Όταν η φιλία δοκιμάζεται

Δύσκολες συζητήσεις με φίλους

Θεωρητικά, με με ένα φίλο μας θα έπρεπε να μπορούμε να συζητάμε όλα όσα μας απασχολούν. Αυτό σημαίνει πραγματική φιλία. Μια πραγματική φιλία είναι μία ιερή σχέση, και ιδεατά οι φίλοι πρέπει να είναι το στήριγμά μας για να μας βοηθήσουν και να μας υποστηρίξουν, όχι μόνο σε δύσκολες ή αμήχανες καταστάσεις, αλλά και σε ευχάριστες. Οι φίλοι δεν είναι μόνο για τα δύσκολα και τα άσχημα, είναι και για τα εύκολα, τα καλά και τα ωραία. Και φυσικά, όλα αυτά πρέπει να είναι αμοιβαία, και όχι μονόπλευρα.

Ωστόσο, υπάρχουν φορές που παρατηρείτε ότι κάτι δεν πάει καλά σε μια φιλία ή ότι κάτι έχει αρχίσει να αλλάζει. Μπορεί ο φίλος σας να ακυρώνει τελευταία στιγμή τις συναντήσεις σας, να στέλνει συνεχώς μηνύματα από το κινητό του όταν είστε μαζί, ή να μαθαίνετε ότι σας κρύβει κάτι από τη ζωή του εδώ και μήνες ή να νιώθετε ότι δεν υπάρχει αμοιβαιότητα στην προσφορά. Μπορεί ακόμα να μη δείχνει ενθουσιασμό και χαρά όταν συναντιέστε. Ή μπορεί να έχει συμβεί κάποια παρεξήγηση.

Σε αυτό το σημείο, αυτό που χρειάζεστε είναι μια φιλική «παρέμβαση». Η παρέμβαση κρίνεται αναγκαία για τους φίλους, με τους οποίους νιώθουμε ότι δεν επικοινωνούμε όπως πριν. Με εκείνους που θέλουμε να κρατήσουμε στη ζωή μας και μας δυσαρεστεί το γεγονός ότι χάθηκε πλέον η επικοινωνία.

Μην τρέφεις αυταπάτες ότι η φιλία σου δίνει το δικαίωμα να γίνεσαι δυσάρεστος σ’ αυτούς που είναι κοντά σου. Όσο πιο στενή είναι η σχέση σου με κάποιον, τόσο πιο απαραίτητο είναι να είσαι διακριτικός και ευγενικός. Oliver W. Holmes

Οι συζητήσεις αυτές δεν είναι εύκολες, όμως αν πρόκειται για μια φιλία ετών που έχει δείξει την αξία της, σίγουρα αξίζει να προσπαθήσετε. Αλλά ακόμα και για μια νεότερη φιλία, αν ήταν πολλά υποσχόμενη. Υπάρχουν τρόποι για να επικοινωνήσετε εποικοδομητικά για όσα θέματα αναδύονται, ειλικρινά και θετικά με ένα φίλο σας. Και αν δεν το κάνετε για να βοηθήσετε τη φιλία σας, κάντε το για την αυτοεκτίμησή σας ή για να ολοκληρώσετε τον κύκλο ζωής μίας σχέσης.

Οι άνθρωποι με υψηλή αυτοεκτίμηση συνήθως δεν ανέχονται τέτοιες αμφίβολες και δυσάρεστες καταστάσεις και εκφράζουν ανοιχτά την επιθυμία τους, να ξεκαθαρίσουν τα θέματα που έχουν προκύψει. Χρειάζεται όμως υπομονή και στρατηγική, όχι παρορμητισμός.

