Ομοιοπαθητική: «κλασική» και άλλες μορφές

Ομοιοπαθητική και τα ομοιοπαθητικά φάρμακα

Η ομοιοπαθητική είναι ένα ολιστικό θεραπευτικό σύστημα, το οποίο μπορεί να θεραπεύσει μόνιμα, ήπια και χωρίς παρενέργειες, χρόνιες και οξείες παθήσεις. Ο γερμανός γιατρός Samuel Hahnemann, πατέρας της Ομοιοπαθητικής, στο μνημειώδες έργο του «Οργανον της θεραπευτικής τέχνης» έθεσε τις βάσεις της ομοιοπαθητικής. Eκτοτε, όπως ήταν αναμενόμενο, πολλοί θέλησαν να διερεύνησουν τις θεραπευτικές δυνατότητες της ομοιοπαθητικής και των ομοιοπαθητικών φαρμάκων, αναζητώντας νέους τρόπους χρήσης και χορήγησής τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αναπτυχθούν διαφόρα παρακλάδια της ομοιοπαθητικής.

Ιδίως τη σημερινή εποχή υπάρχει ένα νέο ρεύμα, αυτό της ονομαζόμενης «μοντέρνας» ομοιοπαθητικής στο οποίο συγκαταλέγονται διάφορες νέες υποθέσεις, θεωρίες και πρακτικές, πολλές από τις οποίες είναι έντονα αμφισβητήσιμες ή ακόμα και αντίθετες με τις επιστημονικές αρχές της Κλασικής ομοιοπαθητικής. Τα θεραπευτικά αποτελέσματα αυτών των «μοντέρνων» προσεγγίσεων δεν μπορούν να συγκριθούν με την εις βάθος και ουσιαστική θεραπεία που προσφέρει η Κλασική ομοιοπαθητική.

Χαρακτηριστικά της «Κλασικής» Ομοιοπαθητικής:

1. Ενα μόνο ομοιοπαθητικό φάρμακο κάθε φορά
2. Εξατομίκευση της κάθε περίπτωσης
3. Συνταγογράφηση με βάση τα εκδηλωμένα σωματικά και ψυχοδιανοητικά συμπτώματα του ασθενούς, συνυπολογισμός αιτίων και κληρονομικότητας
4. Εκτενής 1η συνέντευξη, για τη λήψη του πλήρους ομοιοπαθητικού και ιατρικού ιστορικού.
5. Αρκετός χρόνος, ώστε:
   • να εκτιμηθούν τα αποτελέσματα του φαρμάκου (συνήθως 1 μήνας για τις χρόνιες περιπτώσεις)
   • να ολοκληρώσει το κάθε φάρμακο τη δράση του

Κλασική Ομοιοπαθητική

Η κλασική ομοιοπαθητική εφαρμόζεται σήμερα σε ολόκληρο τον κόσμο και στην Ελλάδα από μεγάλο αριθμό ιατρών. Είναι το ολιστικό θεραπευτικό σύστημα που αποδεικνεύει τη δράση του εδώ και 200 χρόνια, προσφέροντας τα ευεργετικά της αποτελέσματα σε εκατομμύρια ασθενείς. Ονομάζεται «κλασική» επειδή βασίζεται στις επιστημονικές αρχές που έθεσε ο Hahnemann και ως πρακτική περιλαμβάνει τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

Βασικό στοιχείο της Κλασικής Ομοιοπαθητικής είναι η εξατομίκευση της θεραπείας. Εξετάζεται όχι μόνο η ασθένεια αυτή καθ’εαυτή, αλλά συνολικά ο πάσχοντας οργανισμός, εις βάθος και συλλέγονται στοιχεία από το σωματικό, συναισθηματικό και διανοητικό επίπεδο του ασθενούς, ενώ συνυπολογίζονται και άλλοι παράγοντες (όπως εκλυτικά αίτια, κληρονομικότητα, κλπ). Ετσι, στην Κλασική Ομοιοπαθητική, το φάρμακο συνταγογραφείται μετά από μια εκτενή συνέντευξη (η οποία συνήθως διαρκεί 1-2 ώρες για την πρώτη επίσκεψη και λιγότερο για τις επόμενες) στην οποία καταγράφεται το πλήρες ιατρικό και ομοιοπαθητικό ιστορικό του ασθενούς, με βάση το οποίο ο ομοιοπαθητικός γιατρός θα συνταγογράψει το κατάλληλο ομοιοπαθητικό φάρμακο, για τη δεδομένη χρονική περίοδο και κατάσταση.

