Κατανοώντας το Άγχος

Άγχος, κορτιζόλη και παιδική ηλικία

Το άγχος μας βλάπτει και μπορεί ακόμα και να μας σκοτώσει. Μια μελέτη αποκάλυψε ότι το άγχος μας επηρεάζει από τα δόντια μέχρι την καρδιά και μπορεί να  μας κάνει πιο ευαίσθητους από το κοινό κρυολόγημα μέχρι τον καρκίνο.

Οι μελέτες που έχουν γίνει σχετικά με το πώς το άγχος επιδρά στην υγεία μας έδειξαν ότι η κορτιζόλη - η ορμόνη του άγχους- έχει μακροπρόθεσμες επιδράσεις στην υγεία. Η κορτιζόλη θεωρείται από τις κύριες ορμόνες για το άγχος, αν και παίζει σημαντικό ρόλο βοηθώντας μας να διαχειριστούμε τις απειλητικές καταστάσεις.

Όταν υπάρχει κίνδυνος απελευθερώνονται πολλές ορμόνες με σημαντικότερες την αδρεναλίνη και την κορτιζόλη. Αυτές οι ορμόνες αυξάνουν τον καρδιακό ρυθμό, την αναπνοή και την διαθεσιμότητα της γλυκόζης στο αίμα, ενεργοποιώντας έτσι τον μηχανισμό "πάλης ή φυγής" (fight or flight). Επειδή αυτή η απόκριση απαιτεί πολλή ενέργεια, η κορτιζόλη ρυθμίζει άλλες σωματικές διαδικασίες – όπως η πέψη, η σωματική ανάπτυξη και το ανοσοποιητικό σύστημα- ώστε να σταματήσουν ή να επιβραδύνουν.

Όταν οι συνθήκες άγχους είναι λιγοστές και οι απειλές περνάνε γρήγορα, ο  διακόπτης του άγχους ρυθμίζεται σύμφωνα με τα εξής: η κορτιζόλη επιστρέφει στα αρχικά επίπεδα (σε διάστημα 40-60 λεπτών), η πέψη της τροφής ξεκινά και το ανοσοποιητικό σύστημα είναι έτοιμο και πάλι να αντιμετωπίσει τις μολύνσεις. Τα προβλήματα ξεκινούν όταν τα επίπεδα του άγχους δεν πέφτουν ή όταν - για διάφορους λόγους- ο εγκέφαλος συνεχίζει να αντιλαμβάνεται το άγχος ακόμη και όταν δεν υπάρχει πραγματική απειλή.

Το άγχος ξεκινά όταν ο εγκέφαλος αντιληφθεί κάποιον κίνδυνο, και το παρατεταμένο άγχος μπορεί να αλλάξει τις νευρικές συνάψεις του εγκεφάλου οι οποίες ρυθμίζουν την απόκριση στην απειλή. Η παρατεταμένη έκθεση στην κορτιζόλη αναστέλλει την ανάπτυξη νέων νευρώνων, και μπορεί να προκαλέσει αυξημένη ανάπτυξη της αμυγδαλής, το τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει τον φόβο και άλλα συναισθήματα. Οι ορμόνες του άγχους επίσης αναστέλλουν την ανάπτυξη τμημάτων του ιππόκαμπου, μια περιοχή του εγκεφάλου ουσιαστική για τη λειτουργία της μνήμης. Με αυτό τον τρόπο, το άγχος επιδρά στην μνήμη και στις νοητικές ικανότητες του εγκεφάλου .

Έχετε τόσο πολύ άγχος στη ζωή σας που έχετε ξεχάσει πως είναι να είστε χωρίς άγχος!

Οι παραπάνω αλλαγές στον εγκέφαλο θεωρούνται από πολλούς ερευνητές η πηγή της σύνδεσης μεταξύ άγχους και κατάθλιψης - μια από τις πιο καταστροφικές συνέπειες του άγχους στην υγεία- καθώς και της διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD).

Όταν σκεφτόμαστε παράγοντες άγχους το μυαλό μας πάει σε μεγάλα πράγματα, όπως η κακοποίηση, η ασθένεια, το διαζύγιο, ο χωρισμός. Όμως πλέον είναι γνωστό ότι ακόμα και τα μικρά πράγματα - όπως η κίνηση, οι ενοχλητικοί γείτονες και η ουρά στην τράπεζα - μπορούν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ευεξία και στην υγεία μας, αν δεν τα ελέγξουμε τα συναισθήματα που μας προκαλούν.

Οι άνθρωποι που αγχώνονται με πράγματα ήσσονος σημασίας έχουν επίσης περισσότερα προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας. Αλλά οι πιο γνωστές επιπτώσεις του άγχους είναι αυτές στην καρδιά. Πολλές μελέτες δείχνουν την άμεση σύνδεση του άγχους με τα καρδιακά προβλήματα, όπως την υπέρταση. Η κατάθλιψη και τα καρδιακά προβλήματα, για παράδειγμα, δεν είναι μόνο τα αποτελέσματα του άγχους, αλλά επίσης προκαλούν περισσότερο άγχος. Συνεπώς, το χρόνιο άγχος ανατροφοδοτείται από την μη - ελεγχόμενη απόκριση στο άγχος, επισπεύδοντας την σωματική εξασθένηση με την πάροδο των χρόνων.

Η ευαισθησία μας στο άγχος ως ενήλικες έχει ήδη διαμορφωθεί από την νηπιακή. Πιο συγκεκριμένα, το άγχος που αντιμετωπίζουμε σε μικρή ηλικία (και ειδικά τα ψυχολογικά τραύματα της παιδικής ηλικίας), ευαισθητοποιεί τον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο. Τα υψηλά επίπεδα άγχους στην παιδική ηλικία μπορούν να οδηγήσουν σε υπερευαισθησία  στο άγχος αργότερα στη ζωή, και σε καταστάσεις όπως η κατάθλιψη των ενηλίκων.