Πώς μπορούμε όμως να κάνουμε μια δύσκολη συζήτηση με ένα φίλο μας χωρίς να τον χάσουμε για πάντα;

Α. Η αυτεπίγνωση είναι το κλειδί

Αν νομίζετε ότι ο φίλος σας είναι ανάγκη να αλλάξει, αυτό ξεπερνά τη φιλική παρέμβαση. Η φιλία είναι μια σχέση με αμοιβαία στοργή, εμπιστοσύνη και σεβασμό. Δεν αλλάζετε ένα φίλο. Από ψυχοθεραπευτικής άποψης, αν κάτι σας εκνευρίζει σε κάποιον το πιο πιθανό είναι πως με κάποιο τρόπο σας αφορά, δηλαδή είναι στην πραγματικότητα δικό σας πρόβλημα. Θα πρέπει να αναρωτηθείτε: «το έχω ξαναζήσει αυτό το σενάριο»; Μήπως με άλλες φιλίες, ή μήπως με κάποιον άλλον (πχ τους γονείς σας); Αν η απάντηση είναι "ναι", τότε κάπως εμπλέκεστε στη συμπεριφορά του φίλου σας (κάτι κάνετε και εσείς δηλαδή που προκαλείτε αυτή τη συμπεριφορά), είτε η αρχική επιλογή/επένδυση στο φίλο, είναι λανθασμένη και καλό είναι να το αναλύσετε  μέσω της ψυχοθεραπείας περισσότερο ώστε να αυξήσετε την αυτεπίγνωσή σας και να μπορέσετε το αλλάξετε.

Μπορεί να σκέφτεστε: «Πώς οι δικές τους ενοχλητικές συνήθειες/συμπεριφορές είναι δικό μου πρόβλημα;», είναι σημαντικό όμως να κατανοήσετε καταρχήν την δική σας συμβολή σας στη φιλία αυτή, εντελώς πρακτικά. Δηλαδή μπορεί να μην έχετε ακούσει εσείς το φίλο σας να συζητά τα θέματα του, όπως εσείς. Ίσως να έχετε απομακρυνθεί για να αποφύγετε μια άβολη συζήτηση.

Αν βάλετε τη φιλική παρέμβαση στο πλαίσιο ότι εσείς έχετε κάποιο πρόβλημα, προκύπτει μια άλλη ερώτηση: «Μήπως περιμένω πολλά από αυτόν το φίλο;» ή ακόμα «Μήπως δεν δίνω και περιμένω να πάρω;» Όλοι μας έχουμε διαφορετικούς φίλους, για διαφορετικούς λόγους. Ένα από τα κύρια προβλήματα που είναι ότι ο ένας ή και οι δύο (σε φιλίες, αλλά και σε σχέσεις) προσδοκούν πάρα πολλά από τον άλλο. Όταν όμως περιμένεις τα πάντα από κάποιον, είτε είναι φίλος είτε σύντροφος, τότε ίσως περιμένεις πάρα πολλά από ένα άνθρωπο (στην οποία περίπτωση οφείλει κάποιος να αναρωτηθεί ψυχοθεραπευτικά το «γιατί» συμβαίνει αυτό; Για παράδειγμα: μήπως δεν πήρατε αρκετά από τους γονείς σας; Μήπως έχετε απομονωθεί και περιμένετε από ένα πρόσωπο να καλύψει το κενό όλων των άλλων;)

Επίσης, δεν δίνουμε όλοι με τον ίδιο ρυθμό (ή στον ίδιο βαθμό). Κάποιος μπορεί να δίνει πολλά και γρήγορα και κάποιος άλλος να δίνει τα ίδια αλλά πιο αργά. Το σίγουρο είναι ότι κανείς μας δεν μπορεί να δώσει "τα πάντα" στον άλλον, είτε είναι φίλος, είτε σύντροφος για αυτό πρέπει να ελέγχουμε τις προσδοκίες μας. Βέβαια, μια φιλική σχέση πρέπει να είναι ισότιμη, και αν υπάρχει τεράστια διαφορά στο βαθμό προσφοράς, αυτό είναι ένα σημαντικό πρόβλημα.

Αν θέλουμε κάτι συγκεκριμένο από μία φιλία ή σχέση και βλεπουμε ότι δεν το παίρνουμε, μπορούμε (για την ακρίβεια, "πρέπει") να το επικοινωνήσουμε ανοιχτά, αν θέλουμε να δώσουμε μία ευκαιρία στη σχέση αυτή να προχωρήσει. Είναι πολύ πιθανό, η αντίθετη πλευρά να μην είχε φανταστεί ότι εμείς, μπορεί να περιμένουμε ή να επιθυμούμε κάτι τέτοιο.