Στην Κλασική Ομοιοπαθητική συνταγογραφείται μόνο ένα ομοιοπαθητικό φάρμακο κάθε φορά και δίνεται αρκετός χρόνος ώστε να διαπιστωθούν τα αποτελέσματα τα οποία αυτό επέφερε, αλλά και για να ολοκληρώσει τη δράση του. Συνήθως, το χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να εκτιμηθούν τα αποτελέσματα του φαρμάκου και να διαπιστωθεί αν ήταν όντως το «όμοιο» που χρειαζόταν ο οργανισμός, είναι 1 μήνας, ενώ για να ολοκληρωθεί η δράση του φαρμάκου και ο ασθενής να κερδίσει τα μέγιστα από αυτό, μπορεί να χρειαστούν αρκετοί μήνες αναμονής (υπό το συγκεκριμένο φαρμάκο).

Χρειάζεται να τονιστεί ότι ένα ομοιοπαθητικό φάρμακο μπορεί να θεραπεύει διάφορα σωματικά και ψυχοδιανοητικά συμπτώματα ταυτόχρονα, καθώς θεραπεύει τον οργανισμό ως ολότητα, και δεν χρειάζεται να χορηγηθούν ξεχωριστά φάρμακα για κάθε ένα πάσχον μέρος του οργανισμού. Βέβαια, τη σημερινή εποχή, είναι σύνηθες πλέον για να θεραπευτεί ένας ασθενής πλήρως να χρειαστούν περισσότερα του ενός ομοιοπαθητικού φαρμάκου, τα οποία όμως πάντοτε δίνονται ένα τη φορά, διαδοχικά, αφού δοθεί αρκετός χρόνος για να ολοκληρώσει κάθε φάρμακο τη δράση του (συνήθως μετά από αρκετούς μήνες το καθένα, για χρόνιες περιπτώσεις) και ποτέ όλα μαζί ταυτόχρονα (ασχέτως δυναμοποίησης) ή σε συχνές εναλλαγές (πλην των οξέων περιστατικών).

Τα κύρια οφέλη της Κλασικής ομοιοπαθητικής είναι:

• Μόνιμη και ήπια θεραπεία
• Είναι ασφαλής, χωρίς τοξικές ή άλλες παρενέργειες
• Θεραπεύει ολόκληρο τον οργανισμό
• Χαμηλή σε κόστος
• Είναι κατάλληλη για όλους, παιδιά, εγκύους και ηλικιωμένους
• Δεν προκαλεί εξάρτηση ή εθισμό
• Βελτιώνει τη σωματική και ψυχοδιανοητική υγεία

Κλασική Ομοιοπαθητική και Οξέα περιστατικά

Στα οξέα περιστατικά (λοιμώξεις, επείγουσες καταστάσεις, τραύματα, πχ πυρετός, βρογχοπνευμονίες, ουρολοιμώξεις, ωτίτιδες, κλπ) υπάρχει η εξής διαφοροποίηση (σε σύγκριση με την αγωγή των χρονίων περιπτώσεων): αναλόγως του επιπέδου υγείας του ασθενούς, καθώς και της σοβαρότητας της καταστάσεως που αντιμετωπίζει, μπορεί να χρειάζεται συχνή επανάληψη των δόσεων του ενδεδειγμένου φαρμάκου ή και συχνή αλλαγή του φαρμάκου κατά τη διάρκεια του οξέως περιστατικού, ώστε να ανταποκρίνεται το φάρμακο και η δοσολογία στις ανάγκες του οργανισμού. Στα οξέα περιστατικά η δράση των ομοιοπαθητικών φαρμάκων είναι άμεση και δρουν σε σύντομο χρόνο, πάντα όμως δίνονται ένα κάθε φορά, περιμένοντας τουλάχιστον λίγες ώρες ή ημέρες (αναλόγως του είδους της παθολογίας και της εντάσεως αυτής) και ποτέ όλα μαζί ταυτόχρονα. Να σημειώσουμε πως για συμπτώματα ελάσσονος σημασίας ή για αυτά που εμφανίζονται σπανίως το καλύτερο είναι η αναμονή και η αντιμετώπιση με φυσικά μέσα.

