Ο Φόβος της αποτυχίας και πως να τον ξεπεράσετε

Φόβος της αποτυχίας

Ο φόβος της αποτυχίας μπορεί να ασκεί ισχυρή επιρροή σε κάθε σας επιλογή και σε κάθε προσπάθεια που κάνετε. Μερικές φορές ο φόβος μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για την επιτυχία, άλλες φορές μπορεί να σας καταβάλλει και να σας αποτρέψει από την επίτευξη των στόχων σας. Συχνά ερχόμαστε αντιμέτωποι με τις μεγαλύτερες ευκαιρίες της ζωής μας αλλά ο φόβος είναι ισχυρότερος, παρεμβαίνει στις σκέψεις μας και νιώθουμε ότι δεν είμαστε αρκετά καλοί, και νιώθουμε να απειλούμαστε μια πιθανή αποτυχία και γελοιοποίηση. Πολλοί άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται ότι αυτές οι σκέψεις είναι κομμάτι του καλά καθιερωμένου αρνητικού τρόπου σκέψης για τον εαυτό τους και τους άλλους, και πως αποτελούν την ʺεσωτερική κριτική φωνήʺ.

Αυτή η εσωτερική φωνή μας υπονομεύει και περιορίζει τις ικανότητές μας να επιδιώκουμε και να επιτυγχάνουμε ότι θέλουμε στη ζωή μας. Κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε προκλήσεις ή μετά από κάποιο άσχημο όνειρο, αυτή η εσωτερική κριτική φωνή μας κρατά πίσω και μας τρομάζει με την πιθανότητα της αποτυχίας. Μας ενθαρρύνει να είμαστε προσεκτικοί και να μην αφήνουμε τον εαυτό μας ελεύθερο, να βγει έξω ή να αρπάξει τις ευκαιρίες. Όλοι μας αντιμετωπίζουμε προβλήματα και δύσκολες στιγμές κάποια στιγμή στη ζωή μας, αυτές οι καταστάσεις είναι ακόμα πιο δύσκολο να ξεπεραστούν όταν συνοδεύονται από τον αυτοκαταστροφικό τρόπο σκέψης.

Πώς μπορούμε να καταπολεμήσουμε αυτή την εσωτερική κριτική φωνή; Το αρχικό βήμα είναι να την αναγνωρίσουμε. Ζούμε τη ζωή μας και δεν γνωρίζουμε αυτή τη φωνή μέσα στο μυαλό μας που παρεμβαίνει σε κάθε μας κίνηση. Αυτή η φωνή μπορεί να επικρίνει την απόδοση στη δουλειά: ʺΤα πας χάλια. Δεν υπάρχει τρόπος να πάρεις την προαγωγή, γιατί λοιπόν προσπαθείς; ʺ Αυτή η φωνή μας κρατά μακριά από ουσιαστικές σχέσεις: ʺΑυτός/αυτή δεν θα βγει ποτέ ραντεβού μαζί σου. Θα γελοιοποιηθείς. ʺ Αυτή η εσωτερική φωνή τροφοδοτεί το φόβο της αποτυχίας, μας ωθεί να κάνουμε κινήσεις εκ του ασφαλούς: ʺΔεν είσαι αρκετά καλός, μην κάνεις αίτηση για αυτή τη νέα δουλειά. Δεν θα την πάρεις ποτέ, και θα μοιάζεις αφελής επειδή προσπάθησεςʺ. Πολλές φορές η φωνή αυτή της κριτικής δεν είναι καν δική μας! Είναι η εσωτερικευμένη φωνή άλλων (γονιών, δασκάλων, συντρόφων) που ασκούσαν κριτική απέναντί σας. Και το πρόβλημα είναι ότι τις περισσότερες φορές είναι δύσκολο να ξεχωρίσετε αυτή την εσωτερικευμένη φωνή από τη δική σας, ώστε να την προσπεράσετε ή να χτίσετε ένα αντίλογο.

Φόβος της αποτυχίας - αντιμετώπιση 

Η ψυχοθεραπεία και το EMDR είναι με διαφορά οι καλύτερες μέθοδοι για την αντιμετώπιση του φόβου της αποτυχίας και της ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησης. Ωστόσο υπάρχουν και κάποια πράγματα που μπορείτε να κάνετε από μόνοι σας: το πρώτο βήμα για να ξεπεράσετε το φόβο της αποτυχίας είναι να ξεκινήσετε να αναγνωρίζετε την εσωτερική κριτική σας φωνή. Ποιες είναι οι καταστάσεις που την κάνουν να είναι πιο δυνατή ή πιο εμφανής; Μήπως σας λέει πάντα να κάνετε ένα βήμα πίσω; Σας κριτικάρει από τη στιγμή που ολοκληρώνετε μια εργασία και σας εκνευρίζει;

