Γυναικοκτονία

Γυναικοκτονία

Υπάρχει μια τεράστια ανησυχία παγκοσμίως για τη βία κατά των γυναικών. Οι γυναικοκτονίες έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Από το 2012 μέχρι το 2017 οι γυναικοκτονίες στον κόσμο αυξήθηκαν από τις 48,000 στις 87,000. Αλλά ο πραγματικός αριθμός είναι πολύ υψηλότερος, καθώς πολλές γυναικοκτονίες δεν αναφέρονται στις αρχές ή δεν δημοσιοποιούνται.

Πως γίνεται, τόσες γυναίκες να σκοτώνονται εσκεμμένα;

Αντί να θεωρούνται οι δράστες των γυναικοκτονιών εγκληματίες και άρρωστα άτομα, συχνά οι γυναικοκτονίες εμφανίζονται ως εγκλήματα πάθους που συμβαίνουν λόγω προβλημάτων σε μια σχέση.

Οι γυναικοκτονίες είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, και υπάρχουν διαφορές στην αντιμετώπιση τους. Ακόμη και ο όρος γυναικοκτονία δεν έχει θεσπιστεί σε πολλές χώρες όπως και στη δική μας, παρά το γεγονός ότι τον χρησιμοποιούμε.

Σε πολλές κοινωνίες η τοξική αρρενωπότητα, η έλλειψη αυστηρής τιμωρίας οδηγεί στις γυναικοκτονίες. Σε πολλές κουλτούρες η γυναικοκτονία θεωρείται ένα έγκλημα πάθους.

Η τοξική αρρενωπότητα και η βία κατά των γυναικών είναι η κύρια αιτία των γυναικοκτονιών. Η πατριαρχία είναι πολύ βαθιά ριζωμένη, και έτσι πολλοί άνδρες πιστεύουν ότι έχουν το δικαίωμα να ελέγχουν τις γυναίκες. Ο όρος "τοξική αρρενωπότητα" ήρθε ξανά στην επικαιρότητα, λόγω των αυξημένων γυναικοκτονιών τα τελευταία χρόνια, και από τη νέα σειρά Adolescence του Netflix (2025), που αναφέρεται στις αιτίες της βίας προς τα κορίτσια, στους ανήλικους.

Η βία κατά των γυναικών είναι ένας φαύλος κύκλος που τελειώνει με δύο τρόπους: το τέλος της σχέσης ή την γυναικοκτονία.

Πολλοί άνδρες δεν μπορούν να αναγνωρίσουν ότι είναι βίαιοι και όταν το κάνουν, έχουν την τάση να κατηγορούν τις γυναίκες για τη δική τους συμπεριφορά.

Ποιες είναι οι αιτίες των γυναικοκτονιών;

1. Ενδοικογενειακή βία

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ραγδαία αύξηση των γυναικοκτονιών στη χώρα μας. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι γυναίκες αυτές αποτελούν θύματα ενδοοικογενειακής βίας.

Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα καθώς ένας σημαντικός αριθμός περιπτώσεων δεν αναφέρεται ποτέ στις αρχές. Είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κάποιος μια κατάσταση ως βίαιη και σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχει αποδοχή και ανοχή στα βίαια επεισόδια.

Η βία μπορεί να είναι σωματική, σεξουαλική, οικονομική, ψυχολογική και κοινωνική. Η βία κατά των γυναικών είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο, που συχνά συμβαίνει κρυφά, και έτσι είναι ακόμη πιο δύσκολο να το αναγνωρίσουν, όπως στην περίπτωση της ψυχολογικής βίας που σπάνια αναγνωρίζεται μέχρι να συνδυαστεί με την σωματική βία.