Β. Προσδιορίστε τον τύπο της φιλίας που έχετε

Οι φίλοι εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς. Όλοι μας έχουμε ένα φίλο που είναι τέλειος ακροατής αλλά μισεί να έρχεται μαζί μας στα πάρτι και κάποιον άλλο που είναι πολύ καλός στο φλερτ αλλά δεν θα σηκώσει το τηλέφωνό του όταν τον χρειαζόμαστε. Για αυτό είναι σημαντικό να αναλύσετε τον τύπο της σχέσης που έχετε, πριν κάνετε μια σοβαρή συζήτηση για τη σχέση με το φίλο σας.

H μεγάλη διαφορά μεταξύ "αγάπης" και "φιλίας" είναι ότι δεν μπορείς να έχεις φιλία χωρίς ανταπόδοση. Michel Tournier

Πριν συζητήσετε σκεφτείτε την εξής ερώτηση, «Πότε συνάντησα αυτό το φίλο, κάτω από ποιες συνθήκες και τι μου άρεσε σε αυτόν αρχικά;» Αυτό θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα ποια είναι η δύναμη και η συμβολή του στη ζωή σας.

Αν, για κάποιο λόγο συνειδητοποιήσετε ότι αυτός ο φίλος δεν έχει θετική επιρροή σε εσάς ή δεν έχετε τόσο ισχυρό δέσιμο, όσο είχατε στις αρχές ή όσο μπορεί να πιστεύατε ότι είχατε, ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή να σκεφτείτε αν είναι μια φιλία για την οποία αξίζει να παλέψετε.

Γ. Μείνετε θετικοί

Παρά τις καλές προθέσεις μας να κάτσουμε να μιλήσουμε με ένα φίλο και να είμαστε ειλικρινείς, ανοιχτοί και να έχουμε μια εποικοδομητική συζήτηση, μερικές φορές ο συνδυασμός έντονων συναισθημάτων και του σοκ μπορεί να οδηγήσουν σε μια κατάσταση που κανένας μας δεν είχε φανταστεί.

Μην αποκλείσετε την πιθανότητα να δημιουργηθούν παρεξηγήσεις ή να καταλήξει η κουβέντα κάπου που μπορεί να μην περιμένετε.

Υπάρχει περίπτωση ακόμα και να ακούσετε πράγματα για εσάς, που να μην ξέρατε ότι ίσως να ενοχλούν τον φίλο σας.

Η αλήθεια είναι ότι, όταν εμπλέκονται έντονα συναισθήματα, τα σενάρια είναι πολλά και αρκετά απρόβλεπτα.

Γι’ αυτό είναι ουσιαστικό να σχεδιάσετε μια αποτελεσματική φιλική παρέμβαση. Και θα το πετύχετε με τα εξής:

1. Συναντηθείτε σε δημόσιο χώρο

Όταν συναντιόμαστε σε δημόσιο χώρο, μειώνονται οι πιθανότητες να γίνουμε συναισθηματικοί και να πούμε πράγματα που μετά θα μετανιώσουμε. Η παρουσία ανθρώπων γύρω σας που πιθανόν να ακούνε την συζήτησή σας, βοηθά να κρατήσετε τη συζήτηση σε λογικά πλαίσια.

Συναντηθείτε σε έναν ουδέτερο χώρο, μια καφετέρια, ένα εστιατόριο, ένα μπαρ ώστε να φερθείτε και οι δύο με πολιτισμένο τρόπο.

Αν έχετε κάποιο αγαπημένο στέκι, ίσως να το αποφεύγατε, καθώς υπάρχει περίπτωση να σας φορτίσει συναισθηματικά.

2. Κάντε ερωτήσεις και όχι δηλώσεις

Αν κάποιος κάνει μια δήλωση για εσάς («είσαι αγενής, με αγνοείς, με εκνευρίζεις»), είναι πολύ δύσκολο να μην αμυνθείτε. Χρησιμοποιήστε ερωτήσεις για να διευθετήσετε κάποια θέματα, χωρίς να ξεπερνάτε τα όρια και να κατηγορείτε τον άλλο.

Είναι πολύ σημαντικό σε μία συζήτηση να μην χρησιμοποιούμε χαρακτηρισμούς (επίθετα), τους οποίους, ο άλλος πιθανά να  εκλάβει ως επίθεση.

