Η μοναξιά της αλήθειας

Η μοναξιά της αλήθειας

Η ειλικρίνεια είναι στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων μία σημαντική αρετή. Από μικρά παιδιά διδασκόμαστε την αξία της ηθικής και της ειλικρίνειας, μέσω συμβουλών, αλλά και παραμυθιών. Συνήθως, θεωρούμε πως είναι καλύτερα να σου λένε την αλήθεια, ακόμα και αν είναι σκληρή, γιατί η αλήθεια είναι δύναμη, και μπορούμε να την αξιοποιήσουμε με θετικό τρόπο, ώστε να γίνουμε καλύτεροι. Μόνο όταν είμαστε ειλικρινείς, μπορούμε να χτίσουμε ουσιαστικές σχέσεις με γερά θεμέλια, βασισμένα στον σεβασμό του ενός προς τον άλλον. Η αξία της ειλικρίνειας γίνεται πιο ευδιάκριτη από ποτέ, στις περιπτώσεις που αντιλαμβανόμαστε ότι έχουμε προδοθεί. Εκείνη τη στιγμή που αντιλαμβανόμαστε το ψέμα, νιώθουμε προδοσία, μοναξιά και απαγοήτευση.

Η αλήθεια είναι πληροφορία

Ωστόσο, η ειλικρίνεια στην απόλυτη μορφή της, μάλλον αποτελεί μια ανέφικτη αρετή, καθώς είναι εξαιρετικά δύσκολο, κάποιος άνθρωπος να λέει πάντα την πάσα και την πλήρη αλήθεια. Ακόμα και αν επιλέγει να μη λέει ψέματα, πιθανόν κάποιες φορές να χρειάζεται να την αποκρύψει ή να την παραποιήσει. Και αυτό γιατί οι άλλοι άνθρωποι δεν μπορούν πάντα να κατανοήσουν αυτό που λέμε, ή τις προθέσεις μας. Ωστόσο, η παραδοχή ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων κάποιες φορές δε θα επιλέξει τον δρόμο της αλήθειας, γεννά κάποια ερωτήματα: Πρέπει να λέμε πάντα όλη την αλήθεια; Τι συνέπειες θα είχε κάτι τέτοιο;

Πόση αλήθεια αντέχουμε;

Για να θυμηθούμε λίγο το Χόλυγουντ, το θέμα της αλήθειας παρουσιάζεται σε πολλές ταινίες, χαρακτηριστικά στο "Ζήτημα Τιμής" όπου ο Jack Nicholson φωνάζει στον Tom Cruise μέσα σε ένα δικαστήριο: "You can't handle the truth" (δεν μπορείς να αντέξεις την αλήθεια).

Η αλήθεια είναι ότι οι άνθρωποι συχνά δεν είναι έτοιμοι να ακούσουν την πάσα αλήθεια και αν την άκουγαν αυτό μπορεί να είχε αρνητική επίδραση σε κάποιες περιστάσεις της ζωής τους. Ίσως πάλι να μην είναι καν επιθυμητό να μας λένε πάντα όλη την αλήθεια, τουλάχιστον σε κάποιες περιπτώσεις. Ας υποθέσουμε για παράδειγμα ότι στις ερωτικές σχέσεις οι άνθρωποι έλεγαν πάντα την αλήθεια, ακόμα και αν αυτή αφορούσε μια "σκέψη" που ποτέ δεν έγινε "πράξη".

Σίγουρα, σε κανέναν δε θα ήταν ευχάριστο να γνωρίζει ότι ο/η σύντροφος έλκεται και από άλλα άτομα, και παρότι είναι κάτι φυσικό να συμβεί ένας σύντροφος να νιώσει κάποια έλξη για άλλο άτομο στη διάρκεια μιας μακροχρόνιας σχέσης, είναι δυσάρεστο να ειπωθεί. Τι είναι λοιπόν αυτό που καθορίζει σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να ειπωθεί η αλήθεια και σε ποιες όχι; Η απάντηση βρίσκεται στην πρόθεση και στην αναλογία ζημίας και οφέλους. Πιο συγκεκριμένα, πριν κάποιος αποκρύψει κάποια αλήθεια, καλό θα ήταν να σκεφτεί τον λόγο που την αποκρύπτει. Δηλαδή ποιο είναι το κίνητρό του. Είναι για το όφελος ή του άλλου ανθρώπου ή όχι; Ποιος ή τι προστατεύεται από το μυστικό;

Η αλήθεια λέγεται με τρόπο

Υπάρχει λοιπόν μαγική συνταγή για τη δόση αλήθειας που χρειάζεται αυτή η ζωή; Λένε ότι όποια και αν είναι η ερώτηση, η "αγάπη" είναι η απάντηση. Όταν ενεργούμε με αγάπη και με γνώμονα το συμφέρον του άλλου, αξιολογούμε περισσότερο τι θα πούμε και πως θα το πούμε. Είναι άλλο πράγμα να πούμε σε κάποιον "πάχυνες", "πήρες κιλά" και αλλο το "σου πάνε περισσότερο τα λιγότερα κιλά". Πολλές φορές λένε "είμαι ειλικρινής", ενώ η πραγματικότητα είναι ότι γίνονται αγενείς. Η αλήθεια έχει πάντα τον σωστό τρόπο για να ειπωθεί.

