Εξιδανίκευση

Εξιδανίκευση

Η εξιδανίκευση είναι αναπόφευκτο κομμάτι της αγάπης και του έρωτα. Στην αρχή μιας ρομαντικής σχέσης, όταν το πάθος είναι στην κορύφωσή του, είναι βέβαιο ότι βλέπουμε τους/τις συντρόφους μας με υπερβολικό και εξιδανικευμένο τρόπο. Δυστυχώς, αυτή η τέλεια εικόνα σταδιακά ξεθωριάζει και τα λιγότερο ευχάριστα στοιχεία της σχέσης βγαίνουν στην επιφάνεια.

Όμως, υπάρχουν άνθρωποι που βλέπουν τους συντρόφους τους με πιο εξιδανικευμένο τρόπο συγκριτικά με άλλους; Γιατί εξιδανικεύουμε τους άλλους; Πώς μπορούμε να σταματήσουμε να εξιδανικεύουμε τις συντρόφους μας;

Η εξιδανίκευση είναι μια ψυχολογική διαδικασία που συμβαίνει όταν δημιουργούμε θετικές ψευδαισθήσεις για ένα άλλο άτομο, υπερβάλλουμε για τις αρετές του και αγνοούμε τα ελαττώματά του. Όταν ξεκινάμε να ερωτευόμαστε ένα άτομο, έχουμε την τάση να το εξιδανικεύουμε, βλέποντάς το πιο ταλαντούχο, πιο όμορφο και γοητευτικό από ότι είναι στην πραγματικότητα.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους συμβαίνει αυτό, κάποιοι άνθρωποι εξιδανικεύουν τους άλλους επειδή φοβούνται, δεν είναι έτοιμοι να αντικρύσουν την πραγματικότητα για το άτομο που αγαπούν και να δουν ότι δεν είναι τέλειο. Άλλοι μπορεί να εξιδανικεύουν μια παλιά σχέση επειδή θέλουν να επιβεβαιώνουν τις παλιές αποφάσεις και τα δυνατά τους συναισθήματα.

Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο μας όταν ερωτευόμαστε;

Όταν ερωτευόμαστε, μια βιοχημική διαδικασία συμβαίνει στον εγκέφαλό μας. Αυτή η διαδικασία έχει πολλές ομοιότητες με τους εθισμούς και μπορούμε να κάνουμε ελάχιστα πράγματα για να την ελέγξουμε. Καθώς διάφορες χημικές ουσίες απελευθερώνονται και παράγονται στον εγκέφαλο, όπως η νορεπινεφρίνη και η ντοπαμίνη, μπορεί να βιώνουμε τα ακόλουθα συμπτώματα στην αρχική φάση του έρωτα:

• Νευρικότητα, ενθουσιασμό που συνοδεύονται από κρύο ιδρώτα και εξάψεις
• Σφίξιμο στο στομάχι, ρίγος, ταχυπαλμία
• Υπερβολική προσοχή στο πρόσωπο που μας ενδιαφέρει
• Συναισθήματα εξάρτησης
• Ισχυρή επιθυμία να είμαστε μαζί με το σύντροφό μας
• Έντονα συναισθήματα άγχους και ευφορίας

Η εξιδανίκευση είναι ένας αμυντικός μηχανισμός;

Όταν υπερβάλλουμε με τα ταλέντα και ελαχιστοποιούμε τα ελαττώματα του ατόμου που μας ενδιαφέρει αυτό είναι κάτι απολύτως φυσιολογικό στην αρχή μιας σχέσης. Αλλά πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από αυτά τα αμφίθυμα συναισθήματα; Σύμφωνα με τις αρχές της ψυχανάλυσης, η εξιδανίκευση είναι ένας αμυντικός μηχανισμός που μας βοηθά να ελέγχουμε τα συγκεχυμένα συναισθήματα και να διατηρούμε μια θετική εικόνα για τον άνθρωπο που έχει αξία για εμάς.

Η εξιδανίκευση είναι ένας αμυντικός μηχανισμός και τείνουμε προς αυτόν όταν αποτυγχάνουμε να δούμε τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία ενός ατόμου με ρεαλιστικό τρόπο, είτε είναι καλό είτε είναι κακό, δεν υπάρχει μέση λύση. Αυτός ο τρόπος σκέψης του "άσπρου ή μαύρου" συνήθως ξεκινά στην παιδική ηλικία, όταν ένα παιδί δεν μπορεί να συνδυάσει τα καλά και τα κακά στοιχεία των γονέων, και έτσι τους βλέπει σαν καλούς ή κακούς.

