Εργασιομανία: αιτίες, συμπτώματα, επιδράσεις

Εργασιομανία

Κατά κάποιο τρόπο, η εργασιομανία είναι σημάδι της εποχής μας. H πίεση που σχετίζεται με την συνεχή ανάγκη για "επιτυχία" και οι οικονομικές υποχρεώσεις, μας κάνουν να δουλεύουμε συνεχώς περισσότερο, για αυτό και ο όρος ʺεργασιομανίαʺ έχει ενσωματωθεί στον καθημερινό λόγο.

Η αφοσίωση στη δουλειά φαίνεται κάτι θετικό, ευγενές και παραδειγματικό. Την ίδια στιγμή, οι μελέτες υπολογίζουν ότι περίπου το 5% του πληθυσμού είναι εθισμένο στην εργασία. Στην Ιαπωνία, όπου ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής των ανθρώπων είναι η εργασία, με τους Ιάπωνες να δουλεύουν 70 ώρες την εβδομάδα στην εργασία τους, υπάρχουν θάνατοι λόγω υπερβολικής εργασίας. Οι ευρωπαϊκές χώρες ακολουθούν στην ίδια κατεύθυνση. Οι μελέτες δείχνουν για παράδειγμα ότι οι Νορβηγοί είναι εξαρτημένοι από τη δουλειά και πως οι Ούγγροι ηλικίας 20-60, δουλεύουν με τέτοιο τρόπο που αυξάνει τον κίνδυνο εξάρτησης από την εργασία.

Τι είναι η εργασιομανία;

Η εργασιομανία είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από το συνεχή εσωτερικό καταναγκασμό για δουλειά ή την εκτέλεση καθηκόντων σχετικά με την εργασία. Στο  επίκεντρο των σκέψεων, των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς είναι η δουλειά και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την επιζήμια επιρροή στη λειτουργικότητα κάποιου σε άλλες πτυχές της ζωής του, και δημιουργεί προβλήματα στην ισορροπία μεταξύ σημαντικών πτυχών όπως η οικογενειακή ζωή ή τα ενδιαφέροντα. Μπορούμε να μιλάμε για εργασιομανία όταν η υπερβολική απασχόληση με τη δουλειά ξεκινά να έχει αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή μας, αλλά παρόλα αυτά το άτομο νιώθει δυσφορία όταν δεν δουλεύει. Είναι δυνατό να δουλεύετε πολύ, αλλά να διατηρείτε μια ισορροπία μεταξύ δουλειά και άλλων πτυχών της ζωής σας. Τα προβλήματα  ξεκινούν όταν αυτή η ισορροπία διαταραχθεί. Ο όρος ʺεργασιομανίαʺ χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1971 από τον Ουέιν Όουτς, που σύγκρινε την εργασιομανία με τον εθισμό στο αλκοόλ αφού αναγνώρισε κοινά συμπτώματα του εθισμού στην υπερβολική ενασχόληση με την εργασία.

Εργασιομανία : Αιτίες και Συμπτώματα

Μπορούμε να πούμε ότι ο κόσμος στον οποίο ζούμε υποστηρίζει σημαντικά την ανάπτυξη της εργασιομανίας. Οι άνθρωποι που είναι αφοσιωμένοι στη δουλειά τους εκτιμώνται από το εργασιακό περιβάλλον, έχουν πιο πολλά χρήματα, είναι άξιοι θαυμασμού και απολαμβάνουν τη δόξα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η εργασιομανία είναι μία από τις ελάχιστες εξαρτήσεις που δεν έχουν αρνητικές συνέπειες με την πρώτη ματιά, ενώ συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Οι άνθρωποι που είναι εξαρτημένοι από τη δουλειά τους δύσκολα θα ζητήσουν βοήθεια για αυτό, ακόμη και όταν θα αρχίσουν να πληρώνουν ακριβά το τίμημα για την αφοσίωση στη δουλειά.

Ποιοι είναι πιο ευάλωτοι στην εξάρτηση από τη δουλειά;

Η εργασιομανία σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Τα άτομα που είναι τελειομανή και έχουν την τάση να αναπτύσσουν καταναγκασμούς είναι πιο εύκολο να εμφανίσουν εξάρτηση από τη δουλειά. Η τάση κάποιων ανθρώπων να έχουν πολύ υψηλές απαιτήσεις από τον εαυτό τους, να έχουν υψηλά στάνταρ και την ανάγκη του ανταγωνισμού, μαζί με την κριτική και τις προσδοκίες της κριτικής από τους άλλους να ορίζουν την ύπαρξή τους, είναι πιο ευάλωτοι να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο στη δουλειά στον ελεύθερο χρόνο τους. Η υπερβολική δέσμευση στη δουλειά μπορεί επίσης να σχετίζεται με το άγχος και την απογοήτευση σε άλλους τομείς της ζωής, π.χ. σημαντικές σχέσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις, η δουλειά μπορεί να αποτελεί θεραπεία ή τρόπος αντιμετώπισης δύσκολων συναισθημάτων.

