Φαρμακευτική αγωγή και Ψυχοθεραπεία

Φαρμακευτική αγωγή και Ψυχοθεραπεία

Ένα στα τέσσερα άτομα, γύρω στο 25% του πληθυσμού, θα βιώσει ένα ζήτημα ψυχικής υγείας κάποια στιγμή στη ζωή του, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Η κατάθλιψη και το άγχος είναι οι πιο συχνές ψυχικές νόσοι, και μπορούν να επηρεάσουν τους ανθρώπους ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, την εθνικότητα ή το κοινωνικό υπόβαθρο. Οι περιβαλλοντικοί και οι γενετικοί παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνιση ενός ψυχολογικού προβλήματος. Σε άλλες περιπτώσεις, τα τραυματικά γεγονότα και οι σοβαρές σωματικές βλάβες έχουν ως αποτέλεσμα τα ψυχολογικά συμπτώματα που επιμένουν για χρόνια.

Οι ψυχίατροι-ψυχοθεραπευτές ως οι κατεξοχήν ειδικοί της ψυχικής υγείας, δεχόμαστε πολλές ερωτήσεις για διάφορα θέματα. “Πρέπει να πάρω φαρμακευτική αγωγή;ʺ είναι η πιο συχνή ερώτηση, σχετικά με τη θεραπεία της κατάθλιψης, του άγχους και άλλων ψυχικών νόσων.

Ο κάθε ασθενής όμως είναι διαφορετικός, για αυτό είναι απαραίτητο να υπάρχει μια συζήτηση και εξατομίκευση της θεραπείας, δηλαδή να σχεδιαστεί μια κατάλληλη θεραπεία ανάλογα με τα συμπτώματα, την σοβαρότητα αυτών, και των πεποιθήσεων του ασθενούς. Παρόλο αυτά, τα παρακάτω σημεία είναι χρήσιμα για τη λήψη της απόφασης.

H φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι χρήσιμη

Για παράδειγμα, για τα άτομα που κατακλύζονται και παραλύουν από το άγχος, η φαρμακευτική αγωγή μειώνει άμεσα την ένταση των συμπτωμάτων. Για όσους δεν μπορούν να σηκωθούν από το κρεβάτι τους το πρωί εξαιτίας της κατάθλιψης, η φαρμακευτική αγωγή δίνει μια ώθηση. Και για εκείνους με σοβαρές ψυχικές νόσους όπως η σχιζοφρένεια και τη διπολική διαταραχή, η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι αναγκαία για την σταθερότητα και/ή την ασφάλεια. Πολλοί άνθρωποι ωφελούνται από την φαρμακευτική αγωγή καθημερινά. Για παράδειγμα, μια μελέτη ότι ασθενείς που έπαιρναν αντικαταθλιπτικό για σοβαρή κατάθλιψη, είχαν βελτίωση στα καταθλιπτικά συμπτώματα, μείωση του άγχους και αύξηση της εξωστρέφειας, σε οχτώ εβδομάδες.

H φαρμακευτική αγωγή μπορεί να υποστηρίξει την διαδικασία της ψυχοθεραπείας

Είναι δύσκολο για τους περισσότερους ανθρώπους να επικεντρώνονται στην εξέλιξη του εαυτού τους όταν είναι σε κρίση ή παλεύουν με το άγχος, την κατάθλιψη, ή άλλες ψυχικές νόσους. Σε πολλές περιπτώσεις, η φαρμακευτική αγωγή βοηθά στην σταθεροποίηση ενός ατόμου, επιτρέποντας την εξέλιξη της ψυχοθεραπείας. Φυσικά, ένα κύριο αποτέλεσμα της επιτυχημένης ψυχοθεραπείας είναι η μείωση ή ο περιορισμός της ανάγκης ψυχοτρόπων ή άλλων φαρμάκων.

Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι επιβλαβής

Η φαρμακευτική αγωγή χωρίς αμφιβολία είναι σημαντικό κομμάτι της θεραπείας για αρκετούς ασθενείς. Ωστόσο, η φαρμακευτική αγωγή έχει και παρενέργειες, σωματικές παρενέργειες όπως ίλιγγο, υπνηλία, αύξηση του βάρους, διαταραχές στον ύπνο, συναισθηματική απάθεια. Τα αντιψυχωσικά φάρμακα ίσως να προκαλέσουν μόνιμες βλάβες, που οδηγούν σε εξωπυραμιδικά συμπτώματα (πχ δυσκινησία ή παρκινσονισμό), και μπορεί να προκαλέσουν ακόμη και θάνατο αν λαμβάνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα ή σε λάθος δοσολογία, καθώς έχουν κυρίως μεταβολικές παρενέργειες και παρενέργειες που αφορούν το καρδιαγγειακό σύστημα γενικότερα. Είναι λοιπόν απαραίτητο να συζητάτε τους κινδύνους της φαρμακευτικής αγωγής με τον ψυχίατρο σας και να αποφασίζετε αν οι κίνδυνοι αξίζουν περισσότερα από τα οφέλη, ή αν μια εναλλακτική θεραπευτική μέθοδος ίσως να ήταν καλύτερη επιλογή.

Η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι πάντα αναγκαία

Ενώ η φαρμακευτική αγωγή ίσως να είναι αποτελεσματική για την θεραπεία κάποιων καταστάσεων, οι μελέτες δείχνουν ότι 16 μήνες ψυχοθεραπείας είναι πιο αποτελεσματική μέθοδος στην μακροχρόνια πρόληψη της υποτροπής της κατάθλιψης σε σύγκριση με τα αντικαταθλιπτικά από μόνα τους, όταν λαμβάνονται για το ίδιο χρονικό διάστημα.Σε μια άλλη μελέτη διαπιστώθηκε ότι τα αντικαταθλιπτικά είναι βοηθητικά για τους ασθενείς με σοβαρή κατάθλιψη, ενώ τα άτομα με ήπια και μέτρια κατάθλιψη ωφελούνταν περισσότερο από άλλες θεραπευτικές επιλογές, όπως η ψυχοθεραπεία. Για κάποια άτομα τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να είναι λίγο πιο αποτελεσματικά από το placebo.

Η φαρμακευτική αγωγή επηρεάζει τα συναισθήματα όπως και η ψυχοθεραπεία

Μια άλλη παρενέργεια των ψυχιατρικών φαρμάκων είναι η δυσκολία εκτόνωσης κάποιων συναισθημάτων. Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι παραπονιούνται ότι δεν μπορούν να βιώσουν κάποια από τα συναισθήματα που ένιωθαν, αναφέροντας μείωση για παράδειγμα αδυναμία να γελάσουν ή να κλάψουν. Τα αντικαταθλιπτικά SSRI μπορεί επίσης να επηρεάσουν την σεξουαλικότητα και τις ερωτικές σχέσεις, καθώς μειώνουν το σεξουαλικό ενδιαφέρον. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί επίσης να παρεμβαίνει στην επεξεργασία των συναισθημάτων, καλύπτοντας υποκείμενα ζητήματα και εμποδίζοντας την διαδικασία της ψυχοθεραπείας. Μια πιθανή συνέπεια της λήψης φαρμάκων και του συναισθηματικού “μουδιάσματος”, είναι η μη συνειδητοποίηση του συναισθηματικού βάρους που κάποιος υφίσταται, και των συμπτωμάτων τα οποία προκαλούνται από αυτά.

