Κετογονική δίαιτα και ψυχιατρικές παθήσεις

Κετογονική δίαιτα και ψυχιατρικές παθήσεις

Παγκοσμίως περίπου 85 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από διπολική διαταραχή και άλλες ψυχιατρικές παθήσεις. Επίσης, τουλάχιστον 280 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν κατάθλιψη. Ακόμη και εκεί που υπάρχει πρόσβαση σε δομές υγείας, η βελτίωση δεν είναι η αναμενόμενη και η ύφεση είναι σπάνια. Περίπου οι μισοί από τους ανθρώπους που λαμβάνουν θεραπεία για τη διπολική διαταραχή συνεχίζουν να βιώνουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια. Στην Ευρώπη, περίπου το 19% των ανθρώπων με κατάθλιψη, έχει ανθεκτική κατάθλιψη. Παγκοσμίως, το 23% των ανθρώπων με σχιζοφρένεια ανταποκρίνεται καλά στα αντιψυχωσικά φάρμακα, με την ανακούφιση των συμπτωμάτων να έρχεται σε βάρος της ποιότητας ζωής.

Ποια είναι η σύνδεση ανάμεσα στην κετογονική δίαιτα και τις ψυχιατρικές παθήσεις; Οι μεταβολικές διαταραχές όπως η υπεργλυκαιμία και η αύξηση βάρους, είναι πολύ συχνές σε ανθρώπους με διπολική διαταραχή. Επίσης οι άνθρωποι με σχιζοφρένεια, έχουν αυξημένο κίνδυνο για παχυσαρκία, διαβήτη τύπου 2, παθήσεις του καρδιαγγειακού και άλλα χρόνια νοσήματα. Τελικά, τα 2/3 των ασθενών που χρήζουν νοσηλείας για την ψύχωση εμφανίζουν παχυσαρκία τα επόμενα 20 χρόνια.

Οι μεταβολικές και άλλες ανεπιθύμητες παρενέργειες των αντιψυχωσικών φαρμάκων οδηγούν περίπου το 74% των ασθενών να τα διακόπτουν μέσα σε 18 μήνες, και αυτό συμβάλλει στα υψηλά ποσοστά υποτροπών και νοσηλείας.

Κετογονική διατροφή και ψυχικές διαταραχές

Αυτοί οι περιορισμοί των ψυχοφαρμακολογικών θεραπειών κάνουν πολύ σημαντική την ανακάλυψη νέων προσεγγίσεων για την θεραπεία των ψυχικών νόσων. Τα τελευταία χρόνια έχει στραφεί η προσοχή στην κετογονική διατροφή, η οποία περιορίζει τους υδατάνθρακες και προκαλεί λιπόλυση, αυξάνοντας την κυκλοφορία των κετονοσωμάτων. Τα κετονοσώματα αποτελούν μια συμπληρωματική πηγή καυσίμου για τον εγκέφαλο, μειώνοντας της εξάρτησή του από τη γλυκόζη.

Αν και οι μελέτες για την εφαρμογή της κετογονικής δίαιτας ως θεραπεία για τις ψυχιατρικές παθήσεις είναι ακόμη σε πρώιμο στάδιο, η εφαρμογή της σε νευρολογικές παθήσεις ξεκίνησε έναν αιώνα πριν, όταν αποδείχθηκε χρήσιμη για την διαχείριση της επιληψίας.

Τα ισχυρά πλέον στοιχεία υποστηρίζουν την εφαρμογή της κετογονικής δίαιτας για την επιληψία και για έναν αριθμό νευρολογικών παθήσεων. Η ίδια μεταβολική προσέγγιση μπορεί να είναι ωφέλιμη για τις ψυχιατρικές παθήσεις.

Για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι η επιληψία και η διπολική διαταραχή έχουν πολλά κοινά νευροχημικά χαρακτηριστικά. Αυτή η επικάλυψη υποστηρίζεται κλινικά από το γεγονός ότι πολλά κοινά μόρια που συμβάλλουν στον έλεγχο της επιληψίας επίσης συμβάλλουν στη σταθεροποίηση της διάθεσης.

