Ινομυαλγία : η σημασία της Ψυχοθεραπείας

Τι είναι η ινομυαλγία

Η ινομυαλγία είναι ένα χρόνιο νόσημα που κατακλύζει τον ασθενή με πόνο σε διάφορα σημεία του σώματος. Ο πόνος αυτός είναι χρόνιος, και μπορεί να παρουσιάζει διακυμάνσεις στην ένταση και στην εντόπιση. Στην προσπάθειά τους να βρουν λύση στο πρόβλημά τους, οι ασθενείς που υποφέρουν από ινομυαλγία, συνήθως επισκέπτονται πολλούς γιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων και ταλαιπωρούνται για χρόνια πριν καν να τεθεί η διάγνωση, καθώς και με τη θεραπεία. Η ινομυαλγία που εμφανίζεται πιο συχνά σε γυναίκες.

Πως ξεκινάει η Ινομυαλγία;

Η ινομυαλγία συχνά ξεκινάει μετά από ένα γεγονός που προκαλεί σωματικό στρες ή συναισθηματικό στρες, όπως για παράδειγμα ένα σοβαρό τραυματισμό, ένα συναισθηματικό τραύμα (όπως ένας θάνατος ή διαζύγιο). Τα πρώτα συμπτώματα με τα οποία μπορεί να ξεκινάει ποικίλουν, και μπορεί να είναι είτε διάχυτοι πόνοι, είτε εστιασμένοι οπουδήποτε στο σώμα (για παράδειγμα, επίμονη οσφυαλγία ή επίμονος πόνος στην πλάτη).

Πονάω παντού, δεν ξέρω τι έχω

Συχνά οι ασθενείς μας λένε "πονάω παντού, δεν ξέρω τι έχω" επειδή τα συμπτώματα της ινομυαλγίας δεν είναι ειδικά, πονάνε σε διάφορα σημεία στο σώμα χωρίς να βρίσκεται κάποια οργανική αιτία. Το αποτέλεσμα είναι οι ασθενείς συνήθως ταλαιπωρούνται για πολλά χρόνια χωρίς να ξέρουν τι έχουν, περνώντας από πολλούς γιατρούς, εξετάσεις και διαγνώσεις, πριν τελικά τεθεί η διάγνωση της "ινομυαλγίας".

Συμπτώματα ινομυαλγίας

Οι ασθενείς με ινομυαλγία συχνά παραπονιούνται για ποικίλα συμπτώματα, όπως μυοσκελετικούς πόνους σε όλο το σώμα, χρόνιους πονοκεφάλους και πρωινή κόπωση, οσφυαλγία, μέχρι συχνές αφυπνίσεις και αλλαγές στη διάθεση συνδεδεμένες με την ένταση του πόνου. Η ινομυαλγία λόγω του συνεχούς πόνου μπορεί να επηρεάσει ακόμα και τις γνωσιακές ικανότητες όπως η μνήμη, η συγκέντρωση, η προσοχή και έχει αρνητικό αντίκτυπο στην απόδοση στη δουλειά. Συχνά, οι άνθρωποι αναφέρουν και προβλήματα στη σεξουαλική τους ζωή. Αναμφίβολα, χωρίς να χρειάζονται λίστες με τις πιθανές επιπτώσεις του χρόνιου πόνου, επηρεάζεται η ποιότητα ζωής των ανθρώπων σε όλους τους τομείς.

Στις χειρότερες περιπτώσεις, δηλαδή κατά τη διάρκεια μιας κρίσης επιδείνωσης των συμπτωμάτων, οι ασθενείς πονάνε παντού και υπάρχουν σημαντικοί περιορισμοί στην κινητικότητα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να φροντίσουν τον εαυτό τους και να περιορίζεται η κίνηση και η αυτονομία τους. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο φόβος της έλλειψης αυτονομίας συνδέεται ισχυρά με το φόβο της γήρανσης και του θανάτου, και έτσι μπορούμε να φανταστούμε και να καταλάβουμε το πως μπορεί να ανησυχούν οι ασθενείς με ινομυαλγία για το μέλλον τους, ιδίως καθώς πλησιάζουν την τρίτη ηλικία. Οι προβληματισμοί για το μέλλον τους λοιπόν αυξάνουν αναπόφευκτα την ανησυχία τους, με αποτέλεσμα να επιδεινώνεται περαιτέρω το άγχος και το στρες, και η κατάστασή τους γενικότερα.

