Εθισμός στα social media

Εθισμός στα social media

Σύμφωνα με τα στοιχεία υπάρχουν περίπου 4,3 δισεκατομμύρια ενεργοί χρήστες στα social media σε όλο τον κόσμο, αριθμός που αντιπροσωπεύει το 55% του πληθυσμού παγκοσμίως. Επίσης, το 95% των εφήβων και πάνω από το 70% των ενηλίκων χρησιμοποιεί τα social media.

Ωστόσο, αν και τα social media έχουν πολλά πλεονεκτήματα έχουν και πολλά μειονεκτήματα. Η χρήση των social media έχει σχέση με πολλές ψυχικές διαταραχές, θέματα συμπεριφοράς, προβλήματα στις σχέσεις, και μπορεί να προκαλούν εθισμό.

Όταν κάποιος χρησιμοποιεί υπερβολικά τα social media, τότε αυτό δημιουργεί μια μορφή εθισμού στα social media. Επιπλέον, τα social media προκαλούν άγχος, κατάθλιψη, και πολλά άλλα ψυχικά νοσήματα. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες τα social media προκαλούν θέματα στον ύπνο, διατροφικές διαταραχές, προβλήματα με την εικόνα του σώματος, χαμηλή αυτοεκτίμηση, κακή απόδοση στο σχολείο και στη δουλειά, αύξηση στα συναισθήματα απομόνωσης και μοναξιάς, και αυτοκτονικό ιδεασμό.

Η εκθετική αύξηση της χρήσης των social media τις δύο τελευταίες δεκαετίες συμπίπτει με την αύξηση στα θέματα ψυχικής υγείας. Και ενώ η συσχέτιση αυτή δεν ισοδυναμεί με αιτιότητα, οι μελέτες δείχνουν ότι η αυξημένη χρήση των social media σίγουρα συμβάλλει στα θέματα ψυχικής υγείας.

Φυσικά, είναι σημαντικό να πούμε ότι τα social media δεν έχουν μόνο αρνητικές επιδράσεις. Μας δίνουν τη δυνατότητα να επικοινωνούμε, να εξερευνούμε νέα χόμπι και ενδιαφέροντα. Κάποιες φορές είναι ωφέλιμα για την εκπαίδευση και για θεραπευτικούς σκοπούς. Όπως συμβαίνει σχεδόν με όλα τα πράγματα στη ζωή, τα social media έχουν θετικά και αρνητικά χαρακτηριστικά.

Τι είναι ο εθισμός στα social media;

Ο εθισμός στα social media περιλαμβάνει την παθολογική και υπερβολική χρήση τους παρά τις δυσμενείς συνέπειες στην καθημερινότητα και στη λειτουργικότητα ενός ατόμου. Αυτές οι συνέπειες περιλαμβάνουν την κακή ακαδημαϊκή απόδοση, τα θέματα υγείας, τα προβλήματα στις σχέσεις. Ο εθισμός στα social media έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την απώλεια ελέγχου στη χρήση των social media.

Τα άτομα που εμφανίζουν εθισμό στα social media ξοδεύουν ώρες χαζεύοντας άλλα προφίλ και λογαριασμούς, ελέγχουν τις ειδοποιήσεις, δημιουργούν περιεχόμενο, απαντούν στα μηνύματα και όλα αυτά σε βάρος της δικής τους ευημερίας και παρά τις παρεμβάσεις των αγαπημένων τους προσώπων. Αν και ο χρόνος που ξοδεύει ένα άτομο στα social media είναι δείκτης του εθισμού, δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας. Η επίδραση στη συμπεριφορά και στην καθημερινότητα, όπως και οι ιδεοληψίες και οι καταναγκασμοί παίζουν ρόλο.

Ο εθισμός στα social media, μερικές φορές δεν αποτελεί μια επίσημη διαταραχή.