Μπορείτε να πείτε «Μπορείς να με βοηθήσεις με αυτό;» ή «Έχεις παρατηρήσει;»

Μην ξεχνάτε ότι ενώ εσείς μπορεί να έχετε ένα θέμα με τη σχέση σας, ο φίλος σας μπορεί να τα βλέπει από διαφορετική οπτική. Είναι καλό να μάθετε πως βλέπει τη φιλία σας. Οι ερωτήσεις είναι πιο διερευνητικές και ισότιμες από ότι οι δηλώσεις, που είναι πιο εύκολο να βάλουν τον άλλο σε θέση άμυνας.

Επίσης μέσω των ερωτήσεων, ο δρόμος για επικοινωνία και συζήτηση είναι περισσότερο προβάσιμος. Οι δηλώσεις - και ειδικότερα οι αρνητικές – προδιαθέτουν το συνομιλητή σας αρνητικά και υψώνουν εμπόδια στην επικοινωνία σας.

Προσέξτε, λοιπόν, τον τρόπο με τον οποίο θα επιλέξετε να εκφραστείτε.

3. Προειδοποιήστε

Πολλές φορές έχουμε ακούσει στη ζωή μας ότι «πρέπει να περιμένουμε το απροσδόκητο» , αλλά αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο όταν ο φίλος σας δεν έχει ιδέα για το τι συζητάτε. Πριν τη φιλική παρέμβαση, καλό θα ήταν να πείτε στο φίλο σας ότι θέλετε να μιλήσετε για κάτι σοβαρό σχετικά με τη φιλία σας ή κάτι που σας έχει προβληματίσει.

Όταν ζητάτε να συναντηθείτε, εξηγήστε ότι ο λόγος της συνάντησης είναι κάτι που σας απασχολεί σχετικά με τη σχέση σας. Εσείς έχετε χρόνο να προετοιμαστείτε και να σκεφτείτε, άρα το ίδιο πρέπει να ισχύει και για το φίλο σας. Δείξτε σεβασμό και επιτρέψετε του να σας μιλήσει ισότιμα.

Να θυμάστε, είναι σημαντικό η παρέμβαση να είναι ειλικρινής και τα πράγματα ισότιμα.

4. Προσέξτε τις εκφράσεις σας

Χρησιμοποιήστε ουδέτερη γλώσσα. Για παράδειγμα ξεκινήστε τη συζήτηση «Έχω μπερδευτεί, νιώθω» αντί να κατηγορήσετε αυτομάτως το φίλο σας. Ίσως να μην ξέρετε την αντίληψη που έχει ο φίλος σας για τη σχέση σας.

Μια δήλωση που ξεκινά με την έκφραση «νιώθω» είναι πιο εύκολο να την ακούσει ο φίλος σας καθώς δεν θέλετε να μπει σε θέση άμυνας.

Όταν ο ένας από τους δύο συνομιλητές αμύνεται είναι δύσκολο να γίνει μία ήρεμη συζήτηση.

Ένας κανόνας που χρησιμοποιούμε στην ψυχοθεραπεία είναι η δύναμη της σιωπής. Όταν έχετε αμφιβολίες και θέλετε να αντιδράσετε, περιμένετε ένα λεπτό να ανασυνταχθείτε. Δεν θέλετε μετά να μετανιώσετε για το συναισθηματικό σας ξέσπασμα. Μια βαθιά αναπνοή αξίζει τον κόπο και θα σας δώσει το χρόνο που χρειάζεστε.

Οι βαθιές αναπνοές ενεργοποιούν το φλοιό του εγκεφάλου, και πιο συγκεκριμένα το λογικό κομμάτι το οποίο σχεδιάζει, δικαιολογεί και κατανοεί και όχι την αμυγδαλή. Η αμυγδαλή  δεν περιλαμβάνει τη λογική αλλά την προστασία και την άμυνα, γιατί είναι υπεύθυνη για τα συναισθήματα μας.

Δώστε χρόνο στον εαυτό σας να δράσει λογικά.

