Gaslighting: σημάδια, παραδείγματα, αντιμετώπιση

Gaslighting: σημάδια, παραδείγματα, αντιμετώπιση

Το gaslighting στα ελληνικά σημαίνει τακτικές ψυχολογικής χειραγώγησης μέσω των οποίων ένα άτομο προσπαθεί να αποκτήσει δύναμη και να κάνει τα θύματα να αναρωτιούνται για την πραγματικότητα. Ο όρος gaslighting προέρχεται από τον κινηματογράφο, τη βρετανική ταινία Gaslight του 1944 που περιγράφει το πως ένας σύντροφος παγιδεύει ψυχολογικά τη σύντροφό του και στη συνέχεια την υπονομεύει και κακοποιεί ψυχολογικά σιγά σιγά. To gaslighting γίνεται αργά και σταδιακά, και έτσι το θύμα δεν συνειδητοποιεί ότι έχει υποστεί πλύση εγκεφάλου. 

Ο καθένας είναι επιρρεπής στο gaslighting και είναι μια συνηθισμένη τεχνική για τους κακοποιητικούς ανθρώπους και τους ναρκισσιστές. Ο έλεγχος που ασκείται περιλαμβάνει συναισθηματική, ψυχική και σωματική βία, παρενόχληση, οικονομική πίεση και αρνητικά μοτίβα επικοινωνίας.

Παραδείγματα Gaslighting

Συχνά η σχέση μπορεί ξεκινά με την μορφή ενός παθιασμένοι ειδυλλίου. Η αγάπη του συντρόφου σας βομβαρδίζει. και πολύ σύντομα σας προτείνει να παντρευτείτε. Όλα τα άτομα που χρησιμοποιούν την τεχνική του gaslighting ενθουσιάζονται όταν βρίσκουν ένα νέο θύμα από το οποίο μπορούν να τρέφονται. Η σχέση σταδιακά αρχίζει να αλλάζει. Μπορεί να σας προσβάλλει αλλά να το κάνει να φαίνεται σαν αστείο. Αρχίζετε να αναρωτιέστε αν ήθελε να σας προκαλέσει αναστάτωση  ή αν ήταν ένα λάθος. Συνειδητοποιείτε ότι ήθελε να σας αναστατώσει, δεν σας ζητά ποτέ "συγνώμη" αφού σας έχει πληγώσει αλλά συνεχίζει να σας προσβάλλει. Είναι πολύ πιο εύκολο να τον πιστεύετε και να συμφωνείτε ότι όλα είναι δικό σας λάθος αντί να εμπιστευτείτε τα δικά σας συναισθήματα.

Η κατάσταση γίνεται όλο και χειρότερη και σύντομα το άτομο αρχίζει να σας χειραγωγεί. Η σεξουαλική του συμπεριφορά γίνεται άσχημη και αρχίζει να σας προσβάλλει σεξουαλικά και να σας λέει ότι είστε άσχημοι, αηδιαστικοί, αποκρουστικοί, χαζοί.

Η συμπεριφορά του γίνεται επιθετική, εχθρική, ευμετάβλητη. Μπορεί τη μια στιγμή να χτυπά τις πόρτες και την άλλη στιγμή να αρνείται να μιλήσει. Για να σιγουρευτεί ότι δεν θα τον αφήσετε, μερικές φορές γίνεται πιο γλυκός. Μπορεί να σας πείσει ότι αξίζει να παλέψετε για τη σχέση σας. Αυτό είναι ιδιαίτερα αντιφατικό. Οι κακοποιητικοί αυτοί άνθρωποι μπορεί τη μια στιγμή να σας αγαπούν και την άλλη στιγμή να γίνονται σκληροί. Ένα κακοποιητικό άτομο χειραγωγεί το σύντροφό του επανειλημμένα ώστε αυτό να γίνει συνήθεια.

Είναι πολύ συχνό ότι τα θύματα δεν μοιράζονται την εμπειρία τους με άλλους επειδή πιστεύουν ότι κανείς δεν θα τους καταλάβει. Χάνουν την ικανότητά τους να σκέφτονται καθαρά και να παίρνουν αποφάσεις. Δεν ξέρουν τι είναι αλήθεια και τι ψέμα. Νιώθουν τρομαγμένοι, ευάλωτοι, ευαίσθητοι και υπερβολικά αγχωμένοι μέχρι αυτά τα συναισθήματα να γίνουν η κανονικότητα. Τα θύματα πιστεύουν ότι φταίνε για όλα, υποβιβάζονται και ο θύτης αρνείται τα πάντα σαν να μην έχει συμβεί τίποτα. Αυτά τα γεγονότα μπορεί να συμβαίνουν μπροστά σε άλλους ή ιδιωτικά. Είναι σοκαριστικό κάποιος να συνειδητοποιεί ότι η εσωτερική του φωνή, η γνώμη του και η αντίληψή του έχουν χαθεί. Τελικά τα θύματα νιώθουν ότι η ψυχή τους έχει καταστραφεί.