Τελικά, η διαχωριστική γραμμή που διαχωρίζει τις νευρολογικές από τις ψυχιατρικές παθήσεις είναι περισσότερο ρητορική παρά βιολογική. Και στις δύο κατηγορίες οι παθήσεις πηγάζουν από το ίδιο όργανο και παρουσιάζουν πολλές βιοχημικές ομοιότητες.

Οι ομοιότητες αυτές περιλαμβάνουν την απορρύθμιση των νευροδιαβιβαστών, της αποσταθεροποίηση των νευρικών μονοπατιών, την φλεγμονή, το οξειδωτικό στρες. Ωστόσο, καθώς δεν υπάρχουν ακόμη κλινικά στοιχεία για αυτό το πεδίο, δεν είναι ξεκάθαρο αν μια σοβαρή ψυχική νόσος μπορεί να έχει όφελος από μια μεταβολική προσέγγιση.

Η θεωρία πίσω από την κετογονική δίαιτα

Πώς μια δίαιτα που βοηθά στον έλεγχο της επιληψίας μπορεί να έχει σημαντική επίδραση και σε ψυχιατρικές παθήσεις;

Ακόμη και μετά από δεκαετίες ερευνών, οι επιστήμονες δεν είναι ακριβώς σίγουροι για αυτό. Η διατροφή επηρεάζει πολλούς και διαφορετικούς μηχανισμούς. Στη διάρκεια της κέτωσης, το σώμα ουσιαστικά αλλάζει την μεταβολική του ταχύτητα. Βασίζεται στις κετόνες, που παράγοντα από την διάσπαση του λίπους στο ήπαρ, αντί της γλυκόζης.

Γνωρίζουμε ότι αυτό συμβαίνει στην κετογονική δίαιτα (κετο δίαιτα). Οι κετόνες αποτελούν μια πηγή ενέργειας, αλλά το πως αυτό βοηθά στην επιληψία είναι μια δύσκολη ερώτηση.

Επειδή η συγκεκριμένη διατροφή περιορίζει τους υδατάνθρακες, υπάρχει μια μείωση στα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη. Έτσι, απομακρύνεται η πίεση από το ευαίσθητο σύστημα της ινσουλίνης.

Δεν είναι λίγοι οι επιστήμονες που πιστεύουν ότι τα προβλήματα με τα μιτοχόνδρια, τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας στα κύτταρα, παίζουν κύριο ρόλο στις ψυχικές νόσους. Αυτό έχει τις ρίζες του στον ουσιαστικό ρόλο των μιτοχονδρίων σε λειτουργίες κλειδιά στον εγκέφαλο.

Οι συσσωρευμένες βλάβες στα μιτοχόνδρια, μπορεί να οδηγούν σε μεταβολική αλλαγή, που προκαλεί αλλαγές σε χιλιάδες άλλους μηχανισμούς, όπως η προφανής αύξηση στα επίπεδα του γαλακτικού οξέος.

Τα ευρήματα είναι σημαντικά για πολλές ψυχιατρικές παθήσεις. Είναι πιθανό οι κετόνες να παρέχουν βοήθεια στα μιτοχόνδρια, μέσω της μείωσης του οξειδωτικού στρες. Έτσι, υπάρχει μια πηγή ενέργειας που παρακάμπτει τον δυσλειτουργικό μηχανισμό στα μιτοχόνδρια.

Η φυσιολογική μιτοχονδριακή λειτουργία και η μεταβολική υγεία, αποκαθιστά το σύστημα των νευροδιαβιβαστών, και αποκαθιστά την ροή του αίματος στον εγκέφαλο.

Ποιος είναι ο τρόπος δράσης της κετογονικής δίαιτας;  

Η επίδραση της κέτωσης στα μιτοχόνδρια είναι μια υπόθεση σύμφωνα με την οποία η κετογονική δίαιτα μπορεί να λειτουργεί.

