Σεισμοφοβία - ο φόβος των σεισμών
Ο φόβος των σεισμών, γνωστός και ως σεισμοφοβία, είναι ένας έντονος και επίμονος φόβος για τους σεισμούς. Αυτή η συγκεκριμένη φοβία συχνά εμφανίζεται μετά από κάποια τραυματική εμπειρία με ένα σεισμό. Οι ειδήσεις (όπως με τη Σαντορίνη αυτή την περίοδο που υπάρχει συνεχής προβολή), οι ταινίες με καταστροφές και οι ιστορίες για καταστροφικούς σεισμούς μπορούν να επιδεινώσουν το φόβο αυτό.
Ο σεισμός διαφέρει από τις άλλες φυσικές καταστροφές. Ενώ σε όλες τις άλλες φυσικές καταστροφές (πλημμύρες, φωτιές) καθώς σε αυτές υπάρχει κάτι ορατό που μπορεί να αντιμετωπιστεί σε ένα βαθμό, στον σεισμό εμπλέκεται κάτι αόρατο, εντελώς απροσδόκητο, αστραπιαίο στη δράση του, και άγνωστο για την περιοχή που θα εντοπιστεί και την έκταση που θα επηρεάσει. Είναι κάτι εντελώς πέρα από τον έλεγχό μας και είναι φυσικό τα γεγονότα πέρα από τον έλεγχό μας να προκαλούν συναισθήματα φόβου.
Οι ψυχολογικές ρίζες του φόβου για τους σεισμούς
Από ψυχολογικής πλευράς, ο φόβος των σεισμών αντανακλά βαθύτερους ψυχολογικούς παράγοντες που συνδέονται με την επιβίωση και την ασφάλεια. Στον πυρήνα της, η σεισμοφοβία συμβολίζει την ευαλωτότητα των ανθρώπων απέναντι στην τεράστια δύναμη της φύσης. Οι σεισμοί διαταράσσουν το έδαφος πάνω στο οποίο βρισκόμαστε - κυριολεκτικά και μεταφορικά - υπενθυμίζοντας την ευθραυστότητα, το απρόβλεπτο της ζωής και την απώλεια ελέγχου.
Ιστορικά, οι σεισμοί έχουν ερμηνευτεί ως σημάδια θεϊκής οργής. Σε αρχαίους πολιτισμούς, όπως στην Αρχαία Ελλάδα ή κατά τον Μεσαίωνα, οι σεισμοί θεωρούνταν συχνά θεϊκή τιμωρία ή ως προμήνυμα αποκαλυπτικών γεγονότων. Ακόμη και σήμερα, αυτές οι συμβολικές ερμηνείες παραμένουν σε πολιτιστικές αφηγήσεις, όπου οι σεισμοί μπορεί να αντιπροσωπεύουν το χάος και την καταστροφή. Αυτό το ιστορικό πλαίσιο μπορεί να ενισχύσει τους φόβους, ειδικά σε κοινωνίες όπου οι σεισμοί συνδέονται με θρησκευτικές ή μυθολογικές πεποιθήσεις.
Οι σεισμοί είναι απρόβλεπτα και ανεξέλεγκτα γεγονότα, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν βαθιά συναισθήματα αδυναμίας και άγχους. Αυτή η φοβία πηγάζει συχνά από τραυματικές εμπειρίες, όπως η επιβίωση από ένα καταστροφικό σεισμό ή η παρακολούθηση των συνεπειών του. Εδώ στην Ελλάδα, ένας τέτοιος μεγάλος σεισμός έγινε το 1981, επηρεάζοντας ψυχολογικά εκατομμύρια πολίτες.
Τέτοια συνταρακτικά γεγονότα μπορεί να προκαλέσουν ακόμα και διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), που χαρακτηρίζεται από εφιάλτες, αναβιώσεις και υπερβολικό άγχος ακόμη και στη σκέψη ενός μικρού σεισμού. Επιπλέον, ο φόβος για τους σεισμούς συνδέεται στενά με υπαρξιακές ανησυχίες όπως ο θάνατος και η απώλεια, καθώς και με ένα ευρύτερο αίσθημα ανασφάλειας για το περιβάλλον που ζούμε.
Ψυχολογικά, η σεισμοφοβία συμβολίζει τον αγώνα με την αβεβαιότητα και τον φόβο για το άγνωστο. Η αδυναμία πρόβλεψης ή πρόληψης σεισμών ενισχύει τα συναισθήματα αδυναμίας. Για πολλούς, αυτή η φοβία συνυπάρχει και με άλλες φοβίες, όπως η αγοραφοβία. Αυτοί οι επικαλυπτόμενοι φόβοι αντικατοπτρίζουν ένα ευρύτερο άγχος για την ασφάλεια και την επιβίωση σε έναν απρόβλεπτο κόσμο.
Σε κοινωνικό επίπεδο, η σεισμοφοβια αντανακλά τη συλλογική ανησυχία σχετικά με την ετοιμότητα και την ανθεκτικότητα στις καταστροφές. Σε περιοχές επιρρεπείς σε σεισμική δραστηριότητα, όπως στην Ελλάδα και την Ιαπωνία, αυτός ο φόβος συχνά εδραιώνεται στην συνείδηση και την κουλτούρα ενός πληθυσμού.
Ποια είναι τα συμπτώματα του φόβου του σεισμού;
Η «σεισμοφοβία», συνδέεται με το φόβο θανάτου και απώλειας αγαπημένων προσώπων και περιουσίας. Ο φόβος μπορεί να είναι τόσο έντονος, που διαταράσσει την καθημερινή ζωή, ιδιαίτερα για άτομα που ζουν σε σεισμικές ζώνες.
Τα συνήθη συμπτώματα μετά από σεισμό μπορεί να είναι:
- Τρόμος, εφίδρωση, ταχυπαλμία, ίλιγγος
- Μια κατάσταση υπερεγρήγορσης, σαν να επρόκειτο να ξαναγίνει σεισμός ανά πάσα στιγμή.
- Άγχος, ανησυχία για τη ζωή μας και των αγαπημένων μας
- Δυσκολία εστίασης στην καθημερινή ρουτίνα και υποχρεώσεις
- Διαταραχές του ύπνου, αϋπνία και την όρεξη για φαγητό
- Αναβιώσεις, νιώθετε σαν να ξαναζείτε τον σεισμό κατά τη διάρκεια της ημέρας, να οραματίζεστε τις εμπειρίες του σεισμού ή έχετε εφιάλτες για το γεγονός.
Πως θεραπεύονται οι φοβίες;
Οι περισσότερες φοβίες μπορούν να θεραπευτούν με ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ, ενώ η θεραπεία EMDR μπορεί να βοηθήσει να ξεπεράσει κανείς μια προηγούμενη τραυματική εμπειρία, που μπορεί να έχει οδηγήσει στο φόβο για τους σεισμούς.
Για τις πολύ σοβαρές περιπτώσεις όπου πλήττεται η λειτουργικότητα του ανθρώπου, χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά φάρμακα, όπως αντικαταθλιπτικά ή ηρεμιστικά φάρμακα (πχ Xanax).