Ποιες είναι οι αιτίες του εθισμού στα social media;

Ο εθισμός στα social media , όπως και όλοι οι άλλοι εθισμοί, έχει το κέντρο του στο σύστημα επιβράβευσης του εγκεφάλου. Η χρήση των social media δημιουργεί μια ευχάριστη επίδραση μέσω της απελευθέρωσης νευροδιαβιβαστών όπως η ντοπαμίνη. Αυτή η ευχάριστη επίδραση μπορεί να είναι στιγμιαία όταν κάποιος ανοίγει τα social media, ή ακόμη και όταν τα σκέφτεται. Αυτή η ευχάριστη επίδραση είναι πιο έντονη όταν υπάρχει δέσμευση όπως τα σχόλια, τα likes, οι κοινοποιήσεις, τα μηνύματα. Επιπλέον, όταν κάποιος παίρνει θετικά μηνύματα από τα social media αυτό αποτελεί ένα τρόπο αναζήτησης εξωτερικής επικύρωσης που μπορεί επίσης να γίνει συνήθεια.

Επίσης, ακόμη και το απλό scroll στα social media οδηγεί στην απελευθέρωση ντοπαμίνης, χωρίς να είναι ανάγκη κάποιος να ανεβάζει φωτογραφίες, να κάνει σχόλια.

Σαν αποτέλεσμα η επαναλαμβανόμενη χρήση των social media, μπορεί να κάνει τους χρήστες να τα χρησιμοποιούν καταναγκαστικά και να είναι εξαρτημένοι από αυτή την μορφή ευχαρίστησης. Με τον καιρό, τα άτομα χάνουν το ενδιαφέρον τους για άλλα χόμπι, δραστηριότητες και για τις σχέσεις τους.

Όπως συμβαίνει και με όλους τους άλλους εθισμούς, ο εθισμός στα social media είναι ένα πολύπλευρο θέμα. Πέρα από τον εγκέφαλο, τα social media είναι σχεδιασμένα να δελεάζουν τους ανθρώπους. Με άλλα λόγια, όσοι έχουν σχεδιάσει τα social media έχουν ως σκοπό τη δημιουργία πλατφορμών που θα είναι εθιστικές. Οι πλατφόρμες βελτιώνουν συνεχώς τους αλγόριθμους τους για διατηρούν την δέσμευση των χρηστών.

Γιατί είναι δελεαστικά τα social media;

Τα social media είναι επίσης τόσο δελεαστικά επειδή κάνουν τους χρήστες να νιώθουν λιγότερη μοναξιά, παρά το γεγονός ότι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Τα social media είναι επίσης απίστευτα προσβάσιμα, καθώς πλέον το ίντερνετ υπάρχει παντού και όλοι έχουν ένα κινητό τηλέφωνο στην τσέπη τους. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των ανθρώπων που έχουν το φόβο να μην χάνουν τις εξελίξεις (fear of missing out-FOMO). Για αυτό και ελέγχουν συνεχώς τα social media.

Ο κάθε άνθρωπος που χρησιμοποιεί τα social media, είναι επιρρεπής στον εθισμό, αλλά όσοι έχουν ιστορικό εθισμών στην οικογένεια έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν εθισμό συγκριτικά με όσους δεν έχουν ιστορικό εθισμού στο αλκοόλ, στα ναρκωτικά, στο τζόγο. Όσοι έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρονικές συσκευές και σε ίντερνετ έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Τα θέματα ψυχικής υγείας όπως η κατάθλιψη, το άγχος, η ΔΕΠΥ μπορεί να κάνει τους ανθρώπους επιρρεπείς στα social media.

Ποια είναι τα σημάδια εθισμού στα social media;

Οι άνθρωποι που έχουν προβληματική σχέση με τα social media μπορεί να ξεπερνούν το θέμα χωρίς κάποια παρέμβαση. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναγνωρίζετε τα σημάδια και τα συμπτώματα της προβληματικής χρήσης των social media ώστε να αντιμετωπίσετε την κατάσταση πριν επιδεινωθεί.