Ή για παράδειγμα κάποιος έχει μια πολύ σοβαρή ασθένεια στην οποία η στεναχώρια δρα καθοριστικά, ίσως η απόκρυψη της αλήθειας, θα έδινε περισσότερες ελπίδες για αυτοίαση ή έστω μη επιδείνωση. Επίσης, είναι σημαντικό στις στενές σχέσεις τους οι άνθρωποι να συνάπτουν ένα άτυπο “συμβόλαιο” στο οποίο ενημερώνουν το άλλο άτομο για την αντίληψή τους σχετικά με την πλήρη ειλικρίνεια.

Για παράδειγμα υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να ξέρουν την αλήθεια όσο σκληρή κι αν είναι, και αυτό τους κάνει να αναλαμβάνουν ενεργό ρόλο στη ζωή, ενώ άλλοι δηλώνουν ότι προτιμούν την άγνοια που είναι ευτυχία. Άρα, σε περίπτωση διλήμματος περί αποκάλυψης της αλήθειας, καλό είναι να λαμβάνουμε υπόψιν και την επιθυμία του άλλου. Θέλει να ακούσει μια "σκληρή" αλήθεια, ή όχι; Ωστόσο, είναι εξαιρετικής σημασίας και οι πράξεις μας. Δηλαδή, όσον αφορά εμάς και τις ενέργειές μας, η αγάπη οφείλει να μας κατευθύνει σε πράξεις που μετά δε θα νιώθουμε άσχημα να αποκαλύψουμε. Αν γίνουν κάποια λάθη, η ειλικρινής συγνώμη ίσως σώσει τη σχέση.

Αλήθεια και μοναξιά

Πάντως σε κάθε περίπτωση, η αλήθεια είναι προσωπική και συνειδητή επιλογή! Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα είναι μια πολύ δύσκολη επιλογή. Και όποιος την επιλέγει, ακόμα και σε περιπτώσεις όπου η απόκρυψή της θα ήταν ευκολότερη, προφανώς οδηγείται σ’ αυτή λόγω ιδεολογίας και πεποιθήσεων, από τις οποίες εκπορεύεται αυτή η στάση. Μια γενναία στάση, η οποία είναι άξια θαυμασμού, ειδικά όταν το άτομο είναι πρόθυμο να αναλάβει όλες τις συνέπειες του να λέει πάντα την αλήθεια.

Μία από αυτές τις συνέπειες πιθανόν να είναι και η μοναξιά. Και αυτό γιατί πολλές φορές οι άνθρωποι προτιμούν γύρω τους ανθρώπους που τους φέρνουν χαρά, και η χαρά τους μερικές φορές απορρέει από την απόκρυψη ή την παραποίηση της αλήθειας. Για παράδειγμα, βλέπουμε συχνά οι κόλακες να είναι δημοφιλείς, ενώ άνθρωποι που λένε αλήθειες, συχνά να χαρακτηρίζονται ως αντιπαθητικοί και να απομονώνονται. Ωστόσο, υπάρχουν και άνθρωποι που ξέρουν να εκτιμούν τους ειλικρινείς ανθρώπους και μπορούν να δουν την πρόθεση πίσω από κάποια λόγια που ίσως φαινομενικά είναι σκληρά, αλλά περιέχουν ειλικρίνεια και λέγονται με σκοπό να τους βοηθήσουν.

Το σίγουρο είναι ότι δεν υπάρχει κάποιο εγχειρίδιο αλήθειας στη ζωή, ούτε κάποιο “αληθόμετρο”. Ο καθένας μας, στο πλαίσιο της ελευθερίας που μας έχει δοθεί, επιλέγει τι θα φανερώσει και τι όχι. Η επιλογή δεν είναι πάντα εύκολη, και το σίγουρο είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις όποιον δρόμο κι αν διαλέξεις υπάρχει τίμημα, το οποίο μπορεί να είναι οι ενοχές, το ρίσκο της αποκάλυψης ή η μοναξιά. Εσύ αποφασίζεις!