Πολλά από τα στοιχεία που δείχνουν πως επιδρά η διατροφή στον εγκέφαλο προκύπτουν από τις μελέτες στην επιληψία και άλλες νευρολογικές διαταραχές όπως το Αλτσχάιμερ και η νόσος Πάρκινσον.

Οι σοβαρές ψυχικές διαταραχές όπως η σχιζοφρένεια, η μείζονα κατάθλιψη και η διπολική διαταραχή έχουν πολλά κοινά στοιχεία.  Όπως για παράδειγμα η φλεγμονή στον εγκέφαλο, η δυσλειτουργία των μιτοχονδρίων και τα θέματα με την γλυκόζη και την ινσουλίνη.

Οι μελέτες δείχνουν ότι η κέτωση μπορεί να είναι ωφέλιμη, αν και τα στοιχεία είναι περιορισμένα.

Η διατροφή είναι πολύ σημαντική για το μικροβίωμα του εντέρου. Είναι πολύ πιθανό κάποιος που αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα βακτήρια ,  να επηρεάζει την συμπεριφορά και τον εγκέφαλο.

Η διατροφή επιδρά στους νευροδιαβιβαστές όπως το γ-αμινοβουτυρικό οξύ (GABA), πράγμα που λειτουργεί ως ένα είδος φρένου στον εγκέφαλο.

Κάποιες μελέτες έχουν γίνει που αφορούν την δράση της ντοπαμίνης στο σύστημα επιβράβευσης στην διπολική διαταραχή.

Εξελίξεις στη μεταβολική ψυχιατρική

Η κετογονική δίαιτα είναι μόνο ένα πεδίο έρευνας σε ένα μια νέα επιστήμη που ονομάζεται μεταβολική ψυχιατρική. Η μεταβολική ψυχιατρική βασίζεται στην ιδέα ότι η μεταβολική θεραπεία, που αφορά την αντιμετώπιση καταστάσεων όπως τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης, την αντίσταση στην ινσουλίνη και την παχυσαρκία, μπορεί να οδηγήσει στη βελτίωση των ψυχιατρικών προβλημάτων. Ενώ η κετογονική δίαιτα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, μπορεί και η χρήση φαρμάκων να βοηθά. Όπως για παράδειγμα, τα φάρμακα που κάνουν το σώμα πιο ευαίσθητο στην ινσουλίνη, την ορμόνη που βοηθά στη μεταφορά της γλυκόζης στα κύτταρα.

Για παράδειγμα, έγινε μια μελέτη σε ασθενείς με ανθεκτική κατάθλιψη και αντίσταση στην ινσουλίνη, αλλά χωρίς διαβήτη τύπου 2. Σε αυτούς τους ασθενείς έγινε χορήγηση του φαρμάκου μετφορμίνη (Glucophage).

Στο τέλος της μελέτης, περίπου οι μισοί ασθενείς που είχαν πάρει το φάρμακο είχαν αντιστρέψει την αντίσταση στην ινσουλίνη. Επίσης, υπήρχε μια δραματική βελτίωση στα ψυχιατρικά συμπτώματα.

Σε ποιες ψυχικές διαταραχές βοηθά η κετογονική δίαιτα;

Η κετογονική δίαιτα έχει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα στη βελτίωση της διάθεσης και τα στοιχεία δείχνουν ότι η διατροφή μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη στις ψυχικές νόσους όπως:

• Η κατάθλιψη
• Η διπολική διαταραχή
• Η σχιζοφρένεια
• Η άνοια

Πώς η κετογονική δίαιτα βοηθά στη βελτίωση της ψυχικής υγείας;

Η κετογονική δίαιτα φαίνεται να επηρεάζει τον εγκέφαλο με πολλούς θετικούς τρόπους , όπως:

• Την αύξηση των νευροδιαβιβαστών της χαράς
• Η ενίσχυση της πνευματικής διαύγειας
• Η αντιοξειδωτική δράση

1. Αύξηση των νευροδιαβιβαστών της χαράς

Η διαδικασία της κέτωσης αυξάνει την παραγωγή νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο όπως το γ-αμινοβουτυρικό οξύ (GABA). Υπάρχουν στοιχεία από πολλές διαταραχές άγχους που δείχνουν μια δυσλειτουργία στη δράση του GABA.