Τι είναι ο κύκλος της εξιδανίκευσης και ο κύκλος της υποτίμησης;

Στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας, η εξιδανίκευση είναι φυσιολογικό κομμάτι της εξέλιξης. Τείνουμε αρχικά να εξιδανικεύουμε τους γονείς μας, στη συνέχεια τους φίλους και τους συντρόφους μας ως μέρος της διαδικασίας αποχωρισμού στα εφηβικά μας χρόνια. Στην ενήλικη ζωή, η τάση για εξιδανίκευση πρέπει να αρχίσει να μειώνεται, και να μεταμορφώνεται σε μια πιο ισορροπημένη και ολοκληρωμένη αίσθηση των άλλων και του εαυτού μας.

Αλλά όταν αυτό δεν συμβαίνει σωστά στην διάρκεια της ενηλικίωσης, η εξιδανίκευση συχνά ακολουθείται από ένα κύκλο υποτίμησης. Αυτός ο συνδυασμός είναι γνωστός ως ο κύκλος της εξιδανίκευσης και της υποτίμησης και μπορεί να είναι χαρακτηριστικό σε διαφορετικές διαταραχές προσωπικότητας και καταστάσεις όπως η οριακή διαταραχή προσωπικότητας, η συνεξάρτηση και ο παθολογικός ναρκισσισμός.

Τα άτομα τα οποία είναι επιρρεπή στην εξιδανίκευση και στην υποτίμηση  μπορεί να βλέπουν τους ανθρώπους στη ζωή τους είτε όλους καλούς ή όλους κακούς. Να τους εξιδανικεύουν αρχικά και στην συνέχεια να τους υποτιμούν, αποδίδοντας του υπερβολικά αρνητικά χαρακτηριστικά.

Για παράδειγμα, αν είστε στόχος ενός ναρκισσιστή, τότε μπορεί να σας βομβαρδίζει με αγάπη (love bombing) στα αρχικά στάδια της σχέσης και στη συνέχεια να σας υποτιμά χρησιμοποιώντας διαφορετικές τακτικές χειραγώγησης όπως το gaslighting.

Πώς θα σταματήσω να εξιδανικεύω το σύντροφό μου;

Είτε έχετε το σύντροφό σας ψηλά σε ένα βάθρο ή αν βλέπετε μια νέα σχέση πολύ πιο ιδανική από ότι είναι στην πραγματικότητα, υπάρχει η πιθανότητα ακόμη να αντιμετωπίζετε ψυχικά τραύματα του παρελθόντος και καταστάσεις που σας έχουν πληγώσει. Αν έχετε την τάση να εξιδανικεύετε τους συντρόφους σας ή τις σχέσεις σας, τότε μπορείτε να δοκιμάσετε τα εξής:

1. Ρίξτε μια ματιά στο παρελθόν

Μπορεί να εξιδανικεύετε τις σχέσεις σας επειδή έχετε ανεπίλυτα τραύματα από την παιδική σας ηλικία ή την εφηβεία, και εξερευνώντας όλα όσα σας πλήγωσαν μπορείτε να δείτε αλλιώς τα πράγματα.

2. Μάθετε να αγαπάτε τον εαυτό σας

Αφιερώστε λίγο χρόνο για να φροντίζετε τον εαυτό σας και αποδεχτείτε αυτό που είστε, τα ελαττώματα και τα προτερήματά σας. Η αγάπη και η φροντίδα προς τον εαυτό είναι το πρώτο βήμα για να ενσωματώσετε τα αντικρουόμενα στοιχεία της προσωπικότητάς σας.

3. Κατανοήστε ότι κανείς δεν είναι τέλειος

Το κλειδί για να ξεπεράσει κάποιος την τάση της εξιδανίκευσης είναι να αποδεχτεί το γεγονός ότι οι άνθρωποι είμαστε πολύπλοκα όντα, με πολλά θετικά και αρνητικά στοιχεία τα οποία συνυπάρχουν την ίδια στιγμή σε ένα άτομο.

4. Δουλέψτε για να επουλώσετε τις πληγές σας

Για να μπορέσετε να βρείτε γαλήνη και να αποδεχτείτε τον εαυτό σας, πρέπει να κατανοήσετε και να επουλώσετε όλες τις συναισθηματικές σας πληγές. Το EMDR μπορεί να σας βοηθήσει να ξεπεράσετε όλα τα ψυχολογικά τραύματα που κουβαλάτε.

5. Ζητήστε βοήθεια

Ο καλύτερος τρόπος για να επεξεργαστείτε τα δύσκολα και επώδυνα συναισθήματα , ώστε να μπορέσετε να δημιουργήσετε πιο υγιείς σχέσεις είναι να ζητήσετε τη βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή. Στο ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον της ψυχοθεραπείας μπορείτε να μιλήσετε για όσα σας απασχολούν και να βάλετε τις βάσεις για να ζήσετε μια ευτυχισμένη ζωή.