Επιπόλαια χρήση ομοιοπαθητικών φαρμάκων γίνεται στην:

• Ομοτοξικολογία, Πολυφαρμακία, «Σύνθετη» ομοιοπαθητική
• Ισοπαθητική , Ταυτοπαθητική «Κλινική» Ομοιοπαθητική
• Πλουραλιστική, Προηγμένη Ομοιοπαθητική και «Μοντέρνα» ομοιοπαθητική
• Γνωστική ομοιοπαθητική
• Ομοιοπαθητικά «εμβόλια»
• Συνταγογράφηση μέσω συσκευών, εξετάσεων ή «διαίσθησης», κλπ

Αποτέλεσμα η τροποποίηση συμπτωμάτων και επιφανειακά θεραπευτικά αποτελέσματα

Αλλες πρακτικές και μορφές χρήσης ομοιοπαθητικών φαρμάκων

Ακολουθεί αναφορά σε διάφορες χρήσεις και πρακτικές, που συγχέονται με την Κλασική Ομοιοπαθητική, και που διαφημίζονται τόσο από διάφορους «θεραπευτές» όσο και στον έντυπο τύπο. Στις παρακάτω πρακτικές, γίνεται επιπόλαια χρήση των ομοιοπαθητικών φαρμάκων, πέρα από τις θεμελιώδεις αρχές της ολιστικής «Κλασικής» Ομοιοπαθητικής. Συνηθέστερα, σε αυτές τις τεχνικές καταφεύγουν «ομοιοπαθητικοί» που δεν είναι γιατροί. Η συνταγογράφηση ομοιοπαθητικών φαρμάκων είναι ιατρική πράξη, και πάγια θέση της ΕΕΟΙ είναι ότι η ομοιοπαθητική πρέπει να εφαρμόζεται μόνο από γιατρούς, εφ' όσον έχουν κάνει εκπαίδευση γι' αυτό.

Ισοπαθητική - Ταυτοπαθητική

Στην Ισοπαθητική χορηγούνται στον ασθενή ομοιοπαθητικά φαρμάκα με αποκλειστικό κριτήριο το νοσογόνο παράγοντα, κάποια χημική ουσία ή άλλη αιτία που προκάλεσε μια νόσο, χωρίς την περαιτέρω εξατομίκευση της περίπτωσης. Για παράδειγμα, ασθενείς που πάσχουν από ουρολοίμωξη, θα πάρουν ομοιοπαθητικό φάρμακο με βάση το μικρόβιο που θα απομονωθεί από την ουροκαλλιέργεια, χωρίς να συνυπολογιστεί το σύνολο των συμπτωμάτων του ασθενούς ή τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, δηλαδή χωρίς ουσιαστική εξατομίκευση. Η ισοπαθητική μπορεί να φανεί χρήσιμη σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και δεν μπορεί να αντικαταστήσει την εξατομικευμένη Κλασσική Ομοιοπαθητική ως πρακτική. Η Ταυτοπαθητική αποτελεί μια παρόμοια τεχνική, όπου γίνεται χρήση ομοιοπαθητικών φαρμάκων ως αντίδοτων σε δηλητηρίαση ή τοξίκωση από διάφορες ουσίες, χωρίς να υπάρχει ολιστική αξιολόγηση του ασθενούς.