5. Βρείτε τη σωστή χρονική στιγμή για την παρέμβαση

Είναι δύσκολο να ξέρετε πότε είναι η κατάλληλη στιγμή να συζητήσετε με ένα φίλο σας. Μπορεί να θέλετε να πείτε ότι η φιλία σας χρειάζεται προσοχή ή να περιμένετε για να δείτε πως θα εξελιχθεί φυσιολογικά η σχέση.

Αν δεν μπορείτε να περιμένετε ούτε ένα λεπτό, περιμένετε μία ώρα. Αν δεν μπορείτε να περιμένετε μια ώρα, περιμένετε μια ημέρα. Αυτό σημαίνει ότι αντιστέκεστε στην καταναγκαστική ώθηση, μια αντίδραση αυτοπροστασίας χωρίς λογική, που σχεδόν πάντα καταλήγει σε δάκρυα.

Αν νιώθετε εκνευρισμένοι ή ενοχλημένοι από ένα φίλο σας, το καλύτερο πράγμα που έχετε να κάνετε είναι να κοιμηθείτε. Την επόμενη ημέρα, θα μπορείτε να δείτε με καθαρό μυαλό την κατάσταση.

Όταν σχεδιάζετε μια παρέμβαση,  σκεφτείτε και προετοιμάστε για τη συζήτηση.

Ας είμαστε ευγνώμονες για τους ανθρώπους που μας κάνουν χαρούμενους. Οι φίλοι είναι οι γοητευτικοί κηπουροί που κάνουν την ψυχή μας να ανθίζει. Marcel Proust

6. Προετοιμάστε τον εαυτό σας για τις συνέπειες

Είναι φυσιολογικό να σκέφτεστε ότι μια φιλική παρέμβαση μπορεί να καταλήξει σε δάκρυα και στο τέλος της σχέσης. Δυστυχώς δεν μπορείτε να προβλέψετε πως θα αντιδράσει ο φίλος σας αλλά μπορείτε να προετοιμάσετε τον εαυτό σας.

Πρώτα από όλα, δείτε πως νιώθετε αν ο φίλος σας συνεχίζει να σας εκνευρίζει, σε αντίθεση με το πώς νιώθετε αν δεν είναι πλέον φίλος σας. Στη συνέχεια μπορείτε να σκεφτείτε τη φιλική παρέμβαση. Ζυγίστε τα υπέρ και τα κατά μακροπρόθεσμα.

Αν αρχίσετε να νιώθετε αναστάτωση κατά τη διάρκεια της παρέμβασης, πάρτε μια ανάσα, ηρεμήστε και δώστε την ευκαιρία στο φίλο σας να μιλήσει για το πώς νιώθει.

Πάρτε μια βαθιά αναπνοή από τη μύτη, κρατήστε τη λίγα δευτερόλεπτα και βγάλτε τον αέρα από το στόμα αργά. Μερικές αναπνοές θα σας βοηθήσουν να δώσετε απαντήσεις για τις οποίες δεν θα μετανιώσετε. Με αυτό τον τρόπο θα ελέγξετε τα αέρια στο σώμα σας, και έτσι δεν θα αυξηθούν απότομα η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη (οι ορμόνες του στρες).

7. Μην επικεντρώνεστε σε συγκεκριμένες στιγμές

Μην επικεντρώνεστε σε στιγμές που ο φίλος σας έκανε λάθος ή σας ενόχλησε.

Όταν γίνεστε τόσο συγκεκριμένοι, αναπόφευκτα θα αναλύσετε όλα όσα συνέβησαν εκείνο το βράδυ, και αυτό δεν είναι το θέμα της παρέμβασης. Όλοι βλέπουμε διαφορετικά τα πράγματα. O καθένας μας έχει μια διαφορετική οπτική και άλλη ιστορία να διηγηθεί, παρόλο που πρόκειται για την ίδια κατάσταση.

Πολύ συχνά στις διαφωνίες, οι άνθρωποι θέλουν παραδείγματα για το τι έκαναν λάθος ή για στιγμές που προκάλεσαν αναστάτωση, επειδή είναι πιο εύκολο να αναλύσουμε ένα παράδειγμα παρά ένα θέμα. Αυτό όμως έχει ως αποτέλεσμα να μιλάμε για γενικές συμπεριφορές και όχι για συγκεκριμένες.