Η ερμηνεία του κάθε ανθρώπου για συγκεκριμένα γεγονότα είναι μια συμπεριφορά που εξαρτάται από πως συνδέεται με το περιβάλλον. Όλοι μας αντιδράμε διαφορετικά σε καταστάσεις που συμβαίνουν σύμφωνα με τις εμπειρίες μας. Κάποιοι κοινωνικοί και πολιτιστικοί παράγοντες δυσκολεύουν τις γυναίκες να ερμηνεύσουν μια κατάσταση ως βίαιη, ειδικά αν υπάρχει ιστορικό ενδοοικογενειακής βίας στην οικογένεια τους, πιστεύουν στην οικογένεια, και βλέπουν στερεοτυπικά το ρόλο των γυναικών.

Η κοινωνική αποδοχή για κάποια επεισόδια βίας, οι πεποιθήσεις ότι η ζήλια, η αγάπη και η βία πάνε μαζί, δημιουργούν έναν επικίνδυνο συλλογισμό στον οποίο η ενδοοικογενειακή βία είναι σχετικά αποδεκτή. Το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον είναι συχνά υπεύθυνο για τις επιθετικές συμπεριφορές ενάντια στις γυναίκες.

Η βία κατά των γυναικών παραμένει για πολλούς λόγους. Επειδή οι κοινωνικοί κανόνες έχουν σχέση με τους παραδοσιακούς ρόλους των γυναικών, η οικογένεια είναι ιερή και πάντα αποτελεί ιδανικό πρότυπο, η οικονομική εξάρτηση των γυναικών από τους άνδρες συνεχίζεται, υπάρχει έλλειψη στέγασης των γυναικών μετά από μια καταγγελία, και λόγω της πεποίθησης ότι οι άνδρες αντιδρούν επιθετικά.

Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις βίας κατά των γυναικών έρχεται στο προσκήνιο η ζήλια. Η ζήλια είναι μια συμπεριφορά που δεν μπορεί να αποτελεί την ʺαιτίαʺ της βίας.

Η σύνδεση ανάμεσα στην ζήλια και στη βία προκύπτει επειδή οι άνθρωποι μετριάζουν τη σημασία της βίας όταν αυτή συμβαίνει στο πλαίσιο της ʺζήλιαςʺ που έχει σχέση με την αγάπη. Η ζήλια αποτελεί μια δικαιολογία των ανδρών για την επιθετική συμπεριφορά προς τις γυναίκες.

Η βία κατά των γυναικών είναι σοβαρή, ειδικά όταν είναι επαναλαμβανόμενη, και έχει συνέπειες στην σωματική, στην ψυχική και συναισθηματική υγεία, που επιμένουν ακόμη και μετά την παύση της βίας.

2. Εξουσιαστικός έλεγχος

Πολλοί άνδρες βλέπουν τις γυναίκες ως ʺιδιοκτησίαʺ τους και ασκούν εξουσιαστικό έλεγχο πάνω τους. Ο εξουσιαστικός έλεγχος είναι ένα μοτίβο τακτικών που χρησιμοποιούν συνήθως οι άνδρες με σκοπό να εξουσιάσουν τις σκέψεις, τις πεποιθήσεις και να τις τιμωρούν τις γυναίκες όταν αντιστέκονται στους κανόνες τους.

Αυτή η ανάγκη για έλεγχο έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

1. Μια αίσθηση ανωτερότητας, όπως το δικαίωμα ελέγχου στα σώματα άλλων (βιασμός, απαγωγή, βασανιστήρια, έλεγχος).
2. Το δικαίωμα του χώρου τους πάνω στην ελευθερία των άλλων, ή το δικαίωμα της εξουσίας και του ανώτερου στάτους.
3. Πλήρης αδιαφορία για τις αντιδράσεις των άλλων, έλλειψη ανησυχίας για τα θύματα.