Ομοιοπαθητική Πολυφαρμακία - Ομοτοξικολογία

Υπάρχουν διάφορες μορφές ομοιοπαθητικής πολυφαρμακίας, οι οποίες παρουσιάζονται με διάφορα ονόματα. Για παράδειγμα, σε αυτές συγκαταλέγονται η ομοτοξικολογία, η «σύνθετη» ομοιοπαθητική, ή ομοιοπαθητική «συντονισμού», κλπ.

Η συνηθέστερη μορφή ομοιοπαθητικής πολυφαρμακίας αφορά τη χορήγηση συνδυασμών ομοιοπαθητικών φαρμάκων, δηλαδή σκευάσματα που περιέχουν πολλά (συνήθως 5-30) ομοιοπαθητικά φάρμακα μαζί, τα ονομαζόμενα complexes, compose ή αντιομοτοξικά. Αυτά τα πολυσκευάσματα, κυκλοφορούν στα φαρμακεία, και προωθούνται για τη «θεραπεία» διαφόρων συμπτωμάτων, όπως πονοκεφάλων, υπέρτασης, ρινίτιδας, ναυτίας, αϋπνίας, άγχους, ή για αποτοξίνωση κλπ. Συνήθως πρόκειται για συνδυασμούς φαρμάκων σε χαμηλές δυναμοποιήσεις ("x" ή "d"), αλλά κυκλοφορούν και σκευάσματα σε υψηλότερες δυναμοποιήσεις ("k", "CH", ακόμα και "Μ").

Αλλη μορφή πολυφαρμακίας αφορά τη συχνή αλλαγή ομοιοπαθητικών φαρμάκων (ή εναλλαγή αυτών), συνήθως σε υψηλές δυναμοποιήσεις. Δηλαδή σε ένα ασθενή που αντιμετωπίζει μια χρόνια νόσο, δίνονται ομοιοπαθητικά φάρμακα (ένα κάθε φορά), αλλά αλλάζοντάς τα σε σύντομα χρονικά διαστήματα (συνήθως 1-2 εβδομάδων, άλλοτε και συχνότερα), πρωτού μπορέσουν να διαπιστωθούν τα αποτελέσματα που το κάθε ένα επέφερε και η νέα εικόνα συμπτωματολογίας που δημιουργήθηκε.

Η πολυφαρμακία, όπως και αν ονομαστεί ή δικαιολογηθεί (για παράδειγμα ως «αποτοξίνωση») δεν ωφελεί μακροπρόθεσμα τον ασθενή. Τα όποια θεραπευτικά αποτελέσματα της πολυφαρμακίας με υψηλές ή χαμηλές δυναμοποιήσεις είναι επιπόλαια και επιφανειακά. Στην πραγματικότητα, η πολυφαρμακία αποτελεί μια άναρχη και χαοτική πρακτική και προκαλεί την τροποποίηση των συμπτωμάτων του ασθενούς, καθιστώντας δυσχερέστερη (ή ακόμα και αδύνατη) την μετέπειτα εύρεση του κατάλληλου ομοιοπαθητικού φαρμάκου, το οποίο θα θεραπεύσει πραγματικά την περίπτωση.

«Κλινική» Ομοιοπαθητική

Αφορά τη χρήση ομοιοπαθητικών φαρμάκων που σχετίζονται με συγκεκριμένα όργανα ή παθολογοανατομικές βλάβες. Οπως και στην Ισοπαθητική και την Ομοιοπαθητική Πολυφαρμακία, και σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει ουσιαστική εξατομίκευση ή ολιστική αντιμετώπιση του ασθενούς, και τα όποια θεραπευτικά αποτελέσματα, δεν μπορούν να συγκριθούν με την εις βάθος θεραπεία που προσφέρει η Κλασσική Ομοιοπαθητική.

«Ομοιοπαθητικά εμβόλια»

Ως πρόληψη στην ομοιοπαθητική νοείται η συνεχιζόμενη ομοιοπαθητική θεραπεία, η οποία στοχεύει και στην ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος, αφενός καθιστώντας έτσι πιο δύσκολη την προσβολή και αφετέρου βοηθώντας στην ταχύτερη ανάρρωσή του με την ενδεικνυόμενη αγωγή, αφού όμως έχει προσβληθεί.

