Κλειστοφοβία

Κλειστοφοβία

Μια ειδική φοβία είναι μια μορφή διαταραχής άγχους στην οποία ένα άτομο έχει έντονο και παράλογο φόβο για συγκεκριμένα αντικείμενα ή καταστάσεις. Μια από τις πιο γνωστές φοβίες είναι η κλειστοφοβία, ή ο φόβος για τους κλειστούς χώρους. Ένα άτομο με κλειστοφοβία μπορεί να παθαίνει πανικό μέσα στο ασανσέρ, στο αεροπλάνο ή σε ένα χώρο με πολύ κόσμο.

Η αιτία των διαταραχών άγχους όπως οι φοβίες είναι ένας συνδυασμός γενετικής ευαισθησίας και εμπειριών της ζωής. Με την κατάλληλη θεραπεία, είναι δυνατό κάποιος να ξεπεράσει την κλειστοφοβία ή οποιαδήποτε άλλη φοβία.

Τι είναι η κλειστοφοβία;

Στην κλειστοφοβία οι άνθρωποι νιώθουν φόβο για τους μικρούς χώρους, καθώς πιστεύουν ότι θα μείνουν παγιδευμένοι και δεν θα μπορούν να βρουν διέξοδο. Ο παράλογος αυτός φόβος μπορεί να οδηγεί πολλές φορές σε κρίσεις πανικού.

Η κλειστοφοβία είναι μια συνηθισμένη κατάσταση, και γενικά επηρεάζει το 7% του πληθυσμού. Βέβαια, υπάρχει μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που δεν έχει ζητήσει βοήθεια, άρα το ποσοστό είναι υψηλότερο.

Ο έντονος φόβος για τους μικρούς και κλειστούς χώρους μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να αποφεύγουν τοποθεσίες, παρόλο που γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει κανένας πραγματικός κίνδυνος. Ένα άτομο με κλειστοφοβία γνωρίζει ότι ο φόβος του είναι παράλογος, αλλά ακόμη και η σκέψη του φόβου μπορεί να δημιουργεί άγχος. Όταν αντιμετωπίζει το φόβο του, ίσως να παθαίνει κρίση πανικού.

Η κλειστοφοβία είναι ο έντονος φόβος για κλειστούς ή περιορισμένους χώρους. Πολλοί φόβοι μοιάζουν λογικοί. Όλοι μας πολλές φορές αποφεύγουμε πράγματα που μας κάνουν να νιώθουμε άβολα. Η διαφορά ανάμεσα στο φόβο και σε μια φοβία είναι ότι η φοβία είναι ο έντονος και παράλογος φόβος για αντικείμενα ή καταστάσεις. Επίσης, στις φοβίες, το επίπεδο του φόβου δεν ταιριάζει στον πραγματικό κίνδυνο από το αντικείμενο ή την κατάσταση.

Οι φοβίες αποτελούν σοβαρό θέμα υγείας όταν ο φόβος παρεμβαίνει στην ικανότητα του ατόμου να ολοκληρώνει τις καθημερινές του δραστηριότητες. Οι φοβίες μπορεί να περιορίζουν την απόδοση στην εργασία, να δημιουργούν πίεση στις σχέσεις και να μειώνουν την αυτοεκτίμηση.

Ποιες καταστάσεις μπορεί να προκαλούν κλειστοφοβία;

Τα πιο συνηθισμένα ερεθίσματα περιλαμβάνουν:

• Τα τούνελ
• Το ασανσέρ
• Το τρένο
• Το αεροπλάνο
• Τα μικρά αυτοκίνητα
• Ο μαγνητικός τομογράφος
• Τα κελάρια
• Τα μικρά δωμάτια χωρίς παράθυρα ή με παράθυρα που δεν ανοίγουν
• Η σκέψη ότι κάποιος βρίσκεται σε περιορισμένο χώρο

Πώς νιώθει ένα άτομο με κλειστοφοβία;

Αν κάποιος έχει κλειστοφοβία, μπορεί να νιώθει ανησυχία σε κλειστούς χώρους. Μπορεί να μην καταφέρνει να συγκεντρωθεί και να λειτουργεί κανονικά. Ίσως οι σκέψεις να τον κατακλύζουν και να τον κρατούν ξύπνιο τη νύχτα.