Ο ρόλος της ψυχοθεραπείας

Πολλά ζητήματα συναισθηματικής και ψυχικής υγείας δεν περιορίζονται στην ανισορροπία των χημικών ουσιών ως γενεσιουργό αιτία. Συχνά, τα ψυχολογικά προβλήματα προέρχονται ή επιδεινώνονται από γεγονότα της ζωής, από όσα συμβαίνουν σε εμάς και τους γύρω μας. Επειδή η φαρμακευτική αγωγή δεν αλλάζει το πώς οι άνθρωποι βλέπουν τις εμπειρίες τους, η φαρμακευτική αγωγή από μόνη της δεν μπορεί να “διορθώσει” όλα τα ψυχολογικά προβλήματα. Η θεραπεία αποκλειστικά με φαρμακευτική αγωγή, χωρίς ψυχοθεραπεία, είναι σαν να κλείνουμε ένα τραύμα από σφαίρα, χωρίς να βγάλει κανείς τη σφαίρα.

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να αναγνωρίσει και να θεραπεύσει ζητήματα ψυχικής υγείας που συμβάλλουν στην κατάθλιψη και σε άλλες νόσους, όπως τα ψυχικά τραύματα και το άγχος. Η μακροχρόνια ψυχοθεραπεία έχει γενικά τα πιο πλεονεκτικά αποτελέσματα.

Τα άτομα που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή και κάνουν ψυχοθεραπεία μαζί έχουν καλύτερα αποτελέσματα από τα άτομα που λαμβάνουν μόνο φαρμακευτική αγωγή, καθώς η συζήτηση βοηθά στην καλύτερη κατανόηση της πραγματικής φύσης της ανησυχίας. Η ψυχοθεραπεία διεγείρει την ανάπτυξη των νευρώνων και των νευρικών συνάψεων. Η φαρμακευτική αγωγή για την κατάθλιψη, το άγχος και άλλων συναισθηματικών προβλημάτων δεν το κάνουν αυτό. Για αυτό η ψυχοθεραπεία είναι ικανή να επουλώσει δύσκολα προβλήματα και να διευκολύνει μακροπρόθεσμες αλλαγές, και γιατί η φαρμακευτική αγωγή δεν μπορεί να το κάνει μόνη της.

Ψυχοτρόπα φάρμακα, ψυχοθεραπεία και ψυχικές νόσοι

Τα ψυχοτρόπα φάρμακα ενδείκνυνται για την θεραπεία πολλών ψυχικών νόσων, όταν αυτές πλήττουν την λειτουργικότητα του ατόμου. Τα ψυχοτρόπα φάρμακα δρουν ισορροπώντας την ποσότητα σημαντικών χημικών ουσιών στον εγκέφαλο που ονομάζονται νευροδιαβιβαστές. Αρκετές ψυχικές νόσοι βελτιώνονται όταν οι νευροδιαβιβαστές (όπως η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη και η νορεπινεφρίνη) αυξάνονται ή μειώνονται. Τα ψυχοφάρμακα συνταγογραφούνται από ψυχιάτρους.

Μερικά άτομα αισθάνονται ότι τα ψυχοτρόπα φάρμακα δεν είναι αρκετά από μόνα τους για να βοηθήσουν κάποιον να ξεπεράσει κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας, και ότι απλά έχουν βοηθητικό ρόλο στην ψυχοθεραπεία. Η υποστήριξη από την οικογένεια, τους φίλους, την ψυχοθεραπεία, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και άλλες θεραπευτικές τεχνικές μπορεί να είναι πολλοί σημαντικοί παράγοντες στην διαδικασία της ανάρρωσης.

Τα άτομα που λαμβάνουν ψυχιατρική φαρμακευτική αγωγή ίσως να προτιμούν να μην την παίρνουν, ή να θεωρούν ότι αυτά τα φάρμακα δεν βελτιώνουν τα συμπτώματα τους και δεν υπερτερούν έναντι των κινδύνων και των παρενεργειών. Η διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής δεν μπορεί να γίνει ξαφνικά και απότομα, χρειάζεται πρώτα μια εκτενής συζήτηση με τον ψυχίατρο για να εξεταστούν και να αξιολογηθούν όλες οι επιλογές.