Σχέση ψυχοθεραπευτή-θεραπευόμενου
Οι θεραπευόμενοι αναπτύσσουν μια στενή σχέση με τον ψυχοθεραπευτή τους. Αυτό συμβαίνει γιατί κατά τη διάρκεια των ψυχοθεραπευτικών συνεδριών κάθονται στο ίδιο χώρο, συζητούν σοβαρά προσωπικά ζητήματα, αλλά αυτό αρκεί για να γίνουν φίλοι ο θεραπευόμενος με τον ψυχοθεραπευτή; Μερικοί άνθρωποι νομίζουν ότι αυτό αρκεί, αλλά οι ψυχοθεραπευτές είναι εκπαιδευμένοι ώστε να μην βλέπουν τη σχέση τους με τους θεραπευόμενους με αυτό τον τρόπο.
Στην ερώτηση αν μπορεί ο ψυχοθεραπευτής φίλος να γίνει με τον θεραπευόμενο, η σύντομη απάντηση είναι "γίνεται, αλλά δεν πρέπει". Ο λόγος είναι απλός: η φιλία είναι μια ισότιμη σχέση (τα 2 μέλη είναι ισότιμα), ενώ η θεραπευτική σχέση όχι (ο θεραπευτής είναι ένας ειδικός που de facto γνωρίζει περισσότερα, και έχει το ρόλο ενός συμβολικού γονιού. Είναι εκεί για τις ανάγκες του θεραπευόμενου, αφήνοντας τις δικές του ανάγκες, απόψεις και πεποιθήσεις εκτός της σχέσης). Όταν η σχέση παίρνει λοιπόν ένα πιο φιλικό χαρακτήρα, η θεραπευτική σχέση αρχίζει να διαβρώνεται και να κινδυνεύει.
Η πραγματικότητα για τη σχέση ψυχοθεραπευτή-θεραπευόμενου
Η ψυχοθεραπεία είναι κατά συνθήκη μια σχέση χωρίς ισοτιμία. Ο θεραπευόμενος ανοίγεται και ο ψυχοθεραπευτής γενικά δεν το κάνει αυτό. Αυτό είναι απαραίτητο ώστε να επικεντρωθείτε αποκλειστικά στα δικά σας προβλήματα. Πώς λοιπόν μπορεί να αναπτυχθεί μια μονόπλευρη σχέση; Οι ψυχοθεραπευτές δεν αποκαλύπτουν πράγματα, για αυτό καλό θα είναι να αντιμετωπίζετε τον ψυχοθεραπευτή ως ένα ασφαλή ακροατή που νοιάζεται για εσάς και ο οποίος είναι αφιερωμένος να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε τα προβλήματά σας, όχι τα δικά του προβλήματα. Είναι ένας "συμβολικός" γονιός (όπως θα έπρεπε να είναι οι γονείς).
Η φιλία, από την άλλη πλευρά, εγγενώς περιλαμβάνει τη συμμετοχή και των δύο. Στις περισσότερες σχέσεις, ανοιγόμαστε σταδιακά στον άλλο άτομο και το άλλο άτομο ανοίγετε σε εμάς. Οι φίλοι γνωρίζουν πολλά πράγματα ο ένας για τον άλλο. Συνήθως μοιράζονται τις εμπειρίες τους ενώ κάθονται και συζητάνε. Η φιλία είναι μια ισότιμη σχέση.
Η ψυχοθεραπεία μπορεί σίγουρα να είναι πιο φιλική (συγκριτικά με μια αυστηρή/παγωμένη θέση), αλλά αυτό εξαρτάται από τις προσωπικότητες του ψυχοθεραπευτή και του θεραπευόμενου και την θεωρητική προσέγγιση του ψυχοθεραπευτή. Γενικά οι ψυχοθεραπευτές φροντίζουν να μην αποκαλύψουν τίποτα για τη ζωή τους στους θεραπευόμενους τους, εκτός και αν αυτό εξυπηρετεί με κάποιο τρόπο την εξέλιξη του θεραπευόμενου.