Συναισθηματική και ψυχολογική κακοποίηση

Το πρώτο σημάδι της κακοποίησης είναι ότι νιώθετε τρομοκρατημένοι. Νιώθετε ότι το ένστικτο και η αντίληψή σας είναι λάθος. Ένα κακοποιητικό άτομο χρησιμοποιεί εκφράσεις όπως "είσαι υπερβολικός", "παίρνεις τα πάντα προσωπικά", δεν αναλαμβάνει ποτέ την ευθύνη για τη συμπεριφορά του. Και έτσι υπονομεύει την αλήθεια και την πραγματικότητα.

Τα κακοποιημένα άτομα δεν ζητούν βοήθεια από άλλους ανθρώπους και τελικά καταλήγουν να την ζητούν από το θύτη. Έτσι  τα θύματα πιστεύουν ότι τα πράγματα θα αλλάξουν και όλα θα πάνε καλά. Δεν κατανοούν ότι το αποτέλεσμα του gaslighting είναι η απώλεια της συναισθηματικής τους δύναμης και της αίσθησης του εαυτού, και ότι η αίσθηση της πραγματικότητα εξαρτάται από την αίσθηση της πραγματικότητας του θύτη. Τα θύματα προσαρμόζονται στην κακοποιητική σχέση. Είναι παθητικά και μουδιασμένα ώστε να κρατήσουν τον εαυτό τους ασφαλή. Κατηγορούν συνεχώς τον εαυτό τους για το θυμό του κακοποιητικού ατόμου και αναλαμβάνουν την ευθύνη ώστε η σχέση να γίνει καλύτερη.

Τα θύματα νιώθουν ντροπή για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να κατανοούν γιατί νιώθουν έτσι. Νιώθουν τρόμο και δεν μπορούν να πουν τίποτα.

Στο τέλος μιας κακοποιητικής σχέσης τα θύματα έχουν χάσει την αίσθηση του εαυτού τους και αντιλαμβάνονται ότι το κακοποιητικό άτομο αντανακλούσε όσα ένιωθε πάνω τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα θύματα να έχουν μια καταρρακωμένη αυτοεκτίμηση, να αμφιβάλλουν για τον εαυτό τους.

Το κύριο χαρακτηριστικό του gaslighting είναι ότι το άτομο προσπαθεί να σας πείσει ότι είστε τρελοί. Μπορεί να λέει συχνά ότι είστε τρελοί και επίσης να ισχυρίζεται ότι οι φίλοι σας ή ακόμη και η οικογένειά σας το πιστεύει αυτό. Πολλές φορές, χρησιμοποιεί τον εκφοβισμό. Οι λεκτικές επιθέσεις είναι τόσο έντονες που μοιάζουν απειλητικές για τη ζωή.

Σημάδια gaslighting

Το gaslighting μπορεί να προκαλέσει άγχος και κατάθλιψη στα θύματα. Επίσης έχει συνδεθεί με κρίσεις πανικού. Για αυτό το λόγο είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίσετε τα σημάδια του:

• Αμφιβάλετε για τα συναισθήματά σας και την πραγματικότητα: προσπαθείτε να πείσετε τον εαυτό σας ότι ο τρόπος που σας συμπεριφέρεται ο σύντροφός σας δεν είναι κακός ή ότι είστε πολύ ευαίσθητοι.
• Αναρωτιέστε για την κρίση και τις απόψεις σας: φοβάστε να μιλήσετε ή να εκφράσετε τα συναισθήματά σας. Έχετε μάθει ότι το να μοιράζεστε τις απόψεις τελικά σας κάνει να νιώθετε χειρότερα. Για αυτό παραμένετε σιωπηλοί.
• Νιώθετε ευάλωτοι και ανασφαλείς: συχνά νιώθετε ότι πρέπει να προσέχετε πολύ τις κινήσεις σας με το σύντροφό σας, τους φίλους, ή τα μέλη της οικογένειάς σας. Σταδιακά χάνετε την αυτοεκτίμησή σας.
• Νιώθετε μόνοι και αδύναμοι: έχετε πεισθεί ότι όλοι γύρω σας νομίζουν ότι είστε περίεργοι, τρελοί ή ασταθείς όπως ο σύντροφός σας, οι φίλοι σας ή τα μέλη της οικογένειάς σας λένε ότι είστε. Αυτά σας κάνει να νιώθετε παγιδευμένοι και απομονωμένοι.
• Αναρωτιέστε αν είστε ανόητοι και τρελοί: τα λόγια του συντρόφου σας, σας κάνουν να νιώθετε ότι είστε λάθος, ανεπαρκής ή τρελός. Μερικές φορές επαναλαμβάνετε  αυτές τις δηλώσεις στον εαυτό σας.
• Είστε απογοητευμένοι με τον εαυτό σας: είστε απογοητευμένοι με αυτό που είστε και αυτό που έχετε γίνει. Νιώθετε αδύναμοι και παθητικοί ενώ ήσασταν δυνατοί και δραστήριοι.
• Νιώθετε σύγχυση: οι συμπεριφορές και οι πράξεις του συντρόφου σας , σας μπερδεύουν.
• Ανησυχείτε ότι είστε πολύ ευαίσθητοι: ο σύντροφός σας υποβαθμίζει τις συμπεριφορές ή τα σχόλια που σας πληγώνουν και σας λέει ότι αστειευόταν ή ότι είστε υπερβολικά ευαίσθητοι.
• Ζητάτε συνεχώς συγνώμη: έχετε την ανάγκη να ζητάτε συγνώμη συνέχεια για όσα κάνετε ή για αυτό που είστε.
• Νιώθετε ανεπαρκείς: αισθάνεστε ότι δεν θα είστε ποτέ αρκετά καλός. Προσπαθείτε να ικανοποιήσετε τις προσδοκίες και τις απαιτήσεις των άλλων, ακόμη και αν είναι παράλογες.
• Αμφιβάλετε για τον εαυτό σας: συχνά αναρωτιέστε αν θυμάστε πραγματικά τις λεπτομέρειες γεγονότων του παρελθόντος. Έχετε σταματήσει να μοιράζεστε όσα θυμάστε επειδή φοβάστε ότι θα κάνετε λάθος.
• Δυσκολεύεστε να πάρετε αποφάσεις: αυτό συμβαίνει επειδή δεν εμπιστεύεστε τον εαυτό σας. Επιτρέπετε στο σύντροφό σας να πάρει αποφάσεις για εσάς ή αποφεύγετε να πάρετε αποφάσεις μαζί.

Επιδράσεις στην ψυχική υγεία

Τα θύματα που gaslighting νιώθουν ότι δεν αναγνωρίζουν την πραγματικότητα. Αυτό το φαινόμενο μοιάζει σαν πλύση εγκεφάλου. Τα θύματα νιώθουν συντετριμμένα, σύγχυση, αμηχανία και όλα αυτά προέρχονται από την πραγματικότητα που έχει προβάλλει το κακοποιητικό άτομο.

Διαταραχή μετατραυματικού στρες

Πολλά θύματα εμφανίζουν μετατραυματικό στρες από τα επαναλαμβανόμενα τραυματικά γεγονότα και τον εκφοβισμό. Κλαίνε συνέχεια και έχουν άσχημα όνειρα. Οι εφιάλτες είναι τόσο πραγματικοί που πολλές φορές νιώθουν σύγχυση για το εάν η σχέση έχει τελειώσει ή αν είναι ακόμη με το κακοποιητικό άτομο.

Πολλές φορές τα κακοποιημένα άτομα είναι σε εγρήγορση και περνά πολύς καιρός ώστε να απολαύσουν πράγματα όπως πριν. Όταν σκέφτονται την παλιά τους ζωή νιώθουν την καρδιά τους να χτυπά δυνατά και έχουν αναδρομές από τα τραυματικά γεγονότα που έχουν ζήσει.

Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία αποτελεί ένα σημαντικό βήμα ώστε τα θύματα να μπορέσουν να ανακτήσουν την αίσθηση του εαυτού τους και της πραγματικότητας. Η ψυχοεκπαίδευση βοηθά το άτομο να κατανοήσει κακοποιητική συμπεριφορά του συντρόφου, την οποία αρνείται το άτομο που έχει δεχθεί ψυχολογική βία.

Είναι ζωτικής σημασίας να μπορέσετε με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας να προστατέψετε τον εαυτό σας και τα παιδιά σας από αυτή την τοξική σχέση. Η ψυχοθεραπεία θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε την αξία των υγιών σχέσεων, κάτι που δεν είναι εφικτό να γίνει με ένα κακοποιητικό άτομο.

Η ομαδική ψυχοθεραπεία αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο ώστε να μπορέσετε να μοιραστείτε την εμπειρία σας με ανθρώπους που έχουν βιώσει παρόμοιες καταστάσεις. Στην ψυχοθεραπεία θα χτίσετε την αντοχή σας, θα μάθετε για τις υγιείς σχέσεις, θα κατανοήσετε τις κακοποιητικές συμπεριφορές, θα μάθετε στρατηγικές διαχείρισης, θα θέσετε όρια , θα επαναπροσδιορίσετε τις προσωπικές σας ανάγκες και επιθυμίες και θα επουλωθείτε από τα ψυχικά σας τραύματα.