Η χρήση των ομοιοπαθητικών φαρμάκων ως εναλλακτικών "εμβολίων", με την κλασσική έννοια του όρου, είναι λανθασμένη και ο όρος καταχρηστικός. Το ίδιο ισχύει και για την άκριτη "προληπτική" λήψη ομοιοπαθητικών φαρμάκων, όπως για παράδειγμα του Influenzinum για την προστασία από τη γρίπη ή άλλων ομοιοπαθητικών nosodes για την πρόληψη διαφόρων παθήσεων. Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα δεν μπορούν να θεωρηθούν ως «εναλλακτικά» εμβόλια, και αυτή η θεώρηση και πρακτική είναι λανθασμένη και αναποτελεσματική.

Προηγμένη ομοιοπαθητική, Μοντέρνα Ομοιοπαθητική και Γνωστική Ομοιοπαθητική

Στον αντίποδα της ολιστικής και εκτενούς συνέντευξης της Κλασικής Ομοιοπαθητικής, ορισμένοι «ομοιοπαθητικοί» βασίζονται σε διάφορες εξετάσεις ή άλλα στοιχεία για τη συνταγογράφηση. Ορισμένοι, συνταγογραφούν ομοιοπαθητικά φάρμακα ή συνδυασμούς αυτών (complexes ή compose) βασιζόμενοι σε διάφορες βιοχημικές εξετάσεις (πχ ομάδα αίματος, διατροφικά και αλλεργικά τεστ, εξετάσεις αίματος, βιοχημικούς δείκτες, κλπ). Αν και χρήσιμες ως ένα βαθμό για την εκτίμηση της σοβαρότητας μιας κατάστασης, οι διάφορες εξετάσεις σπανίως προσφέρουν στην επιλογή του ενδεδειγμένου ομοιοπαθητικού φαρμάκου.

Άλλοι «ομοιοπαθητικοί» χρησιμοποιούν συσκευές οι οποίες υποτίθεται ότι μετρούν την ηλεκτρομαγνητική ενέργεια του ανθρωπίνου σώματος, την αύρα ή συνταγογραφούν με βάση άλλα στοιχεία, όπως για παράδειγμα τη «διαίσθησή» τους, φαντασία, ψευδαισθήσεις (delusions), αστρολογία και μεταφυσική, όνειρα, το «δόγμα των υπογραφών», εξωτερικά χαρακτηριστικά του ασθενούς, κλπ...

Οι προαναφερθείσες αλλά και παρόμοιες πρακτικές ουδεμία σχέση έχουν με την επιστημονική ομοιοπαθητική πρακτική, παρόλο που χορηγούνται ομοιοπαθητικά δυναμοποιημένα φάρμακα. Να τονίσουμε για ακόμα μια φορά πως η ορθολογική και σωστή χρήση των ομοιοπαθητικών φαρμάκων σύμφωνα με τις αρχές της Κλασικής Ομοιοπαθητικής είναι αυτή που θα καθορίσει το θεραπευτικό αποτέλεσμα και που δύναται να οδηγήσει στην ήπια, μόνιμη και αληθινή θεραπεία.

Λοιπές παρανοήσεις: διατροφή, συμπληρώματα, «ενεργειακές» θεραπείες

Λόγω λανθασμένης πληροφόρησης, πολλοί ασθενείς συγχέουν την ομοιοπαθητική με άλλα εναλλακτικά συστήματα, όπως για παράδειγμα με τη βοτανοθεραπεία, διάφορες ενεργειακές θεραπείες (γιόγκα, ρέϊκι) και λοιπές πρακτικές, ακόμα και με φιλοσοφικά συστήματα ή τη ψυχοθεραπεία.