Ο στόχος της ψυχοθεραπείας δεν είναι να κρύψει ο ψυχοθεραπευτής την προσωπικότητά του, αλλά να προάγουν ένα είδος θεραπευτικής σχέσης που θα επιτρέπει την ανοιχτή συζήτηση και εξερεύνηση όλων των αντιδράσεων που συμβαίνουν μεταξύ ψυχοθεραπευτή και θεραπευόμενου.
Γιατί ο ψυχοθεραπευτής σας δεν μπορεί να είναι φίλος σας;
Ο ψυχοθεραπευτής σας προφανώς δεν πρέπει να είναι φίλος σας επειδή αυτό σημαίνει ότι δημιουργείται μια σχέση που αποκαλείται "διπλή σχέση". Οι διπλές σχέσεις ορίζονται ως οι σχέσεις στις οποίες οι άνθρωποι είναι σε δύο διαφορετικού τύπου σχέσεις την ίδια στιγμή. Οι διπλές σχέσεις στην ψυχοθεραπεία είναι προβληματικές. Για παράδειγμα, είναι πολύ προβληματικό για ένα ψυχοθεραπευτή να αναλάβει ένα στενό φίλο ή συγγενή. Επίσης είναι δραματικό για ένα ψυχοθεραπευτή να έχει σεξουαλική σχέση με τον θεραπευόμενο, οι πιθανότητες είναι συντριπτικές στο ότι αυτό θα καταλήξει με τον θεραπευόμενο πληγωμένο.
Μία από τις δυσκολίες της διπλής σχέσης είναι ότι όταν υπάρχει πρόβλημα στη μία σχέση (όπως η φιλία ή η σεξουαλική σχέση) αυτό θα προκαλέσει προβλήματα και θα διαβρώσει την θεραπευτική σχέση. Για παράδειγμα ανν ένας θεραπευόμενος θυμώσει με τον ψυχοθεραπευτή επειδή δεν πήγε στο πάρτι του, τότε θα είναι δύσκολο να ανοιχτεί στην ψυχοθεραπεία. Επιπλέον όταν υπάρχει μια διπλή σχέση, ειδικά η σεξουαλική επαφή με τον θεραπευόμενο , αυτός εκμεταλλεύεται τη δύναμη από τη μονόπλευρη φύση της σχέσης της θεραπείας. Αυτές οι σχέσεις λοιπόν προβληματικές (αντιδεοντολογικές και ίσως και μη ηθικές) για πολλούς λόγους.
Τι γίνεται όταν τελειώσει η ψυχοθεραπεία;
Αν και δεν παρατηρείται πολύ συχνά, είναι δυνατόν να αναπτυχθεί μια φιλία μετά το τέλος της ψυχοθεραπείας. Ωστόσο, δεν είναι εύκολη αυτή η μετάβαση και αλλαγή της ισορροπίας της προηγούμενης σχέσης. Είναι δύσκολο η θεραπευτική σχέση να εξαφανιστεί πλήρως.
Αν διαπιστωθεί κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας ότι αναπτύσσεται μια πιο φιλική σχέση (ή ερωτικά συναισθήματα), αυτό θα πρέπει να συζητηθεί ανοιχτά και να μπουν ξεκάθαρα όρια. Διαφορετικά θα πρέπει να αποφασιστεί από κοινού ο τερματισμός της θεραπείας και της θεραπευτικής σχέσης (και να συνεχίσουν ως φίλοι την επαφή τους).
Αν κάνετε ψυχοθεραπεία, να περιμένετε από τον ψυχοθεραπευτή σας να είναι κάποιος στον οποίο θα μιλάτε άνετα. Αν αυτός ή αυτή είναι φιλικός/ή τότε αυτό είναι ένα πλεονέκτημα. Αλλά να θυμάστε ότι η ψυχοθεραπεία δεν είναι το ίδιο με τη φιλία. Αξιοποιώντας την προσωπική και επαγγελματική σχέση που έχετε αναπτύξει στην ψυχοθεραπεία, μπορείτε να κάνετε τις αλλαγές που θέλετε στη ζωή σας ώστε να είστε ευτυχισμένοι.