Πόσο συχνή είναι η κλειστοφοβία;

Περίπου το 12,5% του πληθυσμού έχει κλειστοφοβία. Ο μέσος άνθρωπος με μια ειδική φοβία, όπως η κλειστοφοβία, νιώθει φόβο για συγκεκριμένα αντικείμενα ή καταστάσεις. Περίπου το 75% των ανθρώπων με ειδικές φοβίες νιώθουν φόβο για περισσότερα από ένα αντικείμενα ή καταστάσεις.

Ποιους ανθρώπους επηρεάζει η κλειστοφοβία;

Η κλειστοφοβία είναι πιο συχνή στις γυναίκες από ότι στους άνδρες. Αν και όλοι, σε οποιαδήποτε ηλικία μπορεί να εμφανίζουμε κάποια ειδική φοβία, συνήθως κάνει την εμφάνισή της στην παιδική ηλικία και στην εφηβεία.

Ποια είναι τα συμπτώματα της κλειστοφοβίας;

Τα συμπτώματα της κλειστοφοβίας μοιάζουν με αυτά των κρίσεων άγχους και των κρίσεων πανικού.

Τα σωματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Εφίδρωση ή τρέμουλο
• Σφίξιμο στο στήθος ή ταχυκαρδία
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Εξάψεις ή ρίγη
• Αίσθημα πνιγμού
• Σφίξιμο ή πεταλούδες στο στομάχι
• Ζαλάδα, αίσθηση λιποθυμίας
• Ξηροστομία
• Σύγχυση ή αποπροσανατολισμό
• Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
• Κουδούνισμα στα αυτιά
• Κλάμα, τάντρουμ (συμπτώματα της ειδικής φοβίας στα παιδιά)

Τα συναισθηματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Αίσθηση απώλειας του ελέγχου
• Φόβο για λιποθυμία
• Έντονο άγχος
• Έντονη ανάγκη το άτομο να ξεφύγει
• Κατανόηση ότι ο φόβος δεν είναι λογικός, αλλά χωρίς να μπορεί το άτομο να τον αντιμετωπίσει
• Φόβο μήπως πεθάνει

Ποιες είναι οι αιτίες της κλειστοφοβίας;

Οι αιτίες της κλειστοφοβίας δεν είναι απολύτως κατανοητές. Γενικά, οι αιτίες μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Τραυματικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία: κάποιοι ενήλικες με κλειστοφοβία αναφέρουν ένα ή περισσότερα γεγονότα στα οποία έμειναν παγιδευμένοι ως παιδιά.
• Μια εμπειρία μετά την παιδική ηλικία: μπορεί ένα άτομο να έχει μείνει κολλημένο για ώρες στο ασανσέρ ή να έχει βιώσει έντονες αναταράξεις σε ένα αεροπλάνο.
• Η έκθεση στην παιδική ηλικία στην κλειστοφοβία των γονέων: ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει κλειστοφοβία αν νιώθει την ανησυχία των γονιών του για τους κλειστούς χώρους.

Βιολογικά, υπάρχει μια νευροχημική υπερδιέγερση σε μια περιοχή του εγκεφάλου, την αμυγδαλή, λόγω του φόβου. Επίσης, μπορεί να υπάρχει μια μόνο γενετική μετάλλαξη που να αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης κλειστοφοβίας.

Τι είναι οι κρίσεις πανικού;

Η κλειστοφοβία μπορεί να προκαλεί κρίσεις πανικού. Μια κρίση πανικού είναι ένα ξαφνικό, έντονο επεισόδιο φόβου. Τα σωματικά και τα συναισθηματικά συμπτώματα μπορεί να αφόρητα.

