιδιά που προσαρμόζονται καλά προς στιγμήν και αλλά που εμφανίζουν σημάδια δυσλειτουργίας, χρειάζεται να τα βοηθήσουμε κάνοντας ότι μπορούμε για τη βελτιστοποίηση της συναισθηματικής και ψυχολογικής ευεξίας τους ώστε να προλάβουμε μελλοντικά προβλήματα.
Όταν μιλάμε για τις ανάγκες της παιδικής ηλικίας, χρειάζεται να θυμόμαστε ότι δεν είναι ανάγκη να είστε τέλειοι γονείς. Ένα παιδί απλά χρειάζεται ʺαρκετά καλούς γονείςʺ.
Οι αρκετά καλοί γονείς σημαίνει ότι το παιδί τους αγαπά και τους εκτιμά για αυτό που είναι, όχι για το πώς συμπεριφέρονται και το παιδί είναι φροντισμένο, προστατευμένο και όχι κακομαθημένο. Στην πραγματικότητα, οι ʺαρκετά καλοί γονείς ʺ επιτρέπουν στο παιδί να απογοητευθεί ή να αναστατωθεί κάποιες φορές, ώστε να μάθει να κάνει υπομονή και να αντιμετωπίζει τέτοιου είδους εμπειρίες στην ενήλικη ζωή.
Οι αρκετά καλοί γονείς εφαρμόζουν όσα ισχύουν για τους ενήλικες στην ζωή των παιδιών, οι ενήλικες διδάσκουν, καθοδηγούν και υποστηρίζουν το παιδί. Καθένας από αυτούς τους ενήλικες παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη ενός παιδιού και στη συναισθηματική ευεξία του.
Δυσάρεστες εμπειρίες στη παιδική ηλικία
Όταν σκεπτόμαστε για εμπειρίες που οδηγούν σε δυσκολίες στην παιδική ηλικία και αργότερα, υπάρχουν δύο διακριτές κατηγορίες:
- Η απουσία κάλυψης σημαντικών αναγκών ή
- Η παρουσία δυσάρεστων γεγονότων.
Τα παιδιά έχουν την ανάγκη να αισθάνονται σημαντικά, αλλά όχι τόσο ώστε να παίρνουν τη θέση των γονέων. Οι υπερβολικά ανεκτικοί γονείς που κακομαθαίνουν τα παιδιά τους, τους στερούν την καθοδήγηση και τα όρια που χρειάζονται ώστε να αναπτυχθούν σωστά και να λειτουργούν με τον καλύτερο τρόπο ως ενήλικες.
Οι ανάγκες της παιδικής ηλικίας είναι: η αγάπη, η επιβεβαίωση, η προστασία και τα όρια. Όταν ένα παιδί μεγαλώνει με όλα αυτά, είναι πιο πιθανό να είναι ένας ενήλικας με αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, που θα έχει αποκτήσει εποικοδομητικές στρατηγικές αντιμετώπισης των δυσκολιών.
Αν ένα παιδί είναι παραμελημένο ή αν δεν το επαινούν αρκετά, ίσως οι γονείς να έχουν την λανθασμένη αντίληψη ότι έτσι του ʺφουσκώνουν τα μυαλάʺ ή όταν δεν το ενθαρρύνουν να κάνει πράγματα, το παιδί θα γίνει ένας ενήλικας με έλλειψη αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης.
Τα παιδιά παίρνουν τα πράγματα πολύ προσωπικά, έτσι όλες οι εμπειρίες διαμορφώνουν την ταυτότητα τους. Αν ένα κομμάτι της παραμέλησης περιλαμβάνει την έλλειψη προστασίας από δυσάρεστα γεγονότα, το παιδί θα μεγαλώσει και θα αισθάνεται αβοήθητο και ανίκανο, επειδή βλέπει τον εαυτό του ότι δεν αξίζει την προστασία και ίσως να αισθάνεται ότι του αξίζει να πληγωθεί. Όσα βιώνουν τα παιδιά διαμορφώνουν την προσωπικότητα τους. Αγαπήστε τα και θα αισθάνονται καλά για τον εαυτό τους, αν τα παραμελείτε θα αισθάνονται άσχημα.
Τα δυσάρεστα γεγονότα στη ζωή ενός παιδιού μπορεί να έχουν πολλές μορφές: ένα παιδί μπορεί να πληγωθεί συναισθηματικά ή να αισθάνεται άσχημα λόγω αυστηρής κριτικής, να ντρέπεται, να κατηγορεί τον εαυτό του ή ακόμη και να νιώθει ενοχές. Τα παιδιά μπορεί να κακοποιούνται σωματικά με τιμωρίες ή να τα χτυπούν με γροθιές, ζώνες και άλλα αντικείμενα ή μπορεί να κακοποιούνται σεξουαλικά.
Ένα παιδί μπορεί να έχει ένα γονέα που θέλει να ελέγχει τα πάντα ή να είναι τελειομανής. Ένας γονέας-νάρκισσος που περιμένει το παιδί του να υπερέχει για να αισθάνεται καλά, ή ένας γονέας που ανταγωνίζεται το παιδί του επειδή νιώθει απειλή από τη νεότητα και τα ταλέντα του παιδιού του.