Κάποια συμπτώματα του εθισμού στα social media περιλαμβάνουν:

• Ανεπιτυχείς προσπάθειες διακοπής ή περιορισμού της χρήσης των social media.
• Κάποιος αφιερώνει πολύ χρόνο στη χρήση των social media.
• Δυσκολία στη συγκέντρωση σε σημαντικές δραστηριότητες όπως η δουλειά ή το σχολείο, ως αποτέλεσμα της χρήσης των social media.
• Απώλεια ενδιαφέροντος για πράγματα ή δραστηριότητες εκτός από τα social media, ειδικά όσες κάποιος απολάμβανε πριν.
• Όταν κάποιος κρύβει τη χρήση των social media από τους αγαπημένους του, ειδικά λόγω φόβου ότι αυτό θα επηρεάσει τη χρήση τους.
• Χρήση των social media ώστε κάποιος να δραπετεύει από τα προβλήματα της πραγματικής ζωής.
• Συναισθήματα ενοχών και ντροπής για συμπεριφορές που έχουν σχέση με τη χρήση των social media.
• Η συνεχής χρήση των social media προκαλεί χαμηλή αυτοεκτίμηση , κατάθλιψη, άγχος, θέματα στις σχέσεις, φτωχή ακαδημαϊκή απόδοση.
• Παραμέληση της προσωπικής υγιεινής , της σωματικής και ψυχικής υγείας λόγω της χρήσης των social media.
• Δυσκολία στη χαλάρωση ή στον ύπνο λόγω των social media.
• Σκέψη των social media ακόμη και όταν δεν χρησιμοποιεί κάποιος τα social media.
• Αφιέρωση περισσότερου χρόνου στα social media για να έχει κάποιος την ίδια ευχάριστη επίδραση.
• Αρνητικά συναισθήματα όταν κάποιος δεν χρησιμοποιεί τα social media όπως η θλίψη, η ανησυχία, η νευρικότητα.

Ποια είναι η επίδραση του εθισμού στα social media;

Ο εθισμός στα social media έχει πολλές αρνητικές συνέπειες αν η χρήση τους είναι υπερβολική. Κάθε άτομο είναι μοναδικό και μπορεί να επηρεάζεται με διαφορετικούς τρόπους. Η εξάρτηση από τα social media μπορεί να ποικίλει σε σοβαρότητα και σε συνέπειες. Κάποιοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο της υπερβολικής χρήσης των social media είναι :

• Θέματα ψυχικής υγείας όπως η κατάθλιψη, το άγχος, η ευερεθιστότητα, η χαμηλή αυτοεκτίμηση.
• Θέματα υγείας όπως ο πόνος στην πλάτη ή στον αυχένα, πονοκέφαλος.
• Θέματα σχέσεων όπως η απομόνωση, τα θέματα επικοινωνίας , τα θέματα δέσμευσης.
• Θέματα που προκύπτουν από τον καθιστικό τρόπο ζωής και την έλλειψη άσκησης, που οδηγούν σε αύξηση του βάρους και παχυσαρκία, κακή στάση του σώματος, έλλειψη βιταμίνης D, αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2.
• Διατροφικές διαταραχές.
• Προβλήματα με τη συγκέντρωση και την προσοχή.
• Αποφυγή της ανάληψης υποχρεώσεων, προβλήματα στη δουλειά.
• Έντονη επιθετικότητα, θυμό.
• Αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, αυτοκτονικό ιδεασμό και αυτοκτονία.

Ποια είναι η θεραπεία για τον εθισμό στα social media;

Η ψυχοθεραπεία είναι πολύ βοηθητική για την αντιμετώπιση των αρνητικών και καταστροφικών σκέψεων, των συναισθημάτων και των συμπεριφορών.

Ολιστικές μέθοδοι μπορούν επίσης να ενταχθούν στην θεραπεία, οι οποίες δίνουν έμφαση στη διατροφή, στην άσκηση, στο διαλογισμό, στη γιόγκα, στο ρέικι, στην υπνοθεραπεία, στην επαφή με τη φύση.

Τα άτομα με εθισμό στα social media που έχουν κάποιο άλλο θέμα ψυχικής υγείας όπως το άγχος, η κατάθλιψη, η ΔΕΠΥ ή άλλες ψυχιατρικές παθήσεις μπορεί να χρειάζονται φαρμακευτική αγωγή. Κάποια άτομα με διατροφικές διαταραχές χρειάζονται ειδική θεραπεία.