Απαλλαγή από τις κακές συνήθειες

Είναι σημαντικό να απαλλαγούμε από τις κακές συνήθειες

Είναι εύκολο να κατηγοριοποιήσουμε τις συνήθειες σε καλές και κακές. Στην πραγματικότητα όμως υπάρχουν  οι συνήθειες ήπιας μορφής, όπως το να πετάμε τα ρούχα μας στο σαλόνι, με το που μπαίνουμε στο σπίτι. Υπάρχουν συνήθειες μέτριας μορφής όπως το να πίνουμε πολύ όταν βρισκόμαστε σε κάποιο πάρτι, και τέλος υπάρχουν συνήθειες δυνατές και εθιστικές, όπως το κάπνισμα.

Οι δυνατές και εθιστικές συνήθειες είναι δύσκολο να πάψουν να υπάρχουν. Τέτοιου είδους συνήθειες είναι βαθιά ριζωμένες στον εγκέφαλο μας, εξαιτίας της επανάληψης, αλλά και της ευχαρίστησης που βρίσκουμε σε αυτές!

Συχνά πρόκειται για μοτίβα συμπεριφοράς, τα οποία αν καταφέρουμε να σπάσουμε, στην ουσία θα απελευθερώσουμε και τις κακές συνήθειες.

Η επανάληψη δημιουργεί αυτόματες συνήθειες

Τα μοτίβα συνήθως ξεκινούν από ένα ξεκάθαρο ερέθισμα, το οποίο μπορεί είτε να είναι συναισθηματικό, είτε να προκαλείται από μία κατάσταση.

Για παράδειγμα, βλέπουμε ένα φαγητό, το οποίο φαίνεται καλό, ο εγκέφαλος μας λέει πως αν το φάμε θα επιβιώσουμε, οπότε το τρώμε, το γευόμαστε και είναι πράγματι καλό. Αν περιείχε και ζάχαρη, τότε το σώμα μας, στέλνει σήματα στον εγκέφαλο μας (μέσω της ντοπαμίνης κυρίως) ώστε αυτός να θυμάται, τι έφαγε και που το βρήκε.

Κι έτσι μαθαίνουμε να επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία, κάθε φορά που βλέπουμε φαγητό.

Βλέπουμε φαγητό, το τρώμε, νιώθουμε καλά... πάμε ξανά. Δηλαδή η σειρά είναι: ερέθισμα, συμπεριφορά και ανταμοιβή.

Καθώς αυτό γίνεται συνήθεια, την επόμενη φορά που δεν νιώθουμε τόσο καλά, ο εγκέφαλός μας, μας προτρέπει να φάμε πάλι κάτι καλό, ώστε να νιώσουμε καλύτερα. Αυτός είναι και ο λόγος που τρώμε ζάχαρη, όταν νιώθουμε λυπημένοι ή θυμωμένοι. Η διαδικασία παραμένει ίδια, απλά αλλάζει το ερέθισμα. Και εδώ, αντί το ερέθισμα να προέρχεται από το στομάχι μας, προέρχεται από το συναίσθημα μας.

Όλοι θυμόμαστε τα εφηβικά μας χρόνια, όπου το κάπνισμα ήταν κάτι πολύ κουλ και αυτός ήταν και ο λόγος, που αρκετοί ξεκινούσαν το κάπνισμα τότε. Βλέπαμε τι σημαίνει να είσαι κουλ, καπνίζαμε για να είμαστε κουλ, νιώθαμε καλά... και επαναλαμβάναμε. Ερέθισμα, συμπεριφορά και ανταμοιβή.

Κάθε φορά που το κάνουμε αυτό, μαθαίνουμε να επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία κι έτσι γίνεται κάτι, συνήθεια.

Γι’αυτό όταν νιώθουμε αγχωμένοι, μας προκαλείται η ανάγκη να καπνίσουμε ή να φάμε κάτι γλυκό (συναισθηματική κατανάλωση φαγητού).

O σωστότερος τρόπος όμως για να απαλλαγούμε από τις κακές συνήθειες, δεν είναι να πιέσουμε τον εαυτό μας να τις διακόψει – αυτό άλλωστε είναι που το κάνει, ακόμα πιο δύσκολο, αλλά να τις αντικαταστήσουμε με άλλες καλύτερες.

Και πώς τις αντικαθιστούμε;

Αρχίζοντας να γινόμαστε περίεργοι και να παρατηρούμε το τί ακριβώς συμβαίνει μέσα μας ή πως ακριβώς είναι, όταν τις κάνουμε. Για παράδειγμα πως είναι στα αλήθεια, όταν καπνίζουμε; Τι γεύση έχει πραγματικά το τσιγάρο;

Ο προμετωπιαίος φλοιός μας γνωρίζει ότι δεν πρέπει να καπνίζουμε ή να τρώμε τόσα πολλά γλυκά και προσπαθεί πραγματικά να μας βοηθήσει να αλλάξουμε αυτή τη συμπεριφορά. Χρησιμοποιεί τη γνώση για να ελέγξει τη συμπεριφορά. Δυστυχώς όμως, είναι το πρώτο κομμάτι μας, που απενεργοποιείται όταν αγχωνόμαστε!

Γι’αυτό, ενώ γνωρίζουμε ότι δεν βοηθάει το να ξεσπάσουμε στα παιδιά μας ή στο/στη σύντροφό μας, όταν είμαστε κουρασμένοι ή κάτω από στρες, παρόλ’αυτά το κάνουμε.

Όταν απενεργοποιείται ο προμετωπιαίος φλοιός, επιστρέφουμε στις παλιές μας συνήθειες. Γι’αυτό είναι σημαντικό να αρχίσουμε να τις αντικαθιστούμε, αφού πρώτα τις κατανοήσουμε.

Βλέποντας τις παλιές συνήθειες και παρατηρώντας τι συμβαίνει, απογοητευόμαστε. Μέσα από αυτή την απογοήτευση, δεν χρειάζεται να πιέσουμε τον εαυτό μας, να απαλλαγεί από αυτές, απλά σταδιακά αρχίζουμε και εκδηλώνουμε όλο και λιγότερο ενδιαφέρον πλέον, γι’αυτές.

Αυτό είναι άλλωστε και η ενσυνειδητότητα. Καθώς αρχίζουμε και βλέπουμε όλο και πιο καθαρά τι προκαλούν οι κακές συνήθειες και τι πραγματικά είναι, τις απελευθερώνουμε και τη θέση τους παίρνουν νέες καλύτερες!

Μελέτες δείχνουν ότι η εκπαίδευση στην ενσυνειδητότητα, είναι δύο φορές πιο αποτελεσματική στη διακοπή του καπνίσματος, απ’ ότι η στάνταρ θεραπεία.

Η καλύτερη λύση, λοιπόν, για να μειώσουμε τις κακές συνήθειες είναι, να τις αντικαταστήσουμε συνειδητά με καλύτερες, κι αυτό είναι κάτι που με τη σειρά του, οδηγεί στην εξέλιξη μας.

Όσο περισσότερο συνειδητοποιούμε πράγματα, αντιλαμβανόμαστε καταστάσεις και τις αλλάζουμε, τόσο περισσότερο εξελισσόμαστε.