Η κετογονική δίαιτα για την επιληψία, για παράδειγμα, οδηγεί στην ισορροπία του GABA, πράγμα που οδηγεί σε καλύτερη πνευματική διαύγεια, μείωση του στρες και της ανησυχίας.

2. Ενίσχυση της πνευματικής διαύγειας

Σε αντίθεση με τις κοινές πεποιθήσεις ότι η γλυκόζη είναι απαραίτητη για τον εγκέφαλο, τα κετονοσώματα που παράγοντα από το λίπος, όπως το β-υδροξυβουτυρικό , είναι μια εναλλακτική πηγή ενέργειας για τον εγκέφαλο. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι κετόνες μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική πηγή ενέργειας από ότι η γλυκόζη.

Οι κετόνες αυξάνουν τον αριθμό των μιτοχονδρίων στα κύτταρα του εγκεφάλου, πράγμα που αυξάνει τα επίπεδα ενέργειας σε αυτά τα κύτταρα. Αυτό είναι σημαντικό, καθώς πολλές ψυχικές διαταραχές εμφανίζουν ένα σοβαρό πρόβλημα, ανεπάρκεια παραγωγής ενέργειας.

3. Αντιοξειδωτική δράση

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η κετογονική δίαιτα ίσως να μειώνει το οξειδωτικό στρες και την φλεγμονή στον εγκέφαλο. Τα χαμηλότερα επίπεδα φλεγμονής σε συνδυασμό με τα αυξημένα επίπεδα ενέργειας συμβάλλουν στην καλύτερη λειτουργία του εγκεφάλου.

Ένας τρόπος με τον οποίο η κετογονική δίαιτα βοηθά στην θεραπεία της επιληψίας είναι επειδή αυξάνει τα επίπεδα των αντιοξειδωτικών, όπως η γλουταθειόνη, και προστατεύει τα κύτταρα από το οξειδωτικό στρες.

Κετογονική δίαιτα και ψυχική υγεία

Κατάθλιψη

Αν και δεν είναι ξεκάθαρος ο τρόπος με τον οποίο η κετογονική δίαιτα συμβάλλει στην θεραπεία της κατάθλιψης, φαίνεται ότι βοηθάει. Η κετογονική δίαιτα έχει παρόμοιες επιδράσεις με τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, αλλά είναι ανάγκη να γίνουν περισσότερες μελέτες.

Διπολική διαταραχή

Πολλά από τα φάρμακα για την διπολική διαταραχή έχουν αντιεπιληπτική δράση , η οποία δείχνει τη σύνδεση ανάμεσα στη διατροφή με χαμηλούς υδατάνθρακες και πλούσια σε λιπαρά και την επίδρασή της στον εγκέφαλο.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η κετογονική δίαιτα ως θεραπεία για τη διπολική διαταραχή είναι περιορισμένη, αλλά είναι ανάγκη να γίνουν περισσότερες κλινικές μελέτες.

Σχιζοφρένεια

Η διατροφή που είναι χαμηλή σε υδατάνθρακες και η κετογονική δίαιτα φαίνεται να ανακουφίζουν τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας. Η κετογονική διατροφή μπορεί να αυξάνει τα επίπεδα του GABA και έτσι να βοηθά στη διαχείριση της σχιζοφρένειας.

Άνοια

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι τα υψηλά επίπεδα κετονών αποτρέπουν την ήπια γνωστική εξασθένηση, μια κατάσταση που κάνει τους ανθρώπους πιο επιρρεπείς στην άνοια.

Η γνωσιακή εξασθένηση συνδέεται στα υψηλά επίπεδα φλεγμονής στον εγκέφαλο που προκύπτει από την συσσώρευση των πλακών αμυλοειδούς, όπως αυτές που παρατηρούνται στο Αλτσχάιμερ.

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η κετογονική δίαιτα μπορεί να είναι ωφέλιμη στη μείωση του σχηματισμού αυτών των πλακών και στη φλεγμονή.