Η έλλειψη ενσυναίσθησης, ο εγωκεντρισμός, η αίσθηση μεγαλείου και ανωτερότητας, η παρορμητικότητα, η έλλειψη συμπεριφορικών αναστολών, και η ανάγκη για έλεγχο εξηγούν γιατί αυτοί οι άνθρωποι είναι πολύ εύκολο να χειραγωγούν τους ευάλωτους ανθρώπους και να έχουν τον έλεγχο πάνω τους.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του εξουσιαστικού ελέγχου;

Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι κακοποιητικοί άνθρωποι είναι νάρκισσοι, συχνά ψυχοπαθή άτομα, που χρησιμοποιούν τη χειραγώγηση και τη βία για να ικανοποιήσουν τη δική τους ανάγκη για εξουσία και έλεγχο. Πολλές φορές συνυπάρχει η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας και η ψυχοπάθεια και συχνά είναι η αντικοινωνική συμπεριφορά με έλλειψη ενσυναίσθησης και οι εγκληματικές πράξεις που τις διαχωρίζουν. Οι ναρκισσιστές συχνά επιδεικνύουν τη γοητεία τους, την αίσθηση μεγαλείου και χρησιμοποιούν τακτικές χειραγώγησης όπως και οι ψυχοπαθείς, αλλά μπορεί να μην έχουν την αντικοινωνική συμπεριφορά των ψυχοπαθών. Και οι δύο επιδιώκουν την εγωιστική ικανοποίηση των αναγκών τους και θέλουν να ελέγχουν τους άλλους.

Οι ελεγκτικοί άνδρες βλέπουν τις γυναίκες τους ως ιδιοκτησία τους. Όταν οι γυναίκες βρίσκουν το κουράγιο να φύγουν, αυτό το παίρνουν ως βαθιά απόρριψη ή απώλεια του ελέγχου και προσπαθούν να τις εκφοβίσουν. Οι γυναίκες πρέπει να επιστέψουν, να είναι πάντα εκεί για αυτούς και οι άνδρες να ελέγχουν κάθε τους κίνηση. Αυτό οδηγεί σε επαναλαμβανόμενα επεισόδια βίας που ακολουθούνται από ανειλικρινείς συγνώμες και υποσχέσεις ότι δεν θα ξανασυμβεί κάτι τέτοιο.

Η βία ενός ζηλιάρη άνδρα δεν είναι παράλογη, με την έννοια ότι δεν διαπράττεται με συγκεκριμένο σκοπό ή συνειδητό έλεγχο. Αντίθετα, είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, μια σκόπιμη πράξη βίας για την ανάκτηση του ελέγχου στην γυναίκα του, στην ʺιδιοκτησίαʺ του. Ο ζηλιάρης δεν αγαπά τη γυναίκα του, αγαπά τον εαυτό του, αλλά δυστυχώς έχει ένα πολύ εύθραυστο Εγώ.

Ο εξουσιαστικός έλεγχος μπορεί να έχει θύματα ενήλικες και παιδιά.

Οι τακτικές ή οι συμπεριφορές που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι που ασκούν εξουσιαστικό έλεγχο περιλαμβάνουν:

• Συναισθηματική κακοποίηση (συμπεριφορές που υπονομεύουν την αυτοεκτίμηση και την αξία των θυμάτων)
• Λεκτική βία (εξευτελισμός, ταπείνωση, βρισιές)
• Κοινωνική κακοποίηση (κοινωνική απομόνωση)
• Οικονομική κακοποίηση (έλεγχο στα οικονομικά)
• Ψυχολογική βία (απειλές)
• Πνευματική βία (κατάχρηση θρησκευτικών ή πνευματικών παραδόσεων ως δικαιολογία για τη βία)
• Σωματική βία (σωματικές επιθέσεις, στέρηση τροφής και ύπνου)
• Σεξουαλική κακοποίηση (βιασμός, σεξ δια της βίας)

Η συναισθηματική κακοποίηση και οι ελεγκτικές συμπεριφορές είναι σημαντικοί δείκτες για τις γυναικοκτονίες.

3. Ο κύκλος της βίας

Οι γυναικοκτονίες μπορεί να συμβούν εξαιτίας ενδοοικογενειακής βίας από τους άνδρες. Επίσης, μπορεί να συμβούν επειδή ένα κορίτσι ή μια γυναίκα επιλέγει να πάει κόντρα στις επιθυμίες ή στις πεποιθήσεις της οικογένειας της.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι γυναίκες εντοπίζονται νεκρές στα χέρια των συντρόφων τους.