Η ινομυαλγία και το σχετικό Σύνδρομο της Χρόνιας Κόπωσης αλληλεπικαλύπτονται, και κυρίως χαρακτηρίζονται από μακροχρόνια, ανεξήγητη σωματική και ψυχική κόπωση, εύκολη κόπωση και χρόνιο μυοσκελετικό πόνο.

Αιτίες ινομυαλγίας

Παρόλες τις προσπάθειες των γιατρών, πολλές ερωτήσεις σχετικά με την αιτιολογία και τους παθογενετικούς μηχανισμούς της ινομυαλγίας παραμένουν αναπάντητες. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το χρόνιο στρες (σωματικό ή/και ψυχολογικό) παίζει ρόλο στην προδιάθεση, την εμφάνιση και την συντήρηση του συνδρόμου. Το στρες μπορεί να έχει πολλές πηγές, όπως τα αρνητικά γεγονότα της ζωής (πχ ο θάνατος ενός γονιού, συντρόφου, ένα διαζύγιο), οι καθημερινές ανησυχίες (πχ επίμονα προβλήματα στη δουλειά, οικογενειακές διαφωνίες), ή ο τρόπος ζωής (πχ η τελειομανία, ή αυτοθυσία στη φροντίδα άλλων). Εκτός από το στρες στην ενήλικη ζωή, πολλοί γιατροί δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στις επιδράσεις του στρες στην παιδική ηλικία και πιο συγκεκριμένα, σε τραυματικά γεγονότα ή κακοποιητικές εμπειρίες (πχ σεξουαλική κακοποίηση, βία, παραμέληση) που έχουν βιώσει οι ασθενείς με ινομυαλγία.

Οι μακροχρόνιες επιπτώσεις του στρες στην νηπιακή ηλικία μελετήθηκαν εκτενώς την προηγούμενη δεκαετία, και τώρα θεωρούμε ότι οι πρώιμες εμπειρίες παίζουν ρόλο στην αιτιοπαθογένεια πολλών ψυχιατρικών και ψυχικών διαταραχών που εμφανίζονται στην ενήλικη ζωή.

Επίσης μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να υπάρχει σχέση μεταξύ της ινομυαλγίας και των διαταραχών ύπνου. Η ινομυαλγία μπορεί επίσης να συνδέεται με προβλήματα του ανοσοποιητικού συστήματος, των ενδοκρινών αδένων και ορμονών.

Χρόνιος πόνος και Ψυχοθεραπεία

Ως “χρόνιος πόνος” ορίζεται ο πόνος που διαρκεί περισσότερο από έξι μήνες. Η εμπειρία του χρόνιου πόνου είναι πολύ δυσάρεστη και εξαντλητική για κάποιον που έχει σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα. Παρόλο που υπάρχουν πολλές θεραπείες διαθέσιμες που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του πόνου -φαρμακευτική αγωγή, βελονισμός, χειρουργική επέμβαση- δεν υπάρχει ουσιαστική θεραπεία για τον χρόνιο πόνο, και κομμάτι της θεραπείας περιλαμβάνει την εκμάθηση νέων τρόπων για την καλύτερη διαχείριση και αντιμετώπιση του πόνου. Το να αποδεχτεί ένας ασθενής αυτή την πραγματικότητα μπορεί να είναι πολύ δύσκολο, και η κατάσταση επιδεινώνεται όταν συνυπάρχουν ή εγκαθίστανται ψυχολογικά προβλήματα όπως η κατάθλιψη ή το άγχος, που συνυπάρχουν με τον χρόνιο πόνο.

