Εξάρτηση από την τεχνολογία

Εξάρτηση από την τεχνολογία

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει πολλά οφέλη για την κοινωνία. Aλλά επίσης κρύβει και μια σκοτεινή πλευρά. Καθώς όλοι μας παραμένουμε συνέχεια συνδεδεμένοι με την τεχνολογία, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι χάνουμε σημαντικές εμπειρίες, μας κυριεύει  η ανυπομονησία, η παρορμητικότητα, ακόμη και ο ναρκισσισμός. Για αυτό υπάρχουν πολλά ερωτηματικά σχετικά με την εξάρτηση της κοινωνίας από την τεχνολογία.

Ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, την εθνικότητα ή την οικονομική κατάσταση, οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα, στην πραγματικότητα, θα έχετε δίπλα σας ένα αυτή τη στιγμή. Και τα χρησιμοποιούν παντού, την ώρα του φαγητού, στην οδήγηση. Αυτό είναι ένα κομμάτι που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία, καθώς όταν χάνει κάποιος το κινητό του νιώθει έντονο άγχος.

Τα smartphones και άλλες συσκευές έχουν κεντρικό ρόλο στο σύγχρονο τρόπο ζωής, καθώς πολλοί άνθρωποι βασίζονται σε αυτά για όλα. Πότε ήταν η τελευταία φορά που πληρώσατε τους λογαριασμούς σας μέσω email; Η επικοινωνία με τα αγαπημένα σας πρόσωπα, τα social media, η διαχείριση των χρημάτων, όλα έχουν σχέση με το ίντερνετ. Όλα αυτά συμβάλλουν στην εξάρτηση από την τεχνολογία. Και το πιο σοκαριστικό είναι ότι το 2021 τα στοιχεία έδειξαν ότι πιθανόν είναι ο μεγαλύτερος εθισμός, μετά τις ουσίες.

Ψυχολογικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην εξάρτηση από την τεχνολογία

Στις μέρες μας η εξάρτηση από τα κινητά τηλέφωνα και το διαδίκτυο είναι τεράστια ενώ παλιά υπήρχε μονάχα η ανησυχία ότι η τεχνολογία παρεμβαίνει στις διαπροσωπικές και κοινωνικές σχέσεις. Ωστόσο, υπάρχει μια πιο λεπτή και ύπουλη επίδραση της τεχνολογίας και του διαδικτύου. Μπορεί να είναι η αμεσότητα του διαδικτύου, η ανωνυμία στα chat rooms που αλλάζει τον πυρήνα μας.

Πλέον, υπάρχει ένας όρος που δείχνει το φόβο να μείνουμε χωρίς τηλέφωνο, η “nomophobia” (no mobile phobia). Είναι το άγχος που νιώθουμε όταν συνειδητοποιούμε ότι παραμένουμε αποσυνδεδεμένοι από τους φίλους, την οικογένεια, τη δουλειά και τον κόσμο.

Βέβαια, καλό είναι να έχουμε στο μυαλό μας ότι αυτός ο φόβος δεν είναι κάποια από τις κλασικές φοβίες.

Υπάρχουν ψυχολογικοί λόγοι που οδηγούν στην υπερβολική χρήση των κινητών τηλεφώνων και άλλων συσκευών. Αυτοί περιλαμβάνουν την χαμηλή αυτοεκτίμηση, την παρορμητικότητα, την εσωστρεφή ή εξωστρεφή προσωπικότητα. Η εξάρτηση από την τεχνολογία μπορεί επίσης να εντείνει τα συμπτώματα υποκείμενων διαταραχών όπως το κοινωνικό άγχος ή η διαταραχή πανικού.

Όταν συνεχώς κάποιος περιμένει μια τεχνολογική αλληλεπίδραση, ένα τηλεφώνημα, ένα μήνυμα, ένα email ή ειδοποιήσεις στα social media, το σώμα και ο εγκέφαλος αντιδρά με ένα τρόπο που μοιάζει με το άγχος. Τα smartphones γενικά δημιουργούν ένα περιβάλλον αναμονής, οι χρήστες είναι συνεχώς ανήσυχοι μήπως χάσουν κάτι που συμβαίνει στο διαδικτυακό κόσμο.

Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες

Επειδή η τεχνολογία είναι συνυφασμένη με την καθημερινότητά μας, συχνά δεν συνειδητοποιούμε πόσες ώρες ξοδεύουμε online. Η τεχνολογία είναι ουσιαστική στη σημερινή κοινωνία, για αυτό και όσοι την χρησιμοποιούν συνεχώς δεν μπορούν να αποσυνδεθούν ποτέ. Αντί για αυτό είναι ανάγκη να μάθουν τον αυτοέλεγχο. Για αυτό είναι πολύ σημαντικό να περιορίζουμε το πόσο συχνά ελέγχουμε το κινητό μας, και να το αφήνουμε κάποιες φορές στο σπίτι. Σε πολλά εστιατόρια και στο αεροδρόμιο, υπάρχει αυτή η επιλογή. Αυτή η τάση μοιάζει με τις πρακτικές για τον περιορισμό του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους. Για πολλούς ανθρώπους, η ζωή είναι πιο απολαυστική χωρίς το κινητό. Για άλλους είναι γεμάτη στρες.