Οι γυναίκες συχνά μένουν σε μια κακοποιητική σχέση λόγω του κύκλου της βίας. Αυτός ο κύκλος περιλαμβάνει τέσσερα στάδια: το χτίσιμο της έντασης, ένα περιστατικό βίας, τη συμφιλίωση και μετά την ηρεμία. Όλα πάνε καλά, ώσπου να υπάρξει μια επόμενη ένταση, όταν η γυναίκα δεν θα απαντά στο τηλέφωνο. Η ένταση κλιμακώνεται και στη συνέχεια συμβαίνει ένα βίαιο επεισόδιο.

Όταν μια γυναίκα απειλεί ότι θα φύγει, ο κακοποιητής ζητά συγνώμη, και κάνει τα πάντα για να μείνει, αλλάζει για μερικές μέρες. Αυτό είναι το στάδιο της συμφιλίωσης. Το στάδιο της ηρεμίας έρχεται όταν ο κακοποιητής γίνεται ο άνδρας των ονείρων.

Αυτή η αλλαγή συνήθως προκαλεί σύγχυση σε ένα θύμα. Υπάρχει ξανά ηρεμία και η ένταση ακολουθείται από την συμφιλίωση. Συχνά, τα θύματα νιώθουν σύγχυση με αυτή τη συμπεριφορά του κακοποιητή. Σαν αποτέλεσμα, οι γυναίκες μένουν κολλημένες σε ένα κύκλο σύγχυσης.

Αυτός ο κύκλος της κακοποίησης έχει καταστροφικές επιδράσεις στην αυτοεκτίμηση των θυμάτων.

Όσο περισσότερο μένει μια γυναίκα και υπομένει αυτό τον κύκλο της κακοποίησης, τόσο μειώνεται η αυτοεκτίμηση της και αρχίζει να πιστεύει ότι ο κακοποιητής της την αγαπά και αν αυτή αλλάξει, μπορεί να αλλάξει τον κακοποιητή.

Ένας άλλος λόγος για τον οποίο οι γυναίκες μένουν σε μια κακοποιητική σχέση είναι επειδή δεν έχουν κοινωνική ή οικονομική υποστήριξη, και δεν μπορούν να φροντίσουν μόνες τους τα παιδιά τους.

Η κακοποίηση μπορεί να είναι συναισθηματική, σεξουαλική και οικονομική και πολλές φορές η σωματική βία κλιμακώνεται και οδηγεί σε γυναικοκτονία, ειδικά όταν μια γυναίκα προσπαθεί να φύγει από μια κακοποιητική σχέση.

Αν είστε σε μια κακοποιητική σχέση και θέλετε να φύγετε, πρέπει να σχεδιάσετε προσεκτικά ένα πλάνο διαφυγής. Μην μιλάτε στον κακοποιητή για τα σχέδια σας για την δική σας ασφάλεια. Μιλήστε σε ένα φίλο σας ή ένα μέλος της οικογένειας που θα σας βοηθήσει να φύγετε.

Ακόμη και αν δεν υπάρχει σωματική κακοποίηση στη σχέση, μπορεί να υπάρχουν κάποια προειδοποιητικά σημάδια. Η παθολογική ζήλια, οι ελεγκτικές συμπεριφορές, η αναφορά για τις κινήσεις σας αποτελούν σημάδια συναισθηματικής κακοποίησης. Μπορεί να πιστεύετε ότι αυτά είναι σημάδια αγάπης, αλλά έχουν ως σκοπό να σας απομονώσουν από τους άλλους.

4. Κουλτούρα τοξικότητας

Αν και γίνονται πολλές προσπάθειες για την ενημέρωση και την ενδυνάμωση των γυναικών, υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να γίνουν ακόμη ώστε να υπάρχει ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα. Το πρόβλημα έχει τις ρίζες του στην πατριαρχική δομή της κοινωνίας και στα κοινωνικά στερεότυπα.