Το σώμα σου μιλάει

Η ψυχοθεραπεία έχει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο τα τελευταία χρόνια στη θεραπεία πολλών ιατρικών νόσων. Δεν είναι πλέον ασυνήθιστο οι ασθενείς να συμβουλεύονται ψυχιάτρους και ψυχοθεραπευτές ώστε να σχεδιάσουν την κατάλληλη θεραπεία για την αντιμετώπιση των ψυχολογικών συνεπειών της νόσου (είτε σε ατομικές συνεδρίες, είτε σε οικογενειακές). Είναι γνωστό ότι η ψυχοθεραπεία μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο με πολλούς τρόπους, βελτιώνοντας όχι μόνο την διάθεση, αλλά και τις γνωστικές ικανότητες του ατόμου, βοηθώντας στη διαχείριση των συναισθημάτων και βελτιώνοντας την λειτουργικότητα. Η ψυχοθεραπεία στις μέρες μας αποτελεί μια αποτελεσματική θεραπευτική μέθοδο για την αντιμετώπιση των αρνητικών συνεπειών των χρόνιων νοσημάτων και τις βλάβες του χρόνιου στρες. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η θεραπευτική σχέση θεραπευτή-θεραπευόμενου παίζει ουσιαστικό ρόλο στην επούλωση πολλών παθολογικών καταστάσεων, βοηθά στη διαχείριση πιεστικών καταστάσεων και αυξάνει το ρεπερτόριο στρατηγικών αντιμετώπισης δυσκολιών.

Ότι δεν λέει το στόμα, το λέει το σώμα!

Η ινομυαλγία είναι μία νόσος που ανθίσταται στις διάφορες θεραπείες και στα φάρμακα, και ως εκ τούτου χρειάζεται να πειραματιστεί με διαφορετικούς τρόπους και συνδυασμούς φαρμάκων πριν φθάσει σε ένα αποδεκτό επίπεδο υγείας. Επίσης η ινομυαλγία συχνά συνυπάρχει με άλλες παθήσεις, όπως το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, το οποίο περιπλέκει τα πράγματα και δυσκολεύει την περαιτέρω τη φαρμακευτική θεραπεία. Σε αυτή την πολύπλοκη κατάσταση, η ψυχοθεραπεία θεωρείται πολύτιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση χρόνιων νοσημάτων.

Συνήθως οι ασθενείς με ινομυαλγία απευθύνονται σε ιατρεία πόνου, στελεχωμένα από εξειδικευμένους αναισθησιολόγους - αλγολόγους, και το αποτέλεσμα είναι να λαμβάνουν χρονίως πολλαπλά φάρμακα (αντικαταθλιπτικά παλαιότερης γενιάς, ηρεμιστικά, κα) σε μεγάλες δόσεις για την συμπτωματική αντιμετώπιση του πόνου.

Η ψυχοθεραπεία βοηθά ένα ασθενή με ινομυαλγία να αφουγκράζεται το σώμα του και τις ανάγκες του, ώστε να αντιμετωπίζει με πιο υγιή τρόπο τις σκέψεις και τον πόνο.

Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι οι ασθενείς που κάνουν ψυχοθεραπεία, είχαν σημαντική βελτίωση συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου στα συμπτώματα της ινομυαλγίας. Οι γιατροί παρατήρησαν σημαντική βελτίωση στον πόνο, στην ποιότητα του ύπνου και άλλες πτυχές της ψυχολογικής ευεξίας. Αν και η αποτελεσματικότητα της ψυχοθεραπείας είναι αποδεδειγμένη, ακόμα δεν έχει καθιερωθεί σαν θεραπεία πρώτης γραμμής για ιατρικά προβλήματα, όπως η ινομυαλγία. Μια μετα-ανάλυση της αποτελεσματικότητας της ψυχοθεραπείας για αυτά τα νοσήματα, έδειξε ότι η ψυχοθεραπεία μειώνει τα συμπτώματα της ινομυαλγίας και βελτιώνει τις κοινωνικές δεξιότητες των ασθενών.

Η εμπειρία μας έχει δείξει ότι το "τέρας της ινομυαλγίας" (όπως το ονομάτησε μία ασθενής μας) σαφώς και μπορεί να ελεγχθεί αποτελεσματικά εφόσον οι άνθρωποι κάνουν μια ουσιαστική ψυχοθεραπεία και αντιμετωπίσουν πραγματικά τα όσα έχουν συσσωρεύσει κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Ιδίως τα τραυματικά γεγονότα απαιτούν ειδική αντιμετώπιση με EMDR από έναν έμπειρο ψυχοθεραπευτή.