Ένα παιδί μπορεί να είναι θύμα εκφοβισμού, πειραγμάτων και εκμετάλλευσης. Μπορεί να είναι απομονωμένο από τα υπόλοιπα παιδιά γύρω του, και έτσι να αισθάνεται ότι δεν αξίζει.
Αυτές οι εμπειρίες μπορεί να συμβαίνουν στο σπίτι, στο σχολείο, κατά τη διάρκεια εξωσχολικών δραστηριοτήτων ή την ώρα του παιχνιδιού. Οι γονείς, οι συγγενείς, οι φίλοι, οι δάσκαλοι, οι προπονητές, ακόμη και τα μέλη της εκκλησίας μπορεί να πληγώσουν ένα παιδί. Μερικές φορές, περισσότερα από ένα άτομα το κάνουν αυτό, πράγμα το οποίο δημιουργεί συναισθηματικές δυσκολίες στο παιδί τώρα αλλά και στο μέλλον.
Υπάρχουν και άλλοι, πιο ήπιοι τρόποι που μπορούν να πληγώσουν ένα παιδί, όπως όταν ο ένας ή και οι δύο γονείς δίνουν ευθύνες στο παιδί για θέματα που δεν είναι της ηλικίας του και δεν μπορεί να τα διαχειριστεί. Αυτό κάνει το παιδί να αισθάνεται ανίκανο και ανεπαρκές και συχνά νιώθει ντροπή για την αποτυχία του σε αυτά τα θέματα, τα οποία δεν ήξερε πώς να διαχειριστεί.
Αυτά τα θέματα μπορεί να περιλαμβάνουν τη φροντίδα κάποιου μικρότερου μέλους της οικογένειας ή κάποιες δουλειές του σπιτιού σε πολύ μικρή ηλικία. Τα παιδιά μπαίνουν στη θέση του έμπιστου των γονέων ή μπορεί να είναι στη μέση όταν συγκρούονται οι γονείς. Ίσως οι γονείς να αναθέτουν στα παιδιά ευθύνες για τα οικονομικά ή να τα πιέζουν να έχουν καλή απόδοση στο σχολείο, στις δραστηριότητες (για παράδειγμα τις παραστάσεις, τους διαγωνισμούς ορθογραφίας ή των μαθηματικών) ή σε ατομικά ή σε ομαδικά αθλήματα.
Μερικές φορές δεν είναι ο γονέας αυτός που περιμένει πολλά από το παιδί του, μπορεί να είναι ένας δάσκαλος , ένας προπονητής ή οποιοσδήποτε πιέζει ένα παιδί πέρα από τα όρια των ικανοτήτων του. Υπάρχει μια λεπτή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην ενθάρρυνση για να κάνει ένα παιδί το καλύτερο που μπορεί και στην καταπίεση που νιώθει ένα παιδί από τις προσδοκίες των ενηλίκων. Η ενθάρρυνση και η υποστήριξη φέρνουν τα καλύτερα αποτελέσματα σε ένα παιδί, αλλά όταν πιέζεται πολύ μπορεί να προκληθούν συναισθηματικά προβλήματα.
Αν θέλετε να προστατεύσετε τα παιδιά σας από δυσκολίες και να αποτρέψετε τρέχουσες και μελλοντικές δυσκολίες , χρειάζεται να γνωρίζετε τους τρόπους με τους οποίους τα παιδιά αποκτούν αυτοπεποίθηση, αυτοεκτίμηση, αισιοδοξία και ικανότητες να λειτουργούν κάτω υπό οποιεσδήποτε συνθήκες.
Κάποιες δυσάρεστες εμπειρίες προέρχονται από άλλους παράγοντες άγχους σε μια οικογένεια. Για παράδειγμα, όταν ο ένας γονέας ή ένας συγγενής αρρωσταίνει ή πεθαίνει, όταν ο ένας ή και οι δύο γονείς είναι πολύ νέοι και δεν έχουν τις ικανότητες για να μεγαλώσουν ένα παιδί, όταν ο ένας γονέας έχει κάποια ψυχική νόσο και τα συμπτώματα εκφράζονται με απρόβλεπτες και παράξενες συμπεριφορές προς τα παιδιά, όταν οι γονείς έχουν δυσκολίες όπως το άγχος της δουλειάς, τα οικονομικά προβλήματα, μια κρίση στην ευρύτερη οικογένεια, σοβαρούς εθισμούς ή έναν αποτυχημένο γάμο.
Όλες οι παραπάνω εμπειρίες μπορεί να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη ενός παιδιού. Όταν βλέπετε σημάδια δυσλειτουργίας ή ανησυχίας σε ένα μικρό παιδί, όπως ο υπερβολικός θυμός, το να αρνείται να κοιμηθεί, να είναι προκλητικό, να έχει ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές ή άσχημη συμπεριφορά προς τον εαυτό του και τους άλλους, να το σκάει από το σχολείο, να έχει κακή απόδοση στο σχολείο, να είναι σε υπερδιέγερση ή κακόκεφο.Αν συμβαίνει οτιδήποτε από αυτά χρειάζεται να ψάξετε προσεκτικά για τη ρίζα αυτών των συμπεριφορών και όσο είναι δυνατό, να εντοπίσετε το πρόβλημα άμεσα, ώστε να βελτιώσετε τα πράγματα για το παιδί τώρα και για το μέλλον του.
c136