Η διάγνωση της εξάρτησης από την εργασία βασίζεται σε κριτήρια όμοια με αυτά των εθισμών. Σύμφωνα με την ICD-10 τα συμπτώματα της εξάρτησης από την εργασία περιλαμβάνουν:

• Αίσθημα εσωτερικού καταναγκασμού για την ενασχόληση με πράγματα σχετικά με την δουλειά,
• μια υποκειμενική πεποίθηση σχετικά με τη δυσκολία ελέγχου συμπεριφορών που σχετίζονται με τη δουλειά: δυσκολία στην απομάκρυνση από τις επαγγελματικές δραστηριότητες, στον έλεγχο του χρόνου που ξοδεύει κάποιος για τη δουλειά και στον έλεγχο του αριθμού των θεμάτων που διαχειρίζεται,
• παρατηρείτε άγχος, νευρικότητα ή αδιαθεσία όταν προσπαθεί κάποιος να σταματήσει ή να περιορίσει τη δουλειά, και όλα αυτά επαναλαμβάνονται,
• η σπατάλη πολύ περισσότερου χρόνου στη δουλειά, που οδηγεί σε μείωση του άγχους και στην ικανοποίηση λόγω επίτευξης των στόχων ενώ η ευημερία μπορεί να επιτευχθεί με λιγότερο χρόνο εργασίας,
• η προοδευτική παραμέληση των εναλλακτικών πηγών ευχαρίστηση, από τα ενδιαφέροντα, τα πάθη ή τους κοινωνικούς ρόλους για να μπορέσει κάποιος να ανταπεξέλθει στα επαγγελματικά καθήκοντα,
• συνεχής ενασχόληση με επαγγελματικές δραστηριότητες αντίθετα με τις επιβλαβείς συνέπειες, στη σωματική, ψυχική και κοινωνική υγεία, που σχετίζονται με την αφοσίωση στην εργασία.

Τουλάχιστον τρία από τα παραπάνω συμπτώματα πρέπει να υπάρχουν κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους ώστε να διαγνωστεί η εξάρτηση από την εργασία.

Μπορεί η εργασιομανία να είναι επικίνδυνη;

Αν χάνετε τον εαυτό σας στη δουλειά, αυτό μπορεί να έχει πολλές συνέπειες. Η επιδείνωση των σχέσεων με την οικογένεια και τους φίλους σας είναι ένα μία συνέπεια της αφοσίωσης στη δουλειά. Αυτό αφορά όχι μόνο την συχνή απουσία σας από την οικογενειακή ζωή, αλλά επίσης την δυσκολία να απομακρυνθείτε από τη δουλειά σας ακόμη και όταν επιστρέφετε στο σπίτι σας. Οι εργασιομανείς μπορεί να περνούν χρόνο με τα παιδιά ή τους συντρόφους τους, αλλά ακόμη απαντούν σε τηλέφωνα ή σε email, ή έχουν ένταση και νευρικότητα όταν δεν δουλεύουν. Έτσι δεν μπορούν να επικεντρωθούν στους αγαπημένους τους και να είναι μαζί τους στο ʺεδώ και στο τώραʺ.

Τα προβλήματα υγείας είναι μια άλλη συνέπεια. Οι εργασιομανείς είναι άνθρωποι που ζουν σε κατάσταση χρόνιου στρες και πίεσης. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι ένα άτομο που δουλεύει 11 ώρες την ημέρα (σε ένα υποθετικό 8ωρο εργασίας) είναι 65% πιο πιθανό να πάθει καρδιακό επεισόδιο. Έχουν καταγραφεί περιστατικά θανάτου λόγω υπερβολικής εργασίας. Μερικές φορές είναι δύσκολο να καθοριστεί αν η υπερβολική εργασία ευθύνεται για την αρνητική κατάσταση κάποιου, αλλά οι εργασιομανείς έχουν προβλήματα  του καρδιαγγειακού συστήματος, όπως η στεφανιαία νόσος ή η αρτηριακή υπέρταση, αλλά επίσης έχουν παρατηρηθεί η εγκεφαλική αιμορραγία, η καρδιακή ανεπάρκεια και η αρτηριοσκλήρυνση.