Οι άνδρες πιστεύουν ότι είναι υπεύθυνοι να ελέγχουν τις γυναίκες τους μέσω της βίας.

Σε πολλές περιπτώσεις οι άνδρες δεν ξέρουν πως να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, εκτός από το θυμό και την επιθετικότητα. Οι ρόλοι των φύλων σύμφωνα με τα κοινωνικά στερεότυπα υπαγορεύουν ότι οι γυναίκες πρέπει να εξαρτώνται από τους άνδρες. Φυσικά, οι άνδρες δεν μπορούν να αφήσουν πίσω τους την τοξική αρρενωπότητα.

Προστασία των γυναικών

Οι γυναικοκτονίες των τελευταίων ετών ρίχνουν φως στις ελλείψεις και στην αποτυχία των αρχών να προστατεύσουν τις γυναίκες από την βία.

Οι οικογένειες των θυμάτων λένε ότι η μικρή τιμωρία για τις γυναικοκτονίες είναι αυτή που έχει οδηγήσει στην αύξηση τους. Φυσικά, σε πολλές περιπτώσεις οι ίδιες οι αρχές αγνοούν τις γυναίκες που κάνουν καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία.

Υπάρχει μια κουλτούρα βίας κατά των γυναικών. Όλοι μιλούν για το πόσο σημαντικό είναι να σταματήσει η βία, αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει όταν απλά λέμε ότι κάτι είναι κακό. Πρέπει να θεσπιστούν νόμοι, οι οποίοι θα είναι αυστηροί. Σε μια κοινωνία που δικαιολογεί την επιθετική συμπεριφορά των ανδρών είναι ανάγκη να ληφθούν δραστικά μέτρα.

Τα στοιχεία από το ελληνικό Υπουργείο Δικαιοσύνης δείχνουν χαμηλά ποσοστά διώξεων και καταδικών σε ανθρώπους που έχουν κατηγορηθεί για ενδοοικογενειακή βία.

Το ποσοστό των ανδρών που μπήκαν στη φυλακή μετά από περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας είναι επίσης πολύ χαμηλά. Σε αυτό το περιβάλλον, οι γυναίκες αποθαρρύνονται να αναφέρουν τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.

Δεν είναι λίγοι οι άνδρες που προσχεδιάζουν την δολοφονία των γυναικών τους, χωρίς να φοβούνται ότι θα παρέμβει η αστυνομία.

Ο κίνδυνος είναι ακόμη μεγαλύτερος αν οι γυναίκες δεν έχουν ξεκάθαρη αίσθηση της απειλής, επειδή δεν είναι ασυνήθιστο να υποτιμούν την κατάσταση και τον κίνδυνο.

Κανένας δεν πρέπει να είναι μόνος του ενάντια στη βία. Υπάρχουν δομές υποστήριξης για τις γυναίκες που δέχονται απειλές και γυναίκες που είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Καλό είναι οι γυναίκες να απευθύνονται σε έναν ψυχοθεραπευτή ώστε να μπορέσουν να σχεδιάσουν προσεκτικά ένα ασφαλές πλάνο διαφυγής, και να γνωρίζουν τα νομικά τους δικαιώματα.

Το μονοπάτι για ένα ασφαλές μέλλον

Η τοξική αρρενωπότητα είναι υπεύθυνη για τις περισσότερες περιπτώσεις βίας κατά των γυναικών. Οι άνδρες είναι πολύ σημαντικό να σέβονται τις επιλογές των γυναικών. Η εκπαίδευση παίζει σημαντικό ρόλο. Η ενημέρωση, οι καμπάνιες για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών παίζουν κύριο ρόλο.

Οι γυναίκες που έχουν βιώσει βία πρέπει να μοιράζονται τις προσωπικές τους ιστορίες ανώνυμα ώστε να ξεκινά μια συζήτηση για αυτό. Για να μπορούν οι γυναίκες να αναγνωρίζουν την βία.