Τα κλινικά χαρακτηριστικά της εξάρτησης από την τεχνολογία είναι εύκολο να τα παρατηρήσει κάποιος σε κοινωνικά περιβάλλοντα. Τα άτομα με εξάρτηση από την τεχνολογία έχουν μειωμένη δια ζώσης αλληλεπίδραση με τους άλλους, και προτιμούν την επικοινωνία μέσω της τεχνολογίας. Πολλοί χρήστες μπορεί να βασίζονται στα κινητά τους και σε άλλες ηλεκτρονικές συσκευές για να αποφεύγουν τα συναισθήματα στρες, δυσφορίας και αγωνίας, και νιώθουν νευρικότητα όταν έχουν περιορισμένη πρόσβαση στο διαδίκτυο στα αεροδρόμια, στο σχολείο, στο νοσοκομείο, στο χώρο εργασίας.

Τα σημάδια της κατάθλιψης μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους όταν οι χρήστες δεν έχουν σύνδεση στο διαδίκτυο. Έτσι,  δεν μπορούν να δουν το Facebook, το Instagram, να στείλουν μηνύματα. Κάποιοι μπορεί να μην μπορούν να κοιμηθούν χωρίς το κινητό ή να μην το αφήνουν από τα χέρια τους. Όταν μια συσκευή είναι απαραίτητη για την ηρεμία και την ασφάλεια, η αιτία μπορεί να είναι η εξάρτηση από την τεχνολογία.

Εξάρτηση από την τεχνολογία και ψυχικές διαταραχές 

Η εξάρτηση από την τεχνολογία μπορεί επίσης να έχει σχέση με άλλες διαταραχές. Οι άνθρωποι που έχουν κοινωνικό άγχος είναι πιο πιθανό να νιώθουν νευρικότητα, άγχος, αγωνία, εφίδρωση και τρέμουλο όταν δεν έχουν ή δεν μπορούν να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικές συσκευές. Τα κινητά τηλέφωνα, τα tablets ή ο υπολογιστής κάνουν τα άτομα να νιώθουν πιο ασφαλή, με αυτοπεποίθηση και λιγότερο άγχος. Η εξάρτηση από την τεχνολογία μπορεί να εντείνει το κοινωνικό άγχος.

Οι θεραπείες για την εξάρτηση από την τεχνολογία είναι περιορισμένες καθώς είναι μια νέα ιδέα. Ωστόσο, η ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με την φαρμακευτική αγωγή έχει πολύ καλά αποτελέσματα. Τα φάρμακα για την εξάρτηση από την τεχνολογία είναι ειδικά για την θεραπεία του κοινωνικού άγχους. Φυσικά, αν υπάρχει κάποια υποκείμενη ψυχική διαταραχή που να συμβάλλει στην εξάρτηση είναι ανάγκη να γίνει η κατάλληλη θεραπεία.

Καταπολέμηση της εξάρτησης από την τεχνολογία

Υπάρχουν σοβαρές περιπτώσεις εξάρτησης από την τεχνολογία που χρειάζονται την διάγνωση από έναν ειδικό για τον σχεδιασμό της κατάλληλης θεραπείας. Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι για να μειώσει κάποιος την εξάρτηση από την τεχνολογία και να αλλάξει τις κακές του συνήθειες. Τα παρακάτω βήματα και οι τεχνικές συμβάλλουν ώστε να διατηρήσετε μια ισορροπία ανάμεσα στην πραγματική ζωή και στον διαδικτυακό κόσμο.

• Μην στέλνετε μηνύματα όταν οδηγείτε. Αυτό φυσικά πρέπει να το κάνετε για λόγους ασφαλείας, για τον εαυτό σας και τους άλλους.
• Μην παίρνετε το κινητό σας στην τουαλέτα. Αυτά τα μικρά διαλείμματα θα σας βοηθήσουν να ξεκουραστείτε από την χρήση της οθόνης.
• Μπορείτε να πληρώνετε με κανονικά χρήματα. Μπορεί αυτό να μοιάζει μικρό αλλά πόσες φορές χρησιμοποιείτε το κινητό για τις συναλλαγές σας; Να κρατάτε το κινητό στην τσέπη σας.
• Μην έχετε μαζί σας το κινητό στο κρεβάτι. Είναι δελεαστικό να σας παίρνει ο ύπνος ενώ χαζεύετε στο Facebook, αλλά αν σπάσετε αυτή τη συνήθεια τότε θα μειώσετε την εξάρτηση από την τεχνολογία. Επίσης, κλείστε τελείως το κινητό σας στη διάρκεια του ύπνου.
• Καλό είναι να κλείνετε το κινητό σας όταν βγαίνετε μαζί με τους φίλους σας. Αυτή είναι ίσως η πιο δύσκολη συνήθεια για να σπάσει. Καλό είναι να επικοινωνείτε και να αλληλεπιδράτε με τους φίκους σας δια ζώσης, όχι μόνο στα social media.
• Αν μπορείτε αφήστε το κινητό στο σπίτι σας. Αν βγείτε για ένα φαγητό μπορείτε να αφήσετε το κινητό στο σπίτι σας.