Επίσης, αρκετά συχνά «θεραπευτές» με ελλειπή εκπαίδευση στην ομοιοπαθητική καταφεύγουν στη συνταγογράφηση βιταμινών ή άλλων συμπληρωμάτων διατροφής, σκευάσματα τα οποία συνήθως έχουν υψηλό κόστος και επιβαρύνουν αναίτια τον ασθενή οικονομικά. Η ομοιοπαθητική και τα ομοιοπαθητικά φάρμακα δεν σχετίζονται με βιταμίνες, ένζυμα, χημικά φάρμακα, βότανα, αρωματοθεραπεία, κλπ και τίποτα από τα παραπάνω δεν είναι μέρος της Ομοιοπαθητικής θεραπείας.

Να σημειώσουμε πως για την ομοιοπαθητική θεραπεία δεν απαιτείται κάτι περισσότερο εκ μέρους του ασθενούς πλην της λήψης των ομοιοπαθητικών φαρμάκων και της αποφυγής του καφέ και λιγοστών άλλων ουσιών, οι οποίες αδρανοποιούν τα ομοιοπαθητικά φάρμακα (πχ κόκα κόλα, κάμφορα, μέντα). Δεν χρειάζεται αλλαγή διαιτητικών συνηθειών, ούτε διακοπή του καπνίσματος ή του αλκοόλ. Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα παρασκευάζονται από ουσίες που προέρχονται από τη φύση μέσω της διαδικασίας της δυναμοποίησης, η οποία συνίσταται σε διαδοχικές αραιώσεις και κρούσεις. Ο ιδιαίτερος αυτός τρόπος παρασκευής, τους δίνει ξεχωριστές ιδιότητες που δεν έχουν τα βότανα ή άλλες φυσικές ουσίες. Τονίζουμε το χαμηλό κόστος θεραπείας της Κλασική Ομοιοπαθητικής. Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα είναι φθηνά, και η θεραπεία για χρόνιες περιπτώσεις ανέρχεται κατά μέσο όρο σε 15 ευρώ το μήνα για τις χρόνιες περιπτώσεις.

Η συνταγογράφηση ομοιοπαθητικών φαρμάκων είναι ιατρική πράξη. Η ομοιοπαθητική πρέπει να εξασκείται μόνο από γιατρούς, εφόσον έχουν εκπαιδευτεί για αυτό.

Συμπεράσματα - Επίλογος

Η επιπόλαια χρήση ομοιοπαθητικών φαρμάκων επιφέρει μόνο επιφανειακά θεραπευτικά αποτελέσματα, τροποποιώντας τα συμπτώματα του ασθενούς και καθιστώντας δυσχερέστερη την μετέπειτα εύρεση του ενδεικνυόμενου ομοιοπαθητικού φαρμάκου που θα επιφέρει την πραγματική ίαση της περίπτωσης.

Ουσιαστική θεραπεία μπορούμε να αναμένουμε μόνο όταν η συνταγογράφηση των ομοιοπαθητικών φαρμάκων βασίζεται στο σύνολο των εκδηλωμένων σωματικών και ψυχοδιανοητικών συμπτωμάτων του ασθενούς και υπό την προϋπόθεση ότι δίνεται αρκετός χρόνος για να ολοκληρωθεί η δράση του φαρμάκου, αρχές οι οποίες εφαρμόζονται στην Κλασική Ομοιοπαθητική.

Η Ελληνική Εταιρεία Ομοιοπαθητικής Ιατρικής (ΕΕΟΙ) διασφαλίζει ότι γιατροί με άδεια άσκησης ιατρικού επαγγέλματος ασκούν υψηλής ποιότητας κλασική ομοιοπαθητική στους Ελληνες πολίτες.

Αριστοτέλης Βάθης

Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής - Ομοιοπαθητικός - Βιοχημικός
Μέλος ΔΣ ΕΕΟΙ

Από το περιοδικό HomeoNews, τεύχος 8 (Ανοιξη 2008)

Περισσότερα για την Κλασική Ομοιοπαθητική μπορείτε να διαβάσετε στο Παράρτημα του βιβλίου "Ομοιοπαθητική: υπόσχεση πραγματικής ίασης" (Ιανουάριος 2008)