Να θυμάστε ότι αυτή είναι η φωνή ενός εχθρού, ένα κομμάτι του εαυτού σας ενάντια σε εσάς. Η εσωτερική κριτική φωνή (όπως και η εικόνα για τον εαυτό μας) διαμορφώνεται από τις εμπειρίες της πρώιμης παιδικής ηλικίας. Καμουφλάρεται πίσω από τις λέξεις απόρριψης και όλα εκείνα που μας πλήγωσαν όσο μεγαλώναμε και τα οποία έχουν δημιουργήσει αρνητικές πεποιθήσεις. Αν έχετε δεχτεί μεγάλη κριτική ως παιδιά ή άλλες άσχημες συμπεριφορές από τους γονείς ή τους δασκάλους σας, θα νιώθετε ανασφάλεια για τις ικανότητές σας και όσα επιτυγχάνετε δεν θα σας φαίνονται ποτέ αρκετά. Θα πιστεύετε ότι δεν θα μπορείτε να επιτύχετε τους στόχους σας. Ή ίσως να νιώθετε  ότι αν δεν κάνετε κάτι τέλεια ή με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, τότε είναι καλύτερα να μην το προσπαθήσετε.

Οι εμπειρίες που σας έχουν πληγώσει (είτε στην παιδική ηλικία, είτε στην ενήλικη ζωή) έχουν ένα κόστος στην αυτοεκτίμηση. Ενσωματώνονται στην ανάπτυξη της αίσθησης του εαυτού, δημιουργούν έναν εσωτερικό εχθρό ή έναν εαυτό αντίπαλο που συνεχίζει να υπάρχει μέσα στο μυαλό σας. Στη ζωή μας τείνουμε να προσέχουμε τον εαυτό μας με τον τρόπο που μας έμαθαν οι γονείς μας.

Όταν ξεκινήσετε να αναγνωρίζετε πως και πότε αυτή η φωνή επηρεάζει τη ζωή σας, μπορείτε να ξεκινήσετε να την διαχωρίζετε από τον αληθινό εαυτό σας. Για παράδειγμα, αν δυσκολεύεστε να πάτε σε μια συνέντευξη για δουλειά, ίσως να σκέφτεστε, ʺΔεν θα με προσλάβουν ποτέ. Ποια είναι η εμπειρία που θα αποκομίσω έτσι και αλλιώς; Ποιος είμαι να πιστεύω ότι θα επιτύχω;ʺ Όλες αυτές οι σκέψεις μπορεί να σας κάνουν νευρικούς και  να σας αναστατώνουν και να επηρεάζουν την απόδοση σας στη συνέντευξη, υπονομεύοντας τις πιθανότητες να πάρετε τη δουλειά.

Μια βοηθητική άσκηση είναι να καταγράφετε τις αρνητικές σας σκέψεις σε τρίτο πρόσωπο, ώστε να μπορέσετε να ξεκινήσετε να τις διαχωρίζετε από τη ρεαλιστική πλευρά του εαυτού σας. Αφού θα το έχετε κάνει αυτό, καταγράψτε την αντίδραση σας σε κάθε σχόλιο, που είναι πιο ρεαλιστική και συμπονετική για τον εαυτό σας. Σιγουρευτείτε ότι γράφετε ʺΕγώʺ ως δήλωση, καθώς αντιπροσωπεύει μια πιο κατάλληλη συμπεριφορά προς τον εαυτό σας. Για παράδειγμα, ίσως να γράψετε: ʺΑξίζω. Είμαι ικανός να έχω μια καλή δουλειά. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μια εταιρεία θα θέλει να με προσλάβει. Θα είμαι πλεονέκτημα για μια ομάδα. Δουλεύω σκληρά και μαθαίνω γρήγορα. Δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να έχω φιλοδοξίεςʺ.

Μπορείτε να ξεκινήσετε να αντιστέκεστε κάνοντας πράξεις που είναι ενάντια στο φόβο σας. Αν αρνηθείτε μια συνέντευξη ή δεν ζητάτε να βγείτε ραντεβού με κάποιον που σας αρέσει λόγω του φόβου της απόρριψης, κάνετε αυτή τη φωνή πιο ισχυρή. Όσο πιο πολύ τρέφετε αυτή τη φωνή, τόσο πιο ισχυρή θα γίνεται και τόσο πιο αδύναμοι θα νιώθετε. Πρώτα από όλα αυτό σας προκαλεί έντονο στρες. Αυτή η εσωτερική σας φωνή σας κάνει ευάλωτους και φοβισμένους. Όμως, αν επιμείνετε και της εναντιωθείτε, η φωνή θα αρχίζει να υποχωρεί.

Ο φόβος της αποτυχίας μπορεί να σας περιορίζει και να σας κρατά μακριά από το να ζείτε τη ζωή που θέλετε. Όταν νιώσετε την απόρριψη ή την απογοήτευση, χρειάζεται να αντιμετωπίσετε τα συναισθήματα αυτά. Η αντιμετώπιση της εσωτερικής σας φωνής θα να είναι ένα ουσιαστικό βήμα για να γίνετε συναισθηματικά πιο δυνατοί. Μπορείτε να μάθετε δεξιότητες για να γίνετε πιο ανθεκτικοί, και να αντιμετωπίζετε τις προκλήσεις με λιγότερα εσωτερικά εμπόδια. Το πρώτο βήμα είναι να χτίσετε την αυτοπεποίθησή σας και να αφήσετε πίσω σας την εσωτερική επικριτική φωνή, που ενισχύει το φόβο της αποτυχίας.