8. Να είστε δυναμικοί αλλά και συμπονετικοί

Είναι δύσκολο να βρείτε την ισορροπία μεταξύ της ειλικρίνειας και της ευαισθησίας σε μια φιλική παρέμβαση. Θυμηθείτε ότι ο σκοπός της συζήτησης είναι να δώσετε μία ευκαιρία και να διατηρήσετε τη σχέση, όχι να τη διαλύσετε.

Η ειλικρινής επικοινωνία και η προσοχή στις συναισθηματικές αντιδράσεις είναι το κλειδί για την εποικοδομητική επικοινωνία. Μπορείτε να ζητήσετε συγνώμη αν νιώθετε αναστατωμένοι ή θυμωμένοι, αλλά  δώστε βάρος στην παρέμβαση.

Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να πείτε : «Με συγχωρείς που είμαι αναστατωμένος. Προσπαθώ να σου πω πως νιώθω.» Αυτή είναι μια δυναμική και ταυτόχρονα ευαίσθητη δήλωση, που θα δώσει άλλη έκταση στη συζήτηση σας.

Ο τρόπος έκφρασης είναι πολύ σημαντικός και είναι και αυτός που κάνει τη διαφορά σε μία συζήτηση, υποδεικνύοντας την κατεύθυνση που εκέινη θα πάρει. Δεν υπάρχει σωστό και λάθος, αλλά δύο διαφορετικές οπτικές.

9. Δώστε χρόνο

Είτε είστε από τους ανθρώπους που προχωρούν εύκολα μπροστά, είτε από τους ανθρώπους που χρειάζονται χρόνο για να επεξεργαστούν μια δύσκολη συζήτηση, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι ο καθένας αντιδρά διαφορετικά στην κριτική και στις συζητήσεις, όπου τα συναισθήματα πρωταγωνιστούν.

Πριν την παρέμβαση, γράψτε μερικές ιδέες και λύσεις για τα θέματα σας. Δώστε την ευκαιρία στο φίλο σας, να κάνει κι εκείνος το ίδιο. Αν σας προτείνει κάποιες λύσεις και ο ιδιος, το καλύτερο θα είναι να βρείτε μια μέση λύση. Δεν χρειάζεται να πάρετε κάποια βιαστική απόφαση.

Αν νιώσετε ότι χρειάζεστε χρόνο για να επεξεργαστείτε όσα συζητήσατε, απλά ζητήστε τον.

Είναι επίσης σημαντικό να σκεφτείτε ότι η συμπόνια είναι σημαντική σε μια φιλική παρέμβαση, και προέρχεται από ανωτερότητα και δύναμη.  Η συμπόνια σημαίνει ότι θέλετε να κατανοήσετε πως νιώθει ο φίλος σας και ότι είστε στην ίδια σελίδα. Στο τέλος της συζήτησης, ρωτήστε το φίλο σας πως θα ένιωθε αν προχωρούσατε και δίνατε μια ευκαιρία στη φιλία σας μετά από όσα συζητήσατε.

Σίγουρα θα μάθετε πράγματα που δεν γνωρίζατε για το φίλο σας, όπως το πως αντιδρά σε συγκεκριμένες καταστάσεις και πως συμπεριφέρεται σε δύσκολες στιγμές.

Μετά από αυτή τη διαδικασία, κανείς από τους δύο δεν θα είναι πλέον ο ίδιος.

Συνήθως τέτοιες συζητήσεις, δημιουργούν άλλες δυναμικές στις σχέσεις και ανοίγουν καινούριους δρόμους, αφού μαθαίνεις τον άλλον και τον κατανοείς λίγο περισσότερο.

Η καλή επικοινωνία και η σωστή προσέγγιση είναι το κλειδί, που θα σας ξεκλειδώσει και θα σας λύσει όλα τα ερωτηματικά που σας είχαν δημιουργηθεί αρχικά, σχετικά με τη συμπεριφορά του φίλου σας.

Μη διστάσετε να ακολουθήσετε τα παραπάνω στάδια και να επικοινωνήσετε ανοιχτά με υπομονή και ηρεμία. Τα προβλήματα και οι διαφωνίες λύνονται όταν τα συζητάμε, κι όχι όταν τα αγνοούμε.