Μαζί με την έντονη ανησυχία, οι κρίσεις πανικού μπορεί να προκαλούν σωματικά συμπτώματα όπως:

• ο γρήγορος ρυθμός της καρδιάς, η δυσκολία στην αναπνοή
• η εφίδρωση και το τρέμουλο
• η αδυναμία ή η ζαλάδα
• οι εξάψεις ή το ρίγος
• η ναυτία
• το μούδιασμα ή το μυρμήγκιασμα

Βέβαια, δεν εμφανίζουν όλοι οι άνθρωποι με κλειστοφοβία κρίσεις πανικού.

Πώς η κλειστοφοβία επηρεάζει τη ζωή των ανθρώπων;

Η κλειστοφοβία μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν άβολα σε κλειστούς χώρους. Οι κρίσεις πανικού είναι μια τρομακτική εμπειρία και αυτό μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να αποφεύγουν τις τοποθεσίες που συνέβη η κρίση.

Οι άνθρωποι με κλειστοφοβία μπορεί να αλλάζουν την συμπεριφορά και την ρουτίνα τους λόγω του φόβου τους. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μερικοί άνθρωποι δεν μπορούν να βγουν από το σπίτι τους.

Αντιμετώπιση της κλειστοφοβίας

Η ψυχοθεραπεία και η θεραπεία έκθεσης είναι οι δύο κύριες θεραπευτικές επιλογές για την κλειστοφοβία.

Θεραπεία έκθεσης (θεραπεία απευαισθητοποίησης)

Αυτή η θεραπεία περιλαμβάνει την σταδιακή έκθεση στο αντικείμενο ή στην κατάσταση που φοβάται κάποιος. Με την σταδιακή, επαναλαμβανόμενη έκθεση, ο στόχος είναι ο ασθενής να αρχίσει να νιώθει άνετα με μια συγκεκριμένη κατάσταση που τον φοβίζει.

Η θεραπεία έκθεσης περιλαμβάνει:

• Αντιμετώπιση του φόβου σε πραγματικό χρόνο
• Ανάκληση και περιγραφή της εμπειρίας του φόβου
• Παρατήρηση φωτογραφιών ή χρήση της εικονικής πραγματικότητας ώστε το άτομο να επεξεργαστεί την εμπειρία του φόβου σε ασφαλές περιβάλλον

Η θεραπεία έκθεσης μπορεί να γίνει με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Μπορεί να περιλαμβάνει τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοών. Με τον ψυχοθεραπευτή σας θα σχεδιάσετε ένα εξατομικευμένο πλάνο θεραπείας, ανάλογα με την σοβαρότητα των συμπτωμάτων σας.

Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση της φοβίας μέσω της αλλαγής του τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς.

Στη διάρκεια της ψυχοθεραπείας ο ασθενής:

• Συζητά για τα συμπτώματα και περιγράφει τα συναισθήματά του.
• Εξερευνά πιο βαθιά τη φοβία του ώστε να κατανοήσει πώς αντιδρά σε αυτή.
• Μαθαίνει να αναγνωρίζει, να αναθεωρεί και να αλλάζει τον τρόπο σκέψης του.
• Χρησιμοποιεί τις δεξιότητες επίλυσης των προβλημάτων για να αντιμετωπίσει την κατάσταση.
• Αντιμετωπίζει την φοβία αντί να την αποφεύγει.
• Μαθαίνει πως να κρατά ήρεμο το μυαλό και το σώμα του.

Φαρμακευτική αγωγή

Εκτός από την ψυχοθεραπεία και την θεραπεία έκθεσης, κάποιες φορές μπορεί να βοηθούν συγκεκριμένες φαρμακευτικές αγωγές για βραχεία χρήση που μειώνουν το στρες που προκαλεί η κλειστοφοβία. Για παράδειγμα, όταν κάποιος δεν νιώθει καλά στο αεροπλάνο , μπορεί να πάρει ένα φάρμακο πριν την πτήση του. Οι δύο κύριες κατηγορίες φαρμάκων περιλαμβάνουν:

• Τις βενζοδιαζεπίνες όπως τα αγχολυτικά φάρμακα αλπραζολάμη (Xanax), κλοναζεπάμη και διαζεπάμη.
• Τους επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης όπως η παροξετίνη και η εσιταλοπράμη.