Εργασιομανία και χημεία του εγκεφάλου

Τα επίπεδα της κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, αυξάνονται όταν κάποιος δουλεύει υπερβολικά και είναι κάτω από συνεχή πίεση. Η κορτιζόλη οδηγεί σε δυσκολία στον ύπνο και στη συγκέντρωση και σε προβλήματα μνήμης. Ταυτόχρονα, όταν δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να ξεκουραστεί, αποκλείουμε τη θετική ενίσχυση, με αποτέλεσμα βιοχημικές ανισορροπίες στον εγκέφαλο. Αυτό οδηγεί σε αλλαγές στη διάθεση, άγχος ή ακόμη και κατάθλιψη. Μια άσχημη ψυχική κατάσταση ευνοεί τη διαχείριση των συναισθημάτων με τον ταχύτερο διαθέσιμο τρόπο, μέσω αλκοόλ ή φαρμάκων. Οι εργασιομανείς εθίζονται πολύ γρήγορα λόγω της επιθυμίας τους να νιώσουν καλύτερα ή να γίνουν πιο αποτελεσματικοί.

Η εξάρτηση από την εργασία προκαλεί αρχικά συναισθηματική βλάβη, η οποία είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστεί από τους ανθρώπους τριγύρω. Το στρες σημαίνει ότι η δουλειά τελικά σταματά να φέρνει ικανοποίηση, ενώ η κόπωση και η απογοήτευση είναι πλέον πολύ συχνά.  Κάτι που ένας τελειομανής σκέφτεται σαν χθεσινή επιτυχία είναι ο κανόνας για κάθε ημέρα ενός εργασιομανή.  Η αυξανόμενη πίεση και οι καταναγκασμοί για την επίτευξη μεγαλύτερων στόχων δυσκολεύουν τα πράγματα, ενώ η συνεχής απογοήτευση με τα αποτελέσματα κάνει τους εργασιομανείς να νιώθουν παγιδευμένοι.

Η εργασιομανία είναι το πρώτο βήμα προς την επαγγελματική εξουθένωση

Μια άλλη πολύ συχνή συνέπεια της εργασιομανίας είναι η επαγγελματική εξουθένωση ή  burnout.  Η επαγγελματική εξουθένωση έχει τρία χαρακτηριστικά:

• Εξουθένωση : Το άτομο είναι συναισθηματικά και σωματικά εξουθενωμένο λόγω δουλειάς, δυσκολεύεται να ξεκουραστεί, νιώθει έντονη κόπωση ακόμη και αφού έχει κοιμηθεί.
• Κυνισμός και αποπροσωποποίηση: Το άτομο παραιτείται από προσωπικές σημαντικές ιδέες, και δεν είναι δεσμευμένο στη δουλειά. Δημιουργεί μια απόσταση από τα επαγγελματικά καθήκοντα, αλλά και τους συνεργάτες ή τους πελάτες.
• Μείωση των προσωπικών επιτευγμάτων: Το άτομο νιώθει ότι κάθε καινούργιο θέμα που προκύπτει δεν μπορεί να το φέρει εις πέρας. Αυτό υπονομεύει την αυτοεκτίμηση. Το άτομο νιώθει μόνο και παρεξηγημένο. Τελικά η εσωτερική ισορροπία καταρρέει.

Η επαγγελματική εξουθένωση είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό θέμα που δεν πρέπει να το υποτιμούμε.

Θεραπεία για την εργασιομανία

Αν αναγνωριστούν τα συμπτώματα της εξάρτησης από την εργασία ή τα συμπτώματα της επαγγελματικής εξουθένωσης, πρέπει να ζητήσετε βοήθεια από έναν ψυχίατρο ή ψυχοθεραπευτή. Όπως και με τις άλλες εξαρτήσεις, η ψυχοθεραπεία είναι η καλύτερη μέθοδος για τη θεραπεία της εργασιομανίας. Η ψυχοθεραπεία είναι εξατομικευμένη και προσαρμόζεται στις ανάγκες του κάθε ανθρώπους. Συμπληρωματικά της ψυχοθεραπείας μπορεί να εφαρμοστεί ο βελονισμός, ο διαλογισμός, η γιόγκα, το μασάζ.

Μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας, ως ψυχοθεραπευτής σας στηρίζω να διατηρήσετε υγιείς συνήθειες και να μάθετε τρόπους ανακούφισης από το στρες., ώστε να μπορείτε να αντιμετωπίσετε δύσκολες στιγμές.

Δώστε στον εαυτό σας την ευκαιρία να ξεκουραστεί

Αξίζει τον κόπο να μάθετε υγιείς τρόπους διαχείρισης του στρες και να διατηρήσετε μια ισορροπία μεταξύ δουλειάς και ζωής. Προσπαθήστε να πάρετε απόσταση από τη δουλειά σας, να αφιερώσετε περισσότερο χρόνο στις σχέσεις σας με τα αγαπημένα σας πρόσωπα και με τον εαυτό σας, στα χόμπι και στα ενδιαφέροντά σας. Οι άνθρωποι  που μπορούν να ξεκουραστούν είναι πιο αποδοτικοί στη δουλειά, πράγμα που έχει επιβεβαιωθεί από πολλές επιστημονικές μελέτες.